निर्णय नं. ७६७० - भ्रष्टाचार
निर्णय नं.७६७० ने.का.प.२०६३ अङ्क ३
सर्वोच्च अदालत संयुक्त इजलास
माननीय न्यायाधीश श्री खिलराज रेग्मी
माननीय न्यायाधीश श्री गौरी ढकाल
संवत २०५९ सालको फौ.पु.न ३२३०
फैसला मिति २०६३।३।४।१
विषय : भ्रष्टाचार ।
निवेदकः वेनामी उजुरी निवेदनले श्री ५ को सरकार
विरुद्ध
विपक्ष र प्रतिवादी झापा जिल्ला चारपाने गा.वि.स. वडा नं. १ घर भै तत्कालीन महिला विकास शाखा तेह्रथुम हाल म.वि.शा.झापामा कार्यरत महिला विकास अधिकृत तारा थापा समेत
§ वेनामी उजुरीको आधारमा प्रस्तुत मुद्दाको कारवाही उठान भएपनि सो उजुरी हेर्दा कुन आर्थिक वर्षको परिचयात्मक कार्यक्रम संचालन गर्न विनीयोजित रकम प्रतिवादीहरूले कार्यक्रम नै संचालन नगरि मासी खाई भ्रष्टाचार गरेको हो भनी भन्न सकिने अवस्था नदेखिने ।
§ परिचयात्मक गोष्ठीमा सहभागी व्यक्तीहरूलाई अनुसन्धानको क्रममा अनिवार्य रुपमा वुझ्नुपर्नेमा सोतर्फ अभियोजन पक्षले ध्यान पुर्याएको नदेखिएवाट प्रतिवादीहरूले विधिवत कार्यक्रम संचालन भएको भनी लिएको जिकिर अन्यथा प्रमाणीत नभएको अवस्थामा कार्यक्रम नै संचालन नगरी दावी बमोजिमको रकम हिनामिना गरि भ्रष्टाचार गरे होलान भनी अनुमान गर्न नसकिने ।
(प्रकरण नं.३४)
निवेदक तर्फवाटः विद्वान सहन्यायाधिवक्ता श्री सरोजप्रसाद गौतम
विपक्ष प्रतिवादी तर्फवाटः
अवलम्वित नजीरः
आदेश
न्या.खिलराज रेग्मीः पुनरावेदन अदालत धनकुटाको २०५८।९।१६ को फैसला उपर न्यायप्रशासन ऐन, २०४८ को दफा ९ बमोजिम वादीको यस अदालतमा पुनरावेदन पर्न आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य र ठहर यसप्रकार छ :–
२. महिला विकाश शाखा तेह्रथुमको कार्यालय प्रमुख तारा थापा, सह लेखापाल भानुभक्त ढकाल र एकजना कर्मचारी विजया लक्ष्मी सुवेदी समेत ३ जना मिलेर नयां क्षेत्र विस्तारमा परिचयात्मक कार्यक्रम वापत रु.१०,०००।– संस्थागत विकास परिचयात्मक १ दिने गोष्टि वापत रु.१५,०००।– अनुसरण भनेर रु.१४,०००।– संस्था र समिति भनि रु.२०,०००।– समेत जम्मा रु.५९,०००।– को प्रगति प्रस्तुत भएपछि शंका लागि स्थलगत वुझ्दा उक्त कार्यक्रम नभएको बुझिएको हुंदा आवश्यक कारवाही गरिपाऊँ भन्ने समेत व्यहोराको अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग काठमाण्डौंमा मिति २०५७।४।२५ मा दिएको निवेदन ।
३. महिला विकास शाखा तेह्रथुमको कार्यालय प्रमुख तारा थापा,सहलेखापाल भानुभक्त ढकाल र एकजना कर्मचारी विजयालक्ष्मी सुवेदी मिलेर विविध कार्यक्रम गरेको देखाई रु.५९,०००।– को प्रगति प्रस्तुत गरेकोमा विविध कार्यहरू वास्तवमा नभएको हुंदा कारवाही गरी पाउं भनि यस आयोगमा परेको निवेदन आवश्यक छानविन गरी कारवाही हुन पठाउने निर्णय भएकोले निवेदनको प्रतिलिपी सहित पठाइएको व्यहोरा अनुरोध छ भनि जिल्ला प्रशासन कार्यालय तेह्रथुमलाई लेखेको अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगको च.नं ८९९ मिति ०५७।५।२२ को पत्र ।
४. महिला विकाश शाखा तेह्रथुमको कार्यालय प्रमुख तारा थापा,सहलेखापाल भानुभक्त ढकाल र विजया लक्ष्मी सुवेदी ३ जना मिलेर विभिन्न कार्यक्रमहरू द्येखार्य जम्मा रु ५९,०००।– को प्रगति प्रस्तुती भएपछि शंकालागी स्थलगत वुझ्दा सो कार्यक्रमहरू नभएको बुझीएको हुंदा कारवाही गरी पाउं भन्ने मसेत व्यहोराको मिति २०५७।४।२५ को वेनामे उजुरी निवेदन ।
५. महिला विकास शाखावाट तालीम गोष्ठि मा सहभागी गरायएको थियो थिएन गोष्ठि सन्चालन भए नभएको खुलाई पठाई दिनु हुन अनुरोध छ भनि गा.वि.स.को कार्यालय ओख्रे, म्याङलुङ, पिप्ले, साव्ला र तम्फुला समेतलाई विभिन्न मिति च.नं.मा लेखेको जिल्ला प्रशासन कार्यालय तेह्रथुमको पत्र ।
६. महिला विकास शाखा तेह्रथुमले तालिम गोष्ठि संचालन गरे नगरेको सम्बन्धमा सम्बन्धित ठाउँ र सहभागी मानिसहरू संग गर्य वुझ्दा महिला विकाश शाखा तेह्रथुमले कुनै पनि तालिम गोष्ठि नगरेको भन्ने वुझीन गएकोले सो को जानकारी पठाईएको व्यहोरा अनुरोध छ भन्ने समेत व्यहोराको ओख्रे गा.वि.स.को च.नं .१२५ मिति ०५७।७।२९ को पत्र ।
७. मैले समुह गठन संस्थागत विकास गोष्ठि,परिचयात्मक कार्यक्रम जस्ता कार्यक्रम चलाउनु पर्छ आ.व. ०५६।५७ मा मैले कुनै पनि कार्यक्रम संचालन गरेकी छैन । मलाई महिला विकास अधिकृत तारा थापाले ओख्रे गा.वि.स.मा परिचयात्मक कार्यक्रम संचालनगरेका कागजात मिलाएर पेश गर भनेको हुंदा ओख्रे गा.वि.स.मा कार्यक्रम भएको कागजात तयार पारी हाकीम साहेवलाई पिदएको हो वास्तवमा कार्यक्रम गरेको होइन । खर्च भएको रु १०,०००।– देखाएकोमा खाजा खर्च र स्टेसनरी गरी रु १०,०००।– हो उक्त रकमको चेक मलाई वुझाएको सही गराई सह लेखापाल भानुभक्त ढकालले राख्नु भयो । सो वाट मलाई एक पैसा दिईएन । सो रकम के कसले खाई मासी गरे म.वि.अ.तारा थापा र सहलेखापाल भानदुभक्त ढकाल जान्दछन । हाकीमको आदेशले किर्ते विल कागज वनाएको हो भन्ने समेत व्यहोराको प्र.विष्णु माया सम्वाहाम्फेले जिल्ला प्रशासन कार्यालय तेह्रथुममा गरेको बयान ।
८. महिला विकास शाखावाट गोष्ठि गराई संचालन भएको पाइएको ले जानकारीको लागि अनुरोध छ भन्ने समेत व्यहोराको च.नं. १०२ मिति ०५७।८।१२ को साव्ला गा.वि.स.को पत्र।
९. महिला विकास शाखाले वेला वेला कार्यक्रम संचालन गर्ने गरेको भन्ने बुझीएको तर मिति ०५६।८।८ मा कार्यक्रम भएको नभएको भन्ने एकीन नभएकोले सोही व्यहोरा अनुरोध छ भन्ने समेत व्यहोराको मिति ०५७।८।२३ को पिप्ले गा.वि.स.को पत्र ।
१०. मिति ०५६।८।२९ मा घुमाउने चौतारोमा कुनै प्रकारको तालिम गोष्ठि मा भाग नलिएको देखिन आएको भन्ने समेत व्यहोराको मिति ०५७।८।२२ को तम्फुला गा.वि.स.को पत्र ।
११. मैले ०५६।५७ मा तम्फुला म्याङलुङ पिप्ले साव्लामा संस्थागत विकास गोष्ठि अनुसरण कार्यक्रम संचालन गरेकी थिए । तालिम संचालन गरेको सांचो हो । झुठृा विल भरपाई पेश गरी रकम खाई मासी गरेको होइन ताम्फुला लगायतका ४ गा.वि.स.मा म आफैले तालिम संचालन गरेको हो । मलाई किर्ते कागज वनाउन लगाई दवाव दिई सहीछाप गराएको छैन । आफ्नो नामको चेक आफैले साटेको हूं । मैले तालिम संचालन नगरी भ्रष्टाचार गरेको होइन भन्ने समेत व्यहोराको विजया सुवेदीले जिल्ला प्रशासन कार्यालय तेह्रथुममा गरेको बयान ।
१२. आ.ब. ०५६।५७ मा मैले नारी दिवस संचालन र अनुसरण सम्बन्धी एक दिने छलफल कार्यक्रम ०५७।२।७ मा तम्फुला २ को प्रा.वि.भवनमा ०५७।१।३ मा तम्फुलाको हे.पो.चौतारोमा र ०५७।१।२४ मा तम्फुलाको विस्कुने चौतारोमा संचालन गरेको थिए । उक्त गोष्ठि छलफल कार्यक्रम सन्चालन गर्न रु ३५८०।– खर्च गरेको हो । म्याङलुङ गा.वि.स.भवनमा नारी दिवस संवन्धी कार्यक्रम गरेको हो, कार्यक्रम संचालन नगरी झुठृा विल भरपाई वनाई रकम मासी खाएको होइन । विष्णुमायाले कार्यक्रम संचालन गरे गरेनन थाहा भएन । कार्यक्रम संचालन गर्दा गा.वि.स.लाई जानकारी दिने नगरीएको हुंदा गा.वि.स.ले तालिम नभएको भनि लेखिदिएको हो । वास्तवमा कार्यक्रम संचालन गरेको हो । झुठृा विल पेश गरेको होइन भन्ने समेत व्यहोराको गंगा खापुङले जिल्ला प्रशासन कार्यालय तेह्रथुममा गरेको वयान ।
१३. म महिला विकाश शाखामा कार्यरत छु । महिला समूह गठन, वचत परिचालन, सुपरि भिजन तालिम गोष्ठि,लगानी,असली,सम्बन्धी काम गर्दछु । आ.ब.०५६।५७ मा मैले म्याङलुङ छकलिटारमा ०५६।८।३ मा तम्फुला चौतारोमा ०५६।८।१ मा र म्याङलुङ लाफेटारमा ०५६।८।६ मा एक दिने गोष्ठि संचालन गरेको थिए । उक्त सवै गोष्ठिमा रु ५०००।– का दरले खर्च भएको थियो । मैले कार्यक्रम गरी वास्तविक विल पेश गमरेको हो । कसै संग मिलेर रकम खाने काम गरेको होइन । हाम्रो शाखावाट कार्यक्रम संचालन गर्दा गा.वि.स.लाई जानकारी दिनेनगरेको कारणले गा.वि.स.लाई थाहा नभएको हुन सक्छ भन्ने समेत व्यहोराको रामशाली तामाङले जिल्ला प्रशासन कार्यालय तेह्रथुम मा गरेको बयान ।
१४. आ.व. ०५६।५७ मा ओख्र्रे तम्फुला, साव्ला, म्याङलुङ गा.वि.स.मा मु.म.का क.रामशालीकुमारी तामाङ विजया लक्ष्मी सुवेदी, गंगा खापुङ, विष्णुमाया सम्वाहाम्फे समेतले तालिम गोष्ठि छलफल कार्यक्रम संचालन गरेका थिए । कार्यक्रम संचालन गर्नेले आवश्यक सामाग्री उधारो लगी पछिविल पेश गर्ने गर्थे । कार्यक्रम संचालन गर्न प्राविधिकको प्रतिवेदन साथ आदेश भए अनुसार मैले पेश्की दिएको हो । पेश्की सम्बन्धित कर्मचारीकै नाममा नै चेक काटी दिएको र प्राप्त विल भरपाई चेक जांच गरी आदेशानुसार संवन्धित कर्मचारीहरूलाई नै चेक वुझाई दिएको हो । मैले कसैवाट कुनै किसिमको रकम लिई खकाई मासी गरेको छैन । सम्बन्धित कर्मचारीले तालिम गोष्ठि,छलफल संचालन गर्न पेश्की लिएर गएको र काम सम्पन्न गरी विल भरपाई प्रतिवेदन साथ पेश गरी कार्यालय प्रमुखले पे.फ.गर्न आदेश भएको हुंदा म लेखामा काम गर्ने कर्मचारीले विल भरपाई र आदेशानुसार रकम भुक्तानी पे.फ. गरेको हो मैले अनियमित काम गरेको छैन भन्ने समेत व्यहोराको स.ले.पा. भानुभक्त ढकालले जिल्ला प्रशासन कार्यालय तेह्रथुममा गरेको बयान ।
१५. कार्यक्रम लागु भएका तम्फुला,म्याङलुङ पिप्ले र साव्ला मा विभिन्न मितिमा अनुसरण कार्यक्रम गर्दा स्टेसनरी वापत र चियानास्तामा खर्च भएको जम्मा रु ७,०००।– भुक्तानी पाउन विल तथा हाजिरी संलग्न राखी पेश गरेका छौ भन्ने समेत व्यहोराको विजया सुवेदी र गंगा खापुङले म.वि. शाखा तेह्रथुममा दिएको निवेदन ।
१६. मु.म.का.क.विजया सुवेदी र म.का.क.गंगा देवी खापुङलाई जम्मा रु.७,०००।– भुक्तानी दिएको मिति ०५७।३।२५ पको गोश्वारा भौचर ।
१७. संस्थागत विकास परिचयात्मक गोष्ठि संचालन गर्न कार्य आदेश दिएको मिति ०५६।६।१३ को महिला विकाश शाखाको पत्र ।
१८. ०५६।८।१ देखि ०५६।८।३ गते र ०५६।८।६ गते २५।२५ का दरले ३ स्थान मा संस्थागत विकास परिचयात्मक गोष्ठि संचालन गर्न लिएको पेश्की रकम फछ्र्यौट गरी रु.५०००।– पभुक्तानी पाउनको लागि फांटवारी पेश गरेको छु भन्ने समेत व्यहोराको रामशाली तामाङको म.वि.शाखा तेह्रथुममा दिएको निवेदन ।
१९. विभिन्न मितिको विल, स्वीकृत प्रस्तावना खरिद आदेश, दाखिला रिपोर्ट कर दाखिला भौचर र कार्यादेश समेतका आधारमा संस्थागत विकास परिचयात्मक गोष्ठि १ दिने २५।२५ जनालाई तिन स्थानमा संचालन गरीए अनुसार म.का.क. रामशालीकुमारी तामाङको पेश्की फछ्र्यौट गरी अन्य अनुदान भुक्तानी भन्ने व्यहोराको मिति ०५६।१०।२६ को गोश्वारा भौचर।
२०. संस्थागत समितिहरूको समिक्षा गोष्ठि २ दिने संचालन गर्न कार्यादेश दिएको मिति ०५६।९।२९ को म.वि.शाखा तेह्रथुमको पत्र ।
२१. आ.ब. ०५६।५७ को स्वीकृत कार्यक्रम अनुसार विभिन्न गा.वि.स.का सदस्यहरूलाई समिक्षा गोष्ठि सन्चालन गर्न लिएको पेश्की रु.२,०००।– को बिल भरपाई पेश गरेको छु । पेश्की फछ्र्यौट गरिपाऊँ भन्ने समेत व्यहोराको विजयालक्ष्मी सुवेदीले म.वि.शाखामा दिएको निवेदन ।
२२. पेश भएको फांटवारी अनुसार मु.म.का.का. विजयालक्ष्मी सुवेदीको अन्य अनुदान पेश्की फछ्र्यौट भएको मिति ०५६।१०।२६ को गोश्वारा भौचर ।
२३. कार्यक्रम अनुसार र प्रगति पुस्तिका प्रकाशित गरिएवापतको आवश्यक फांटवारी पेश्की फछ्र्यौटको लागि पेश गरेको भन्ने व्यहोराको विजया सुवेदीको निवेदन ।
२४. मिति ०५७।३।४ को रु २७,०००।– को पेश्की फछ्र्याैट भएको गोश्वारा भौचर ।
२५. ओख्रे गा.वि.स.मा क्षेत्र विस्तार भएको केही स्थानमा मात्र परिचयात्मक कार्यक्रम भएको र अन्य छुट भएको क्षेत्रमा जम्मा १० स्थानमा परिचयात्मक कार्यक्रम संचालन गर्दा खर्च भएको विल संलग्न राखी रु.१०,०००।– भुक्तानी पाउन उपस्थित महिला र पुरुषको हाजिरी तथा विल समेत संलग्न राखी पेश गरेको छु भन्ने समेत व्यहोराको मु.म.का.क.विष्णु माया सम्वाहाम्फेले म.वि.शाखा तेह्रथुममा दिएको निवेदन ।
२६. परिचयात्मक कार्यक्रम सन्चालनगरी पेश भएको विल तथा प्रतिवेदनमा आदेश भए अनुसार मु.म.का.क. विष्णु माया सम्वाहाम्फेलाई अन्य अनुदान वापतको रकम भुक्तानी भएको भन्ने मिति ०५७।३।२५ को गोश्वारा भौचर ।
२७. म.वि.अ.तारा थापाको आदेशमा मु.म.का. विष्णुमायाले कार्यक्रम तालीम गोष्ठि नै संचालन नगरी सो गरेको भन्ने प्रतिवेदन समेतका आवश्यक कागजात वदनियत पूर्वक मिलाई तयार गरी रु १०,०००।– को विल पेश गरी निज विष्णुमायालाई मिति ०५७।३।२५ मा चे.नं. १०६३५७ वाट भुक्तानी दिएको देखिंदा निज प्रतिवादीहरूले ओख्रे गा.वि.स.मा तालिम गोष्ठि सन्चालन नै नगरी विल भरपाई कागजात मिलाई आफूहरूलाई गैरकानुन लाभ र महिला विकास शाखा तेह्रथुमलाई गैहृकानूनी हानी नोक्सानी पुर्याई भ्र.नि.ऐन ०१७ को दफा ७(१) तथा १३ को कसूर गरेको पुष्टि हुन आएकोले निज तारा थापा र विष्णु माया सम्वाहाम्फेलाई सोही ऐनको सोही दफा ७(१) र (१३) अनुसार सजाय हुन र दफा २९(१) अनुसार खाई मासेको विगो रु.१०,०००।– असुल उपर गरी ऐ दफा २९(२) अनुसार जरिवाना समेत गरिपाऊँ भन्ने समेत व्यहोराको अभियोग पत्र।
२८. ओख्रे गा.वि.स. का लागि परिचयात्मक कार्यक्रम गोष्ठि संचालन गर्नका लागि विभागवाट छुट्याईएको रकम रु.१०,०००।– म.वि.स.का विभिन्न ठाउँमा कार्यक्रम संचालन गर्नु भनि महिला विकास शाखा तेह्रथुमकै म.मु. का.क विष्णुमाया सम्वाहाम्फेलाई खटाई पठाएको थिएं । सो कार्यक्रमको अवधी ०५७।३।२ देखि एै ११ गते सम्मको थियो । सो ठाउँमा कार्यक्रम संचालन गरी सकी विल भरपाई साथ पेश गरेको निवेदन प्रतिवेदनको आधारमा ०५७।३।२५ गते भुक्तानी दिनेभनि आदेश दिएको हो । कार्यक्रम नगरी नक्कली विल भरपाई समेत पेश गर्न लगाई मैले म भ्रष्टाचार गरेको होइन । गा.वि.स. लाई जानकारी दिन नपर्ने हुनाले गा.वि.स.लाई थाहा नभएको हुन सक्छ । कार्यक्रम संचालन भएकै हो प्रतिवेदनको आधारमा कार्यक्रम भएकै देखिन्छ। म कार्यालय प्रमुख फिल्डमा गई हेर्ने सम्भव हुदैन । कागजातहरूलाई नै आधार लिनु पर्ने हुन्छ । मैले झुठृा विल भरपाई पेश गर्न लगाई भ्रष्टाचार गरेको नहुंदा अभियोग दावीवाट सफाई पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिवादी तारा थापाले अदालतमा गरेको वयान ।
२९. म महिला विकास शाखा तेह्रथुमको मुख्य महिला कार्यकर्ता पदमा कार्यरत रहेको अवस्था ०५७।३।१ गते देखि ओख्रे गा.वि.स.मा परिचयात्मक गोष्ठि संचालन गर्न खटी गई ०५७।३।३ गते देखि ०५७।३।१२ सम्म परिचयात्मक गोष्ठि चलार्य मैले ओख्रे गा.वि.स.मा वसी ०५७।३।३ गते देखि ०५७।३।११ गते सम्म विभिन्न स्थानमा मानिसहरू भेला गराई महिला विकास कार्यक्रम सम्बन्धी गोष्ठि संचालन गरेको हो । कार्यक्रम १० स्थानमा गरेको हु । कार्यक्रम नगरी झुठृा कागजात खडा गरी वदनियतपूर्वक रु.१०,०००। को विल पेश गरी भुक्तानी लिएको होइन । कार्यक्रम संचालन गर्दा लागेको खर्च अनुसार विल भरपाई तयार गरी कार्यालयमा हाजिर भै निवेदन दिई सोही आधारमा भुक्तानी दिएको हुं । जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा गरेको वयान डरत्रास देखाई जवरजस्ती सही गराएको हुंदा मैले भने बमोजिम लेखिएको होइन । प्र. तारा थापाले झुठृा विल भरपाई तयार गर भनि भनेको होइन । निवेदन साथ पेश गरेको विल भरपाई समेत मैले पेश गरेको हुं । झुठृा विल भरपाई तयार गरी भ्रष्टाचार गरेको होइन । अभियोग दावीवाट सफाई पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिवादी विष्णुमाया साम्वाहाम्फेले अदालतमा गरेको बयान ।
३०. यसमा तारा थापा, भानुभक्त ढकाल र विजयालक्ष्मी सुवेदीको नाउँमा उजुरी परेकोमा विष्णुमाया र तारा थापालाई प्रतिवादी कायम गरि मुद्दा चलाएको देखिन्छ । जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा वयान गर्दा निज विष्णुमाया कसूरमा सावित भएपनि अदालतमा वयान गदौ इनकार रहेको देखिन्छ । कार्यक्रम संचालन गरिएको भनि पेश भएका कागजातहरू हेर्दा सहभागीहरूको नाम सहिछाप भएका कागज डटपेन पेन्सील खरिद गरिएका वील समेत रहेकोमा सो तर्फ अनुसन्धानको क्रममा वुझ्ने काम समेत भएको नदेखिदा विना प्रमाणको आधारमा सो कागजलाई अन्यथा भन्न सक्ने देखिदैन । तसर्थ प्रतिवादी उपरको दावी शंका रहित तवरवाट पुष्टी हुन नआएकोले अभियोग बमोजिम प्रतिवादीहरूलाई सजाय गरि पाउँ भन्ने दावी पुग्न नसक्ने ठहर्छ भन्ने समेत व्यहोराको पुनरावेदन अदालत धनकुटाको फैसला ।
३१. यसमा प्रतिवादी मध्येकी विष्णु माया सम्वाहाम्फेले अनुसन्धान अधिकारी समक्ष वयान गर्दा आरोपित कसूर स्विकार गरि ओख्रे गा.वि.स.मा परिचयात्मक कार्यक्रम गरेको नभै हाकीमको निर्देशनमा किर्ते विल वनाएको हूं भनि उल्लेख गरेको र ओख्रे गा.वि.स.वुझ्दा त्यस्तो कार्यक्रम नभएको भनी लेखि दिई सो गा.वि.स.का अध्यक्षले वकपकत्र समेत गरेको अवस्थामा मिसिल प्रमाणको समग्र रुपमा विवेचना नगरी प्रतिवादीहरूलाई सफाई दिने ठहराएको पुनरावेदन अदालतको फैसला बदर गरिपाऊँ भन्ने श्री ५ को सरकारको पुनरावेदन पत्र ।
३२. नियमबमोजिम मुद्दा पेशी सूचिमा चढी पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा पुनरावेदक तर्फका विद्वान सहन्यायाधीवक्ता श्री सरोजप्रसाद गौतमले प्रतिवादी मध्येकी विष्णु मायाले अनुसन्धान अधिकारी समक्ष वयान गर्दा आरोपीत कसूर स्विकार गरेको र निजको स्विकारोक्तीलाई ओख्रे गा.वि.स. का अध्यक्षले गरेको वकपत्र,ओख्रे गा.वि.स. का व्यक्तीहरूले मौकामा लेखाई दिएको तथ्यगत कुराहरूले समर्थन गरेको परिप्रेक्ष्यमा प्रतिवादीहरूलाई अभीयोग दावी बमोजिम सजाय हुनुपर्नेमा दावी पुग्न नसक्ने ठहराएको पुनरावेदन अदालतको फैसला बदर हुनु पर्दछ भनी गर्नु भएको वहस समेत सुनी मिसिल अध्ययनगरी हेर्दा पुनरावेदन अदालतको फैसला मिलेको छ छैन ? सोही सम्बन्धमा निर्णय दिनुपर्ने देखियो ।
३२. निर्णयतर्फ विचार गर्दा विपक्ष तारा थापा र विष्णु माया सम्वाहाम्फेले ओख्रे गा.वि.स.मा महिला विकास कार्यक्रम अन्तर्गतको नया क्षेत्र विस्तारमा परिचयात्मक कार्यक्रमको तालीम गोष्ठी संचालनै नगरी रु.१०,०००।– मासी खाई आफूलाई गैरकानूनी लाभ र उक्त संस्था महीला विकास शाखा तेह्रथुमलाई गैरकानूनी हानी नोक्सानी पुर्याई भ्र.नि.ऐन, २०१७ को दफा ७(१) तथा १३ को कसूर गरेको पुष्टी हुन आएकोले प्रतिवादीहरूलाई सोही नं. बमोजिम सजाय हुन र ऐ ऐनको दफा २९(१) बमोजिम खाई मासेको विगो रु असूल गरी ऐ दफा २९(२) बमोजिम जरीवाना समेत गरि पाउँ भनी पेश भएको अभियोग पत्र बमोजिम कारवाही चलेको प्रस्तुत मुद्दामा प्रतिवादीहरूलाई अभियोग दावी वाट सफाई दिने ठहराएको पुनरावेदन अदालत धनकुटाको फैसला उपर वादी श्री ५ को सरकारको तर्फवाट यस अदालतमा पुनरावेदन पर्न आएको देखिन्छ ।
३३. यसमा महिला विकास शाखा तेह्रथुमको कार्यालय प्रमुख तारा थापा,सह लेखापाल भानुभक्त ढकाल र विजया लक्ष्मी सुवेदी मिलेर नया क्षेत्र विस्तारमा परिचयात्मक कार्यक्रम वापत रु १०,०००।, संस्थागत विकास परिचयात्मक १ दिने गोष्ठी वापत रु.१५,०००।, अनुसरणमा रु.१४,०००।, संस्था र समिति गोष्ठीको लागि रु.२०००।– समेत जम्मा ५९,०००।, कुनै कार्यक्रम नगरी खर्च गरेको देखिंदा निजहरूलाई आवश्यक कारवाही गरिपाऊँ भनी अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगमा परेको वेनामी उजुरीको आधारमा प्रस्तुत मुद्दाको कारवाही उठान भै अनुसन्धान तहकिकात गरेपछि वेनामी उजुरीमा नाम उल्लेख गरेका व्यक्तिमध्ये तारा थापा र विष्णुमाया सम्वाहाम्फेको हकमा मात्र विगो रु.१०,०००।– मागको दावी लिई भ्रष्टाचार निवारण ऐन २०१७ को दफा ७(१), १३, २९(१) र २९(२) बमोजिम कारवाही सजाय गरि पाउँ भनी अभियोग पत्र दायर भएको अवस्था देखिन्छ । प्रतिवादी मध्येकी विष्णु माया सम्वाहाम्फेले अनुसन्धन अधिकारी समक्ष वयान गर्दा आ.ब.२०५६।५७ मा समुह गठन संस्थागत विकास गोष्ठी परिचयात्मक कार्यक्रम जस्ता कुनै पनि कार्यक्रम संचालन नगरी हाकीम तारा थापाको ओख्रे गा.वि.स.मा परिचयात्मक कार्यक्रम संचालन गरेको कागजात मिलाई पेश गर्नु भन्ने मौखिक आदेश भएकोले खाजा खर्च र स्टेसनरी सामान खर्च भएको भनी रु.१०,०००।– को वील पेश गरेको भन्ने व्यहोरा उल्लेख गरि वयान गरेको र अदालतमा वयान गर्दा कसूरमा पूर्ण रुपमा इनकार रहि विधिवत रुपमा कार्यक्रम संचालन भएको भन्ने जिकिर लिएको अवस्था समेत देखिन्छ । अर्का प्रतिवादी तारा थापाले अधिकार प्राप्त अधिकारी र अदालत समेतमा वयान गर्दा कसूरमा इन्कार रहेको देखिन्छ । वेनामी उजुरीको आधारमा प्रस्तुत मुद्दाको कारवाही उठान भएपनि सो उजुरी हेर्दा कुन आर्थिक वर्षको परिचयात्मक कार्यक्रम संचालन गर्न विनीयोजित रकम प्रतिवादीहरूले कार्यक्रम नै संचालन नगरि मासी खाई भ्रष्टाचार गरेको हो भनी भन्न सकिने अवस्था समेत देखिदैन । प्रस्तुत मुद्दामा महिला विकास शाखा तेह्रथुममा कार्यरत प्रतिवादीहरूले परिचयात्मक गोष्ठी संचालन नगरी किर्ते वील वनाई रकम हिनामीना गरी भ्रष्टाचार गरेको भन्ने आरोप भएको र प्रतिवादीहरूले सो आरोप अस्विकार गरी परिचयात्मक गोष्ठी संचालन गरी विनियोजित रकम कानूनबमोजिम खर्च गरिएको भनि कार्यक्रमको माग लिने व्यक्तिहरूको नाम नामेसी विल भरपाई समेत पेश गरेको अवस्थामा परिचयात्मक गोष्ठीमा सहभागी व्यक्तीहरूलाई अनुसन्धानको क्रममा अनिवार्य रुपमा वुझ्नु पर्नेमा सो तर्फ अभियोजन पक्षले ध्यान पुराएको नदेखिएवाट प्रतिवादीहरूले विधिवत कार्यक्रम संचालन भएको भनी लिएको जिकिर अन्यथा प्रमाणीत नभएको अवस्थामा प्रतिवादीहरूले परिचयात्मक कार्यक्रम नै संचालन नगरी दावी बमोजिमको रकम हिनामीना गरि भ्रष्टाचार गरे होलान भनी अभियोग माग दावीको आधारमा अनुमान समेत गर्न सक्ने अवस्था देखिदैन ।
३५. तसर्थ प्रतिवादीहरू उपर भ्रष्टाचारको कसूरमा दावी लिने वादी पक्षले सो कसूर शंका रहित तवरवाट प्रमाणीत गर्न सकेको अवस्था नभएको र मिसिल कागजातहरूको अवलोकनवाट समेत प्रतिवादीहरू उपरको आरोप खम्वीर रुपमा पुष्टीहुन नआएवाट प्रतिवादीहरू उपरको अभियोग दावी पुग्न नसक्ने भनि प्रतिवादीहरूलाई सफाई दिने ठहराएको पुनरावेदन अदालत धनकुटाको फैसला मिलेकै देखिदा सदर हुने ठहर्छ । वादीको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन । मिसिल नियमानुसार वुझाई दिनु ।
उक्त रायमा सहमत छु ।
न्या. गौरी ढकाल
इति संवत २०६३ साल असार ४ गते रोज १ शुभम.....................