निर्णय नं. ४०४२ - बन्दीप्रत्यक्षीकरण

निर्णय नं. ४०४२    ने.का.प. २०४७ (क) अङ्क १

 

संयुक्त इजलास

सम्माननीय प्रधान न्यायाधीश श्री धनेन्द्रबहादुर सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री प्रचण्डराज अनिल

२०४६ सालको रि.नं. १३६७

आदेश भएको मिति: २०४६।१२।१२।१ मा

रिट निवेदक : जि.का.कारागार शाखा काठमाडौंमा थुनामा रहेको शुक्रा मुसहर

विरुद्ध

विपक्षी : श्री पू.क्षे.अ. समेत

विषय : बन्दीप्रत्यक्षीकरण

(१)    निवेदक उपर चलेको दुईवटा डाँका मुद्दामा सफाई पाएको र अर्को मुद्दामा डाँका गरेको ठहरेकोले निवेदकले पहिलापटक डाँका गरेको देखिने ।

(प्रकरण नं. ९)

निवेदक तर्फबाट : विद्वान वैतनिक अधिवक्ता श्री विनोद रोक्का

प्रत्यर्थी तर्फबाट      : विद्वान का.मु.सहन्यायाधिवक्ता श्री कृष्णराम श्रेष्ठ

आदेश

प्र.न्या.धनेन्द्रबहादुर सिंह

१.     नेपालको संविधानको धारा १६।७१ अन्तर्गत दर्ता भई निर्णयार्थ पेश हुन आएको प्रस्तुत रिटनिवेदनको संक्षिप्त व्यहोरा यस प्रकार छ :–

२.    राधाकृष्ण वस्तीको जाहेरीले श्री ५ को सरकार वादी भएको डाँका मुद्दामा पहिलो पटक पारी डाँका गरेको र अशोक पौड्यालको जाहेरीले वादी श्री ५ को सरकार भएको डाँका मुद्दामा दोस्रापटक पारी डाँका गरेको ठहर गरी कानुन विपरीत १८ वर्ष कैद गर्ने निर्णय शुरु जिल्ला अदालत सुनसरीले गरेको र सोही मुताविक जिल्ला कार्यालय कारागार शाखा काठमाडौंलाई लगत कस्ने आदेश दिएको रहेछ । उक्त सुनसरी जि.अ.को फैसला उपर पू.क्षे.अ. मा पुनरावेदन गर्दा शुरु इन्साफ मनासिब ठानी पुनरावेदन गरे बापत अ.बं. २०३ नं. बमोजिम सयकडा दश थप कैद समेत गरेको रहेछ । मुलुकी ऐन चोरीको महलको १४(४) बमोजिम दोस्रो पटक पारी डाँका गर्नेलाई ९ वर्ष कैद र दण्ड सजायँको महलको ४१ नं. अनुसार सबैभन्दा बढी कलमको मात्र कैद गर्नुपर्छ । तर विपक्षीहरुले मेरा हकमा ती कुनै पनि कानुनी प्रावधानको वास्ता नगरी हचुवा तवरले हदैसम्मको १८ वर्ष कैद गरेका रहेछन् । दोस्रापटक गरी डाँका गरेको म निवेदकलाई ९ वर्ष मात्र कैद हुन्छ । मिति २०३६।१।१५ देखि पूर्पक्षका निम्ति थुनामा रहेको हुँदा २०४५।१।१५ मा ९ वर्ष भुक्तान भई जरिवाना बुझाएमा छुटकारा मिल्नु पर्नेमा हालसम्म गैरकानुनी थुनामा रहेको छु । सम्मानीत सर्वोच्च अदालतबाट दुखितलाल हाडी निवेदक र श्री ५ को सरकार विपक्षी भएको बन्दीप्रत्यक्षीकरणको मुद्दामा दोस्रापटक डाँका गरेकोमा ९ वर्ष कैद र जरिवाना बुझाई ९ वर्ष पुगेका दिन छुट्ने म निवेदकलाई जरिवाना समेत बुझाउन नपाउने गरी १८ वर्ष कैद गरेको गैरकानुनी हुँदा ९ वर्ष म्यादी कैद, ४ वर्ष जरिवाना वापतको कैद र पू.क्षे.अ.मा पुनरावेदन गरे बापत कैद थप भएको भए सो कैद जोडी जम्मा कैद १३ वर्ष १० महीना २४ दिन कैद गर्ने विपक्षीहरुका नाउँमा आदेश दिंदै जरिवाना तिरे तुरुन्तै छाडी दिनु भनी बन्दीप्रत्यक्षीकरणको आज्ञा, आदेश वा पुर्जी जारी गरी पाउँ भन्ने समेतको रिटनिवेदन ।

३.    यसमा के कसो भएको हो विपक्षीहरुबाट लिखितजवाफ मगाई आएपछि वा अवधि नाघेपछि नियम बमोजिम पेश गर्नु भन्ने समेतको यस सर्वोच्च अदालत एक न्यायाधीशको इजलासबाट भएको आदेश ।

४.    निवेदक शुक्रा मुसहरलाई राधाकृष्ण वस्तीको जाहेरीले वादी श्री ५ को सरकार भएको डाँका मुद्दामा पहिलापटक डाँका गरेको ठहरी यस अदालतबाट जरिवाना रु. ४,३२६।– कैद वर्ष ६ तथा अशोक पौडेलको जाहेरीले श्री ५ को सरकार भएको डाँका मुद्दामा दोस्रापटक डाँका गरेको ठहरी जरिवाना रु. १०,६४५।५० तथा कैद वर्ष ९ भएकोमा निजले यस अदालतको फैसला उपर पुनरावेदन गर्दा अशोक पौडेलको जाहेरी परेको डाँका मुद्दामा शुरुको इन्साफ मनासिब ठहरी कैद वर्ष ६ मात्र भई पुनरावेदन गरे बापत थप कैद वर्ष ।७।६ समेत कैद वर्ष ६।७।६ तथा शुरुको र पुनरावेदन गरे वापत थप समेत गरी जरिवाना रु. ११,३५४।५७ मात्र भएको र राधाकृष्ण वस्तीको जाहेरी परेको डाँका मुद्दामा सफाई भई पू.क्षे.अ. बाट २०३९।११।१७ मा फैसला भएकोले निजलाई कैद वर्ष ६।७।६ कायम भएको र जरिवाना रु. ११,३५४।५७ मा तत्काल प्रचलित मुलुकी ऐन चोरीको २८ नं. ले हुने हद कैद वर्ष ४ समेत जम्मा कैद वर्ष १०।७।६ कायम भएको छ । निवेदक शुक्रा मुसहर २०३६।१।१५ देखि प्रहरी हिरासतमा रहेको देखिँदा सो मितिबाट कैद कट्टा हुँदा कैद भुक्तान भइसकेकोले निजलाई कैदबाट मुक्त गरिदिनु भनी जि.का.कारागार शाखा काठमाडौंमा लेखी गइसकेको देखिएकोले रिटनिवेदन खारेज गरी पाउँ भन्ने समेतको सुनसरी जिल्ला अदालतको लिखितजवाफ ।

५.    रिट निवेदकलाई अधिकार प्राप्त अदालतले दिएको आदेश फैसला कैदी लगत अनुसार कारागार ऐन नियम बमोजिम थुनामा राखिएकोले रिटनिवेदन खारेज गरी पाउँ भन्ने समेतको कारागार शाखा काठमाडौंको लिखितजवाफ ।

६.    सुनसरी जिल्ला अदालतको फैसला उपर यी निवेदक समेतको यस अदालतमा पुनरावेदन परी फौ.पु.नं. ४४७ को डाँका मुद्दामा मिति २०३९।११।१७ मा निर्णय हुँदा निज निवेदक शुक्रा मुसहरले सफाई पाउने ठहरेको र यिनै निवेदक प्रतिवादी भएको अशोक पौडेलको जाहेरी परेको फौ.पु.नं. ४४६ को डाँका मुद्दामा सोही मितिमा यस अदालतबाट निर्णय हुँदा पहिलापटक पारी डाँका गरेको ठहरी पुनरावेदन गरेबापत सजायँ समेत गरी जम्मा कैद वर्ष ६।७।६ र जरिवाना रु. ११,३५४।५७ हुने गरी फैसला भएको कानुन अनुरुपको अधिकार क्षेत्रभित्र रही निर्णय गरिएकोले रिटनिवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेतको पू.क्षे.अ.को लिखितजवाफ ।

७.    नियम बमोजिम पेश हुन आएको प्रस्तुत रिटनिवेदनमा निवेदक तर्फबाट उपस्थित विद्वान वैतनिक अधिवक्ता श्री विनोद रोक्काले निवेदक माथि लगाइएका दुईवटा मुद्दाहरुमध्ये राधाकृष्ण वस्तीको जाहेरीले श्री ५ को सरकार वादी भएको डाँका मुद्दामा सफाई पाएकोले पहिलापटक डाँका गरेकोमा जम्मा कैद वर्ष ६।७।६ र जरिवाना बापतको उपल्लो हद ४ वर्ष समेत गरी जम्मा कैद वर्ष १०।७।६ मात्र हुने भएकोले गैरकानुनी थुनाबाट मुक्त गरियोस् भन्ने समेतको बहस गर्नु भयो । प्रत्यर्थी सुनसरी जिल्ला अदालत समेतको तर्फबाट बहस गर्न खटिई आउनु भएका विद्वान का.मु. सहन्यायाधिवक्ता श्री कृष्णराम श्रेष्ठले, निवेदकलाई एउटा डाँका मुद्दामा पू.क्षे.अ.बाट सफाई मिलेकोले पहिलापटकको म्यादी कैद र जरिवाना बापतको कैद समेत कैद वर्ष १०।७।६ भुक्तान भएपछि मुक्त गरी दिनु भनी कारागारमा लेखी गएकोले रिट जारी गर्नुपर्ने औचित्य बाँकी रहेको छैन भन्ने समेतको बहस गर्नुभयो ।

८.    प्रस्तुत रिटनिवेदनमा निवेदकका माग बमोजिमको आदेश जारी हुने हो होइन सो कुराको निर्णय दिनुपर्ने हुन आएको छ ।

९.    यसमा निर्णयतर्फ हेर्दा निवेदक शुक्रा मुसहरलाई राधाकृष्ण वस्तीको जाहेरीले श्री ५ को सरकार वादी भएको डाँका मुद्दामा पहिलो पटक डाँका गरेको ठहरी कैद वर्ष ६ र जरिवाना रु. ४,३२६।– तथा अशोक पौडेलको जाहेरीले वादी श्री ५ को सरकार भएको डाँका मुद्दामा दोस्रापटक डाँका गरेको ठहरी कैद वर्ष ९ र जरिवाना रु. १०,६४५।५० गर्ने गरी शुरु सुनसरी जिल्ला अदालतबाट फैसला भएको देखिन्छ । सो उपर निवेदकको तर्फबाट पू.क्षे.अ. मा पुनरावेदन पर्दा अशोक पौडेलको जाहेरी परेको डाँका मुद्दामा शुरुको इन्साफ सदर ठहरी कैद वर्ष ६ तथा थप कैद वर्ष ।७।६ समेत जम्मा कैद वर्ष ६।७।६ र पुनरावेदन गरे बापत थप समेत गरी जम्मा जरिवाना रु. ११,३५४।५७ मात्र भएको र राधाकृष्ण वस्तीको जाहेरी परेको डाँका मुद्दामा सफाई पाउने ठहरी पू.क्षे.अ. बाट २०३९।११।१७ मा फैसला भएको देखिन्छ । यसबाट निवेदक उपर चलेका दुईवटा डाँका मुद्दा मध्ये एउटा डाँका मुद्दामा सफाई पाएको र अर्को मुद्दामा डाँका गरेको ठहरेकोले निवेदकले पहिलापटक डाँका गरेको देखिन आयो । पहिलापटक डाँका गरेको ठहरी निवेदकलाई पुनरावेदन गरे बापतको थप सजायँ समेत जम्मा कैद वर्ष ६।७।६ र जरिवाना रु. ११,३५४।५७ कायम गर्ने गरी पू.क्षे.अ. बाट फैसला भएको देखिन्छ । उक्त फैसलाबाट रिट निवेदकलाई म्यादी कैद वर्ष ६।७।६ र जरिवाना बापतको हुने हदैसम्मको कैद वर्ष ४ समेत जम्मा कैद वर्ष १०।७।६ कायम हुने देखियो । प्रत्यर्थी सुनसरी जिल्ला अदालतको लिखितजवाफबाट रिट निवेदकले राधाकृष्ण वस्तीको जाहेरी परेको मुद्दामा सफाई पाएको हुँदा निजलाई पहिलापटक डाँका गरेकोले जरिवाना बापत समेत जम्मा कैद वर्ष १०।७।६ कायम भएको र निवेदक २०३६।१।१५ देखि हिरासतमा रहेको देखिँदा सो मितिबाट कैद कट्टा गर्नु भनी कारागार शाखा काठमाडौंमा लेखी पठाएको भन्ने देखिन्छ । निवेदकलाई २०३६।१।१५ देखि कैद कट्टा गर्दा निजलाई ठेकिएको म्यादी कैद र जरिवाना बापतको समेत जम्मा कैद वर्ष १०।७।६ मिति २०४६।८।२७ मा भुक्तानी भइसकेको देखिन्छ । तसर्थ रिट निवेदक थुनाबाट छुटी सकेको छैन भने सुनसरी जिल्ला अदालतबाट सच्याइएको लगत बमोजिम थुनाबाट छाडिदिनु भनी बन्दीप्रत्यक्षीकरणको आदेश जारी हुने ठहर्छ । आदेशको एकप्रति नक्कल प्रत्यर्थी कारागार शाखा काठमाडौंमा पठाउन महान्यायाधिवक्ताको कार्यालय मार्फत पठाई फाइल नियमानुसार गरी बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

न्या.प्रचण्डराज अनिल

 

इति सम्वत् २०४६ साल चैत्र १२ गते रोज १ शुभम् ।