निर्णय नं. १६३० - उत्प्रेषणयुक्त परमादेश जारी गरिपाउँ

निर्णय नं. १६३०     ने.का.प. २०४० अङ्क ३

 

फुलबेञ्च

सम्माननीय प्रधान न्यायाधीश श्री नयनबहादुर खत्री

माननीय न्यायाधीश श्री बासुदेव शर्मा

माननीय न्यायाधीश श्री सुरेन्द्रप्रसाद सिंह

सम्वत् २०३८ सालको रि.फु.नं. ५०

आदेश भएको मिति  : २०४०।३।२१।३ मा

निवेदक : जिल्ला बाँके नेपालगञ्ज नगरपञ्चायत वडा नं.१४ बस्ने कृष्ण ट्रेडिड्ड कन्सर्नका मालिक ऐ.ऐ.बस्ने जोगराज अग्रवाल

विरूद्ध

विपक्षी : कर कार्यालय नेपालगञ्जका प्रमुख कर अधिकृत समेत

विषय : उत्प्रेषणयुक्त परमादेश जारी गरिपाउँ

(१)   निवेदकले आय विवरण दाखिल पनि नगरेको, कर अधिकृत समक्ष आय व्ययको लेखा पेश गरे भएको पनि देखिन नआएको, फुलबेञ्चबाट इन्साफ जाँच गरिपाउँ भनी श्री ५ महाराजाधिराज सरकारका जुनाफमा चढाएको विन्तिपत्रमा मेरो लेखालाई अमान्य घोषित गर्न निमित्त कुनै पर्चा खडा भएको छैन । लेखालाई अमान्य घोषित गरी न्यायोचित अनुमानद्वारा कर निर्धारण गर्न मिल्ने होइन भनी लेखिएको शुरू अवस्थामा पेश नगरी पछि त्यस्तो भने पनि कानुनी दायित्व निजले पूरा गरेको भन्न नसकिने ।

(प्रकरण नं. १३)

निवेदकतर्फबाट : विद्वान सरकारी अधिवक्ता श्री भैरवप्रसाद लम्साल

ओदश

न्या.बासुदेव शर्मा

१.     डिभिजनबेञ्चबाट २०३६।१२।१४।५ मा निर्णय भएको उत्प्रेषण मिश्रित परमादेश लगायत जो चाहिने आदेश पाउँ भन्ने रिट निवेदनको मिसिल झिकी फुलबेञ्चबाट दोहर्‍याई हेरी कानुन बमोजिम गर्नु भन्ने श्री ५ महाराजाधिराजबाट हुकुम बक्सेको छ भन्ने विशेष जाहेरी विभागबाट मिति ०३८।१०।१९।२ मा लेखी आएबमोजिम फुलबेञ्चको लगतमा दर्ता भई पेश हुनआएको रहेछ ।

२.    तथ्य संक्षिप्तमा यस प्रकार छ : व्यापारबाट ०२८।२९ दिपावलीमा वार्षिक प्राप्त हुनआएको कूल रकम देखाई सो मा खर्च कट्टा गरी खूद मुनाफा रू.७६२६।६८ मा पार्टनर कृष्णगोपालको हिस्सामा रू.३८१३।३४ र जोगराजको हिस्सामा रू.३८१३।३४ मुनाफा भएको भन्ने समेत व्यहोराको ०३०।१।४ मा पेश गरेको आय विवरण जम्मा रू.१,०७,०००। खूद आय प्राप्त भएको हुनुपर्ने भन्ने समेतको कर निरीक्षकको गोप्य प्रतिवेदन भएकोमा कूल आम्दानी रू.१,०७,०००। ठहरेकोले अग्रिम दाखिल भएको रू.३७,१००। ने.रा.बैंकमा दाखिल गर्नु होला भन्ने समेत व्यहोराको ०३२।२।२१ को कर निर्धारण आदेश भएकोले सो आदेश बदर गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोराको पुनरावेदनमा कर कार्यालय भेरी अञ्चलले कर निर्धारण गरेको आदेश सदर ठहर्छ भन्ने समेत व्यहोराको राजस्व न्यायाधीकरण नेपालगञ्जको फैसला भई सो उपर पुनरावेदनको अनुमति पाउँ भन्ने निवेदन पर्दा अनुमति (साविक पेज नं. ७९) प्रदान गर्न मिलेन कानुन बमोजिम गर्नु भन्ने सुदूर पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालत सिड्डलबेञ्चको मिति ०३५।११।११ को आदेश ।

३.    रिट निवेदन जिकिर : हामीले पेश गरेको लेखालाई अकारण एकातिर पन्छाई गरिएको आय निर्धारणले आयकर ऐन, २०३१ को दफा ३२(२) र ने.आ.नि.२०२० को नियम ३ को प्रत्यक्ष त्रुटि हुनगएको छ । मलाई कर निर्धारण गर्नुभन्दा पहिले सफाइको मौका प्रदान नै नगरी कर निर्धारण गरिएकोबाट आयकर ऐन, २०३१ को दफा ३३(५) को प्रत्यक्ष उल्लंघन गर्नुको साथै प्राकृतिक न्याय सिद्धान्तको विपरीत समेत हुनगएको छ, कर निरीक्षकको प्रतिवेदन आयकर ऐन, २०३१ को दफा ३३(४)(क) अन्तर्गत तथ्ययुक्त प्रतिवदेन नभएकोले त्यसको आधारमा गरेको कर निर्धारणले सो ऐनको दफा ३३(२) को प्रत्यक्ष त्रुटि हुनगएको छ । कर निरीक्षकको व्यक्तिगत आधारहिन अवधारणा समेतलाई कर निर्धारणको आधार बनाउनु कानुन विपरीत छ । यसको साथै साझेदारी फर्मलाई साझेदारी ऐन, २०२० को दफा ४ अन्तर्गत राख्ने भएपछि व्यक्ति सरह छूट दिएकोले आदेश गैरकानुनी छ, तसर्थ हाम्रो आघातित हकहरूको संरक्षण तथा प्रचलन गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोराको जिकिर ।

४.    विपक्षीबाट सम्बन्धित मिसिलसाथ लिखितजवाफ मगाउनु भन्ने स.अ.डि.बेञ्चको आदेश ।

५.    निजको विभिन्न बस्तुहरूको बिक्री गरेको मूल्य र उपलब्ध गराएको ट्रक टेम्पोको सेवा र निजले ऋण लगानी गरेको रकम प्रत्यक्ष तथा परोक्ष रूपमा बुझी न्यायोचित आधारमा यकिन गरिएको र एकाघरका सगोलमा रही विभिन्न कारोवार सञ्चालन गरी आएका बाबु छोराको साझेदारी फर्म भएकोले साझेदारी ऐन, २०२० को दफा ४ अनुसार साझेदारी फर्म नमानी व्यक्तगत फर्म मानेको हो तसर्थ निजको जिकिर आधारहिन भएकाले रिट निवेदन खारेज हुन अनुरोध गर्दछु भन्ने समेतको कर कार्यालय नेपालगञ्जको लिखितजवाफ ।

६.    कानुन बमोजिम कर निर्धारण गरेको आदेश सदर भएकाले देखिन आएको र सु.प.क्षे.अ.बाट पुनरावेदन गर्न अनुमति समेत नपाए कानुनमा उपचार भई सो अवलम्बन गरिसकेकोले रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोराको राजस्व न्यायाधीकरण अध्यक्ष भेरी अञ्चल न्यायाधीशको लिखितजवाफ ।

७.    यस अदालतबाट कुनै कानुनी त्रुटि नगरिएको हुँदा निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोराको सुदूर पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको लिखितजवाफ ।

८.    न्यायोचित अनुमान रू.१,०७,०००। खूद आय कायम गरिएको छ भनी पर्चा र रू.४२४००। कर निर्धारण गरेको आदेश उपर परेको पुनरावेदन सुनी आयकर ऐन, २०३१ को दफा ३३  (४) को प्रक्रिया अपनाई कर निरीक्षकले दिएको प्रतिवेदनको आधारमा कर कार्यालय भेरी अञ्चलका प्रमुख कर अधिकृतले ०३२।२।२१ मा कर निर्धारण गरेको आदेश सदर ठहर्छ भनी विपक्षी राजस्व न्यायाधीकरण नेपालगञ्जबाट फैसला भएको र त्यस उपर पुनरावेदनको अनुमति पाउँ भन्ने निवेदनमा राजस्व न्यायाधीकरण ऐन, २०३१ को दफा ८ को अवस्था विद्यमान नहुँदा पुनरावेदनको अनुमति प्रदान गर्न मिलेन भनी सुदूर पश्मिाञ्चल क्षेत्रीय अदालतबाट आदेश भएको देखिएको त्यस किसिमको भएको पर्चा कर निर्धारणको आदेश सो आदेश सदर गरेको फैसला तथा अनुमति दिन मिलेन भनी भएको आदेशहरूमा प्रत्यक्ष कानुनी त्रुटि भएको देखिन नआई कानुन अनुरूप निर्णय भएको देखिन आयो । अतः अधिकार प्राप्त अधिकारीहरूबाट कानुन अनुसार निर्णय भएको देखिन आएको हुनाले निवेदकका माग अनुसारको आदेश जारी गर्न मिलेन, प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज हुने ठहर्छ भन्ने डिभिजनबेञ्चको २०३६।१२।१४।५ को आदेश । (साविक पेज नं. ८०)

९.    डिभिजनबेञ्चबाट २०३६।१२।१४।५ मा निर्णय भएको उत्प्रेषण मिश्रित परमादेश लगायत जो चाहिने आदेश पाउँ भन्ने रिट निवेदनको मिसिल झिकी फुलबेञ्चबाट दोहर्‍याई हेरी कानुन बमोजिम गर्नु भन्ने श्री ५ महाराजाधिराजबाट हुकुम प्रमांगी बक्स भई विशेष जाहेरी विभागबाट मिति ०३८।१०।१९।२ मा लेखी आएको रहेछ ।

१०.    निवेदकका वा.संजयकुमार सिंहलाई रोहवरमा राखी कर कार्यालयका तर्फबाट खटिनुभएका विद्वान सरकारी अधिवक्ता श्री भैरवप्रसाद लम्सालले गर्नुभएको बहस समेत सुनी आज निर्णय सुनाउने तारेख तोकिएकोले निर्णयतर्फ विचार गर्दा प्रस्तुत केशमा निवेदकको मागबमोजिमको आदेश जारी गर्नुपर्ने हो वा होइन सो कुराको निर्णय दिनुपर्ने हुनआएको छ ।

११.    यसमा निर्णयतर्फ विचार गर्दा, आर्थिक बर्ष २०२८।०२९ को आय विवरण पेश गर्नु भनी पटक–पटक सूचना कर कार्यालयबाट पठाउँदा पनि निवेदकले कर अधिकृत समक्ष आय व्ययको लेखा र आय विवरण समेत पेश नगरेको हुँदा न्यायोचित अनुमान रू.१,०७,०००। खूद आए कायम गरिएको छ भन्ने पर्चा र रू.४२४००। कर निर्धारण गरेको आदेश उपर परेको पुनरावेदन सुनी आयकर ऐन, २०३१ को दफा ३३(४) को प्रक्रिया अपनाई कर निरीक्षकले दिएको प्रतिवेदनको आधारमा कर कार्यालय भेरी अञ्चलका प्रमुख कर अधिकृतले मिति ०३२।२।२१ मा कर निर्धारण गरेको आदेश मनासिव ठहराई राजस्व न्यायाधीकरण नेपालगञ्जबाट फैसला भएको र त्यस उपर पुनरावेदनको अनुमति पाउँ भन्ने निवेदनमा राजस्व न्यायाधीकरण ऐन, २०३१ को दफा ८ को अवस्था विद्यमान नहुँदा पुनरावेदनको अनुमति प्रदान गर्न मिलेन भनी सुदूर पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतबाट आदेश भएको देखिन्छ ।

१२.   निवेदक गौतमबुद्ध प्याकुरेल विपक्षी कर फछ््र्यौट आयोग समेत भएको उत्प्रेषणको आदेश जारी गरिपाउँ भन्ने सम्वत् २०३५ सालको रि.फु.नं.३४ मिति २०३६।८।२५।३ मा फैसला भएको हेर्दा ऐनमा व्यवस्थित कुनै आधारको अवलम्बन नगरी हचुवा किसिमबाट ठेक अड्ढमा २२ प्रतिशत आय कायम गरेको देखिएको प्रस्तुत केशमा त्यस्तो कुनै कुरा भए गरेको नदेखिँदा प्रस्तुत केशमा उक्त नजीर मिल्न आउने देखिएन ।

१३.   निवेदकले आय विवरण दाखिल पनि नगरेको, कर अधिकृत समक्ष आय व्ययको लेखा पेश गरे भएको पनि देखिन नआएको, फुलबेञ्चबाट इन्साफ जाँच गरिपाउँ भनी श्री ५ महाराजाधिराज सरकारका जूनाफमा चढाएको विन्तिपत्रमा “मेरो लेखालाई अमान्य घोषित गर्न निमित्त कुनै पर्चा खडा भएको छैन । लेखालाई अमान्य घोषित गरी” न्यायोचित अनुमानद्वारा कर निधारण गर्न मिल्ने होइन भनी लेखिएको, शुरू अवस्थामा पेश नगरी पछि त्यसो भने पनि कानुनी दायित्व निजले पूरा गरेको भन्न नसकिने, कर निरीक्षकले दिएको प्रतिवेदनको आधारमा समेत कर निर्धारण गरेको अधिकार प्राप्त अधिकारीको निर्णयलाई बदर गर्न पर्ने अवस्थाको देखिँदैन ।

१४.   अतः अधिकार प्राप्त अधिकारीहरूबाट कानुन अनुसार निर्णय भएको देखिएकोले निवेदकको मागअनुसारको आदेश जारी गर्न मिलेन प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज हुने ठहराएको डिभिजनबेञ्चको मिति २०३६।१२।१४।५ को निर्णय सदर ठहर्छ । नियमबमोजिम गरी फाइल बुझाई दिनु ।

 

हामी सहमत छौं ।

 

प्र.न्या.नयनबहादुर खत्री

न्या.सुरेन्द्रप्रसाद सिंह

 

इतिसम्वत् २०४० साल आषाढ २१ गते रोज ३ शुभम् । (साविक पेज नं. ८१)

 

