निर्णय नं. १७१९ - लिखत पारित जालसाजी

निर्णय नं. १७१९     ने.का.प. २०४० अङ्क ८

 

डिभिजनबेञ्च

माननीय न्यायाधीश श्री धनेन्द्र्रबहादुर सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव

सम्वत् २०३८ सालको दे.पु.नं. ४४५

फैसला भएको मिति  : २०४०।७।२८ मा

निवेदक/प्रतिवादी : धनुषा जिल्ला जनकपुर नगरपञ्चायत वार्ड नं.१० बस्ने लक्ष्मण साहू सुडी

विरूद्ध

विपक्षी/वादी : सिराहा जिल्ला ब्रम्हपुरी गा.पं.वार्ड नं.८ बस्ने बैजनाथप्रसाद साहू रौनियार

मुद्दा : लिखत पारित जालसाजी

(१)                जालसाजी भनी बयान गर्ने प्रतिवादीले तारेख गुजारे पनि अ.बं.१८५ क.नं.को दहाय १ बमोजिम सबूत प्रमाण बुझी त्यसतर्फ ठहर गरी सो ठहरलाई प्रमाण लगाई वादी दावीको लिखत पारित हुने नहुने के हो ? त्यसको निर्णय गर्नुपर्ने ।

(प्रकरण नं. १६)

फैसला

न्या.धनेन्द्र्रबहादुर सिंह

१.     लिखत पारित जालसाजी मुद्दामा पुनरावेदन गर्ने अनुमति पाउँ भनी दिएको निवेदनमा पुनरावेदन गर्न अनुमति प्रदान भई प्रस्तुत हुनआएको मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य यसप्रकार छ ।

२.    विपक्षी लक्ष्मण साहू सुडिले रू.३५,९१८। लिई जनकपुर न.पं.वार्ड नं.१० जनकपुर बेत्ही विर्ताको नगदी दोकानी रू.८।७५ लाग्ने सडक सो पश्चिम रामनारायण साहू सो पश्चिम षिकाउ साहू सो उत्तर माटा पोखरी सो पूर्वको पूर्व पश्चिम १० फुट उत्तर दक्षिण २२।। फुट को ज.वि. ०–०–१२–३ (बाह्र धुर सात कनवा) जग्गामा भएको इटको पश्चिम देवाल पूर्वबाट माथि खप्टाको छाना भएको कोठली २ अगाडि बरण्डा पछाडि बरण्डा २ पश्चिम तर्फबाट पदमा देवल माथि छत भएको कोठली समेत जम्मा ४ र सम्पूर्ण जग्गाबाट सडक छाडी ०३२ साल माघ १ गते राजीनामा गरी दिएको लिखत परित गरी दिएनन् पारित गराई पाउँ भन्ने समेत वादी दावी रहेछ ।

३.    वादीलाई चिनेकै नहुँदा लिखत गरिदिएको (४३७) छैन । सक्कल लिखत हेर्न पाउँ भन्ने समेत प्रतिवादी लक्ष्मण साहूको प्रतिउत्तर जिकिर रहेछ ।

४.    वादीबाट सक्कल लिखत दाखिल गराई प्रतिवादीलाई सुनाएकोमा मेरो दशै साहुसँग लेनदेन व्यवहार भएको हो । वादीसँग कहिले पनि लेनदेन व्यवहार गरेको छैन । दशै साहूले नै कुनै प्रकारबाट लिखत गराई लिएको हुनुपर्छ देखाइएको कागज जालसाजी हो भन्ने प्रतिवादीको वारिसको बयान रहेछ ।

५.    दुर्गा मेडिकल स्टोरको पूर्व मुखको बरण्डामा बसी रू.३५,९१८। लिई राजीनामा गरी दिएको हुनाले स्वतन्त्र व्यवहारको लिखत हो जालसाजी होइन भन्ने वादीको वारिसको बयान रहेछ ।

६.    एकमुष्ट वादीसँग प्रतिवादीले रकम बुझी स्वेच्छापूर्वक राजीनामा लिखत गरी दिएको हो जालसाजी होइन भन्ने राजकुमार साहुको बयान रहेछ ।

७.    रु. ३५,९१८। मिति ०३२।१०।१।५ मा बुझी जग्गा घर राजीनामा गरी दिएको हो जालसाजीबाट लिखत गराएको छैन भन्ने नन्दकिशोरलालको बयान रहेछ ।

८.    दशै र लक्ष्मणले साझा व्यापार गर्ने गरेका थिए व्यापारमा घाटा लागेकोले नोक्सानी रूपैयाँको राजीनामा लेखी दिएकोमा साक्षी बसी दिन पर्‍यो भनी दशैंले भनकोले साक्षी बसेको छु मेरो सामुन्नेमा दशैं वा बेजनाथले लक्ष्मणलाई रूपैयाँ दिएको होइन भन्ने बच्चु साहू कलवारको बयान रहेछ ।

९.    दशैं र लक्ष्मणले साझा व्यापार गरेकोमा घाटाको सिलसिलामा लिखत लेखी दिएकोमा साक्षी बस्न दशैंले भनेबाट विश्वासमा परी साक्षी बसी दिएको हुँ मेरो सामुन्नेमा रूपैयाँ गनी गनाउ भएको होइन भन्ने भोला साहुको बयान रहेछ ।

१०.    ०३४।९।२५ को तारिख प्रतिवादीले गुजारी बसेको हुँदा जालसाजी तर्फको वादी डिसमिस हुने र लिखत रीतपूर्वक देखिएको हुँदा दावी बमोजिम लिखत पास हुने ठहर्छ भन्ने समेतको धनुषा जिल्ला अदालतको फैसला रहेछ ।

११.    सो फैसलामा चित्त बुझेन भनी प्रतिवादीले मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतमा दिएको पुनरावेदनमा शुरूको इन्साफ मनासिव ठहर्छ भन्ने समेतको मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको फैसला रहेछ ।

१२.   उक्त फैसलामा सार्वजनिक महत्वको विषयमा प्रत्यक्षतः गम्भीर कानुनी त्रुटि भएकोले पुनरावेदन गर्न अनुमति पाउँ भनी दिएको निवेदनमा अ.बं.८० र १८५(क) को त्रुटि देखिएकोले पुनरावेदन गर्ने अनुमति दिएको छ भन्ने समेतको डिभिजनबेञ्चको ०३८।११।२०।४ को आदेश रहेछ ।

१३.   पुनरावेदक तर्फबाट रहनुभएका विद्वान अधिवक्ता श्री राधेश्याम अधिकारीले वादीबाट पेश भएको लिखतलाई प्रतिवादीले जालसाजी भनी बयान गरेकोमा निज प्रतिवादीले तारेख गुजारी बसेकोबाट जालसाजीतर्फ प्रतिवादीलाई वादी कायम गरी जालसाजी तर्फ डिसमिस गरेको मिलेको छैन । प्रतिवादीले तारेख गुजारे पनि जालसाजीतर्फ समेत निर्णय गर्नुपर्छ भन्ने बहस प्रस्तुत गर्नुभएको प्रस्तुत मुद्दामा मधयमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको इन्साफ मिलेको छ छैन सो कुराको निर्णय (४३८) दिनुपर्ने हुनआएको छ ।

१४.   यसमा निर्णयतर्फ हेर्दा जालसाजीतर्फको वादीले तारेख गुजारेकोले अ.बं.१८५(क) को खण्ड २ अनुसार डिसमिस गरेको समेत कानुनसंगत नै देखिनाले लिखत पारित समेत गर्ने ठहराएको शुरू जि.अ.को इन्साफ मनासिव ठहर्छ भनी मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतबाट फैसला गरेको देखिन्छ ।

१५.   प्रस्तुत मुद्दामा वादीले पारित गरिपाउँ भनी दावी गरेको लिखतलाई प्रतिवादीले जालसाजी भनी छुट्टै फिरादपत्र दिई मुद्दा दायर गरेको देखिँदैन । प्रस्तुत मुद्दामा अ.बं.७८ नं.बमोजिमको कार्यविधि अपनाई वादीबाट पेश भएको लिखत प्रतिवादीलाई देखाएकोमा जालसाजी भनी बयान गरेबाट जालसाजीतर्फ ठहर गरी त्यस ठहरलाई प्रमाण लगाई वादी दावी बमोजिम लिखत पारित हुने हो होइन सो कुराको निर्णय दिनुपर्ने हुन्छ । प्रस्तुत मुद्दामा अ.बं.१७ नं.बमोजिमको कार्यविधि अपनाई वादीबाट पेश भएको लिखत प्रतिवादीलाई देखाउँदा जालसाजी भनी बयान गरेको स्थितिमा अ.बं.१८५ क.नं.को देहाय २ प्रयोग हुनसक्ने  देखिँदैन । जालसाजीतर्फ छुट्टै फिराद गरी दावी लिई आएका अवस्थाका वादीले तारेख गुजारेका अवस्थामा मात्र अ.बं.१४५ क.नं. देहाय २ प्रयोग हुनसक्ने हो । तर प्रस्तुत मुद्दामा मुख्य लिखत पारित गरिपाउँ भनी दावी लिएका वादीले तारेख गुजारेको नभई, वादीले पास गरिपाउँ भनेको लिखतलाई जालसाजी भनी बयान गर्ने प्रतिवादीले मात्र तारेख गुजारी बसेको अवस्थामा अ.बं.१८५ क.नं. देहाय १ को स्थिति विद्यमान रहेको देखिन्छ ।

१६.    जालसाजी भनी बयान गर्ने प्रतिवादीले तारेख गुजारे पनि उक्त अ.बं.१८५ क.नं.को देहाय १ बमोजिम सबूत प्रमाण बुझी त्यसतर्फ ठहर गरी सो ठहरलाई प्रमाण लगाई वादी दावीको लिखत पारित हुने नहुने के हो ? त्यसको निर्णय गर्नुपर्नेमा सो अनुसार निर्णय गरे भएको देखिँदैन । प्रस्तुत लिखत पास मुद्दाका वादीले पेश गरेको लिखतलाई जालसाजी भनी बयान गर्ने प्रतिवादीलाई जालसाजीतर्फको वादी कायम गरी निजले तारेख गुजारेको आधारमा जालसाजीतर्फका वादीले तारेख गुजारेको भनी डिसमिस गरी लिखत पारित हुने ठहराई शुरूले गरेको इन्साफ सदर गरेको मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको फैसला कानुन अनुरूप देखिन नआई कानुनी त्रुटिपूर्ण हुँदा सो फैसला बदर हुने ठहर्छ । तपसील बमोजिमको लगत दिई अब कानुन बमोजिम कारवाही निर्णय गर्नु गराउनु भनी तारेखमा रहेका पक्ष विपक्षहरूलाई तारेख तोकी मिसिल मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतमा पठाई दिनु ।

तपसील

पुनरावेदक प्रतिवादी लक्ष्मी साहू सुडी के शुरू धनुषा जि.अ.का ०३५।१।१२ का फैसलाले गर्ने गरेको आज २२४।४९ र म.क्षे.अ.का मिति ०३८।।२१ को फैसलाले गर्ने गरेको रू.२२।४५ नलाग्ने हुँदा सो लाग्ने गरेको लगत कट्टा गरी दिनु भनी धनुषा जि.अ.मा लेखी पठाउन का.जि.अ.मा लगत दिनु................१

वादीलाई प्र.बाट शुरू धनुषा जि.अ.का ०३५।१।१२ का फैसलाले भराउने गरेको कोर्टफी अरू दस्तूर समेत जम्मा रू.११।१३ हाल भरी भराउ गर्नु नपर्ने भएकोले सो लगत काटी दिनु भनी धनुषा जि.अ.मा लेखी पठाउन ऐ.ऐ.. ..२ पुनरावेदक लक्ष्मी साहू सुडी के शुरू धनुषा जि.अ.का ०३५।२।२२ का फै.ले गर्ने गरेको रू.२२४।४९ मिति (४३९) ०३५।४।६ मा र पुनरावेदन गरे बापत लाग्ने रू.२२।४५ मिति ०३५।४।६ मा जि.अ.मा बुझाएको देखिँदा सो रूपैयाँ हाल नलाग्ने हुँदा फिर्ता पाउँ भनी निज लक्ष्मी साहुको ऐनका म्याद भित्र दर्खास्त परे दस्तूर केही नलिई फिर्ता दिनु भनी धनुषा जि.अ.मा लेखी पठाउन ऐ.ऐ... .३ शुरूले वादी दावीको लिखत पास गरिपाउँ भनी दरखास्त परे पास पूर्जि गरी दिने गरेको हाल सो बमोजिम पास पूर्जि गरी रहन परेन...............४

उक्त रायमा म सहमति छु ।

 

न्या.जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव

 

इतिसम्वत् २०४० साल कार्तिक २८ गते रोज...शुभम् ।

 

