निर्णय नं. १६३२ - उत्प्रेषणको आदेश जारी गरिपाउँ

निर्णय नं. १६३२     ने.का.प. २०४० अङ्क ३

 

फुलबेञ्च

माननीय न्यायाधीश श्री धनेन्द्र्रबहादुर सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री त्रिलोकप्रताप राणा

माननीय न्यायाधीश श्री गजेन्द्रकेशरी बास्तोला

सम्वत् २०३९ सालको रि.फु.नं. ५७

आदेश भएको मिति : २०४०।३।३१।६ मा

निवेदक : का.जि.का.न.पं.वडा नं.३१ पुतलीसडक बस्ने हिरण्यप्रसाद श्रेष्ठ समेत

विरूद्ध

प्रत्यर्थी : का.न.पं.वडा नं.६ बौद्ध टुसाल बस्ने विकुलाल श्रेष्ठ

विषय : उत्प्रेषणको आदेश जारी गरिपाउँ

(१)                उल्टी हुने ठहरी निर्णय भएको प्रस्तुत मुद्दामा पनि सोही विवादास्पद जग्गाको बाली विषयलाई लिएर बागमती अञ्चल अदालतबाट निर्णय भएको देखिएकोले उक्त निर्णय उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर गर्ने गरेको डिभिजनबेञ्चको निर्णय मिलेको नदेखिने ।

(प्रकरण नं. ११)

आदेश

न्या.त्रिलोकप्रताप राणा

१.     सर्वोच्च अदालत डिभिजनबेञ्चको ०३७।१०।१७ को निर्णय उपर परेको विन्तिपत्रमा न्यायिक समितिको सिफारिशमा नेपालको संविधानको धारा ७२(ख) बमोजिम मुद्दा दोहर्‍याई दिनु भन्ने बक्स भई आएको हुकुम प्रमांगी बमोजिम यसबेञ्च समक्ष पेश हुनआएको प्रस्तुत रिट निवेदनको संक्षिप्त विवरण निम्नबमोजिम छ ।

२.    विपक्षीहरू मध्येको हिरण्यप्रसाद समेत जवान ७ ले ०१६ सालदेखि जोताहा मोही भई जोती आएको जग्गा ०२०।८।२५ मा मलाई नै भोगबन्धकी दिई जग्गा हकसमेत मेरो भए जग्गा जुन नापीमा का.जि.बौद्ध गा.पं.वडा नं.४ को कि.नं.४ मा रोपनी १०–११–३ को कित्ता १ र ऐ.ऐ.४  (ग) कि.नं.५ मा ०–१०–४ को कित्ता १ ऐ.कि.नं.६ को १–८–० को कित्ता ऐ.कि.नं.७ को ०–१३–० को कित्ता १ समेत जम्मा ४ कित्ता भई कि.नं.४ मा रैकर र अरू कित्ता गुठीको जग्गा  हो । सो सबै कित्ताको जोताहा निस्सा भई मैले दश कर्म गरी जोती आएको जग्गाको बाली ०३२।७।२२ मा लुटपिट गरे भन्ने समेत व्यहोराको मेरो विपक्ष मध्येको का.जि.अ.मा फिराद परेको थियो । त्यसमा वादी दावीको जग्गा मध्ये ४ खण्डको १ खण्ड निमा लामाले राजीनामा गरी लिई मेरो हक हुनआएको भूमिसुधारबाट विपक्षीको मोहियानी हक समाप्त भई आÇना निस्सा भई आफैंंले जोती आएको र त्यसको बाली खाएकोमा सावित भई प्रतिवाद गरेको भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिवाद परेको थियो । त्यसमा शुरू का.जि.अ.ले वादीको बिगो रू.८१६२।५० दावी गरेको मिल्दोजुल्दो नदेखिँदा रू.१८१७। सम्म बिगो कायम गरी प्र.मध्येको निमा लामा, टासी लामा, हिरण्यप्रसादले लुटी लगेको ठहर्छ भन्ने समेत ठहर गरी फैसला भएकोमा म निवेदकको र विपक्षीहरूको पुनरावेदन परी विपक्षी मध्येको बा.अं.अ.मा मुद्दा दायर (साविक पेज नं. ८८) भएकोमा बा.अं.अ.बाट धरौट रही निखन्न पाउने गरी ०३२।८।८ मा प्र.जि.अ.बाट अन्तिम फैसला भएको देखिएको समेतबाट वादीको दशकर्मको भन्न नमिल्ने हुँदा वादीको बिगो रू.१८१७। प्रतिवादीबाट भराउने गरेको जिल्ला अदालतको इन्साफ गल्ती ठहर्छ विकुलालको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन भनी ०३५।६।१६ मा अन्तिम गरी फैसला भएको रहेछ ।

३.    यसरी कानुन प्रतिकूलमा गई फैसला निर्णय गरी नेपालको संविधानको धारा १०, धारा ११  (२) (ङ) तथा धारा १५ द्वारा प्रदत्त हकमा आघात परेकोले उक्त फैसलाहरू उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर गरिपाउँ भन्ने समेत निवेदन जिकिर ।

४.    विपक्षीद्वारा लिखितजवाफ मगाई आएपछि पेशगर्नु भन्ने सिड्डल बे.को मिति ०३७।३।२३।१ को आदेश ।

५.    अदालतले कानुन नियम बमोजिम गरेको फैसलालाई कानुनी मन प्रयोग नगरी मनोमानी इन्साफ गरेको भन्ने निवेदन लेखाई विलकुल गलत छ निवेदकको रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेत बागमती अञ्चल अदालत ।

६.    ३ बर्ष अघिको मुद्दाको फैसला तथ्य बुँदा आधारहरू यकिन सम्झना रहिरहने सम्भव पनि नभएको र मलाई त्यति सम्झना पनि छैन । मैले गरेको निर्णयबाट निवेदकलाई के कस्तो मर्का पर्‍यो । मैलै कानुन अनुरूप निर्णय गरेकै हुनुपर्दछ । त्यस उपर निवेदकलाई चित्त नबुझेको कुरा पुनरावेदन गरी सो तहबाट न्याय पाउन कानुनले वञ्चित नभएको स्पष्ट छँदैछ शुरू निर्णय गर्ने न्यायाधीशलाई विपक्षी बनाई रिट निवेदन दिनुमा कुनै औचित्य देखिँदैन तसर्थ रिट निवेदन खारेज हुनुपर्छ भन्ने समेत दधिराम नेपाल ।

७.    निवेदकको जग्गाको बालीमा हक नपुग्ने ठहराई कानुन बमोजिम भएको फैसलाबाट निवेदकको हकमा आघात परेको छ भन्ने मिल्दैन त्यसमा पनि माथि उल्लेख भएबमोजिम यसै विषयको रिट सम्मानित सर्वोच्च अदालतबाट खारेज भइसकेको हुँदा निवेदकको रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेत निमा लामा ।

८.    विवादास्पद जग्गाको निवेदक विकुलालका नाउँको मोहियानी लगत कट्टा गर्ने गरेको भूमिसुधार काठमाडौंको मिति ०३६।११।३ को निर्णय बदर गरी माग्न यिनै निवेदकको सम्वत् २०३६ सालको रिट नं. १२४८ को रिट निवेदन फाइल आजै यस बेञ्चमा पेश हुन आएकोमा उक्त निवेदनबाट विपक्षी भूमिसुधार कार्यालय काठमाडौंको ०३६।११।३ को निर्णय उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर हुने ठहरी निर्णय भएकोले प्रस्तुत मुद्दामा सोही विवादास्पद जग्गाको बाली विषयलाई लिएर बा.अं.अ.को निर्णय उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर हुने ठहर्छ भन्ने डिभिजनबेञ्चको ०३७।१०।१७ को निर्णय ।

९.    विवादित जग्गा ०१६ सालदेखि कमाउँदै आएको र ०२० सालमा भोगबन्धकी लिएकोमा जोत मेरो नाउँमा दर्ता भई अस्थायी निस्सा समेत पाएकोमा सो जग्गाको बाली लुटपिट गरी लगेकोले विपक्षीहरूबाट लुटपिट गरी लगेको बिगो असूल उपर गरी सजाय समेत गरिपाउँ भनी वादी विकुलालले ०३२ सालमा फिराद दर्ता गराएको देखिन्छ । विकुलालले ०१६ सालदेखि कमाएको भन्ने कुरा मिसिल संलग्न प्रमाणपत्रबाट नदेखिएको र भोगबन्धकीको नाताले मोही हक जनिएको भिनी फिल्डबुक उतार नक्कलमा उल्लेख भएको छ । ०१६ सालदेखि कमाएको भनी सेर्पा लामाले ऋण निश्चित सम्बन्धमा ०२४ सालमा दिएको निवेदनपत्रको सक्कल लिखित हेर्नको लागि भूमिसुधार कार्यालय काठमाडौंमा बारम्बार ताकेता गर्दा पनि अन्त्यमा मिसिल प्राप्त हुन नसक्ने स्थिति जनाई जवाफ पठाएकोले सो निवेदनका सत्यता बारे यस्तै होला भनी भन्न नसकिने र २०२० सालमा भोगबन्धकी लिई खाएको भन्ने कुरामा विवाद नभएकोले यसरी भोगबन्धकीमा खाएको जग्गा (साविक पेज नं. ८९) ०३० सालमा जग्गाधनीले निवेदकहरूलाई राजीनामा गरी दिन बन्धकी थैली वादी विकुलालले बुझ्नु पर्ने ठहरी प्र.जि.अ.बाट फैसला भइरहेकोबाट समेत प्रतिवादीहरूले विवादास्पद जग्गा राजीनामा गरी लिएकोमा सो जग्गा वादीले नै कमाई आएको होला भनी भन्न नमिल्ने र विकुलालले निवेदन दिएको २०३६ सालको रिट नं. १२४८ को मुद्दामा सर्वोच्च अदालतबाट भएको निर्णय दोहर्‍याउन आदेश बक्सन जाहेर गर्ने ठहराई यस समितिबाट आजै पर्चा भएको हुँदा प्रस्तुत मुद्दामा पनि मिति ०३७।१०।१७ को फैसला त्रुटिपूर्ण देखिएको छ भन्ने न्यायिक समितिको पर्चा ।

१०.    नियम बमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी ०४०।३।२१ मा यस बेञ्च समक्ष पेश हुनआएको प्रस्तुत मुद्दामा निवेदक तथा विपक्षीतर्फका विद्वान कानुन व्यवसायीहरूको बहस समेत सुनी आज निर्णय सुनाउने तारिख तोकिएको प्रस्तुत मुद्दामा निर्णयतर्फ विचार गर्दा बा.अं.अ.को इन्साफ उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर गर्ने ठहर गरेको डिभिजनबेञ्चको ०३७।१०।१७ को इन्साफ मनासिव बेमनासिव के हो निर्णय दिनुपरेको छ ।

११.    यसमा यसै लगाउको ०३९ सालको रि.फु.नं. ५७ मा आज यसै बेञ्चबाट उत्प्रेषणको आदेश जारी गर्ने गरेको डिभिजनबेञ्चको इन्साफ उल्टी हुने ठहरी निर्णय भएको र प्रस्तुत मुद्दामा पनि सोही विवादास्पद जग्गाको बाली विषयलाई लिएर बागमती अञ्चल अदालतबाट निर्णय भएको देखिएकोले उक्त निर्णय उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर गर्ने गरेको डिभिजनबेञ्चको ०३७।१०।१७ को निर्णय मिलेको देखिएन । प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज हुने ठहर्छ । मिसिल नियम बमोजिम गरी बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा हामीहरूको सहमति छ ।

 

न्या.धनेन्द्रबहादुर सिंह

न्या.गजेन्द्रकेशरी बास्तोला

 

इतिसम्वत् २०४० साल आषाढ ३१ गते रोज ६ शुभम् ।

 

