निर्णय नं. ८५४४ - उत्प्रेषणसमेत

निर्णय नं. ८५४४

 

सर्वोच्च अदालत, संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री दामोदरप्रसाद शर्मा

माननीय न्यायाधीश श्री कृष्णप्रसाद उपाध्याय

२०६४ –WO– ०७५६

आदेश मितिः २०६७।३।१७।५

मुद्दाः उत्प्रेषणसमेत ।

 

निवेदकः पर्सा जिल्ला वीरगञ्ज उप.म.न.पा. वडा नं. १२ स्थित प्रोवायोटेक इण्डष्ट्रिज प्रा.लि.को   तर्फबाट ऐ का अधिकारप्राप्त सञ्चालक ऐ.ऐ. बस्ने जगदिश अग्रवाल

विरुद्ध

विपक्षीः ठूला करदाता कार्यालय, हरिहरभवन, ललितपुर समेत

§  नेपाल र भारतबीच भएको द्वैध करधान मुक्ति तथा वित्तीय छल निरोधसम्बन्धी सम्झौतामा समेत नेपालमा उत्पादन भएको सामग्री भारत समेतमा बिक्री वितरण गर्दा भारतमा रहेको कम्पनीले प्राप्त गर्ने Sales Commission को रकम नेपालबाटै भुक्तानी पठाएको अवस्थामा नेपालमा स्रोत भएको उक्त भुक्तानी रकमको कर नेपालले लिन नपाउने भन्ने व्यवस्था नरहेको र त्यस्तो रकममा नेपालमा कर तिरिसकेपछि सो वरावरको रकम भारतमा निजले कर छूट (क्रेडिट) लिन पाउने नै रहेको हुँदा दोहोरो कर तिर्नुपर्ने अवस्था रहेको नदेखिने ।

(प्रकरण नं.४)

§  नेपालमा स्थापित भएको कम्पनीले आफ्नो उत्पादन भारतमा बिक्री वितरण गर्न नियुक्त गरिएको Agent लाई नेपालकै स्रोतबाट भुक्तानी गरिएको रकममा आयकर ऐन, २०५८ बमोजिम कर कट्टा गर्न मिल्ने ।

(प्रकरण नं.६)

 

निवेदकतर्फबाटः विद्वान अधिवक्ता  अनिलकुमार सिन्हा

विपक्षी तर्फबाटः विद्वान सहन्यायाधिवक्ता सरोजप्रसाद गौतम

अवलम्बित नजीरः

सम्बद्ध कानूनः

§  आयकर ऐन, २०५८ को दफा ६७(६), ८८(१)

 

आदेश

            न्या.दामोदरप्रसाद शर्माः नेपालको अन्तरिम संविधान, २०६३ को धारा ३२ र १०७(२) बमोजिम यस अदालतमा दायर हुनआएको प्रस्तुत रिट निवेदनको संक्षिप्त तथ्य र ठहर यसप्रकार छः–

निवेदक प्रोवायोटेक इण्डष्ट्रिज प्रा.लि ले पशुपंक्षीको लागि चाहिने आहारा दानामा मिसाउने पदार्थहरू उत्पादन गरी स्थानीय बजार तथा विदेशी वजारमा बिक्री गर्दै आएको छ । सोअनुरूप भारत लगायत सार्क क्षेत्रका देशहरूमा आफ्नो उत्पादन बिक्री वितरण गर्न भारतको कोलकत्तास्थित ओमेगा भेन्चर्स प्रा.लि. लाई सम्झौता गरी जिम्मा लगाएको र निज ओमेगाले भारतमै बसी बिक्री वितरण गरी काम गरेवापतको सेवा शुल्क भारतमा नै ओमेगाले पाउने गरी  निवेदकले भुक्तानी गरिआएको छ । यसरी भुक्तानी भएको रकम निवेदकको आम्दानी नभै ओमेगाको विदेश भारतमा भएको आम्दानी हो । प्रचलित नेपाल कानून तथा नेपाल र भारतबीच भएको २०४३।१२।१६ को द्वैध करधान मुक्ति तथा वित्तीय छल निरोधसम्बन्धी सम्झौताबमोजिम नेपालमा कुनै स्थायी संस्थापन वा कार्यालय नभएको ओमेगाले नै कानूनबमोजिम भारतमै कर तिर्नुपर्ने दायित्व हुन्छ । यस्तो गैरवासिन्दा व्यक्तिले विदेशमा पाएको भुक्तानीमा नेपालमा करको दायित्व व्यहोर्नुपर्ने व्यवस्था आयकर ऐन, २०५८ एवं नियम, २०५९ लगायत कुनै पनि कानूनमा छैन । सोही बमोजिम निवेदकले २०६०।६१ को नाफा नोक्सान वासलात तयार गरी आय विवरण पेश गरेकोमा विपक्षी ठूला करदाता कार्यालयले निवेदकको नाममा २०६४।६।६ मा संशोधित कर निर्धारण गर्दा सो निर्धारण सूचनामा आयकर ऐन, २०५८ को दफा ६७(६)ठ को (१)र(२) मा गरिएको व्यवस्था तथा सोसंग सम्बन्धित दफा ६७(१)र(२) को व्यवस्था बमोजिम भुक्तानी भएको रु.१,३६,१५,५१५।२० मा अग्रिम कर कट्टीवापत आयकर ऐन, २०५८ को दफा ८८ बमोजिम १५ प्रतिशतले हुने रु.२०,४२,३२७।२८ स्रोतमा कर कट्टी गरी राजश्व दाखिला गर्नुपर्नेमा सो गरेको नपाइएकोले उक्त रकममा आयकर ऐन, २०५८ को दफा ११९ बमोजिम २०६४ भदौसम्मको व्याज रु.९,४४,५७६।३७ र अन्य स्रोतमा कट्टी गरी ढिलो दाखिला गरे वापत दफा ११९ बमोजिमको व्याज रु.४,८५९। समेत जम्मा रु.२९,९१,७६२।६५ दाखिला गर्न हुन भनी अग्रिम कर माग गरेकोमा चित्त नबुझी यो निवेदन गर्न आएको छु ।

अतः विपक्षी ठूला करदाता कार्यालयले विदेश भारतमा स्रोत भएको ओमेगालाई भुक्तानी गरिएको रकम ओमेगाको आयमा भारतमा कर तिर्नुपर्ने दायित्व निवेदक कम्पनीलाई वोकाई भएको निर्णय एवं आदेश आयकर ऐन, २०५८ को दफा ३, ४, ५, ६, ७३, ८८ र ६७(६)(७) विपरीत हुनुकासाथै नेपाल तथा भारत बीच भएको द्वैध कराधान मुक्ति तथा वित्तीय छल निरोधसम्बन्धी सम्झौताको धारा ७, २१, २२, नेपाल सन्धि ऐन, २०४७ को दफा ९(१) तथा श्री सर्वोच्च अदालतवाट करसम्बन्धी मुद्दामा प्रतिपादित सिद्धान्त समेतको विपरीत भै अनाधिकार एवं गैरकानूनी भएकोले सो कार्यबाट निवेदकको नेपालको अन्तरिम संविधान, २०६३ को धारा १२(३)(च) धारा १९, धारा ८९ द्वारा प्रदत्त हक अधिकार आघातित, हनन् एवं कुण्ठित भएको प्रष्ट हुँदा विपक्षी आन्तरिक राजश्व विभाग, ठूला करदाता कार्यालयको ओमेगालाई गरिएको भुक्तानीमा निवेदक कम्पनीसँग अग्रिम कर माग गर्ने हदसम्मको मिति २०६४।५।२७ को निर्णय पर्चा, अन्य कारवाहीहरू र मिति २०६४।६।६ को संशोधित कर निर्धारणको सूचनाको  पृष्ठ ३ र ४ को  तपसील खण्डको सि.नं. १ लाई उत्प्रेषणको आदेशबाट बदर गरी न्याय इन्साफ पाऊँ भन्नेसमेत २०६४।११।८ को निवेदनपत्र ।

यसमा के कसो भएको हो ? निवेदकको मागबमोजिमको आदेश किन जारी हुन नपर्ने हो ? यो आदेशप्राप्त भएको मितिले बाटाको म्यादबाहेक १५ दिनभित्र लिखित जवाफ पेश गर्नु भनी विपक्षीहरूको नाममा म्याद सूचना पठाई लिखित जवाफ परे वा अवधि नाघेपछि नियमबमोजिम पेश गर्नु भन्ने यस अदालतको मिति २०६४।११।९ को आदेश ।

वीरगञ्जस्थित प्रोवायोटेक इण्डष्ट्रिज प्रा.लि. बासिन्दा व्यक्ति भएको र नेपालको उत्पादन विदेशी बजारमा बिक्री वितरण गर्न नेपालबाटै सो उत्पादन पठाइने र सो कार्यमा सेवा पुर्‍याए वापतको सेवा शुल्क पनि नेपालवाटै पठाइने भएकोले सो सेवा शुल्क नेपालमा स्रोत भएको सेवा शुल्क भएकोले त्यसको भुक्तानीमा आयकर ऐन, २०५८ को दफा ८८ अनुसार भुक्तानीमा कर कट्टा गर्नुपर्ने व्यहोरा अनुरोध छ । आयकर ऐन, २०५८ को दफा ६७(६) मा भुक्तानीको स्रोत नेपाल रहेको विवरण उल्लेख छ जसमा खण्ड (ठ) को उपखण्ड (१) मा “नेपालमा बहन गर्नुपर्ने दायित्व प्राप्त गर्ने सम्बधमा गरिएका भुक्तानीहरू” र उपखण्ड (२) मा “नेपालमा सञ्चालित क्रियाकलापका सम्बन्धमा गरिएका भुक्तानीहरू” उल्लेख भएको छ । ओमेगाले नेपालमा बहन गर्नुपर्ने दायित्व भनेको प्रोवायोटेकको उत्पादन विदेशमा सेल्स एण्ड मार्केटिङ्ग सर्भिस पुर्‍याउनु हो भने सो दायित्व प्राप्त गर्ने सम्बन्धमा गरिएका भुक्तानीहरू भनेको सो सेवा पुर्‍याएवापत नेपालको प्रोवायोटेकबाट ओमेगाले सेवा शुल्क भुक्तानी प्राप्त गर्नु हो । सो वापतको भुक्तानी नेपालबाटै पठाएकोले पनि सो सेवा शुल्क नेपालमा स्रोत भएको सेवा शुल्क भएको स्पष्ट छ । तसर्थ आयकर ऐन, २०५८ को दफा ८८ अनुसार वासिन्दा व्यक्ति प्रोवायोटेकले नेपालमा स्रोत भएको सेवा शुल्क ओमेगालाई भुक्तानी गर्दा भुक्तानीमा कर कट्टा गर्नुपर्नेमा कर कट्टा नगरेकोले १५ प्रतिशतले हुने कर रकम र सोही ऐनको दफा ११९ बमोजिम लाग्ने ब्याज रकम दाखिला गर्न यस कार्यालयबाट दिइएको आदेश कानूनसम्मत छ ।

नेपाल भारतबीच भएको द्वैध कराधान मुक्ति तथा वित्तीय छल निरोध सम्बन्धमा भएको सम्झौताको धारा ७ ब्यापार मुनाफासँग सम्बन्धित भएकोले सो धारा सेवा शुल्कका सम्बन्धमा आकर्षित हुँदैन । ओमेगाले पुर्‍याएको सेवावापत प्राप्त कमिशनको आयकर ऐन, २०५८ को दफा ८८ बमोजिम भुक्तानीमा कर कट्टी हुने र सो कट्टी रकम ओमेगाले भारतमा कर कट्टी (क्रेडिट) लिन पाउँछ । संशोधित कर निर्धारण गर्दा उल्लिखित रकम निवेदकको खर्चको रुपमा मान्यता दिइएकोले करयोग्य आयमा समावेश गरिएको छैन र कर निर्धारण पनि गरिएको छैन । आयकर ऐनको दफा ८८ मा उल्लिखित भुक्तानीमा कर कट्टा गर्नुपर्ने स्पष्ट कानूनी व्यवस्था हुँदाहुँदै निवेदकले सोको पालना नगरेवापत सिर्जित दायित्वबाट बाँच्ने कानूनी व्यवस्था नभएको र ओमेगाको आयमा आफूलाई कर लगाएको जस्ता आधारहीन कुरा उठाएको देखिदा रिट निवेदन खारेज गरिपाऊँ भन्ने समेत ब्यहोराको ठूला करदाता कार्यालय ललितपुरको लिखित जवाफ ।

हामी लिखित जवाफकर्ता भारतीय कानूनबमोजिम भारतमा स्थापित भई भारतमै बसी सेवा प्रदान गरेवापत भारतमै प्राप्त गरेको रकममा नेपालको आयकर ऐन, २०५८ लागू नहुने कुरा ऐ. ऐनको दफा १(२) ले प्रष्ट गरेको छ । हामीले प्राप्त गरेको उल्लिखित रकमको भारतमा हामीले कर तिर्नुपर्ने र तिरीसकेको हुँदा नेपाल भारतवीच भएको द्वैध करधान मुक्ति तथा वित्तीय छल निरोध सम्बन्धी सम्झौताअनुसार पनि हामीले नेपालमा कर तिर्नुपर्ने हुँदैन । हामीले नेपालमा कुनै कारोवार नचलाएको र हाम्रो संविधाकारी देश भारत भएकोले भारतमा मात्र कर तिर्नुपर्ने हुन्छ । यस्तो अवस्थामा आन्तरिक राजश्व विभाग ठूला करदाता कार्यालयबाट भएको कर निर्धारण आदेश गैरकानूनी भएको व्यहोरा अनुरोध छ भन्ने समेत ओमेगा भेन्चर्स प्रा.लि. को लिखित जवाफ ।

यस कार्यालयको के कस्तो कामकारवाहीबाट निवेदकको के कस्तो हक अधिकारको हनन् भएको हो र के कस्तो हकदैया अन्तर्गत रिट गरेको हो उल्लेख नगरी विनाआधार विपक्षी बनाएको हुँदा रिट निवेदन खारेजभागी छ । आयकर ऐन, २०५८ को दफा ११४ बमोजिम कर अधिकृतले गरेको निर्णय वा आदेशउपर प्रशासकीय पुनरावलोकन हुनसक्ने र प्रशासकीय पुनरावलोकनको लागि आन्तरिक राजश्व विभागमा दिएको निवेदनमा भएको निर्णय वा आदेशउपर चित्त नबुझेमा राजश्व न्यायाधिकरणमा पुनरावेदन लाग्न सक्ने समेतको वैकल्पिक कानूनी उपचारको व्यवस्था हुँदाहुँदै सो प्रक्रिया र कार्यविधिको अवलम्वन नगरी सोझै सम्मानीत अदालतको असाधारण अधिकार अन्तर्गत दिएको निवेदन खारेजभागी छ । यसको साथै ओमेगाले जहाँसुकै बसी जुनसुकै कार्य गरेको भए पनि विपक्षी निवेदक प्रोवायोटेकबाट रकम भुक्तानी लिएको देखिँदा ओमेगाले नेपालमा नै आयआर्जन गरेको हुँदा त्यस्तो आयमा आयकर ऐन, २०५८ बमोजिम अग्रिम कर कट्टा गर्नुपर्ने हुँदा संशोधित कर निर्धारण आदेश कानूनसम्मत नै भएकोले रिट निवेदन जारी हुने अवस्था छैन खारेज गरिपाऊँ भन्नेसमेत नेपाल सरकार प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयको लिखित जवाफ ।

विपक्षी रिट निवेदक नेपालको बासिन्दा कम्पनी नै भएको र निजले नेपालमा उत्पादन गरेको सामान  विदेशस्थित भारतमा बिक्री वितरण गर्न नेपालबाट नै सो उत्पादित सामान पठाउने गरेको र सो कार्यमा सेवा पुर्‍याएवापतको सेवा शुल्क समेत नेपालबाट नै पठाउने गरेकोले त्यस्तो भुक्तानीलाई नेपालमा स्रोत नभएको भनी अर्थ गर्न नमिल्ने हुँदा आयकर ऐन, २०५८ को दफा ६७(६) बमोजिमको भुक्तानी मानी कर प्रशासनले यस सम्बन्धमा गरेको आदेश पूर्णतः कानूनसम्मत हुँदा रिट निवेदन खारेज गरिपाऊँ भन्ने समेत अर्थ मन्त्रालयको लिखित जवाफ ।

रिट निवेदकले कर कार्यालयबाट भएको मिति २०६४।६।६ को उक्त कर निर्धारण आदेश उपर प्रशासकीय पुनरावलोकन गर्न पाउने वैकल्पिक उपचारको बाटो रहेको अवस्थामा एउटै आदेशको एउटा भागमा कानूनी उपचारको बाटो अवलम्बन गर्ने र अर्को भागमा रिट निवेदन दिएको देखिँदा प्रथम दृष्टिमा नै खारेजभागी छ । साथै ओमेगाको आयको कर निर्धारण गरेको नभई आयकर ऐन, २०५८ को दफा ८८(१) बमोजिम निवेदक बासिन्दा कम्पनीले आफ्नो उत्पादन विदेशमा बिक्री वितरणको लागि मार्केटिङ सेवा प्रदान गरी दिएवापत प्रदान गरिएको सेवा शुल्कको भुक्तानी गर्दा अग्रिम कट्टा गर्नुपर्नेमा कर कट्टा नगरेकोले सोही ऐनको दफा ९०(३) बमोजिम अग्रिम कर कट्टी गरिएको मानी उपदफा (४) बमोजिम दाखिला गर्न आदेश दिइएको हो । ओमेगाको आयमा निवेदकसँग कर माग गरिएको होइन । निवेदक कम्पनीले नेपालमै उत्पादन गरी नेपालबाटै उत्पादित सामान पठाई सो कार्यमा सेवा पुर्‍याए वापतको सेवा शुल्क पनि नेपालबाटै पठाइने भएकोले सो भुक्तानीलाई नेपालमै स्रोत भएको मान्नुपर्ने हुन्छ । यस्तोमा अग्रिम कर कट्टा गर्न मिल्ने नै हुन्छ । ओमेगा दोहोरो कर लगाउन नमिल्ने भनी रिटमा आएको होइन । तसर्थ  रिट निवेदन खारेजभागी हुँदा खारेज गरिपाऊँ भन्ने समेत आन्तरिक राजश्व विभागको लिखित जवाफ ।

नियमबमोजिम दैनिक पेसी सूचीमा चढी पेश हुनआएको प्रस्तुत रिट निवेदनको मिसिल अध्ययन गरियो । निवेदकतर्फबाट उपस्थित विद्वान अधिवक्ता अनिलकुमार सिन्हाले निवेदक प्रोवायोटेक प्रा.लि. ले पशुपंक्षिको दानामा मिसाइने पौष्टिक पदार्थहरूको उत्पादन गरी नेपाल र विदेशमा समेत बिक्री गर्दै आएकोमा विदेश भारत र सार्क क्षेत्रका राष्ट्रहरूमा आफ्नो उत्पादन बिक्री वितरण गर्न भारतको कोलकत्ता  स्थित ओमेगा प्रा.लि. लाई सम्झौता गरी जिम्मा लगाएको र निज ओमेगा प्रा.लि. ले भारतमै बसी बिक्री वितरण गरी कार्य गरेवापतको सेवा शुल्क भारतमा नै ओमेगाले पाउने गरी निवेदक कम्पनीले भुक्तानी गर्दैआएको छ । यसै अनुरूप भुक्तानी गरी आ.व. २०६०।६१ को वासलात निवेदकले पेश गरेकोमा विपक्षी ठूला करदाता कार्यालयले Sales Agent लाई भुक्तानी गरेको Sales commission रकमको १५ प्रतिशत रकम र व्याज समेतको रकम दाखिल गर्नुहोला भनी अग्रिम कर माग गरेकोमा उक्त संशोधित कर निर्धारण आदेश आयकर ऐन, २०५८, नेपाल भारतबीच भएको द्वैध कराधान मुक्ति तथा वित्तीय छल निरोध सम्बन्धी सम्झौता, सन्धि ऐन २०४७, सर्वोच्च अदालतबाट कर सम्बन्धी मुद्दामा प्रतिपादित सिद्धान्त विपरीत भै निवेदकको संविधान प्रदत्त हकमा आघात पुगेकोले उक्त कर संशोधन आदेश बदर गरिनु पर्दछ भनी तथा विपक्षी सरकारी निकायहरूको तर्फबाट उपस्थित विद्वान सहन्यायाधिवक्ता सरोजप्रसाद गौतमले कर अधिकृतको आदेश उपर आन्तरिक राजश्व विभागमा निवेदक निवेदन गर्न गैसकेको अवस्थामा सोही विषयमा सम्मानीत अदालतमा रिट क्षेत्रबाट आएको हुँदा वैकल्पिक उपचारको मार्ग अवलम्वन गरिसकेको अवस्थामा रिट जारी गर्न मिल्दैन । निवेदकले नेपालमा उत्पादन भएको सामग्री बिक्री गरी दिएवापतको सेवा शुल्क पनि नेपालबाटै विदेश भुक्तानी पठाइएको अवस्थामा आयकर ऐन, २०५८ को दफा ६७(६) बमोजिम त्यस्तो भुक्तानीमा अग्रिम कर कट्टा गर्न मिल्ने अवस्थामा त्यस्तो रकम रिट निवेदकले दाखेल नगरेकोले दाखिल गर्न भनिएको कार्य कानूनसम्मत नै छ । ओमेगालाई भुक्तानी दिएको सेवा शुल्कमा नेपालमा अग्रिम कर कट्टा भैसकेपछि भारतमा उसले त्यति रकम क्रेडिट लिनपाउने नेपाल भारतबीचको द्वैधकराधान मुक्ति तथा वित्तीय छल निरोधसम्बन्धी सम्झौताले मिल्ने नै हुँदा कर कार्यालयको कर संशोधन आदेशले निवेदकलाई कुनै असर पर्ने नहुँदा रिट निवेदन खारेज गरिपाऊँ भनी गर्नुभएको वहस समेत सुनियो ।

२. उल्लिखित विद्वानहरूको वहस जिकीर लिखित वहसनोट समेतको अध्ययन गरी प्रस्तुत मुद्दामा निर्णयतर्फ बिचार गर्दा निवेदक प्रोवायोटेक प्रा.लि. वीरगञ्ज नेपालमा स्थापित भएको र सो कम्पनीले आफूले गरेको उत्पादनको विदेशमा बिक्री वितरण गर्न Sales Agent को रुपमा भारतको कोलकत्तस्थित ओमेगा भेन्चर्स प्रा.लि. सँग सम्झौता गरेको र सो सेवा गरेवापत निज ओमेगा प्रा.लि. ले प्राप्त गर्ने Sales Commission वापत निवेदकबाट भुक्तानी गरिएको रकमको अग्रिम कर कट्टा गर्न मिल्ने नमिल्ने के हो भन्ने तर्फ हेर्दा निवेदक प्रोवायोटेक इण्डष्ट्रिज प्रा.लि. नेपालमा स्थापना भएको र सो कम्पनीले नेपालमा उत्पादित भएको सामानको विदेशमा बिक्री वितरण गरेवापतको सेवा शुल्क निवेदक कम्पनीले नेपालबाटै ओमेगालाई भुक्तानी गर्ने गरेको देखिन्छ । आयकर ऐन, २०५८ को दफा ८८(१) मा वासिन्दा व्यक्तिले नेपालमा स्रोत भएको व्याज, प्राकृतिक स्रोत, भाडा, रोयल्टी, सेवा शुल्क भुक्तानी गर्दा कूल भुक्तानी रकमको १५ प्रतिशतका दरले करकट्टी गर्नुपर्ने छ भन्ने व्यवस्था भएको देखिन्छ भने सोही ऐनको दफा ६७(६) मा वासिन्दा निकायबाट दिइएको भुक्तानीलाई भुक्तानीको स्रोत नेपालमा रहेको मानेको देखिन्छ भने सोही ऐनको दफा २ अनुसार निवेदक कम्पनी वासिन्दा व्यक्तिको परिभाषाभित्र समेत देखिएको छ ।

३. उल्लिखित तथ्य र कानूनी व्यवस्था समेतबाट निवेदक कम्पनीले नेपालमा स्रोत भएको उत्पादित सामग्री बिक्री वितरण गरेवापतको सेवा शुल्क पनि नेपालकै स्रोतबाट ओमेगा प्रा.लि. लाई भुक्तानी पठाएको रकममा कर कट्टी गर्न पाउने नै देखिँदा विपक्षी ठूला करदाता कार्यालयको उक्त कर संशोधन निर्णय कानून अनुकूलकै देखियो ।

४. नेपाल र भारतबीच भएको द्वैध करधान मुक्ति तथा वित्तीय छल निरोधसम्बन्धी सम्झौतामा समेत नेपालमा उत्पादन भएको सामग्री भारत समेतमा बिक्री वितरण गर्दा भारतमा रहेको कम्पनीले प्राप्त गर्ने Sales Commission को रकम नेपालबाटै भुक्तानी पठाएको अवस्थामा नेपालमा स्रोत भएको उक्त भुक्तानी रकमको कर नेपालले लिन नपाउने भन्ने व्यवस्था नरहेका र त्यस्तो रकममा नेपालमा कर तिरिसकेपछि सो वरावरको रकम भारतमा निजले कर छूट (क्रेडिट) लिन पाउने नै रहेको हुँदा दोहोरो कर तिर्नुपर्ने अवस्था समेत रहेको देखिदैन र निवेदकले भारतमा नेपालमा तिरेको करलाई मान्यता दिएको छैन र आफूले तिर्न परेको छ भनी जिकीर लिन र प्रमाण पेश गर्न सकेको पनि छैन । देशमा विद्यमान यही कर कानूनअनुरूप निवेदकलाई अघिल्लो वर्ष पनि यसरी नै कर निर्धारण भएको र सो नियमित समेत भै रहेको पाइन्छ ।

५. अर्कोतर्फ निवेदक कम्पनीले ओमेगालाई भुक्तानी दिएको रकममा कर कट्टा गरेको देखिएको भए ओमेगा प्रा.लि. ले उजूर गर्नुपर्नेमा सो प्रा.लि. को उजूर परेको नभई निवेदकको उजूर परेको देखिएको र निवेदकले भुक्तानी गरिसकेको रकममा कर लागेको कुराले निवेदकको संविधान तथा कानूनप्रदत्त सम्पत्तिसम्बन्धी हक अधिकारमा कुनै आघात परेको देखिएन ।

६. तसर्थ ठूला करदाता कार्यालय ललितपुरको कर संशोधन आदेशउपर प्रशासकीय पुनरावलोकन समेतको कानूनले निर्दिष्ट गरेको प्रक्रियामा निवेदक प्रवेश गरी वैकल्पिक उपचारको मार्ग अवलम्वन गरेको, नेपालमा स्थापित भएको निवेदक कम्पनीले आफ्नो उत्पादन भारतमा बिक्री वितरण गर्न नियुक्त गरिएको Agent लाई नेपालकै स्रोतबाट भुक्तानी गरिएको रकममा आयकर ऐन, २०५८ बमोजिम कर कट्टा गर्न मिल्ने नै देखिएको र निवेदक कम्पनीले Sales commission वापत भुक्तानी गरिसकेको रकममा कर कट्टा गरेकोले निवेदकलाई त्यसबाट प्रत्यक्ष असर परेको नदेखिएको, प्रत्यक्ष असर पर्ने अवस्थाको ओमेगा भेन्चर्स प्रा.लि. को उजूरी नदेखिएको र निवेदकले आफ्नो यही आर्थिक वर्षको अन्य कर भुक्तानी सम्बन्धमा राजस्व न्यायाधिकरणमा पुनरावेदन गरी त्यसै बिषयको एक कलममा रिट निवेदन क्षेत्रबाट दिएको निवेदन जिकीर समेत मान्य हुने अवस्थाको नहुँदा उक्त कर संशोधन आदेश बदर गरिपाऊँ भन्ने निवेदन मागदावी बमोजिमको आदेश जारी गर्नुपर्ने अवस्था र स्थिति नदेखिँदा प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज हुने ठहर्छ । यो आदेशको जानकारी महान्यायाधिवक्ताको कार्यालयमा पठाई दायरीको लगत कट्टा गरी नियमानुसार मिसिल बुझाई दिनू ।

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या.कृष्णप्रसाद उपाध्याय

 

इति संवत् २०६७ साल असार १७ गते रोज ५ शुभम् ।

इजलास अधिकृत : नारायणप्रसाद दाहाल