निर्णय नं. ८०३७ - परमादेश ।

निर्णय नं.८०३७ २०६५ फागुन,अङ्क ११

 

सर्वोच्च अदालत, संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री रामप्रसाद श्रेष्ठ

माननीय न्यायाधीश श्री शुशिला कार्की

सम्वत २०६३ सालको दे.पु.नं. –––०७८३

आदेश मितिः २०६५।११।८।५

 

मुद्दा : परमादेश ।

 

      पुनरावेदक निवेदकः का.जि.काठमाडौं महानगरपालिका वडा नं १० वस्ने मधुकुमार      चौलागाई

विरुद्ध

      प्रत्यर्थी बिपक्षीः त्रिभुवन विश्वविद्यालय, परीक्षा नियन्त्रण कार्यालय, वल्खु समेत

           

पुनरावदेन आदेश गर्नेः–

मा.न्या.श्री लक्ष्मणमणि रिसाल

मा.न्या. श्री हरिप्रसाद घिमिरे

 

§  अन्य विषयहरू नियमित विद्यार्थीको हैसियतले फारम भरी उत्तिर्ण गरेको, निवेदकले मौका परीक्षाको फाराम भर्दा रजिष्ट्रेशन नम्वर (जुन नेपाल ल क्याम्पस मार्फत  त्रि.वि.वि.ले जारी गरेको) परीक्षा फाराममा उल्लेख गरेको, परीक्षा फारममा क्याम्पसको नाम खुलाएको, निवेदकले अध्ययन गरेको सम्वन्धित नेपाल ल क्याम्पसबाट समेत निवेदक नियमित विद्यार्थी भएको भनी सिफारिश गरेको अवस्थामा परीक्षा फाराममा नियमित वा प्राइभेट कुन विद्यार्थी हो भन्ने नखुलेको कारणले मात्रै प्राइभेट विद्यार्थीको रुपमा मौका परीक्षा दिएको भनी अर्थ गर्न न्यायोचित नहुने ।

§  त्रि.वि.वि. संगठन तथा शैक्षिक प्रशासन सम्वन्धी नियम, २०५० को नियम २२६ को कुनै खण्डमा नियमित र अर्को कुनै खण्डमा प्राइभेट परीक्षार्थी भई परीक्षामा सम्मिलित भई तह पार गर्न पाइने छैन भन्ने व्यवस्था यस सन्दर्भमा आकर्षित हुन नसक्ने ।

(प्रकरण नं.३)

 

पुनरावेदक निवेदक तर्फवाटः विद्वान अधिवक्ता श्री गोविन्दप्रसाद शर्मा

प्रत्यर्थी बिपक्षी तर्फवाटः विद्वान अधिवक्ता नारायणप्रसाद खनाल

अवलम्वित नजीरः

सम्बद्ध कानूनः वि.वि.वि. संगठन तथा शैक्षिक प्रशासन सम्बन्धी नियम २०५० को नियम २२६

 

आदेश

            न्या.रामप्रसाद श्रेष्ठः पुनरावेदन अदालत पाटनको मिति २०६३।१०।२४ को आदेश उपर न्याय प्रशासन ऐन, २०४८ को दफा ९(१) अन्तर्गत पुनरावेदन दायर हुन आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य एवं ठहर यस प्रकार छ :–

            म निवेदक २०४८ सालमा त्रिभुवन विश्वविद्यालय कानून संकाय अन्तर्गत नेपाल ल क्याम्पसको नियमीत विद्यार्थीको रुपमा भर्ना भै पढेको र २०४९ सालमा कानून संकाय तर्फको प्रविणता प्रमाण पत्र तहको परीक्षा दिई अंग्रजी विषय वाहेक सवै विषयमा उत्तीर्ण गरी प्रविणता प्रमाण पत्र तह दोश्रो वर्षको २०५१ सालको परीक्षामा जाँच दिई दोश्रो वर्षको परीक्षामा सवै विषयहरू उत्तीर्ण भएको थिए । प्रथम वर्षको उत्तीर्ण हुन वाँकी अग्रेजी विषयको नियमित परीक्षामा पटक पटक परीक्षा दिंदा समेत अनुत्तीर्ण भएकाले पुनः २०६१ सालमा मौका परीक्षामा सामेल हुन पाउने गरी फाराम भर्न सूचना जारी गरेकोमा समयमै सम्वन्धित क्याम्पसमा  गई फारम भरी ल क्याम्पसबाट प्रवेश पत्र समेत लिई मौका परीक्षामा सि.नं १८६ को नियमित विद्यार्थी भई परीक्षा दिई पास गरेको छु । यसरी दुवै खण्डका सवै विषयहरू उत्तीर्ण गरिसके पश्चात् परीक्षा नियन्त्रण कार्यालय जमलमा ट्रान्सक्रिप्ट  माग गर्दा प्रथम खण्डको अन्तिम मौका परीक्षा प्राइभेटतर्फ परेको हुँदा परीक्षा नियन्त्रण कार्यालय वल्खुबाट चिठ्ठी लिई आउनु भनेकाले सोही जानकारी पश्चात २०६२।२।२४ गते वल्खुमा गई निवेदन दर्ता गरेकोमा पटक पटक जानकारी माग्दा पनि कुनै जानकारी नदिएको र ट्रान्सक्रिप्ट पनि नदिई सम्वन्धीत क्याम्पसबाट नियमित विद्यार्थी भन्ने सिफारिश लिई आउनु भनेकाले मिति २०६२।४।५ मा  च.नं. ०२६–०६३ को सिफारिश पत्रमा निज मधुकुमार चौलागाई  २०४८ सालको नियमित विद्यार्थी हुन भन्ने सिफारिश पत्र पठाउँदा समेत कुनै ठोस निर्णय नगरी पछिल्लो पटक २०६३।२।११ गते सम्पर्क गर्दा परीक्षा नियन्त्रक स्वयंले मबाट हुदैन भनी पन्छिएको हुँदा म निवेदकलाई ज्यादै अन्यायमा पारेको हुँदा निज विपक्षीहरूका नाममा लव्धाङ्क पत्र दिनु भन्ने परमादेश जारी गरिपाऊँ भन्ने व्यहोराको रिट निवेदन पत्र । 

            यसमा के कसो भएको हो ? निवेदकको निवेदन माग वमोजिमको आदेश किन जारी हुन नपर्ने हो ? जारी हुन नपर्ने कुनै मनासिव माफिकको आधार र कारण भए आफूसँग भएको सवुद प्रमाण साथै राखी वा आदेश प्राप्त भएका मितिले बाटाको म्याद वाहेक १५ दिन भित्र विपक्षीहरूले आफै वा कानून वमोजिमको वारेस वा कानून व्यवसायी मार्फत  लिखित जवाफ लिई आउनु भनि यो आदेश र निवेदनको प्रतिलिपी समेत साथै राखी विपक्षीहरूका नाउँमा म्याद सूचना जारी गरी लिखित जवाफ परेपछि वा अवधि नाघेपछि नियमानुसार पेश गर्नु भन्ने पुनरावेदन अदालतको मिति २०६३।२।१७ को आदेश ।

            निज निवेदकको नतिजा प्रकाशन कार्य प्राइभेट परीक्षार्थीबाट गर्ने भन्ने निर्णय भइसकेको अवस्थामा उक्त निर्णय अन्यथा नभएसम्म निजलाई ट्रान्सक्रिप्ट दिन मिल्दैन । उक्त निर्णयलाई चुनौति  दिई उजुरी सुन्ने सम्मानित अदालत पनि होइन भन्ने व्यहोराको त्रिभुवन विश्वविद्यालय परीक्षा नियन्त्रण कार्यालय वल्खु एवं परीक्षा नियन्त्रण कार्यालय ट्रान्सक्रिप्ट शाखा समेतको लिखितजवाफ ।

            निवेदकको माग वमोजिमको आदेश जारी गर्नु उपयुक्त नदेखिएकोले प्रस्तुत निवेदन खारेज हुने ठहर्छ भन्ने पुनरावेदन अदालत पाटनको मिति २०६३।१०।२४ को आदेश ।

            त्रि.वि.वि.द्वारा लिइएको मौका परीक्षामा निवेदक नियमित विद्यार्थीकै हैसियतले समावेश भएको अवस्थामा त्रि.वि.वि. संगठन तथा शैक्षिक प्रशासन नियम २०५० को नियम २९२ वमोजिम मैले ट्रान्सक्रिप्ट पाउनु मेरो हक र दिनु विपक्षीको दायित्व हो । पुनरावेदन अदालतबाट उक्त नियमको त्रुटी गरी आदेश गरिएको छ । मैले अध्ययन गरेको नेपाल ल क्याम्पसले सो निवेदन उपर कारवाही गरी नियम २३९ ले तोकिएको दायित्व पुरा गरी सोही नियमको नियम २९२ वमोजिम ट्रान्सक्रिप्ट जारी गर्नुपर्नेमा नगरेको तर्फ कुनै विचार नगरी विपक्षीको कार्यलाई समर्थन गरी भएको पुनरावेदन अदालतको आदेश वदरभागी छ । मैले प्राइभेट परीक्षार्थी वनी मौका परीक्षाको फाराम भरेको होइन । न त मैले भरेको फाराममा प्राइभेट भनी जनाएको नै छ । फारममा प्राइभेट वा रेगुलर केहि नजनिनुले मेरो आवेदन प्राइभेटमा परेको भन्ने अर्थ गर्न मिल्दैन। पुनरावेदन अदालतको आदेश वदर गरी निवेदन माग वमोजिमको परमादेश जारी गरिपाऊँ भन्ने समेतको निवेदकको यस अदालतमा परेको पुनरावेदन ।

            त्रिभुवन विश्वविद्यालय संगठन तथा शैक्षिक प्रशासन नियम, २०५० को नियम २२६ को व्याख्याको परिप्रेक्ष्यमा पुनरावेदन अदालतको फैसला फरक पर्न सक्ने हुँदा छलफल निमित्त अ.वं. २०२ नं वमोजिम विपक्षी झिकाई नियमानुसार पेश गर्नु भन्ने यस अदालतको आदेश ।

            नियम वमोजिम पेशी सूचीमा चढी पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा पुनरावदेक तर्फबाट उपस्थित विद्वान अधिवक्ता गोविन्दप्रसाद शर्माले मेरो पक्ष निवदेकले सम्पूर्ण विषय नियमित विद्यार्थीको हैसियतले परीक्षा दिएको छ । परीक्षा नियन्त्रण कार्यालयबाट परीक्षा दिन स्वीकृति जनाई प्रवेश पत्र जारी भएको छ । सो प्रवेशपत्रमा समेत प्राइभेट परीक्षार्थी भन्ने छैन । परीक्षा आवेदन फाराममा प्राइभेट वा रेगुलर केही नजनिएको भनी प्राइभेटमा परेको भन्ने अर्थ गर्न मिल्दैन। मेरो पक्षको हकमा त्रि.वि.वि. संगठन तथा शैक्षिक प्रशासन सम्वन्धी नियम, २२६ आकर्षित हुदैन । निवेदकले अध्ययन गरेको सम्वन्धित नेपाल ल क्याम्पसले समेत नियमित विद्यार्थी भएको भनी सिफारिश गरेको अवस्थामा विपक्षीले आफ्नो कर्तव्य पुरा नगरेको प्रष्ट छ । पुनरावदेन अदालतको आदेश वदर गरिपाऊँ भनी र विपक्षी तर्फबाट उपस्थित विद्धान अधिवक्ता नारायणप्रसाद खनालले परीक्षाको आवेदन फाराममा प्राइभेट हो की रेगुलर हो भनी सम्वन्धी क्याम्पसबाट प्रमाणित भएको छैन । फाराममा रेगुलर विद्यार्थी भनी जनिनु पर्नेमा सो भएको छैन। सम्वन्धित क्याम्पसको सिफारिश पछि मात्र ल्याइएको छ । आवेदन फारममा रजिष्ट्रेशन नं रेगुलरको भएपनि निवेदकले फारम भर्दा प्राइभेट वा नियमित प्रष्ट उल्लेख गर्न सकेको छैन । पुनरावेदन अदालतको फैसला सदर गरिपाऊँ भनी वहस प्रस्तुत गर्नुभयो ।

            उपरोक्त वहस समेत सुनी पुनरावेदन सहितको मिसिल कागजातहरू अध्ययन गरी पुनरावेदन अदालत पाटनबाट भएको फैसला मिलेको छ, छैन साथै पुनरावेदकको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्छ, सक्दैन भन्ने सम्वन्धमा निर्णय दिनु पर्ने देखियो ।

            २.    निर्णयतर्फ विचार गर्दा त्रि.वि.वि. अन्तर्गत नेपाल ल क्याम्पसको नियमित विद्यार्थीको रुपमा प्रविणता प्रमाण पत्र तहको पटक पटक परीक्षा दिई २०६१ सालमा प्रथम वर्षको मौका परीक्षामा सामेल भई परीक्षा उत्तीर्ण गरेकोमा मेरो लव्धाङ्कपत्र परीक्षा नियन्त्रण कार्यालयबाट माग्दा नदिएकोले सो लव्धाङ्कपत्र उपलव्ध गराई दिनु भन्ने विपक्षीको नाउँमा परमादेश आदेश जारी गरिपाऊँ भन्ने निवदेन जिकिर भएकोमा निवदेक एउटै तहमा नियमित र प्राइभेट विद्यार्थीको हैसियतले परीक्षामा सहभागी भएकोले ट्रान्सकिष्ट नदिने निर्णय भएको हो । त्रि.वि.वि. को नियम अनुसार निजले ट्रान्सक्रिप्ट पाउनको लागि नियमित विद्यार्थीको हैसियतले परीक्षा उर्तीर्ण हुनु पर्दछ। निवेदन खारेज गरिपाऊँ भन्ने लिखित जवाफ भएको प्रस्तुत मुद्दामा निवेदन खारेज गर्ने गरेको पुनरावेदन अदालतको आदेश उपर निवेदन माग दावी वमोजिमको आदेश जारी हुनुपर्दछ भन्ने जिकिर सहितको निवेदकको पुनरावेदन परी निर्णयार्थ पेश हुन आएको देखियो ।

            ३.    निवेदक त्रिभुवन विश्व विद्यालय अन्तर्गत नेपाल ल क्याम्पसको नियमित विद्यार्थी भएको र निजले प्रविणता प्रमाण पत्र तहको पटक पटक नियमित विद्यार्थीको हैसियतले परीक्षा दिएको भन्ने कुरामा विवाद देखिदैन । २०६१ सालको मौका परीक्षामा समेत निवेदकले प्रमाण पत्र तहको प्रथम खण्डको परीक्षाको आवेदन भरेको भन्ने कुरामा समेत विवाद देखिदैन । शुरु अदालतको मिति २०६३।८।२७ को आदेश अनुसार निवेदक मौका परीक्षामा उर्तीण हुन होइन्‌न भनी वुझ्दा उत्तीर्णाङ्क ३३ मा ४२ नम्वर प्राप्त गरेको भनी उल्लेख गरेको पाइन्छ । जसबाट निवेदकले ४२ नं प्राप्त गरी उक्त मौका परीक्षा उत्तीर्ण गरेको कुरा निर्विवाद देखिन्छ । विपक्षीको लिखित जवाफबाट निवेदकले एउटै तहमा नियमित र प्राइभेट विद्यार्थीको हैसियतले परीक्षामा सहभागी भएकोले ट्रान्सक्रिप्ट नदिने निर्णय भएको भनी जिकिर लिएको सम्वन्धमा हेर्दा निवेदकले परीक्षा फारम भर्दा फारममा प्राइभेट वा रेगुलर केही नजनीई फारम भरिएको भन्ने सम्म देखिन्छ । निवेदकले अन्य विषयहरू नियमित विद्यार्थीको हैसियतले फारम भरी उत्तिर्ण गरेको, निवेदकले उक्त मौका परीक्षाको फारम भर्दा रजिष्ट्रेशन नम्वर (जुन नेपाल ल क्याम्पस मार्फत  त्रि.वि.वि.ले जारी गरेको) परीक्षा फारममा उल्लेख गरेको, परीक्षा फारममा क्याम्पसको नाम खुलाएको, निवेदकले अध्ययन गरेको सम्वन्धित नेपाल ल क्याम्पसबाट समेत निवेदक नियमित विद्यार्थी भएको भनी सिफारिश गरेको समेतको अवस्थामा परीक्षा फारममा नियमित वा प्राइभेट कुन विद्यार्थी हो भन्ने नखुलेको कारणले मात्रै निवेदकले प्राइभेट विद्यार्थीको रुपमा मौका परीक्षा दिएको भनी अर्थ गर्न न्यायोचित हुदैन । यस्तो अवस्थामा विपक्षीले लिखित जवाफमा जिकिर लिए जस्तो त्रि.वि.वि. संगठन तथा शैक्षिक प्रशासन सम्वन्धी नियम, २०५० को नियम २२६ को कुनै खण्डमा नियमित र अर्को कुनै खण्डमा प्राइभेट परीक्षार्थी भई परीक्षामा सम्मिलित भई तह पार गर्न पाइने छैन भन्ने व्यवस्था निवेदकको हकमा आकर्षित हुन सक्ने देखिदैन ।

            ४.    तसर्थ, माथि विवेचित आधार कारणबाट निवेदन खारेज गर्ने गरेको पुनरावेदन अदालत पाटनको आदेश मिलेको नदेखिंदा उल्टी भै निवेदकको माग वमोजिम कानून संकाय अन्तर्गत प्रविणता प्रमाण पत्र तहको लव्धाङ्कपत्र (ट्रान्सक्रिप्ट) उपलव्ध गराई दिनु भनी विपक्षीको नाउँमा परमादेश जारी हुने ठहर्छ । दायरीको लगत कट्टा गरी मिसिल नियमानुसार गरी वुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

न्या.शुसिला कार्की

इति सम्वत २०६५ साल फागुन  ८ गते रोज  ५ शुभम......

 

इजलास अधिकृत : अर्जुन अधिकारी