निर्णय नं. १८४४ - उत्प्रेषण
निर्णय नं. १८४४ ने.का.प. २०४० अङ्क १२
डिभिजनबेञ्च
माननीय न्यायाधीश श्री बासुदेव शर्मा
माननीय न्यायाधीश श्री जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव
सम्वत् २०२९ सालको रिट नं. १३४०
आदेश भएको मिति : २०४०।१०।१५ मा
निवेदक : सप्तरी जिल्ला सारश्वर गा.पं.वडा नं.२ स्थित राम जानकी गूठीका महन्त सुरेश भगत बैरागीसमेत
विरूद्ध
विपक्षी : भूमिसुधार कार्यालय सप्तरीका भू.सु.अधिकारी कृष्णप्रसाद कोइरालासमेत
विषय : उत्प्रेषण
(१) निवेदकले जिकिर गरे बमोजिम बुझ्नै पर्छ भनी अ.बं.१३९ नं.मा बाध्यात्मक रूपमा व्यवस्था गरेको पाइँदैन तसर्थ अधिकार प्राप्त अधिकारीले गरेको निर्णयमा निवेदकले जिकिर लिए बमोजिमको कानुनी त्रुटि भए गरेको नदेखिने ।
(प्रकरण नं. ८)
निवेदकतर्फबाट : विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री कुसुम श्रेष्ठ
विपक्षीतर्फबाट : विद्वान स.अधिवक्ता श्री भैरवप्रसाद लम्साल, विद्वान अ.श्री प्रभुनारायण चौधरी
आदेश
न्या.बासुदेव शर्मा
१. विपक्षी भूमिसुधार अधिकारीले २०३९।९।२६ गते गरेको निर्णय संविधानको धारा ७१ बमोजिम उत्प्रेषणको आदेश वा पूर्जि जारी गरी बदर गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोराको २०३९।११।१८।४ को रिट निवेदनपत्रको संक्षिप्त विवरण निम्न प्रकारको रहेछ ।
२. सप्तरी जिल्ला सारस्वर गा.पं.वडा नं.२ स्थित कि.नं.४५ को ज.बि.४–०–१३ कि.नं.४२ को १–१२–१०।। जग्गा निवेदक राम जानकी गूठीको धनित्वमा रही हामी निवेदक उमेश्वरप्रसाद टेकन र किर्तनले ०३६ सालको कबुलीयत अनुसार भोगचलन गरी आएका छौं । मोहीको प्रमाणपत्र पाउँ भनी भू.सु.का.सप्तरी समक्ष आवेदन गरेकोमा ०३९।११।२६ गतेको तारेख तोकिएको छ, प्रत्यक्र्षी नं.२ ले झुठ्ठा कुरा उल्लेख गरी कि.नं.४५ मध्ये ०–५–८ र कि.नं.४२ मध्ये ०–३–० जग्गा, ०३२।२।५ को कबुलीयत अनुसार समेत भनी प्रत्यर्थी नं.२ लाई ०३९।९।२६ मा मोही प्रमाणपत्र दिने निर्णय गर्यो, हामी निवेदकलाई बुझ्दै नबुझी गरेको निर्णय अ.बं.१३९ नं.को प्रतिकूल छ, प्रमाण ऐन, ०३१ को दफा ५४ को त्रुटि छ । गूठीको जग्गा बेचेकोलाई लिएर धर्मलोप मुद्दा चल्दा ०३५।१२।६।२ मा अन्तिम निर्णय भएको छ । लिखत पनि बदर भएको छ । अनाधिकार व्यक्तिबाट भए गरेको काम कारवाही स्वतः अमान्य हुन्छ । अ.बं.१८४क र १८५ विपरीत छ । संविधानको धारा १६, ७१ अन्तर्गत निवेदन गरेका छौं । उत्प्रेषण लगायत आदेश पूर्जि जारी गरी ०३९।९।२६ को निर्णय बदर गरी अन्तरिम आदेश जारी गरिपाउँ भन्ने समेत रिट निवेदनपत्र रहेछ।
३. विपक्षीबाट लिखितजवाफ लिई पेश गर्नुभन्ने सर्वोच्च अदालत सिंगलबेञ्चको २०३९।११।१९।५ को आदेश रहेछ ।
४. गूठीको साविक महन्त रामकृष्ण भगतले गरी दिएको कबुलीयत र भर्पाई समेत भएको हालको महन्त सुरैत भगत बैरागीले कूत बुझी गरी दिएको भर्पाई स्वीकार गरी ०३९।९।२० मा बयान समेत गरेको देखिँदा भर्पाई समेतको आधारबाट मोही ठहर्याई गरेको निर्णय कानुनसंगत छ रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेत भूमिसुधार कार्यालय सप्तरीको लिखितजवाफ रहेछ ।
५. साविक महन्तले मोहियानी कबुलीयत गरी सुरेश भगतले भर्पाई गरी दिनुभएको तथ्य स्वीकार गर्नुभएको रिट निवदेन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोराको बलदेव ठाकुरको लिखितजवाफ रहेछ ।
६. नियमबमोजिम कजलिष्टमा चढी पेश हुनआएको प्रस्तुत मुद्दामा निवेदकको वारेस कृष्णचन्द्रलाई बेञ्चबाट तीन पटकसम्म बोलाउन लगाउँदा पनि उपस्थित नभएको र निवेदकतर्फका विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री कुसुम श्रेष्ठ र विपक्षी भू.सु.का.तर्फबाट खटिई उपस्थित हुनुभएका विद्वान सरकारी अधिवक्ता श्री भैरवप्रसाद लम्साल र विपक्षी बलदेव ठाकुरको तर्फबाट विद्वान अधिवक्ता श्री प्रभुनारायण चौधरीले गर्नुभएको बहस समेत सुनियो ।
७. रिट निवेकको माग बमोजिमको आदेश जारी हुनुपर्ने हो होइन सो कुराको निर्णय दिन परेको छ ।
८. यसमा भू.सु.का.सप्तरीबाट निर्णय गर्दा पेटबोलीबाट देखिएका व्यक्तिहरूलाई नबुझेकोले अ.बं.१३९ नं.विपरीत भएको भनी निवेदनमा जिकिर लिएको देखिन्छ । अ.बं.१३९ नं.हेर्दा नबुझी मुद्दा नछिनिने देखिएमा प्रमाणका तवरले अड्डाबाट बुझ्न हुन्छ भनी उल्लेख भएको पाइन्छ । निवेदकले जिकिर गरेबमोजिम बुझ्नै पर्छ भनी अ.बं.१३९ नं.मा बाध्यात्मक रूपमा व्यवस्था गरेको पाइँदैन । तसर्थ अधिकार प्राप्त अधिकारीले गरेको निर्णयमा निवेदकले जिकिर लिए बमोजिमको कानुनी त्रुटि भए गरेको नदेखिनाले प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज हुने ठहर्छ । नियमबमोजिम गरी फाइल बुझाई दिनु ।
उक्त रायमा म सहमत छु ।
न्या.जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव
इतिसम्वत् २०४० साल माघ १५ गते शुभम् ।