निर्णय नं. ३०८९ - उत्प्रेषण
निर्णय नं. ३०८९ ने.का.प. २०४४ अङ्क ५
संयुक्त इजलास
माननीय न्यायाधीश श्री सुरेन्द्रप्रसाद सिंह
माननीय न्यायाधीश श्री महेशरामभक्त माथेमा
सम्वत् २०४३ सालको रिट नं. २२७०
विषय : उत्प्रेषण
निवेदक : जि.बाँके नेपालगञ्ज स्थित रमा आयल ट्रेडर्स र ममता आयल ट्रेडर्स फर्म समेतको ऐ. ऐ. वडा नं. ४ बस्ने रमादेवी गुप्ता ।
विरुद्ध
विपक्षी : महानिर्देशक, कर विभाग लाजिम्पाट ।
आदेश भएको मिति: २०४४।३।७।१ मा
आयकर (संशोधन सहितको) ऐन, ०३१ को दफा ३४(२)(क) मा लागेको जम्मा करको १/३ एक तिहाई धरौटी राखी पुनरावेदन सरहको निवेदन गर्न पाउने ।
(प्रकरण नं. ८)
निवेदकतर्फबाट : विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री रतनलाल कनौडिया
विपक्षीतर्फबाट : विद्वान का.मु. सह-न्यायाधिवक्ता श्री श्यामबहादुर प्रधान
उल्लेखित मुद्दाःX
आदेश
न्या.सुरेन्द्रप्रसाद सिंहः विपक्षीहरूको निर्णय उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर गरिपाउँ भनी नेपालको संविधानको धारा ७१ अन्तर्गत पर्न आएको प्रस्तुत रिट निवेदनमा लिएका जिकिर तथा तथ्य संक्षेपमा निम्न प्रकार छ ।
२. निवेदकको रमा आयल ट्रेडर्सको आ.व. ०३५।०३६ आ.आ. तथा ममता आयल ट्रेडर्सको आ.व. ०३५।०३६ ल.पु.को आय विवरण क्रमशः मिति ०३६।११।२८ तथा मिति ०३८।५।२३ मा विपक्षी नं. २ को कार्यालयमा पेश भई विपक्षी नं. २ को आदेशानुसार सो कार्यालयमा मिति ०३९।१२।७ मा उपस्थित भई बयान समेत गरी सबै कुरा खुलाई दिएको थिएँ । त्यसपछि विपक्षी नं. २ ले मिति ०४२।५।३१ को पर्चा अनुसार भनी खुद आय रु. १,६५,५९७।११ कायम गरी त्यसमा कर रकम रु. ५४,९४७।७० र जरिवाना रु. ६५२।१९ समेत गरी जम्मा रु. ५७,५९५।८९ निर्धारण गरी यस मध्ये राजापुर कर कार्यालयमा दाखिला भएको रु. ७,५९३।२५ कटाई खुद दाखिल गर्नु पर्ने जम्मा कर रकम रु. ५०,००२।६४ लेखी मिति ०४२।५।३१ मा गर्नु भएको आयकर निर्धारण आदेश मिति ०४२।६।१७ मा प्राप्त भई त्यसमा चित्त नबुझी सो मितिले ३५ दिन भित्रै आयकर (संशोधन सहितको) ऐन, ०३१ को दफा ३४।२। दफा ५७(क) तथा आयकर नियमावली ०३९ को नियम १७ समेत अनुसार विपक्षी नं. १ को विभागमा दर्ता नं. ५७४ मिति ०४२।७।१९।२ मा निवेदन दर्ता गराएको थिएँ र सो निवेदन दर्ता गराउँदा ऐनको दफा ३४(२)(क) अनुसार निर्धारित कर रकम रु. ५४,९४३।७० को एक तिहाइले हुने रु. १८,३२४।८४ तथा जरिवाना रु. २,६५२।१९ समेत जम्मा रु. २०,९७७।३ मध्येबाट राजापुर कर कार्यालयमा दाखिला गरेको भनी आयकर निर्धारण आदेशमा उल्लेख भए बमोजिम रु. ७,५९३।२५ कट्टा गरी बाँकी रु. १३,३७३।७८ हुनेमा रु. १३,३७४।– विपक्षी नं. २ को धरौटी खाता नं. ४१४ को नामको नं. नि. २,३२,८४९।७८ मिति १६।७।०४२ को सक्कल ड्राÇट थान १ तथा पुनरावेदन दस्तूर वापत रु. १०।– समेत साथै पेश गरेका थियौं । सो निवेदनलाई विपक्षी नं. १ को विभागले हेरी बुझी रीत पुगेको ठहर्याई दर्ता गरेको थियो । त्यसपछि तपाईका वारेशले यस विभागमा दर्ता गराउनु भएको मिति ०४२।७।१६ को निवेदनलाई राजापुर समेत संगम ट्रेडिङ कम्पनीका मालिकसंग मंगल चन्दले उक्त फर्मको नामबाट अर्कै प्रयोगको लागि कर कार्यालय राजापुरमा दाखिल गर्नु भएको रु. ७,५९३।– लाई आयकर ऐन, ०३१ (स.स.) ३४(२)(क) अन्तर्गतको मानी कारवाही गर्न नमिल्ने हुँदा निवेदन खारेज भएको व्यहोरा अवगत गर्दै निर्धारित आयकर समेत शिघ्र दाखिल गर्न जानकारी गराइएको ०४२।१०।११ को पत्र प्राप्त भयो । विपक्षी नं. २ ले मिति ०४२।५।३१ मा गरेको पर्चा र सोही मितिमा गरेको आयकर निर्धारण आदेश एवं ०४२।१०।२५।६ तथा ०४०।२।१।१ को र ०४२।१०।२७ को सूचनापत्र समेतका काम कारवाही पत्र सूचना सबै गैरकानूनी एवं हचुवा समेत भएकोले उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर गरी कानून बमोजिम कूल आय कायम गरी त्यसबाट खर्च रकम कट्टा गरी कानून बमोजिम खुद आय कायम गरी कानून बमोजिम कर निर्धारण गर्नु भन्ने विपक्षी नं. २ का नाउँमा परमादेशको आदेश समेत जारी गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोराको रिट निवेदन ।
३. यसमा विपक्षीबाट लिखितजवाफ झिकाई पेश गर्नु भन्ने समेत व्यहोराको सिंगल बेञ्जको आदेश ।
४. यसमा आयकर ऐनमा व्यवस्थित व्यवस्था अनुसार यस कार्यालयबाट च.नं. ६०३३ मिति ०४०।२।१।१ को पत्रद्वारा दिइएको आयकर ऐनको दफा ३३(४) को अन्तिम मौकाको लिखितसूचना निज करदाताले मिति ०४०।२।३ मा बुझेको र आफ्नो कारोवारका सम्बन्धमा सबुद प्रमाण पेश गर्ने मौका उक्त पत्रबाट प्रदान गरिएकोमा दिइएको म्याद भित्र कुनै प्रतिकृया प्रतिवाद गरेको नदेखिँदा करदाताको मञ्जूरी देखिन आएको र कर निर्धारण पश्चात निर्धारीत कर रकम बुझाउनेतर्फ ध्यान नदिई करको दायित्वबाट अलग हुने वा कर रकम नतिर्ने अभिप्रायबाट मात्र पुनरावेदन तथा रिट निवेदन गरी विभिन्न तर्क पेश गरेको देखिन्छ र राजापुर क्षेत्रको बेग्लै कर दाताले दाखिल गरेको सम्बन्धित मिसिलबाट देखिएको र यसरी अर्को करदाताले बुझाएको कर रकमलाई जाना जानी आफूले बुझाएको जस्तो गरी निवेदकले आफूले राख्नु पर्ने धरौटी रकममा समावेश गरेको छ जुन गर्न नमिल्ने हुँदा कानूनले तोकेको धरौटी रकम दाखिल नभएको स्थितिमा पुनरावेदन नियमित भन्न मिलेन भन्ने समेत व्यहोराको प्रमुख कर अधिकृत कर कार्यालय नेपालगञ्जको लिखितजवाफ ।
५. निवेदकको यस विभागमा निवेदन दर्ता भएकै नाताबाट मात्र अनियमित निवेदन नियमित हुन सक्दैन र विपक्षीले निवेदन दिँदा आयकर संशोधन सहितको ऐन, २०३१ को दफा ३४(२)(क)मा मा भएको व्यवस्था अनुसार लागेको कर रकमको एक तिहाई १।३ रकम धरौट राख्नु पर्ने सो नभएको कर निर्धारण निर्णयबाट नै प्रष्ट देखिन्छ । संजय ट्रेडिङ फर्मको मालिक मंगलचन्दले उक्त फर्मको कर वापत कर कार्यालय राजापुरमा दाखिला गरेको रु. ७,५९३।२५ कट्टा गरिएको देखिन्छ । यसबाट विपक्षीले आफ्ना नाउँमा आएको समान संजय ट्रेडिङलाई बिक्री गर्न दिएको हुनाले उक्त कारोबारमा लागेको कर रकम विपक्षीले बुझाउनु पर्ने कर रकममा कट्टीसम्म गरेको तर वास्तवमा संजय ट्रेडिङ फर्मको कारोवारमा लागेको उक्त कर रकम संजय ट्रेडिङका मालिक मंगलचन्दले कर कार्यालय राजापुरमा बुझाएको देखिँदा कर कार्यालय राजापुरमा संजय ट्रेडिङका मालिक मंगलचन्द्रबाट राजापुरमा अग्रिम आयकर रुपमा दाखिल भएको रु. ७,५९३।२५ निवेदक रमा देवीका नाउँबाट जम्मा भएको मान्न नमिल्ने र करदाताले निवेदन गर्दा एक तिहाई रकम धरौटी राख्नु पर्ने व्यवस्था भएकोले विपक्षीको निवेदन कानूनसंगत नभएकोले र यस विभागबाट भएको निर्णय कानूनसंगत हुँदा रिट निवेदन खारेज हुन अनुरोध छ भन्ने समेत व्यहोराको कर विभागको लिखितजवाफ ।
६. निवेदकतर्फबाट उपस्थित हुनु भएको विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री रतनलाल कनौडियाले र विपक्षी कार्यालय तर्फबाट उपस्थित हुनुभएको विद्वान सरकारी का.मु.सह-न्यायाधिवक्ता श्री श्यामबहादुर प्रधानले गर्नु भएको बहस समेत सुनियो । मुख्यतः निवेदकका मागबमोजिमको आदेश जारी गर्न मिल्ने नमिल्ने के रहेछ सो कुराको निर्णय दिनु पर्ने हुन आएको छ ।
७. मैले कानून बमोजिम धरौटी राखी गैरकानूनी कर निर्धारण उपर पुनरावेदन सरहको कानून अनुरुप गरेको निवेदन खारेज गरेको बदर गरिपाउँ भन्ने मुख्य रिट निवेदकको जिकिर भएको पाइन्छ ।
८. यसमा कर कार्यालय नेपालगञ्जले २०४२।५।३१ मा गरेको आयकर निर्धारण आदेशमा जम्मा कर रु. ५४,९४३।७० र जरिवाना रु. २,६०२।१९ आयकर ऐनको दफा ६१ अनुसार रु. ५०।– समेत कर र जरिवाना गरी जम्मा ५७,५९५।८९ भन्ने र कर कार्यालय राजापुरमा दाखिल भएको कर ७,५९३।२५ र खुद दाखिल गर्नु पर्ने जम्मा कर रु. ५०,००२।६४ भनी जम्मा करको रकममा राजापुर कर कार्यालयमा दाखिल गरेको रु. ७,५९३।२५ कट्टा गरी निर्धारण भएको देखिन्छ । आयकर (संशोधन सहितको) ऐन, ०३१ को दफा ३४(२)(क) मा लागेको जम्मा करको १/३ एकतिहाई धरौटी राखी पुनरावेदन सरहको निवेदन गर्न पाउने प्रष्ट कानूनी व्यवस्था भएको पाइन्छ । रिट निवेदकले कानून बमोजिम राख्नु पर्ने एक तिहाई रु. २०,९७७।०३ मध्ये राजापुर कर कार्यालयमा दाखिल भएको आयकर निर्धारण आदेशमा उल्लेख भए बमोजिमको अग्रिम करको रकम रु. ७,५९३।२५ कट्टा गरी बाँकी रु. १३,३७३।७८ धरौटी राखी विपक्षी कर विभागमा निवेदन गरेकोमा पनि विवाद देखिन्न । यस्तो स्थितिमा निवेदकको पुनरावेदन सरहको निवेदन नै गैरकानूनी भनी खारेज गरेको कर विभागको निर्णय तथा सो निर्णय र निवेदकलाई दिएका ०४२।१०।२७ तथा ०४२।१०।२५।६ को सूचना र कर कार्यालयबाट दिइएका ०४०।२।१।१ को सूचना ०४२।५।३१ गतेको पर्चा तथा सोही मितिमा गरेको आयकर निर्धारण तथा कर विभागले खारेज गर्ने गरेको समेतका सम्पूर्ण काम कारवाही उक्त लेखिए बमोजिम गैरकानूनी भई उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर हुने ठहर्छ । रिट निवेदकले दिएको निवेदनमा कानून बमोजिम जो बुझ्नु पर्ने बुझी हेरी निर्णय गर्नु भनी कर विभागका नाउँमा परमादेशको आदेश समेत जारी हुने ठहर्छ । निर्णयको प्रतिलिपि महान्यायाधिवक्ताको कार्यालयमा पठाई मिसिल नियमानुसार गरी बुझाई दिनु ।
उक्त रायमा म सहमत छु ।
न्या.महेशरामभक्त माथेमा
इति सम्वत् २०४४ साल आषाढ ७ गते रोज १ शुभम् ।