निर्णय नं. ४११२ - बाली लुटपीट

निर्णय नं. ४११२     ने.का.प. २०४७          अङ्क ३

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री गजेन्द्रकेशरी बास्तोला

माननीय न्यायाधीश श्री हिरण्येश्वरमान प्रधान

सम्वत् २०४५ सालको फौ.पु.नं. ५२४

फैसला भएको मिति २०४७।२।६।१ मा

पुनरावेदक/वादी : जि.उदयपुर त्रिवेणी गा.पं. वा.नं. ७ बस्ने दीपककुमार कार्की

विरुद्ध

विपक्षी/प्रतिवादी : जि.उदयपुर त्रिवेणी गा.पं. वा.नं. ७ बस्ने भिमप्रसाद गौतमसमेत

मुद्दा : बाली लुटपीट

(१)   अर्काको हकको जग्गाको बाली गैरकानुनी तवरले खाएकोलाई बाली लुटपीट गरेको मान्नु पर्ने ।

(प्रकरण नं. १४)

पुनरावेदक/वादी तर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री हरिहर दाहाल तथा विद्वान अधिवक्ता श्री शंकर      निरौला

विपक्षी तर्फबाट      : विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री मुकुन्द रेग्मी तथा विद्वान अधिवक्ता श्री शम्भु थापा

फैसला

न्या.हिरेण्यश्वरमान प्रधान

१.     पू.क्षे.अ. को मिति २०४५।३।१३ को फैसला उपर पुनरावेदनको अनुमति पाई दर्ता हुन आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त विवरण एवं निर्णय यस प्रकार छ ।

२.    हरिलक्ष्मी श्रेष्ठले मिति २०४१।१२।२६ गते मबाट रु.३५,५००।– लिई निज नाउँ दर्ताको जि. उदयपुर कटारी गा.प. वा.नं. (ख) कि.नं. २१५ मध्येबाट ज.वि. १–०–० र कि.नं. २१७ मध्येबाट ज.वि. १–५–६ समेत २–५–६ जग्गा राजीनामा पारित गरी लिंदा कित्ताकाट भई कि.नं. २५८ र २६१ कायम भई सो मध्ये ०–४–० मा धानको बीउ राख्न बाँकी राखी अरु जग्गामा मकै बाली लगाई पाकी तयार भए पछि २०४२।३।२५ गते विपक्षीहरुले खेताला समेत लगाई मकै बाली लुटी लगेका हुँदा मकै बाली १३ को हुने बिगो रु. २०८०।– भराई सजायँ समेत गरी पाउँ भन्ने समेत वादीको फिराद दावी छ ।

३.    वादी दावीको विवादित कि.नं. २१५ र २१७ को जग्गा कटारी गा.पं. वा.नं. ४ मा पर्दछ सो ४७ नं. मौजे ठूलो ददरियाको हो उक्त जग्गा प्र.मध्ये भिमप्रसाद गौतमले खनजोत गरी हकभोग स्वामित्वमा छ विपक्षीको दर्ता हरिलक्ष्मीको जग्गा ४६ नं. मौजे सानो ददरीयाको जग्गा हो विवादित कि.नं. २१५ र २१७ को जग्गा वादीको दाताकै हकदैया नभएको जग्गामा वादीको हकदैया कदापि हुन सक्दैन अ.बं. ८२ नं. ले खारेज गरिपाउँ । हामीले विपक्षीको जग्गाको बाली लुटपीट गरेका छैन होइन भन्ने समेत प्र.पदम शंकर गौतम समेत ४ जनाको संयुक्त प्रतिउत्तर जिकिर रहेछ ।

४.    वादी दावीको जग्गाको बाली प्रतिवादीहरुले लुटपिट गरी खाएको ठहर्छ भन्ने समेत २०४२।११।३ को उदयपुर जिल्ला अदालतको फैसला ।

५.    वादी दावी बमोजिम लुटपिट गरेको ठहराई गरेको शुरु जिल्ला अदालतको फैसला त्रुटीपूर्ण हुँदा चित्त बुझेन भन्ने समेत प्रतिवादीको पुनरावेदन जिकिर ।

६.    वादी दावी बमोजिम कुटपिट गरेको ठहराई शुरुबाट भएको इन्साफ मनासिब देखिँदा पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्तैन भन्ने समेत सगरमाथा अञ्चल अदालत राजविराजबेञ्चको मिति ०४३।७।२३ को फैसला ।

७.    वादी दावी बमोजिम लुटपिट गरेको ठहराएको फैसला त्रुटीपूर्ण हुँदा चित्त बुझेन उक्त फैसला बदर गरी हक इन्साफ पाउन पुनरावेदन गर्ने अनुमति पाउँ भन्ने समेत प्रतिवादीको निवेदनपत्र ।

८.    यसै लगाउको नि.नं. २२१ को हक कायम निर्णय दर्ता बदर मुद्दामा पुनरावेदनको अनुमति प्रदान भएकोले यसमा पनि न्याय प्रशासन सुधार ऐन, २०३१ (संशोधन सहित) को दफा १३ (४) को आधारमा पुनरावेदनको अनुमति प्रदान गरिएको छ भन्ने समेत मिति २०४४।८।११ को आदेशपत्र ।

९.    यसमा लगाउको दे.पु.नं ६०९ को हक कायम निर्णय दर्ता बदर दर्ता मुद्दामा फिराद खारेज गर्ने गरेको शुरु र अञ्चल अदालतको फैसला मिलेको नदेखिँदा बदर भई कानुन बमोजिमको निर्णय हुन मिसिल शुरु जिल्ला अदालतमा पठाउने निर्णय भएको हुँदा प्रस्तुत मुद्दामा पनि शुरु र अञ्चलको इन्साफ बदर भई कानुन बमोजिम निर्णयार्थ मिसिल शुरु जिल्ला अदालतमा पठाउने ठहर्छ भन्ने समेत पू.क्षे.अ. को मिति २०४५।३।१६ को फैसला ।

१०.    प्रस्तुत मुद्दामा पुनः निर्णयार्थ उदयपुर जिल्ला अदालतमा पठाउन क्षेत्रीय अदालतबाट कुनै स्वतन्त्र र विश्वसनीय आधार अवलम्बन गरिएको छैन । यसै मुद्दाको लगाउको शुरु जिल्ला अदालतमा पठाउने निर्णय भए अनुसार नै प्रस्तुत मुद्दा पनि पुनः निर्णयार्थ शुरु जिल्ला अदालतमा पठाउने निर्णय भएको छ । पूर्वाञ्चलको उक्त इन्साफ त्रुटीपूर्ण हुँदा पुनरावेदनको अनुमति पाउँ भन्ने समेत निवेदनपत्र ।

११.    यस्मा यसै लगाउको निवेदक प्रतिवादी हरिलक्ष्मी विपक्षी भिमप्रसाद गौतम भएको नि.नं. ४३७ को निवेदमा पुनरावेदनको अनुमति दिने आजै यसै इजलासबाट आदेश भएकोले यसमा पनि सोही आधारमा पुनरावेदन गर्ने अनुमति दिइएको छ भन्ने समेत यस अदालत संयुक्त इजलासको मिति २०४५।६।२६।४ को आदेश ।

१२.   नियम बमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी पेश भएको प्रस्ुतत मुद्दामा पनुरावेदक तर्फबाट उपस्थित विद्धान अधिवक्ता द्वय श्री हरिहर दहाल तथा हरिशंकर निरौला तथा विपक्षी तर्फबाट उपस्थित विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री मुकुन्द रेग्मी तथा अधिवक्ता श्री शम्भू थापाले गर्नु भएको वहस समेत सुनियो ।

१३.   प्रस्तुत मुद्दामा पू.क्षे.अ. बाट पुनः निर्णयार्थ शुरु जिल्ला अदालतमा पठाउने गरी गरेको निर्णय मिलेको छ छैन भन्ने निर्णय दिनु पर्ने हुन आयो ।

१४.   जि. उदयपुर कटारी गा.पं. वार्ड नं. ४ (ख) को हाल कि.नं. २५८ र २६१ को हरिलक्ष्मीबाट राजीनामा गरिलिएको मेरो हकभोगको ०–४–० जग्गा बाहेकको अरु सम्पूर्ण जग्गामा रहेको मकै बाली २०४२।३।२५ मा प्रतिवादीहरुले लुटी लगेकोले बिगो भराई सजायँ समेत गरिपाउँ भन्ने समेत वादी दावी रहेकोमा वादी दावीको जग्गा वादीको दाताको हक पुग्ने होइन । हक नपुग्नेबाट गराई लिएको राजीनामाको आधारमा वादीले हक दावी गर्न सक्ने होइन फिराद खारेजभागी छ । विवादको जग्गा म प्रतिवादी भिमबहादुरको हकभोगमा रहेकोले आफ्नै हकभोगको जग्गामा रहेको बाली खाएको लुटपिट गरेको भन्न मिल्ने होइन भन्ने समेत प्रतिउत्तर जिकिर देखिन्छ । प्रस्तुत मुद्दाको लगाउको दे.पु.नं. ७४४ को जग्गा खिचोला चलन मुद्दामा आज यसै इजलासबाट वादी दावी बमोजिमको जग्गामा प्रतिवादीले खिचोला गरेको ठहर्‍याई फैसला भएको छ । प्रतिवादी भिमप्रसादले विवादको जग्गा आफ्नो हक भोगको हो भनी बाली खाएको कुरा स्वीकार गरेको छ । अर्काको हकको जग्गाको बाली गैरकानुनी तवरले खाएकोलाई बाली लुटपिट गरेको मान्नु पर्ने नै हुँदा शुरु जिल्ला अदालतबाट वादी दावी बमोजिमको बिगो भराई सजायँ समेत गर्ने गरेको फैसला सदर गरेको अञ्चल अदालतको फैसला मनासिब ठहरी पुनः निर्णयार्थ शुरु जिल्ला अदालतमा पठाउने गरेको पू.क्षे.अ. को मिति २०४५।३।१६।५ को फैसला गल्ती ठहर्छ अरु तपसील बमोजिम गर्नु ।

तपसील

पु.वा.दीपक कुमार के माथि इन्साफ खण्डमा लेखिए बमोजिम लुटपिट गरेको ठहरेकाले सोको बिगो रु. २०८०।– देहायका प्रतिवादीबाट जनही रु. ५२० का दरले भराई पाउँ भनी ऐनका म्यादभित्र दर्खास्त दिए कानुन बमोजिम गरी भराई दिनु भनी शुरु जि.अ. मा लगत दिन का.जि.अ.त. मा लगत दिनु.....१

वि.प्र. टंकप्रसाद भन्ने पद्मशंकर गौतम रु. ५२०।–, वि.प्र. नेत्रकुमारी गौतम रु. ५२०।–, वि.प्र नेत्रबहादुर गौतम रु. ५२०।–, वि.प्र. भिमप्रसाद गौतम रु. ५२०।–

देहायका प्रतिवादीहरु के उदयपुर जिल्ला अदालतको मिति २०४२।११।३ एवं सगरमाथा अञ्चल अदालत राजविराज बेञ्चको मिति २०४३।७।२३ को फैसलाले कस्न पठाएको जरिवानाको लगत कायमै राखी सोही बमोजिम असूल गर्नु भनी ऐ.ऐ. ....२

वि.प्र. टंकप्रसाद भन्ने पद्मशंकर गौतम १, वि.प्र. नेत्रकुमारी गौतम १, वि.प्र नेत्रबहादुर गौतम १, वि.प्र. भिमप्रसाद गौतम १, मिसिल नियम बमोजिम गरी बुझाई दिनु.......२

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या.गजेन्द्रकेशरी बास्तोला

इति सम्वत् २०४७ साल जेष्ठ ६ गते रोज १ शुभम् ।