निर्णय नं. १६१४ - डाँका

निर्णय नं. १६१४     ने.का.प. २०४० अङ्क १

 

डिभिजनबेञ्च

माननीय न्यायाधीश श्री बासुदेव शर्मा

माननीय न्यायाधीश श्री जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव

सम्वत् ०३८ सालको फौ.पु.नं. ३९१

फैसला भएको मिति  : ०३९।११।३०।२ मा

पुनरावेदक/प्रतिवादी : जि.वारा प्र.वरियापुर गा.पं.पिपरवाती वार्ड नं.२ घर भई हाल वीरगञ्ज    कारागार थुनामा रहेको जवाहिर सातुराहा

विरूद्ध

विपक्षी/वादी : सिउवरण राउतर अहिरको जाहेरीले श्री ५ को सरकार

मुद्दा : डाँका

(१)                जाहेरी दरखास्त र सरजमीनको लेखाईबाट समेत चारजना भन्दा बढीको जमात भई वारदात गरेको देखिन आएकोले डाँका वारदात कायम गर्न नमिल्ने भन्ने जिकिर पुग्न नसक्ने ।         

(प्रकरण नं. १९)

पुनरावेदक/प्रतिवादीतर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री श्यामप्रसाद खरेल (साविक पेज नं. ७)

विपक्षी/वादीतर्फबाट : विद्वान का.मु.वरिष्ठ सरकारी अधिवक्ता श्री इन्द्रराज पाण्डे

फैसला

न्या.बासुदेव शर्मा

१.     मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतले मिति २०३८।४।१८।१ मा जवाहिर सातुराहालाई डाँका गरेको ठहराएको इन्साफमा चित्त बुझेन भन्ने समेत प्रतिवादी जवाहिर सातुराहाको पुनरावेदन परी आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त विवरण यस प्रकार छन् :

२.    यही ०३४ साल मार्ग २२ गते ४ का रात खानपिन गरी आफ्नो खपडाको चैपार घर भित्र मेरो जहान परिवार सुतेको र म सोही घरको दक्षिण मूल ढोका तर्फ भएको ओछ्यानमा सुती निदाएको अवस्थामा राती अं.१२ बजेको बखत १०।१२ जनाको संख्यामा डाँकाहरू आई मलाई २ जना डाँकाले समाई कुटी थिची छातीमा भाला तेर्साई बोलिस् भने मारी दिन्छु भनी डराई अरू डाँकाहरू मध्ये १ जनाले मूलढोकाको चौकठको छेउमा भएको प्वालबाट हात पसाली मूलढोका खोली दिँदा मलाई थिची राख्ने बाहेक गाउँकै बञ्चरो लिएका जवाहिर सातुराहा र अरू मैले नचिनेका डाँकाहरू भित्र पसी मेरी बुहारी जगिया अहिर्नी र छोरी मन्तुरवा अहिर्नी सुतेको खपडाको घरको कोठा भित्र पसी बुहारीलाई निज जवाहिरले समाती गहनाहरू दे भनी बन्चरो तथा अरूले लाठी समेतले बुहारीलाई कुटपिट गरी काटी छोरीलाई लात्तीले कुटी त्यहीँ घेरी राखी सो घरमा रहेको तपसीलको धनमाल डाँका गरी लिए । अर्कोपट्टि कोठामा सुतेको मेरो कान्छो छोरा साघो राउत ब्यूँझी हेर्दा डाँकाहरू देखी मौका पारी घरको पछाडिको ढोका खोली भागी गाउँमा गई हल्ला गर्दा डाँकाहरूले तपसीलको धनमाल डकैती गरी पछि म तर्फ भागी गाउँलेहरूले लखेटा गर्दा पक्राउ हुन नसकी डाँकाहरू भागी गए । अरू डाँकाहरू पहिचान हुन नसकेको, निज अभियुक्त जवाहिर सातुराहालाई पक्राउ गरी अरू सबैको नाम वतन खुलाई सवैलाई पक्राउ गरी सरजमीन समेत बुझी तपसीलको रू.९६५०। को धनमाल डाँका गरी लगेमा कानुन बमोजिम सजाय गराई तपसीलको धनमाल र नदिए त्यसको हुने मोल बिगो रू.९६५०। समेत दिलाई भराई पाउँ भन्ने समेत सिउवरण राउत अहिरको जाहेरी दरखास्त ।

३.    निज जाहेरवालाको घरमा जाहेरी दर्खास्तमा तोकिएको दिन म समेत भई डाँका गरेको हो। म र नन्दु सा कानू, द्वारीका राउत, ब्रम्हादेव, उमाशंकर ब्राम्हण, बैजनाथ गोडे, दामोदर खत्री र अरू नाउँ नजानेको व्यक्तिहरू समेत भई जाहेरवाला सिउवरण राउतको घरमा डाँका गरी गोडाई, हसुली, ककना, पहुचाका सुनचाँदी गहना र नगद रू.२००। को नोट नगद जिन्सी डाँका गरी लगेको हो भन्ने व्यहोराको जवाहिर सातुराहाको प्रहरीमा गरेको ठाडो कागज ।

४.    द्वारीका राउतको घरमा निजकै छोरीले लगाउने सिंधुरे रंगको व्लाउज फ्रक–१ पहेँलो डोरो भएको भित्र सेतो रातो छिट्टाहरू भएको फूलबुट्टा भएको बापल धोती–१ रिवन १ समेत बरामद भएको ठीक हो होइन भनी सिउवरनीको छोरीलाई चिनाउँदा मेरै हो भनेको, सोही घरबाट बरामद भएको वादीको गोडाइ जोर १, चाँदीको हसुली १ समेत बरामद भएको ठीक हो भन्ने समेत हरिश्चन्द्र सातुराहा समेतले गरिदिएको बरामदी मुचुल्का । (साविक पेज नं. ८)

५.    निज जाहेरवालाकै घरमा जाहेरी दर्खास्तमा तोकिएको दिन म समेत भई डाँका गरेको ठीक हो निज सिउवरण राउतको घरमा डाँका गरी नगद जिन्सी समेत सबै गरी जम्मा ९६५०। रूपैयाँ बरावरै चोरी गरी द्वारीका राउतको घरमा लगी राख्दा निजकै घरबाट हसुली र गोडाइ पनि बरामद भएको हो भन्नेसमेत प्रतिवादी नन्दु सा कानूले प्रहरीमा गरेको कागज ।

६.    जाहेरवालाको घरमा हामीले डाँका गरेको ठीक हो, डाँका गर्न जानेहरूमा म द्वारीका १, नन्दु सा कानु १, दामोदर खत्री १, बेजनाथ गोडे १, उमाशंकर ब्राम्हण १, सीताराम १, ब्रम्हादेव अहिर १ समेत थियौं । जसले जे पायो बोकी लगेको हो । रूपैयाँ चाँदी जवाहिरले कहाँ राखेका छन् थाहा छैन भन्ने समेत प्रतिवादी द्वारीका राउत अहिरले प्रहरीमा ठाडो बयान कागज गरेको ।

७.    जाहेरवालाको घरमा डकैती भयो भनेको दिन रात म आफ्नो घरमा थिएँ । म समेतले ०३४।८।२२ गतेका रातमा डकैती गरे भनी जवाहिर सातुराहाले पोल गरेको झुठ्ठा हो कसैले रिसइवी साधन गर्न सिकाई मेरो नाम राख्न लगाएको हुनुपर्छ मैले डकैती गरे गराएको समेत होइन भन्ने समेत सीताराम सा कानूले प्रहरीमा ठाडो बयान कागज गरेको ।

८.    प्रतिवादीहरू मध्ये जवाहिर सातुराहालाई लालटेनको उज्यालोमा चिनँे निजले मलाई धनमाल कहाँ राखेको छ बता नत्र मारिदिन्छु भनी मेरो घाटी तान्दा मैले बताइदिएँ । द्वारीकाको घरबाट बरामद भएको चाँदीका गोडाइ जोर १ हसुली १ मेरै हो । अरू कपडा मेरो नन्द मन्तुर्वाको हो भन्नेसमेत व्यहोराको जाहेरवालाको बुहारी जगियाको प्रहरीमा बयान कागज ।

९.    ०३४।८।२२ मा डाँका पर्दा सो दिनको बाबु घरमा नै हुँदा मैले लगाई राखेको कपडा सो डाँका वारदातमा डाँकाले लगेको हो । डाँका मध्ये जवाहिर सातुराहालाई लालटिनको प्रकाशमा चिनेँ। अरूलाई चिन्न सक्दिन भन्ने व्यहोराको जाहेरवालाको छोरी मन्र्तुवा अहिरनीले प्रहरीमा गरेको बयान ।

१०.    प्रतिवादी जवाहिर सातुराहा नन्दु सा कानू, द्वारीका राउत अहिर, ब्रम्हादेव, वेजेनाथ बोडे, दामोदर खत्री समेत जम्मा सातजनाले जाहेरवालाको घरमा मुलुकी ऐन चोरीको ६ नं.को विरूद्ध कसूर अपराध गरेकोले निजहरू उपर मुलुकी ऐन चोरीको महलको १४ नम्बरको ४ दफा अनुसार सजाय हुन र अरू नाम नखुलेका प्रतिवादीका हकमा पछि खुल्न आएका बखत दावी लिने गरी मिसिल, मानिस, दशी, सामान समेत प्रस्तुत गरेको छु भन्ने स.स.अ.तथा प्रहरी प्रतिवेदन ।

११.    मैले जाहेरवालाको घरमा डाँका गरेको होइन, मलाई फसाउने नियतले झुठ्ठा आरोप लगाएका हुन् । म निर्दोष छु अरूले डाँका गरेनगरेको पनि मलाई थाहा छैन । मैले नन्दसा कानू र द्वारीका राउत समेतलाई पोल गरेको छैन प्रहरीले मेरो इच्छा विरूद्धको कागज गराई मलाई नसुनाई सहिछाप गर्न लगाएको हो भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिवादी जवाहिर सातुराहा १ र नन्दु सा कानू १ द्वारीका राउत अहिर १ ब्रम्हादेव राउत अहिर १, वेजनाथ भन्ने सिउनाथ गोडे १, दामोदर महतो खत्री १ र उमाशंकर ब्राम्हण समेतले अदालतमा गरेका एकै मिलानको इन्कारी बयान ।

१२.   प्रतिवादी जवाहिर सातुराहाको निजले जाहेरवाला शिबवरण राउत अहिरको घरमा बिगो रू.९६५०। को धनमाल पहिला पटक डाँका गरेको ठहरेकोले (साविक पेज नं. ९) मुलुकी ऐन चोरीको महल १४ को देहाय ४ अनुसार बिगोको डेडो जरिवाना रू.१४,४७५।– र कैद बर्ष ६। सजाय हुन्छ र अरू प्रतिवादीले डाँका गरेको भन्ने कुरा कुनै सबूत प्रमाणबाट नदेखिँदा निजहरू लाई सफाई हुन्छ भन्ने समेत बारा जिल्ला अदालतको ०३५ साल चैत्र ३० गतेको फैसला ।

१३.   उक्त अदालतको इन्साफमा चित्त नबुझेकोले पुनरावेदन गर्न आएको छु भन्ने प्रतिवादी जवाहिर सातुराहाको मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतमा परेको पुनरावेदनपत्र ।

१४.   जवाहिर सातुराहाले अदालतमा आई डकैती गरेको छैन भनी इन्कारी देखिन्छ तापनि प्रहरीमा साविती र निज उपर जाहेरवालाको किटानी जाहेरी र जाहेरवालाका छोरी मन्तुर्वा अहिर्नी र बुहारी जगिया अहिर्नी दुवैले हामीले निज जवाहिर सातुराहालाई मौकैमा देखेको चिनेको र निजले हामीलाई कुटपिट गरेको भनी चश्मदिद बकपत्र गरेको देखिँनाले निजले प्रहरी प्रतिवेदन मुताविक डकैती गरेको ठहर्‍याएको शुरू बारा जिल्ला अदालतको इन्साफ मनासिव ठहर्छ । पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्तैन भन्ने समेत मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको मिति ०३८।४।१८।१ को फैसला ।

१५.   उक्त फैसलामा चित्त बुझेन पुनरावेदनको अनुमति पाउँ भन्ने जवाहिर सातुराहाको यस अदालतमा निवेदन परेकोमा जवाहिर सातुराहा समेत ७ जना उपर डाँका मुद्दामा प्रहरीले मुद्दा चलाएकोमा बारा जि.अ.बाट ६जनालाई सफाई दिई जवाहिर सातुराहाले डाँका वारदात गरेको भनी ठहर गरेको देखिन्छ । सफाई पाउने अन्य प्रतिवादीहरू उपर श्री ५ को सरकारको पुनरावेदन गरेको देखिँदैन । गडाउ नरिएको जवाहिर सातुराहाको मात्र म.क्षे.अ.मा पुनरावेदन परेकोमा निजले मात्र डाँका वारदात गरेको ठहराई शुरू जि.अ.को फैसला सदर गरेको म.क्षे.अ.को निर्णयमा चोरीको ६ नम्बरको प्रत्यक्ष गम्भीर कानुनी त्रुटि हुनुको साथै सार्वजनिक महत्वको विषय समेत हुँदा पुनरावेदनको अनुमति दिइएको छ भन्ने समेत ०३८।९।२२।४ को आदेश ।

१६.    पुनरावेदक प्रतिवादी जवाहिर सातुराहातर्फका विद्वान अधिवक्ता श्री श्यामप्रसाद खरेल र झिकाई आएका वादी श्री ५ को सरकारतर्फबाट खटिई आएका विद्वान का.मु.सरकारी वरिष्ठ अधिवक्ता श्री इन्द्रराज पाण्डेको बहस समेत सुनियो ।

१७.   प्रस्तुत मुद्दामा मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको इन्साफ मनासिव या बेमनासिव के रहेछ निर्णय दिनुपरेको छ ।

१८.   प्रतिवादीहरूलाई शुरू बारा जिल्ला अदालतले सफाई दिएकोमा श्री ५ को सरकारतर्फबाट पुनरावेदन परी नआएकोले त्यसतर्फ विचार गरी रहनु परेन, र सिर्फ शुरू बारा जिल्ला अदालतको फैसलामा चित्त बुझेन भनी पुनरावेदन गर्ने जवाहिर सातुराहाका हकमा निज अदालतमा आई डकैती गरेको भनी इन्कारी देखिन्छन् तापनि प्रहरीमा साविती र निज उपर जाहेरवालाको किटानी जाहेरी र जाहेरवालाका छोरी मन्र्तुवा अहिर्नी र बुहारी जगिया अहिर्नी दुवैले हामीले निजले जवाहिर सातुराहालाई मौकैमा देखेको चिनेको र निजले हामीलाई कुटपिट गरेको भनी चश्मदिद बकपत्र गरेको देखिनाले निजले प्रहरी प्रतिवेदन मुताविक डकैती गरेको ठहर्‍याएको शुरू बारा जिल्ला अदालतको इन्साफ मनासिव ठहर्छ (साविक पेज नं. १०) पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्तैन भन्ने समेत म.क्षे.अ.बाट मिति ०३८।४।१८।१ मा फैसला गरेको पाइन्छ ।

१९.    यसमा केवल एकजनाले डाँका वारदात गर्न नसक्ने भन्ने जिकिर तर्फ विचार गर्दा अभियुक्त मध्ये यो पुनरावेदक बाहेक अरूले सफाई पाए पनि जाहेरी दरखास्त र सरजमीनको लेखाइबाट समेत चारजना भन्दा बढीको जमात भई वारदात गरेको देखिन आएकोले डाँका वारदात कायम गर्न नमिल्ने भन्ने जिकिर पुग्न सक्दैन ।

२०.   शुरू मिसिल संलग्न कागज हेर्दा ०३४ साल मार्ग २२ गते ४ का रात खानपिन गरी आफ्नो खपडाको चैपार घरभित्र मेरो जहान परिवार सुतेका र म सोही घरको दक्षिण मूल ढोकातर्फ भएको अवसरमा सुती निदाएको अवस्था राती अं.१२ बजेको बखत १०।१२ जनाको संख्यामा डाँकाहरू आई मलाई २ जना डाँकाले तर्साइ कुटी थिची छातीमा भाला तेर्साई बोलिस् भने मरिदिन्छु भनी डराई अरू डाँकाहरू मध्ये १ जनाले मूलढोको चौकटको छेउमा भएको प्वालबाट हात पसाली मूल ढोका खोली दिँदा मलाई थिची राख्ने बाहेक गाउँकै बन्चरो लिएका जवाहिर सातुराहा र अरू मैले नचिनेका डाँकाहरू भित्र पसी मेरो बुहारी जगिया अहिर्नी र छोरी मन्तुर्वा अहिर्नी सुतेको खपडाको घरको कोठा भित्र पसी बुहारीलाई निज जवाहिरले समाती गहनाहरू दे भनी बन्चरो तथा अरूले लठ्ठी समेतले बुहारीलाई कुटपिट गरी काटी छोरीलाई लठ्ठीले कुटी सो घरमा रहेको धनमाल डाँका गरी लिए अर्कोपट्टि कोठामा सुतेको मेरो कान्छो छोरा साघो राउत ब्यूँझी हेर्दा डाँकाहरू देखी मौका पारी घरको पछाडिको ढोका खोली भागी गाउँमा गई हल्ला गर्दा डाँकाहरूले धनमाल डकैती गरी पश्चिमतर्फ भागी गाउँलेहरूले लखेटा गर्दा पक्राउ हुन नसकी डाँकाहरू भागी गए, अरू डाँकाहरू पहिचान हुन नसकेकोले जाहेर गरेको छु भन्ने समेत सिउवरण राउत अहिरको जाहेरी दरखास्त भएको, सो जाहेरी दर्खास्तमा जवाहिर सातुराहालाई चिनेको भन्ने समेत किटानी साथ दरखास्त लेखिएको पाइन्छ ।

२१.   निज जाहेरवालाको घरमा जाहेरी दर्खास्तमा तोकिएको दिन म समेत भई डाँका गरेको हो। म र नन्दु सा, द्वारीका राउत, ब्रम्हदेव, उमाशंकर ब्राम्हण, वेजनाथ गोडे, दामोदर खत्री र अरू नचिनेका व्यक्तिहरू समेत भई जाहेरवाला शिउवरण राउतको घरमा गोडाई, हसुली, ककना, पाहुवाको सुन, चाँदी, गहना, नगद रू.२०००। को नोट समेत डाँका गरी लगेको हो भन्ने समेत जवाहिर सातुराहाले प्रहरीमा सावित भएको र डाँका गर्नेहरू प्रतिवादीहरू मध्ये जवाहिर सातुराहालाई चिनँे भन्ने समेत जाहेरवालाको बुहारी जगिया अहिर्नीले अदालतमा बकपत्र गरेको र सोही कुरालाई निजका छोरी मन्तुर्वा अहिर्नीले प्रहरी समक्ष बयान दिएको मिसिलबाट देखिन्छ ।

२२.   जाहेरी दर्खास्तमा जवाहिर सातुराहालाई चिनेको भन्ने किटानी साथ दर्खास्तमा लेखिएको र अदालतमा समेत जाहेरवाला र निजकी बुहारी जगिया अहिर्नीले चिनेको भनी बकपत्र गरेको पाइन्छ । प्रहरीमा झुठ्ठा साविती गराउनु पर्ने समेत कुनै कारण तथा आफूले डाँका गरेको होइन भन्ने ठोस प्रमाण पेश दाखिल गर्नसकेको देखिँदैन । अधिकांश सरजमीनका व्यक्तिहरूले पनि (साविक पेज नं. ११) जवाहिर सातुराहा समेतले डाँका गरेको हो भन्ने समेत भनेको कुरा मिसिलबाट देखिँदा शुरू बारा जिल्ला अदालतले पुनरावेदक प्रतिवादी जवाहिर सातुराहालाई डाँका गरेको ठहराएको सदर गरेको मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको इन्साफ मनासिव छ । तपसील बमोजिम गरी नियमबमोजिम गरी मिसिल बुझाई दिनु, यो फौसला भएको जनाई पु.प्र.जवाहिर सातुहारालाई दिनु ।

तपसील

पुनरावेदक प्रतिवादी जवाहिर सातुराहाके माथि इन्साफ खण्डमा लेखिए बमोजिम निजले डाँका गरेको ठहराएको मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको इन्साफ सदर भएकोले निजलाई शुरू जिल्ला अदालतले गर्ने गरेको जरिवाना रू.१४४७५। र कैद बर्ष ६ को अ.बं.२०३ ले मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतमा पहिलो पुनरावेदन गरे बापत सयकडा दशले हुने रू.१४४७।५० जरिवाना र कैद ।७।६ थप सजाय गर्ने भन्ने र यस अदालतमा दोस्रो पुनरावेदन गरे बापत अ.बं.२०३ नं.बमोजिम सयकडा पाँचले हुने रू.७२३।७५ जरिवाना र कैद ।३।१८ थप सजाय समेत हुन्छ असूल गर्नु भनी का.जि.अ.त.मा लगत दिनु........................................................................................................................................१

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या.जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव

 

इतिसम्वत् ०३९ साल फाल्गुण ३० गते रोज २ शुभम् ।

 

