निर्णय नं. १७०१ - उत्प्रेषणको आदेश जारी गरिपाउँ
निर्णय नं. १७०१ ने.का.प. २०४० अङ्क ७
डिभिजनबेञ्च
माननीय न्यायाधीश श्री धनेन्द्र्रबहादुर सिंह (३६७)
माननीय न्यायाधीश श्री गजेन्द्रकेशरी बास्तोला
सम्वत् २०३९ सालको रिट नं. १६७५
आदेश भएको मिति : २०४०।७।२१।३ मा
निवेदक : भ.पु.जि.लुभु गा.पं.वार्ड नं.५ भगवती लाछी बस्ने सानुमान श्रेष्ठ
विरूद्ध
विपक्षी : भूमिसुधार शाखा भक्तपुरका शाखा अधिकृत शंभुप्रसाद श्रेष्ठ समेत
विषय : उत्प्रेषणको आदेश जारी गरिपाउँ
(१) मालपोत कार्यालय ललितपुरको पत्रबाट रिट निवेदकको भनाई अनुसार दर्ता भइसकेको भन्ने जिकिर तथ्यरहित देखिन आयो, यस्तोमा प्रत्यर्थी भू.सु.शाखा भक्तपुरले कूत दिलाई मोही निष्काशन गरिपाउँ भन्ने दावी खारेज गर्ने गरेको निर्णयमा कानुनी त्रुटि छ भन्न नसकिने ।
(प्रकरण नं. ९)
विपक्षीतर्फबाट : विद्वान सरकारी अधिवक्ता श्री इन्द्रराज पाण्डे
आदेश
न्या.धनेन्द्र्रबहादुर सिंह
१. ०३८।८।१७।४ को भूमिसुधार शाखा भक्तपुरको आदेश बदर गरिपाउँ भनी प्रस्तुत रिट निवेदन नेपालको संविधानको धारा ७१ अन्तर्गत पर्नआएको रहेछ ।
२. संक्षिप्त तथ्य र निवेदन जिकिर यस प्रकार छ : साविक ल.पु. मालमा मेरा बाबुको नाउँमा १०७१ मा दर्ता भएको र मेरा बाबु परलोक भएपछि मेरा हकभोग हुनआएको उक्त जग्गा २०२१ सालमा नापी हुँदा लुभु गा.पं.वार्ड नं.५ ख कि.नं.८० को ०–०–३ र कि.नं.८५ को २।१४।२ मोही बाबुराम कसाही र जग्गाधनी म निवेदक भई दर्ता प्रमाण मैले प्राप्त गरी उक्त जग्गाको साल सालै मालपोत तिरी आएको छु । उक्त जग्गाको विपक्षीले ०३२ सालको धानबाली नदिएकोले मेरो नालिस पर्दा विपक्षीले उक्त जग्गा सानुमानको नभई मदन गोपालको हो मदन गोपाललाई बाली बुझाई भरपाई लिएको छु भनी जग्गावाला मदन गोपाललाई देखाई प्रतिउत्तर परेकोमा अ.बं.१३९ नं.बमोजिम मदन गोपाललाई बुझ्दा निज हाजिर नभई म्याद गुजारी बसेकोले उक्त जग्गा सानुमान कै ठहर्छ र सानुमानले विपक्षी बाबुरामबाट बाली भराई पाउने ठहर्छ भनी फैसला हुँदै आई स.अ.समेतबाट सोही फैसला सदर भई अन्तिम भइरहेको छ । ०३७ सालको बाली नदिएकोले उक्त जग्गाको विपक्षीबाट भराई मोही निष्काशन गरिपाउँ भनी मेरो उजूरी विपक्षी भूमिसुधार शाखा भक्तपुमा परी विपक्षी मोहीलाई बुझ्दा उक्त जग्गा सानुमानको हो उक्त कित्ताहरूको जग्गाधनी प्रमाण पूर्जा प्रमाणित नभएको र कि.नं.८५ को जग्गा वादीको नभई भीमकुमारी उपाध्यायको जग्गा हो वादीको छोरा मदन गोपालले राजीनामा गरी लिएकोले ०३७ सालको बाली (३६८) मदनले बुझी नलिएकोले लुभु गा.पं.मा धरौटी राखेको छु भन्ने विपक्षीको प्रतिउत्तर परेकोमा भू.सु.का.भक्तपुरबाट वादीका नाममा उक्त दुवै कित्ता जग्गा दर्ता बाँकी देखिएको र कि.नं.८५ को मदन गोपाल श्रेष्ठको नाउँमा दर्ता प्रमाणित देखाएको हुँदा वादी दावी खारेज हुने ठहर्छ भनी विपक्षी कार्यालयबाट ०३८।८।१७।४ मा निर्णय भयो ।
३. उक्त फैसला कानुन विपरीत छ मैले बाली विपक्षीबाट भराई पाउने गरी सर्वोच्च अदालतसम्म बाट अन्तिम फैसला भएकोमा त्यसलाई विपक्षीले फैसला गर्दा कुनै मान्यता दिइएको छैन । उक्त जग्गा ०२१ सालमा नापी हुँदा जग्गा सानुमान कै हो सानुमानलाई कूत तिरी बुझाई आएको छु भनी विपक्षीले भन्दाभन्दै मेरो दावी नपुग्ने भनी खारिजी फैसला विपक्षीले गर्नु सरासर कानुनी त्रुटि छ र उक्त अदालतहरूको फैसला परिवर्तन गर्ने विपक्षी कार्यालयलाई कुनै कानुनले अधिकार प्रदान गरेको छैन भन्ने समेतको रिट निवेदन जिकिर रहेछ ।
४. विपक्षीहरूबाट लिखितजवाफ मगाई आए पछि पेश गर्नु भन्ने यस अदालतको सिड्डलबेञ्चको ०३९।१।९।५ को आदेश रहेछ ।
५. यिनै निवेदकले दिएको बाली भराई पाउँ भन्ने मुद्दा मिति ०३४।९।१९ मा खारेज फैसला भएकोमा यिनै वादीको सम्मानित सर्वोच्च अदालतमा रिट परी ०३५।४।१३ मा रिट खारेज भएको छ कि.नं.८५ को जग्गा वादीको छोरा मदन गोपालको नाममा दर्ता भएको हुँदा निजको नाममा नै धरौटी राखेको छ भन्ने भएको र निवेदकको नाममा कि.नं.८०,८५ दर्ता बाँकी भन्ने श्रेस्ताबाट देखिएको हुँदा निवेदकको निवेदन खारेज गरिएको हो भन्ने समेतको भूमिसुधार कार्यालयको लिखितजवाफ रहेछ ।
६. सर्वोच्च अदालतको अन्तिम निर्णय आदेश कानुन सरह नै हुने भएकाले दर्ता प्रमाणित नभएको जग्गामा अ.बं.८२ नं.अनुसार कसैको पनि हकदैया नपुग्ने हुँदा भू.सु.का.भ.पु. बाट भएको २०३८।८।१७ गतेको फैसला कानुन बमोजिम निर्णय भएको हुँदा रिट खारेज गरिपाउँ भन्ने समेतको बाबुराम कसाहीको लिखितजवाफ रहेछ ।
७. निवेदक सानुमान श्रेष्ठ र विपक्षीको वा धु्रवप्रसाद आचार्यलाई रोहवरमा राखि पेश हुनआएको प्रस्तुत मुद्दामा प्रत्यर्थी भू.सु.शाखा भक्तपुर तर्फबाट बहस गर्न उपस्थित विद्वान सरकारी अधिवक्ता श्री इन्द्रराज पाण्डेले विवादीत जग्गा दर्ता बाँकी रहेछ, रिट निवेदकले दर्ता गराएको छु भनी प्रमाण देखाउन सकेको छैन । त्यस कारण निजको दावी खारेज गरेको निर्णय त्रुटि छैन रिट खारेज हुनुपर्छ भन्ने समेत बहस प्रस्तुत विषयमा निवेदकका माग अनुसारको आदेश जारी हुनुपर्ने हो होइन सो कुराको निर्णय दिनुपर्ने हुनआएको छ ।
८. यसमा निर्णयतर्फ हेर्दा रिट निवेदकका नाममा जग्गा दर्ता नभएको भन्ने आधारमा भूमिसुधार शाखा भक्तपुरले वादी दावी खारेज हुन ठहर्छ भनी निर्णय गरेको देखिन्छ । (३६९)
९. प्रस्तुत रिट निवेदनमा विवादित जग्गा निवेदकका नाममा दर्ता भइसकेको भन्ने जिकिर गरेको पाइन्छ । सर्वोच्च अदालत डिभिजनबेञ्चको मिति ०३९।९।५ को आदेश बमोजिम महान्यायाधिवक्ताको कार्यालय मार्फत दर्ता उतार झिकाएकोमा सरकारी अधिवक्ताले बेञ्च समक्ष देखाइएको फाइलबाट विवादित जग्गा दर्ता बाँकी भन्ने सो फाइल सामेल रहेको मालपोत कार्यालय ललितपुरको मिति ०४०।१।२३ को पत्रबाट देखिन्छ । सो मालपोत कार्यालय ललितपुरको पत्रबाट रिट निवेदकको भनाई अनुसार दर्ता भइसकेको भन्ने जिकिर तथ्यरहित देखिन आयो । यस्तोमा प्रत्यर्थी भू.सु.शाखा भक्तपुरले कूत दिलाई मोही निष्काशन गरिपाउँ भन्ने दावी खारेज गर्ने गरेको निर्णयमा कानुनी त्रुटि छ भन्न सकिने अवस्था नहुँदा निवेदकको माग अनुसारको आदेश जारी गर्न मिलेन । प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज हुने ठहर्छ । फाइल नियमबमोजिम गरी बुझाई दिनु ।
उक्त रायमा म सहमत छु ।
न्या.श्री गजेन्द्रकेशरी बास्तोला
इतिसम्वत् २०४० साल कार्तिक २१ गते रोज ३ शुभम् ।