निर्णय नं. ३१०० - लोग्ने कायम
निर्णय नं. ३१०० ने.का.प. २०४४ अङ्क ५
संयुक्त इजलास
माननीय न्यायाधीश श्री सुरेन्द्रप्रसाद सिंह
माननीय न्यायाधीश श्री हरिहरलाल राजभण्डारी
सम्वत् २०४२ सालको फौ.पु.नं. ४४१
मुद्दा : लोग्ने कायम ।
पुनरावेदक/प्रतिवादी: जि.सल्यान लक्ष्मीपुर पोखरा गा.पं. वडा नं. २ बस्ने हुरमत पुनमगर ।
विरुद्ध
विपक्षी/वादी: जि.सल्यान लक्ष्मीपुर पोखरा गा.पं. वडा नं. २ बस्ने खुइती कमिनी ।
फैसला भएको मिति: २०४४।३।२२।२ मा
प्रतिवादीले करणी गरेको होइन र त्यसै समयमा म विदेश गएको थिएँ भनी इन्कार गरेको कुरालाई वादीले प्रमाणित गर्न सकेको देखिँदैन, यस्तो स्थितिमा वादीको विवाहिता लोग्ने नै ०४० साल कार्तिक, मार्गसम्म माइत घरमा वादीसंग भेटघाट बसउठ गर्ने गरेको भन्ने कुरा प्रष्ट देखिँदा देखिँदै वादी दावी बमोजिम पुनरावेदक प्रतिवादीलाई लोग्ने कायम गर्ने गरेको फैसला कानून एवं न्यायसंगत नदेखिने ।
(प्रकरण नं. १३)
पुनरावेदक, प्रतिवादीतर्फबाट: विद्वान अधिवक्ता श्री शिवराज अधिकारी र विद्वान अधिवक्ता श्री बालकृष्ण न्यौपाने
विपक्षी,वादी तर्फबाटःX
उल्लेखित मुद्दाःX
फैसला
न्या.हरिहरलाल राजभण्डारीः मध्यपश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतले गरेको निर्णयमा चित्त बुझेन पुनरावेदनको अनुमति पाउँ भनी दिएको निवेदनमा पुनरावेदनको अनुमति प्राप्त भई यस इजलास समक्ष पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा लिएका जिकिर तथा तथ्य संक्षेपमा निम्न प्रकार छ ।
२. मेरो र विपक्षीको घर नजिक भएको र भेटघाट हुँदा प्रेम बसेको । मेरो दाजु तीले कामी र भाउजू, वृद्ध आमा छन् । म रजस्वला भएको ४ दिन भएको थियो मिति ०४० साल कार्तिक ४ गतेका साँझ खाना खाई घरको जहान परिवार सुती निदाएपछि म एक्लै मकै पिस्न लागेकी थिएँ । रातको अन्दाजी ८ बजेको समयमा मसंग आई ककड खाएपछि सोही ठाउँनेर २ पटकसम्म करणी गरे त्यसपछि ०४०।८।२० गते रातको समयमा आई बराबर करणी गर्ने गर्दथे त्यसबाट मेरो पेटमा गर्भ रही म गर्भवती भएपछि आफ्नो घरमा लैजानु पर्यो भनी अन्यायलाई भन्दा स्वीकार नगरकोले लोग्ने नाता कायम गरिपाउँ भन्ने खुइती कमिनीको फिराद ।
३. वादीलाई ०४०।७।४ मा र त्यसपछि मार्ग २० गते मैले करणी गरेको समेत होइन छैन । २०४० भाद्र ४ गते नै म भारत काला पहाडतर्फ गई २०४० फाल्गुणमा मात्र घरमा आएको हुँ । वादीको विवाह सल्यान मालनेटा डाँडा गाउँ बस्ने ग्वामे कामीसंग भएको हुँदा बराबर माइत घर आगमन गर्दा धेरै जसो वादी माइत बसेकी लोग्ने लिन आउँदा करणी लिनु दिनु गरी गर्भ रहेको हुनु पर्छ भन्ने समेत हरमत पुनको प्रतिवादी ।
४. वादीसंग ०३५।२।१६ गते विवाह भएको हो विवाह भएदेखि कहिले घर कहिले माइत बस्ने गर्दथी अहिले १ वर्ष जति भयो तँसंग बस्दिन भनी भागेर माइतमा नै गई बसेकी छ। निजले बोकेको गर्भ मेरो होइन के कस्को गर्भ बोकेकी हो मलाई थाहा छैन भन्ने ग्वामे कामीको बयान ।
५. वादीको गर्भ हरमतको हो भन्ने वादीको साक्षी २ जना र वादी खुइतीलाई हरमतले करणी गरेको होलान जस्तो लाग्दैन निजको गर्भ ग्वामे कै होला भन्ने प्र.साक्षी २ जनाको बकपत्र।
६. प्र.कै करणी विर्यबाट मेरो पेटमा रहेको गर्भबाट ०४१ साल श्रावण ७ गते छोरी जातक पैदा भई न्वारान नगरेकोले आइती कुमारी म आफैंले नाम राखेकी छु भन्ने खुइतीले गरेको कागज ।
७. यसमा वादीले आफ्नो लोग्नेको गर्भलाई अरुको भनी देखाउनु पर्ने अवस्था समेत मिसिलबाट प्रमाणबाट नदेखिएकोले वादीको गर्भ जातक प्र.हरमत पुनमगरको ठहर्छ भन्ने सल्यान जिल्ला अदालतको फैसला ।
८. सो फैसलामा चित्त बुझेन भन्ने प्रतिवादीको मध्यपश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतमा परेको पुनरावेदन ।
९. शुरुको इन्साफ मिलेको नदेखिँदा अ.बं. २०२ नं. बमोजिम झगडिया झिकाई पेश गर्नु भन्ने क्षेत्रीय अदालतको आदेश ।
१०. यसमा लोग्ने कायम गर्ने गरेको शुरु जिल्ला अदालतको निर्णय मनासिब ठहर्छ भन्ने समेत व्यहोराको मध्यपश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको फैसला ।
११. सो फैसलामा चित्त बुझेन पुनरावेदनको अनुमति पाउँ भनी प्रतिवादी हरमत पुनमगरले दिएको निवेदनमा यसमा पुनरावेदनको अनुमति दिइएको छ भन्ने समेत व्यहोराको तत्कालिन डिभिजन बेञ्जको ०४२।८।१९ को आदेश ।
१२. पुनरावेदक प्रतिवादीका तर्फबाट उपस्थित हुनु भएको विद्वान अधिवक्ता श्री शिवराज अधिकारीले र विद्वान अधिवक्ता श्री बालकृष्ण न्यौपानेले गर्नु भएको बहस समेत सुनियो मुख्यतः म.प.क्षे.अ.को फैसला मिले नमिलेको के रहेछ सो कुराको निर्णय दिनु पर्ने हुन आएको छ ।
१३. यसमा वादी खुइती कमिनीले गर्भ बोकेकी र ग्वामे कामीसंग विवाह भएको र ०४१ साल श्रावण ७ गते छोरी आइती जन्मेकोमा कुनै विवाद देखिँदैन । अब प्रस्तुत गर्भ को बाट बोकी उक्त जातक जन्मेको रहेछ भन्ने मूल प्रश्नतर्फ विचार गर्दा ०४० साल मार्गसम्म वादीको विवाहिता लोग्ने ग्वामे ससुराली आउने जाने गर्दथे भन्ने वादी कै साक्षीको बकपत्रबाट देखिने र विवाहिता लोग्नेसंग कुनै सम्बन्ध विच्छेद भए गरेको पनि नदेखिएको र विवाहिता लोग्नेको गर्भ धारण गराउन नसक्ने असक्षम अयोग्य भएको भन्ने कुनै प्रमाणित भएको पनि पाइँदैन । प्रतिवादीले करणी गरेको होइन र त्यसै समयमा म विदेश गएको थिएँ भनी इन्कार गरेको कुरालाई वादीले प्रमाणित गर्न सकेको पनि देखिँदैन । यस्तो स्थितिमा वादीको विवाहिता लोग्ने नै ०४० साल कार्तिक, मार्ग सम्म माइतघरमा वादीसंग भेटघाट बसउठ् गर्ने गरेको भन्ने कुरा प्रष्ट देखिँदा देखिँदै वादी दावी बमोजिम पुनरावेदक प्रतिवादी हरमत पुनमगरलाई लोग्ने कायम गर्ने गरेको मध्यपश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको फैसला कानून एवं न्यायसंगत देखिन नआएकोले उल्टी हुने ठहर्छ । तपसीलका कुरामा तपसील बमोजिम गर्नु ।
तपसील
पुनरावदेक प्रतिवादी हरमत पुनमगर के माथि इन्साफ खण्डमा लेखिए बमोजिम लोग्ने कायम नहुने ठहरेकाले निजलाई शुरु सल्यान जिल्ला अदालतले गर्ने गरेको जरिवाना रु. १५।– र म.प.क्षे.अ.को फैसलाले गर्ने गरेको रु. १।५० समेत जम्मा रु. १६।५० नलाग्ने हुँदा म्यादमा फिर्ता पाउँ भनी प्रतिवादीको दर्खास्त परे कानूनको रीत पुर्याई फिर्ता दिनु भनी शुरु सल्यान जिल्ला अदालतमा लेखी पठाउन का.जि.अ.मा लगत दिनु.....१ शुरु सल्यान जिल्ला अदालतको ०४१।६।३१ को म.प.क्षे.अ.को ०४२।४।३१ को फैसलाले प्रतिवादीलाई लागेको जरिवानाको सम्पूर्ण लगत कट्टा गरिदिनु भनी शुरु सल्यान जि.अ.मा लेखी पठाउनु भनी का.जि.अ.मा लगत दिनु...२
मिसिल नियमानुसार गरी बुझाई दिनु...३
उक्त रायमा म सहमत छु ।
न्या.सुरेन्द्रप्रसाद सिंह
इतिसम्वत् २०४४ साल आषाढ २२ गते रोज २ शुभम् ।