निर्णय नं. ३१०७ - अंश नामसारी

निर्णय नं. ३१०७   ने.का.प. २०४४ अङ्क ५

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री गजेन्द्र केशरी बास्तोला

माननीय न्यायाधीश श्री रुद्र बहादुर सिंह

सम्वत् २०४२ सालको दे.पु.नं. ६१०

मुद्दा : अंश नामसारी ।

 

पुनरावेदक/प्रतिवादी: जि.रुपन्देही गा.पं. सिवटहन वार्ड नं. ६ बस्ने भिखारी अहिर ।

विरुद्ध

विपक्षी/वादी: ऐ.ऐ. बस्ने बदर अहिर ।

फैसला भएको मिति: २०४४।३।१।२ मा

    वादी प्रतिवादीका आमा एउटै र बाबुहरू बेग्लाबेग्लै भए पनि वादीका बाबु र प्रतिवादीका बाबु एकासगोलका अंशियार दाज्युभाइ भएका निजहरू छुट्टि भिन्न नभई परलोक भई सकेकोमा एकाको छोरा वादी मात्र र अर्काको छोरा प्रतिवादी मात्र भएका हालसम्म पनि निजहरू एकासगोलमै बसिआएको देखिँदा वादीले आफ्नो बाबुतर्फको अंश भाग पाउने ।

(प्रकरण नं. १२)

पुनरावेदक, प्रतिवादीतर्फबाट: विद्वान अधिवक्ता श्री उमेश खकुरेल

विपक्षी, वादीतर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री दमन ढुंगाना

उल्लेखित मुद्दाःX

फैसला

न्या.रुद्र बहादुर सिंहः पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको फैसला उपर पुनरावेदनको अनुमति प्राप्त गरी बेञ्च समक्ष पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त विवरण यस प्रकार छ ।

२.  विपक्षी प्रतिवादी भिखारी तथा हाम्रा जहान परिवार मात्र भई सगोलामा बसी आएका थियौं । मेरो श्रीमती र दाज्यूको श्रीमती बीच सानो कुरामा पनि झगडा भइरहने हुँदा मेरो अंश छुट्याई दिनुहोस भन्दा अंश दिन्न मिलेर बस्ने भए बस भनी भनेको हुँदा घरको मुख्य दाजु नै भएकोले निजकै नाममा सम्पत्ति हुँदा फिराद दर्ता गर्दाको अघिल्लो दिनसम्मको सम्पूर्ण चल अचल श्री सम्पत्ति दायदाती लिई २ भागको १ भाग अंश दिलाई नामसारी गरिपाउँ भन्ने समेत बदर अहिरको फिरादपत्र ।

३.  यी फिरादी मेरा पुस्तावारी भित्र पर्दैनन्, ठगेको श्रीमती एवं म भिखारीको आमा बचउनी अहिरनी र नावालख छँदै बाबु ठगे परलोक भएपछि सुन्दर अहिरसंग पोइल गएकी थिइन, सुन्दर र बचउनीको विर्यबाट विपक्षी बदर अहिर जन्मेको हुन वादी सगोलका अंशियार होइनन् अतः अंश दिनु पर्ने होइन भन्ने समेत प्रतिउत्तरपत्र ।

४.  श्रीपालका २ छोरा जेठा छोटकान, कान्छा लक्ष्मी भएकोमा निज लक्ष्मी छोटकानका छोरा ठगे र सुन्दर हुन । सुन्दरको छोरा म वादी र ठगेको छोरा भिखारी हुन । मेरो आमा बचउनीको पहिलो विवाह ठगेसंग भएकोमा त्यसतर्फबाट भिखारी जन्मेको हुन, ठगेको परलोक भएपछि आमा बचउनीलाई मेरो बाबु सुन्दरले राख्नु भएको थियो निज सुन्दरकै करणी विर्यबाट मेरो जन्म भएको हो । हामीहरू श्रीपालकै सन्तान हुँदा प्रतिवादी दाज्यु नाता कायम गरी अंश पाउँ भन्ने समेत वादीको नाता कायम तर्फको बयान ।

५.  छोटकनको २ छोरा जेठा नारायण, कान्छा ठगे, नारायणको २ छोरा जेठा वासुदेव, कान्छा सहदेव भई ठगेको छोरा प्रतिवादी हुन । ठगेको श्रीमती बचउनी प्रतिवादीको आमा हुन । भिखारी नावालख छँदै ठगेको परलोक भएपछि सुन्दरसंग पोइल गएकी थिइन । बचउनी र सुन्दरको करणी विर्यबाट निज वादी जन्मेको हो । अतः वादी प्रतिवादीको भाइ नाता पर्ने नहुँदा अंश दिनु पर्ने होइन भन्ने समेत प्रतिवादीको वारेशको नाता कायम तर्फ भएको बयान ।

६.  सुन्दर र ठगे दाजुभाइ भएको देखिएको प्रतिवादीले भरेको १ नं. अनुसूचीमा यी वादीलाई भाइ भनी लेखाएको समेतबाट वादी प्रतिवादी भिखारीको भाइ नाताको अंशियार देखिएकोले २ भागको १ भाग अंश पाउने नै देखिँदा सो अंश भाग जग्गा वादीले प्रतिवादीबाट छुट्याई पाउने तथा वादीको नाउँमा नामसारी दर्ता समेत हुने ठहर्छ भन्ने समेत शुरु रुपन्देही जिल्ला अदालतको फैसला ।

७.  शुरुको उक्त फैसलामा चित्त बुझेन प्रतिउत्तरपत्र तथा नाता कायमतर्फको मेरो बयान बमोजिम हक इन्साफ पाउँ भन्ने समेत प्रतिवादी भिखारी अहिरको प.क्षे.अ. मा परेको पुनरावेदनपत्र ।

८.  वादी बदर अहिर र प्रतिवादी भिखारीको आमा बचउनी भएकोमा विवाद देखिएन । बचउनी पोइल गएकोमा अंशियार देवरसंग पोइल गएको देखिँदा वादीलाई नाता कायम गरी अंश समेत दिलाई दिने गरेको शुरुको इन्साफ मनासिब ठहर्छ भन्ने समेत प.क्षे.अ. को फैसला ।

९.  प.क्षे.अ. को फैसलामा अ.बं. १८४, १८५ तथा प्रमाण ऐनको दफा ५४ समेतको त्रुटि हुँदा चित्त बुझेन शुरुको सदर गरेको प.क्षे.अ. को फैसला उल्टाई झुठ्ठा दावीबाट फुर्सद पाउँ भन्ने समेत प्रतिवादीको यस अदालतमा पर्न आएको निवेदन ।

१०.  वादी र प्रतिवादी एउटै बाबुको छोरा नदेखाई आमा मात्र एउटा भएको भनी सरजमीन समेतका  व्यक्तिहरूले लेखाई दिएका छन् । यस्तो अवस्थामा अंश पाउने ठहर्‍याई गरेको प.क्षे.अ. को फैसलामा अ.बं. १८४ तथा प्रमाण ऐनको दफा ५४ समेतको त्रुटि भएको देखिँदा पुनरावेदनको अनुमति दिइएको छ भन्ने समेत यस अदालत संयुक्त इजलासको मिति २०४२।१०।९ को आदेश रहेछ ।

११.  नियम बमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा पुनरावेदक प्रतिवादीतर्फबाट उपस्थित विद्वान अधिवक्ता श्री उमेश खकुरेल तथा विपक्षी वादीतर्फबाट उपस्थित विद्वान अधिवक्ता श्री दमन ढुंगानाले गर्नु भएको बहस समेत सुनियो ।

१२.  यस्मा वादी प्रतिवादीको एउटै आमा भएको र वादी सुन्दरको छोरा भएको कुरा समेतमा विवाद देखिएन । वादी श्रीपालको बंशज सुन्दरको छोरा भएको र प्रतिवादी पनि श्रीपालकै बंशज ठगीको छोरा भएको र ठगी मरेपछि आमा बचउनी सुन्दरसंग पोइल गई निज सुन्दरको विर्यबाट मेरो जन्म भएकोले प्रतिवादीबाट अंश दिलाई पाउँ भन्ने वादीको दावी देखिन्छ । वादीले देखाएको उक्त नाता वादीतर्फका साक्षीहरूको बकपत्रबाट समेत समर्थित भएको देखिन्छ । वादीका बाबु सुन्दर अहिर मेरो बंशको होइन । नवलपरासी जिल्ला नन्दन गा.पं. अन्तर्गत वकिनवाको मानिस हो भनी प्रतिउत्तरमा जिकिर लिएकोमा सो भनिएको सुन्दर अहिरको पुस्तावारी प्रतिवादीले प्रतिउत्तरपत्र र नातातर्फ गरेको बयान समेतमा खुलाउन सकेको पाइँदैन, प्रतिवादी भिखारी अहिरले अनुसूची १ नं. फाराम भर्दा एकाघरको परिवारमा आमा बचउनी भाइ बदर र बदरकी स्वास्नी कलावती समेतलाई समावेश गरी फारम भरेको देखिन आयो । नवलपरासीको अर्कै जिल्ला वासी अर्कै कूलमा निजको प्रतिवादी जिकिर अनुसार निजकी आमा पोइल गएको भए पुन आमा र भाइ बदर र निजकी श्रीमती समेतलाई परिवारको सदस्य बनाउनु पर्ने स्थिति परिवन्द प्रतिवादीले खुलाउन सकेको पाइँदैन । श्रीपालको एउटै बंशको ठगीको श्रीमती प्रतिवादीको आमा बचउनी सहोदर देवर नाता पर्ने सुन्दरसंग पोइल गएको र सुन्दरतर्फबाट वादी जन्मेको कुरा निज प्रतिवादीले भरेको १ नं. फारामको विवरण समेतबाट प्रष्ट हुन आयो । वादी प्रतिवादीका आमा एउटै र बाबुहरू बेग्ला बेग्लै भए पनि वादीका बाबु सुन्दर र प्रतिवादीका बाबु ठगी एका सगोलका अंशियार दाज्यू भाइ भएका निजहरू छुट्टी भिन्न नभई परलोक भई सकेकोमा एकाको छोरा वादीमात्र र अर्काको छोरा प्रतिवादी मात्र भएका हालसम्म पनि निजहरू एकासगोलमै बसी आएको देखिँदा वादीले आफ्नो बाबुतर्फको अंश भाग पाउने नै देखियो अतः वादी प्रतिवादीलाई अंशियार कायम गरी अंश पाउने ठहर्‍याएको शुरुको सदर गरेको पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको इन्साफ मनासिब ठहर्छ । पुनरावेदकको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन । नियम बमोजिम गरी मिसिल बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या.गजेन्द्र केशरी बास्तोला

 

इतिसम्वत् २०४४ साल आषाढ १ गते रोज २ शुभम् ।

