निर्णय नं. ७६६४ - जवर्जस्ती करणी
निर्णय नं.७६६४ ने.का.प.२०६३ अङ्क ३
सर्वोच्च अदालत, संयुक्त इजलास
माननीय न्यायाधीश श्री रामनगिना सिंह
माननीय न्यायाधीश श्री ताहिरअलि अन्सारी
सम्वत २०५८ सालको फौ.पु.नं. २४१३
फैसला मितिः २०६२।९।२५।२
मुद्दा : जवर्जस्ती करणी ।
पुनरावेदक
प्रतिवादीः वारा जिल्ला हरैया गा.वि.स. वडा नं ५ वस्ने ठगा चौधरी
विरुद्ध
प्रत्यर्थी
वादीः वारा जिल्ला हरैया गा.वि.स. वडा नं. ६ रामजानकी मठमा वस्ने खिल कुमारी नेपालको जाहेरीले श्री ५ को सरकार
§ विवाहित २(दुई) छोरीहरुकी आमा २७ वर्षकी जाहेरवालीलाई मन्दिर परिसरभित्र रहेको घरकोठा भित्र परपुरुषवाट जवरजस्ती करणीको कसूर अपराध भएको विषयलाई लिई प्रस्तुत मुद्दा दायर भएको पाइदा जाहेरवाली जस्तो अवस्थाकी स्वास्नी मानिसलाई परपुरुषले जवर्जस्ती करणी गर्दछ भने सो अवस्थामा सामान्यतया दुई वीच सघर्ष एवं शरीरका वाहिरी भागमा चोटपटक र संघर्षका चिन्ह हुनुपर्ने ।
§ आरोपित कसूरमा नै साविती (confession) हुनु र सम्वद्ध तथ्यलाईसम्म स्वीकार गर्नु (Admission) पृथक कुरा हुने ।
§ तथ्यको स्वीकारोक्तीलाई नै साविती सरह निजको विरुद्ध प्रमाणमा ग्रहण गर्न नमिल्ने ।
(प्रकरण नं.२३)
पुनरावेदक प्रतिवादी तर्फवाटः विद्वान अधिवक्ता श्री रेवन्त वहादुर कुवर
प्रत्यर्थी वादी तर्फवाटः सहन्यायाधिवक्ता श्री सरोज प्रसाद गौतम
अवलम्वित नजीरः
फैसला
न्या.रामनगिना सिंहः पुनरावेदन अदालत हेटौडाको फैसला उपर प्रतिवादीले न्याय प्रशासन ऐन, २०४८ को दफा ९(१)(ग) वमोजिम दायर भएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त व्यहोरा एवं ठहर यस प्रकार छ : –
२. जिल्ला वारा गा.वि.स. हरैया वडा नं. ६ स्थित रहेको रामजानकी मठमा रहेको भान्सा घरमा भात पकाई रहेको अवस्था ठगा चौधरीले मलाई जवरजस्ती करणी गर्यो भनि जानकारी दिन आएकोले निजको जांच गर्न यसै पत्र साथ पठाएको भन्ने जिल्ला प्रशासन कार्यालय वाराको पत्र ।
३. पीडित खिम कुमारी नेपालको शरीरमा घा चोट लागेको भन्ने घा जाँच केश फाराम।
४. २०५४।५।२९गते विहान श्रीमान कलैया आउनु भयो म घरमै भात पकाई रहेकी थिएँ, अन्दाजी ९ वजेको समय थियो सोही अवस्थामा ठगा चौधरी म भात पकाई रहेको घर भित्र पसी ढोका हतपत वन्द गरी मलाई घरभित्र रहेको खाटमाथी पछारी जवरजस्ती करणी गर्न लाग्दा म कराए, केही गर्दा पनि नछोडी जवरजस्ती करणी गरी म एउटी सदवा आईमाईको इज्जतमा आघात पुर्याएकोले निजलाई कानूनी कारवाही गरिपाऊँ भन्ने समेत व्यहोराको जाहेरी दरखास्त ।
५. हरैया वडा नं ६ स्थित रहेको रामजानकी मठको दक्षिणमा रहेको खपडाको घर सो घर भित्र ३ वटा कोठा र २ वटा खाट रहेको सोही खाट माथि पछारी जवरजस्ती करणी गरेको भन्ने जाहेरवाली खिल कुमारीको भनाई समेत व्यहोराको घटना स्थल प्रकृति विवरण ।
६. २०५४।५।२९ गते ९वजेको समयमा ठगा चौधरी खिल कुमारी कोठा भित्रवाट निस्कदै गरेको अवस्थामा मैले देखेको हुँ । जाहेर वालीले २०५४।५।२९ गते विहान ९ वजे मलाई ठगा चौधरीले जवरजस्ती करणी गर्यो भनि भन्दा करणी गरेकोमा मलाई पुर्ण विश्वास लाग्छ भन्ने व्यहोराको सुनील कुमार चौधरीको कागज ।
७. २०५४।५।२९ गते विहान म कलैया भूमिसुधारमा गएको थिए । सोही दिन साँझमा आउदा हैरानीले चाडै सुतिहाले, भोलीपल्ट विहान उठी पुजा पाठ गरी श्रीमतीलाई खाना पकाउन जा भन्दा रुन लागी मलाई हिजो विहान गाउकै ठगा चौधरीले जवरजस्ती करणी गर्यो भनि र छोरीले पनि खाना खान आउदा घरभित्र आमा कराएको र रामदुलारीको वुवा घरवाट निस्केको वताईन । ठगा चौधरीको चाल चलन खराव हो भन्ने जय प्रसाद नेपालको कागज ।
८. २०५४।५।२९ गते विहान खानाखान आउदा घरभित्र आमा रोइरहेकी सुनेको हुँ सोही अवस्थामा रामदुलारीको वुवा सो घरभित्रवाट निस्केको हो भन्ने व्यहोराको सुशीला कुमारीको कागज ।
९. २०५४।५।२९ गते विहान जाहेरवालीको मन्जुरीले मैले निजलाई करणी गरेको हुँ । जवरजस्ती गरेको हैन । सुनील कुमार चौधरीले घरवाट निस्कदा देखेकोले जवरजस्ती करणी गर्यो भनी वताएको होलिन निज शरीरमा घा खत कसरी लाग्यो थाहा छैन भन्ने व्यहोराको प्रतिवादी ठगा चौधरीको वयान ।
१०. २०५४।५।२९ गते रामजानकी मठको पुजारीको श्रीमतीलाई ठगा चौधरीले जवरजस्ती करणी गरेको भन्ने व्यापक हल्ला भएकोले सुनेको हुँ भन्ने व्यहोराको वस्तुस्थिति मुचुल्का ।
११. प्रतिवादी ठगा चौधरीले मुलुकी ऐन जवरजस्ती करणीको महलको १ नं को कसूर अपराध गरेको देखिंदा निजलाई सपठित ऐनको ३ नं अनुसार सजाय हुन र ऐ.ऐ. को १० नं वमोजिम जाहेरवालीलाई आधा अंश समेत दिलाई भराई दिने माग दावी लिई पक्राउ परेका ठगा चौधरीलाई समेत यसै साथ पेश गरेको भन्ने समेत व्यहोराको अभियोग पत्र ।
१२. २०५४।५।२९ गतेका दिन मैले निज जाहेरवालीलाई जवरजस्ती करणी गरेको होइन छैन । म उपरको जाहेरी व्यहोरा झुठ्ठा हो । गाउकै अनेश्वर चौधरीसंग वाध पैनको विषयमा पहिलादेखि भैm झगडा थियो । अनेश्वर चौधरीको छोरा सुनील कुमार चौधरीले मेरो विरुद्धमा झुठ्ठा कुरा लगाई जाहेरवालीको पक्षलाई उचाली झुठ्ठा उजुर गरेका हुन । जाहेरवालीको शरीरमा कसरी घा खत पर्न गयो मलाई थाहा छैन । प्रहरीमा गरेको वयान मैले डरले स्वीकार गरी वयान गरेको हुँ । म उपरको अभियोग झुठ्ठा हो भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिवादी ठगा चौधरीले अदालतमा गरेको वयान ।
१३. सामान्य लेखपढ गर्न सक्ने जाहेरवालीले वकपत्र गर्दा अलमलिन गई करणीको मिति लेखाउन गएको भन्ने देखिन नआएको समेतवाट यी प्रतिवादी ठगा चौधरीले जाहेरवालीलाई जवरजस्ती करणीको १ नं. विपरीतको कसूर गरी करणी गरेको स्थापित नहुँदा प्रस्तुत अभियोग दावी पुग्न नसक्ने भई प्रतिवादीले सफाई पाउने ठहर्छ भन्ने समेत व्यहोराको शुरु वारा जिल्ला अदालतको मिति २०५५।३।११ को फैसला ।
१४. प्रतिवादीले जाहेरवालीलाई जवरजस्ती करणी गरेको तथ्य मिसिल संलग्न प्रमाणहरुवाट निर्विवाद रुपमा प्रमाणित भै रहेको अवस्था विद्यमान हुँदा हुदै जवरजस्ती करणी जस्तो जधन्य अपराधको मुद्दामा मिसिल संलग्न संकलित कागजातहरुलाई न्यायिक रोहवाट हेरी फैसला गर्नुपर्नेमा सो नगरी प्रतिवादीलाई आरोपित कसूरवाट सफाई दिने गरी भएको शुरु वारा जिल्ला अदालतको फैसला कानून संग नहुँदा वदर गरी अभियोग मागदावी वमोजिम सजाय गरि पाउन सादर अनुरोध गरिन्छ भन्ने समेत व्यहोराको वादी श्री ५ को सरकारका तर्फवाट पुनरावेदन अदालत हेटौडामा पर्न आएको पुनरावेदन पत्र ।
१५. पीडित खिल कुमारी नेपालले शुरु वारा जिल्ला अदालतमा आई प्रतिवादीले जवरजस्ती करणी गरेको व्यहोरा वकी लेखाई दिएकोले शुरुको इन्साफ फरक पर्ने देखिंदा अ.व. २०२ नं र पु.वे.अ.नियमावली, २०४८ वमोजिम प्रत्यर्थी झिकाई आएपछि नियमानुसार पेश गर्नु भन्ने मिति २०५५।१२।१५ को पुनरावेदन अदालत हेटौडाको आदेश ।
१६. प्रतिवादी ठगा चौधरीलाई सफाई दिने गरी भएको शुरु वारा जिल्ला अदालतको मिति२०५५।३।११ को फैसला उल्टी भई प्रतिवादी ठगा चौधरीले अभियोग दावी वमोजिम जाहेरवाली खिल कुमारी नेपाललाई जवरजस्ती करणी गरेको ठहर्छ । सो ठहर्नाले मुलुकी ऐन जवरजस्ती करणीको महलको ३ नं ले प्रतिवादी ठगा चौधरीलाई तीन वर्ष कैद हुने ठहरी पीडित खील कुमारी नेपाललाई प्रतिवादीको आधा अंश सोही महलको १०नं वमोजिम दिलाई दिने ठहर्छ भन्ने समेत व्यहोराको पुनरावेदन अदालत हेटौडाको मिति २०५६।६।१८ को फैसला ।
१७. जाहेरवालीको जाहेरी दरखास्त, अदालतमा निज उपस्थित भै गरेको वकपत्र, मौकामा कागज गर्ने व्यक्ति र घटनास्थल प्रकृति मुचुल्काका व्यक्तिले व्यक्त गरी लेखाएका कुरा एक आपसमा मेल खाएका छैनन , घटनास्थल प्रकृति र घाँ जाँच फारम समेतले जवर्जस्ती करणी गरेको कुरा पुष्टि नगरेको आवस्थामा पुनरावेदन अदालतले मलाई दोषी ठहर्याई गरेको फैसला गम्भिर त्रुटीपूर्ण छ । सो त्रुटीपूर्ण फैसला उल्टी गरी शुरु वारा जिल्ला अदालतको फैसला सदर गरिपाऊँ भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिवादीको तर्फवाट यस अदालतमा दायर भएको पुनरावेदन पत्र।
१८. जवरजस्ती करणी गरेकोमा इन्कार रही प्रतिवादी ठगा चौधरीले शुरु वयान गरेको देखिन्छ । जाहेरवालीले दिएको जाहेरीमा छोरीले वाहिरवाट कराएको कुरा उल्लेख गर्न सम्म पनि नसकेको, ठगा चौधरी जवरजस्ती करणी गरी निस्की जाँदा त्यहा छोरी शुशिला रहेको कुरा उल्लेख गर्न नसकेको र वर्ष ७ की छोरीले कागज गर्दा घरमा जाँदा ढोका लगाएको भित्र आमा कराउदै गरेको आमा आमा भनि वोलायौ पछि ढोका खोली रामदुलारीका वुवा जानु भयो भनि कागज गरेवाट जाहेरवालाको जाहेरी र छोरीको व्यहोरा समेत फरक परेको, जाहेरवालीको शरिर जाँच गरी दिएको कागज हेर्दा जवर्जस्ती करणी गरेको कुनै स्पष्ट चिन्ह नदेखिएको अवस्थामा जवरजस्ती करणी गरेको भनि प्रतिवादीलाई सजाय गर्ने गरेको इन्साफ फरक पर्न सक्ने देखिंदा अ.व. २०२ नं वमोजिम विपक्षी झिकाई नियमानुसार पेश गर्नु भन्ने समेत व्यहोराको यस अदालतको मिति २०६२।३।१६ को आदेश ।
१९. नियम वमोजिम पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा पुनरावेदक प्रतिवादी तर्फका विद्वान अधिवक्ता श्री रेवन्त वहादुर कुवरले विहानको समयमा जवरजस्ती करणी जस्तो कार्य हुने र त्यस्तो कार्यको पीडितवाट भएको प्रतिकारको वारेमा कसैले थाहा नपाउने हुदैन । घटना घटेको स्थान मन्दीरको परिसर भित्र भएकोले सो समयमा प्रतिवादीवाट जवरजस्ती करणी भयो भन्न मिल्ने अवस्था छैन । जवर्जस्ती करणी भएको कुराको जानकारी भोलीपल्ट मात्र पीडितले आफ्नो पतिलाई गराएकी छन, आफु विरुद्ध प्रतिवादीवाट भएको त्यस्तो अपराधमा तत्कालै जाहेरी दिएको अवस्था छैन । सवुद प्रमाणको अभावमा प्रतिवादीलाई दोषी ठहर्याएको पुनरावेदनको फैसला उल्टी भै प्रतिवादीले सफाई पाउनु पर्छ भनि वहस प्रस्तुत गर्नु भयो । प्रत्यर्थी वादी श्री ५ को सरकारको तर्फवाट सह न्यायाधिवक्ता श्री सरोज प्रसाद गौतमले पीडितले मौकामा गरेको वयानवाट प्रतिवादीले जवरजस्ती करणी गरेको अवस्था छ , पुनरावेदन अदालतले जुन आधार लगाई ठहर गरेको छ सो मिसिल संलग्न प्रमाणवाट पुष्टि भै रहेको हुँदा पुनरावेदन अदालतको फैसला सदर हुनु पर्छ भनि वहस प्रस्तुत गर्नु भयो ।
२०. विद्वान अधिवक्ता तथा सह न्यायाधिवक्ताले गर्नु भएको वहस समेत सुनी मिसील संलग्न कागजात अध्ययन गरी पुनरावेदन अदालत हेटौडाले गरेको फैसला मिलेको छ छैन ? सो सम्वन्धमा निर्णय दिनु पर्ने देखियो ।
२१. निर्णय तर्फ विचार गर्दा प्रतिवादी ठगा चौधरीले मुलुकी ऐन जवरजस्ती करणी महलको १ नं को कसूर अपराध गरेकोले निज प्रतिवादीलाई सोही महलको ३ नं अनुसार सजाय गरी ऐ को १० नं अनुसार प्रतिवादीवाट जाहेरवाली पीडितलाई आधा अंश समेत दिलाई भराई दिने माग दावी लिई अभियोग पत्र दायर भएकोमा शुरु वारा जिल्ला अदालतवाट प्रतिवादीले अरोपित कसूरवाट सफाई पाउने ठहर्याई फैसला भएको देखिन्छ । शुरु जिल्ला अदालतको फैसला उपर वादी श्री ५ को सरकारका तर्फवाट परेको पुनरावेदनमा पुनरावेदन अदालत हेटौडावाट वादी दावी अनुसार प्रतिवादीले कसूर गरेको ठहर भै निज प्रतिवादीलाई ३ वर्ष कैद र पीडितलाई आधा अंश प्रतिवादीवाट भराई दिने ठहरी भएको फैसला उपर प्रतिवादीको तर्फवाट यस अदालतमा प्रस्तुत पुनरावेदन दायर भएको देखियो ।
२२. पुनरावेदक प्रतिवादी ठगा चौधरीले मिति २०५४।५।२९ गते विहान ९ वजेको समय तिर आफुलाई जर्वरजस्ती करणी गरेको र सोही दिन साझ कलैयावाट फर्केका पति जय प्रसादलाई भोली पल्ट भाद्र ३० गते मात्र सो कुराको जानकारी गराएको भन्ने समेतको व्यहोरा उल्लेख गरी पीडित खिल कुमारी नेपालले मिति २०५६।६।२ मा जिल्ला प्रहरी कार्यालय वारामा जाहेरी दरखास्त दिएको देखिन्छ । पुनरावेदक प्रतिवादीले अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष गरेको वयानमा जाहेरवालीको मन्जुरीले करणी गरेको, करणी गरी वाहिर निष्कदा सुनिल कुमार चौधरीले देखेकोले जाहेरी दिएको हुनुपर्छ भनि लेखाई दिएको पाइन्छ । जाहेरवालीकी छोरी वर्ष ७ की शुशिला कुमारी नेपालले मौकामा कागज गर्दा खाना खान भनि घरमा जाँदा ढोका लगाएको रहेछ, भित्र आमा कराउदै थिइन हामीले वाहिरवाट आमा आमा भनि वोलायौ पछि ढोका खोली राम दुलारीको वावु जानु भयो भन्ने समेतको व्यहोरा लेखाई दिएको पाइन्छ । जाहेरवालीको छोरीले मौकामा कागज गर्दा लेखाई दिएको उक्त व्यहोरा जाहेरी दरखास्त र जाहेरवालीले अदालतमा गरेको वकपत्रमा समेत उल्लेख भएको पाइदैन । जाहेरवालीले अदालतमा आई वकपत्र गर्दा प्रतिवादीले जवरजस्ती करणी गर्न लाग्दा कराउन लाग्दा मेरो मालिक श्रीमानलाई मारी दिन्छु भनि चुप लागे, तैले कसैलाई भनिस भने मारी दिन्छु भनेको कारणवाट हल्ला गरिन, भोलीपल्ट श्रीमानलाई भनेको हुँ भनि लेखाई दिएको देखिन्छ । तर निज जाहेरवालीले दिएको जाहेरी दरखास्तमा प्रतिवादीले करणी गर्न खोज्दा मैले हात खुट्टा छटपटाई करणी गर्न नपाओस भनी धेरै कोशिसका साथ आफ्नो सतित्व रक्षा गर्न खोज्दा असफल हुन गएको व्यहोरा उल्लेख भएको पाइन्छ । यस अवस्थामा जाहेरी दरखास्त र जाहेरवालीको अदालतमा भएको वकपत्रमा एक रुपता नभई विरोधाभाष देखियो ।
२३. विवाहित २(दुई) छोरीहरुकी आमा २७ वर्ष की जाहेरवालीलाई मन्दिर परिसरभित्र रहेको घरकोठा भित्र वर्ष ४२ को परपुरुषवाट जवरजस्ती करणीको कसूर अपराध भएको विषयलाई लिई प्रस्तुत मुद्दा दायर भएको देखिन्छ । जाहेरवाली जस्तो अवस्थाकी स्वास्नी मानिसलाई परपुरुषले जवर्जस्ती करणी गर्दछ भने सो अवस्थामा सामान्यतया दुई विच सघर्ष हुनुपर्ने, सघर्ष, हुँदा शरिरका वाहिरी भागमा चोटपटक र संघर्षका चिन्ह देखिनु पर्ने हुन्छ । स्वास्नी मानिसले रुने कराउने चिच्याउने अवस्था हुन्छ । जवरजस्ती करणी भएको स्थानको वस्तुस्थिति तथा प्रकृति अस्वभाविक देखिन्छ । यदि परिवारका संग साथमा रहेको स्वास्नी मानिस भए सो घटनाका वारेमा आफ्नो पति तथा परिवारलाई तत्कालै मौकामा नै जानकारी गराउने र सो घटना वारेको जाहेरी तत्कालै सम्वन्धित निकायमा दिने अवस्था रहन्छ । प्रस्तुत मुद्दामा घटना विहानको ९ वजे तिर घटन गएको छ । सो घटना घटेको अवस्थामा जाहेरवालीका पति घरमा नभएतापनि सोही दिनको साझमा निजका पति घरमा आउदा समेत जाहेरवालीले घटनाको जानकारी गराएकी देखिदैन । जवर्जस्ती करणी मिति २०५४।५।२९ गते विहान ९ वजे तिर भएको भनिएकोमा सो घटनाको सम्वन्धमा मौकामा नै कहि कतै जानकारी गराएको देखिएन । विहान ९ वजे तिर भएको सो घटनाका सम्वन्धमा तत्कालै आफ्नो पतिलाई जानकारी नगराई भोली पल्ट मात्र जानकारी दिनुको कारण जाहेरवालीले उल्लेख गर्न सकेको पाइदैन । पुनरावेदक प्रतिवादीले अदालतमा वयान गर्दा पीडितलाई जवरजस्ती करणी गरेको कसूरमा इन्कारी रही पीडित कै सहमतीमा करणी लेनदेन भएको तथ्य स्वीकार गरी वयान गरेको पाइन्छ । आरोपित कसूरमा नै साविती (confession) हुनु र सम्वद्ध तथ्यलाई सम्म स्वीकार गर्नु (Admission) पृथक कुरा हो । तथ्यको स्वीकारोक्तीलाई नै साविती सरह निजको विरुद्ध प्रमाणमा ग्रहण गर्न मिल्ने होइन । जाहेरवालीको मिति २०५४।५।३१ मा भएको जाँच फारम हेर्दा No External injury seen भन्ने समेत उल्लेख भएको पाइन्छ। यस प्रतिवेदनवाट प्रतिवादी उपर आरोपित कसूरका सम्वन्धमा जाहेरवालीवाट कुनै प्रतिकारात्मक कार्य भए गरेको देखिएन ।
२४. माथि उल्लेख गरिएको विवेचनाको आधारमा जवरजस्ती करणी भए गरेको प्रमाणको अभावमा अभियोग माग दावी वमोजिमको कसूर पुनरावेदक प्रतिवादीवाट भए गरेको मान्न मिलेन । तसर्थ अभियोग माग दावी वमोजिमको कसूर प्रतिवादीवाट भए गरेको ठहर्याई निज प्रतिवादी ठगा चौधरीलाई ३ वर्ष कैद र आधा अंश समेत प्रतिवादीवाट जाहेरवालीलाई भराई दिने गरेको पुनरावेदन अदालत हेटौंडाको मिति २०५६।६।१८ को फैसला नमिलेकोले उल्टी भई निज प्रतिवादी ठगा चौधरीले आरोपित कसूरवाट सफाई पाउने ठहर्छ । अरुमा तपसिल वमोजिम गर्नु ।
तपसिल
माथि इन्साफ खण्डमा लेखिए वमोजिम प्रतिवादी ठगा चौधरीले आरोपित कसूरवाट सफाई पाउने ठहरेकाले पुनरावेदन अदालतको फैसला वमोजिम राखीएको लगत कायम नरहने भएकोले उक्त लगत कट्टा गर्नु भनि शुरुमा लेखी पठाई दिनु .........१
यस अदालतमा पुनरावेदन गर्दा हरैया गा.वि.स. वडा नं १ कि.नं ८२ को क्षे.फ. ०–१४–० जग्गा जेथा राखेको र सो जग्गा मा.पो.का.वारामा रोक्का राख्न पठाएको हुँदा उक्त जग्गा फुकुवा गरि दिनु भनि शुरुमा लेखि पठाई दिनु ...........२
मिसिल नियमानुसार गरी वुझाई दिनु ...३
उक्त रायमा म सहमत छु ।
न्या.ताहिरअलि अन्सारी
इति सम्वत २०६२ साल पौष २५ गते रोज २ शुभम...........................