निर्णय नं. २७१९ - लेनदेन

निर्णय नं. २७१९     ने.का.प. २०४३     अङ्क - ५

डिभिजनबेञ्च

माननीय न्यायाधीश श्री सुरेन्द्रप्रसाद सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री पृथ्वीबहादुर सिंह

सम्वत् २०४१ सालको दे.पु.नं.६८३

फैसला भएको मिति : २०४३।५।१६।६ मा

 

पुनरावेदक/प्रतिवादी : कपिलवस्तु गाउँ पञ्चायत वलरामपुर वडा नं.१ बस्ने राममिलन कुर्मी

विरुद्ध

विपक्षी/वादी : ऐ.जिल्ला महाराजगञ्ज गाउँ पञ्चायत वडा नं.३ बस्ने रुद्रमती पडाईन

 

मुद्दा : लेनदेन

 

(१) मुलुकी ऐन लेनदेन व्यवहारको ७ नं. मा ब्याज भराई लिनु पर्दा साँवा मध्ये केही पनि असूल नभएको भए त्यस साँवाको र केही असूल भएको रहेछ भन्ने बाँकी साँवाको बराबर भन्दा बढी भराइने छैन भन्ने प्रष्ट किटानी व्यवस्था भइरहेको पाइन्छ । यस्तो स्थितिमा लेनदेन व्यवहारको ४ नं. लगाई साँवा भन्दा बढी ब्याज भराउने गरी गरेको क्षेत्रीय अदालतको फैसला मिलेको नदेखिने ।

(प्रकरण नं. ११)

 

पुनरावेदक/प्रतिवादीतर्फबाट : विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री कुञ्ज विहारीप्रसाद सिंह

 

फैसला

न्या.सुरेन्द्रप्रसाद सिंह : पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको इन्साफमा चित्त बुझेन पुनरावेदनको अनुमति पाउँ भनी दिएको निवेदनमा पुनरावेदनको अनुमति प्राप्त गरी यस बेञ्च समक्ष पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा लिएका पुनरावेदन जिकिर तथा तथ्य संक्षिप्तमा निम्न प्रकार छ ।

२. मिति २०२६।२।२५।७ मा मबाट प्रतिवादीले रु.४०००।– लिई सो बापत निजका दर्ता हकको तथा खजहनी मौजे उनवलियाको जग्गा मध्ये १–३–० जग्गा मलाई घरसारमा राजीनामा गरी दिइएका र सो जग्गा ऐनका म्यादभित्र रजिष्ट्रेशन पारीत नगरी दिएबाट मेरो फिराद परी मिति २०२८।८।१२ मा सो राजीनामा  पास हुने ठहरी एकतर्फी फैसला भएकोमा सो राजीनामा पास गर्नलाई म विरामी परी म्यादमा पास गराउन नसकी तमसूक कपाली भएकोले उक्त राजीनामाको जग्गा मैले भोग चलन समेत नगरेको हुनाले उक्त रु.४०००।– को साँवा ब्याज समेत भराई पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको फिराद दावी ।

३. दावी अनुसार वादीलाई दिनु बुझाउनु पर्ने होइन वादीबाट रुपैयाँ बुझी १–३–० जग्गा मैले राजीनामा गरी दिएपछि वादीको उजूर परी पक्का हुने ठहरी फैसला भएपछि पनि पास नगराई तमसूक कपाली गराई जग्गा समेत खाई भोगी हाल साँवा ब्याजमा समेत उजूर गरेकाले वादी दावा झुठ्ठा हुँदा दावीबाट फुर्सद पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिउत्तरपत्र ।

४. साक्षी प्रमाणबाट जग्गा वादीले नै खाई भोगी आएको कुरा प्रष्ट हुन आएकोले ब्याज र वादी दोहरा खान नपाउने हुनाले साँवामात्र भराई पाउने ठहर्छ भन्ने शुरु कपिलवस्तु जिल्ला अदालतको फैसला ।

५. सो फैसलामा चित्त बुझेन वादी दावी बमोजिम भराई पाउ भन्ने वादीको र प्रतिवादी जिकिर अनुसार गरिपाउँ भन्ने प्रतिवादी समेत दुवै जनाको लुम्बिनी अञ्चल अदालतमा परेको दोहोरो पुनरावेदनपत्र ।

६. शुरुको इन्साफ मनासिब ठहर्छ भन्ने समेत व्यहोराको लुम्बिनी अञ्चल अदालतको फैसला ।

७. सो फैसलामा चित्त बुझेन भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिवादी राममिलन कुर्मीको र सो इन्साफमा चित्त बुझेन पुनरावेदनको अनुमति पाउँ भनी वादीको समेत पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतमा परेको निवेदनमा समेत पुनरावेदनको अनुमति प्राप्त भएको रहेछ ।

८. यसमा प्रतिवादी राममिलनले दिएका अनुमतिको निवेदनमा हदम्याद नाघी फिराद दायर भएकोले खारेज हुनुपर्छ भन्ने जिकिर लिएको देखिन्छ । मिसिल संलग्न लिखित हेर्दा मिति २०२६।२।२५ मा लिखत भएको र २०३६।२।१७ मा फिराद दायर भएको देखिँदा हदम्याद नाघेको भन्ने मिलेन मिसिल अध्ययन गर्दा वादीले आयस्ता खाएको थियो थिएन भनी विचार गर्दा प्रतिवादीको १ जना साक्षीले वादीले भोग चलन गरेको भनी बकपत्र गरेको तथा वादीका ३ जना साक्षीले वादीले आयस्ता नखाएको भनी प्रष्ट लेखाई दिएको हुँदा वादीले आयस्ता खाएको भन्न मिलेन । तसर्थ वादीले प्रतिवादीको साँवा ब्याज भरी पाउने ठहर्छ भन्ने समेत व्यहोराको पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको फैसला ।

९. सो फैसलामा चित्त बुझेन पुनरावेदनको अनुमति पाउँ भनी प्रतिवादीले यस अदालतमा दिएको निवेदनमा यसमा पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतबाट मिति २०४१।९।२५ मा फैसला हुँदा वादीले प्रतिवादीबाट साँवा रु.४०००।– र ब्याज रु.२३३।३१ समेत जम्मा रु.१०२३३।३१ भरी पाउने भन्ने समेत ठहराएको पाइन्छ । लेनदेन व्यवहारको ७ नं. बमोजिम साँवा बराबर मात्र ब्याज प्रतिवादीबाट भराउन सकिने व्यवस्था देखिन्छ । मुलुकी ऐन (सातौं संशोधन) ०३४ बाट संशोधित लेनदेन व्यवहारको ४ नं. मा ब्याज भराउनु पर्ने मुद्दामा जुनसुकै तहबाट ब्याज भराउँदा आफूले फैसला गरेको मिति सम्मको ब्याज र त्यसपछि भरी भराउको दर्खास्त परेमा भएको मितिले सम्मको ब्याज समेत भराउने गरी फैसला गर्नु पर्छ भन्ने व्यवस्था रहेको देखिन्छ । मुलुकी ऐनको सातौं संशोधन पछि पनि लेनदेन व्यवहारको उपयुक्त ७ नं. यथावत रहेको देखिएबाट ४ नं. बमोजिम ब्याज भराउन पर्दा ७ नं. ले तोकेको परिधिभित्र मिसिल रहेर मात्र ब्याज भराउने फैसला गर्नुपर्ने हुन्छ । यस स्थितिमा साँवा भन्दा पनि बढी ब्याज प्रतिवादीबाट भराउने गरेको पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको निर्णयमा लेनदेन व्यवहारको ७ नं. र ४ नं. को त्रुटि भएकोले पुनरावेदनको अनुमति दिइएको छ भन्ने समेत व्यहोराको डिभिजनबेञ्चको आदेश ।

१०. पुनरावेदक प्रतिवादीतर्फबाट उपस्थित हुनुभएका विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री कुञ्ज विहारीप्रसाद   सिंहले गर्नुभएको बहस समेत सुनियो मुख्यतः क्षेत्रीय अदालतको इन्साफ मिलेको छ, छैन सो कुराको निर्णय दिनुपर्ने हुन आएको छ ।

११. यसमा राजीनामाबाट कपाली भई कपालीमा दावी गरेको रु.४०००।– को साँवा र थपको थैली अन्तिम भरी भराउ गर्न समयसम्मको ब्याज समेत भराई पाउँ भन्ने मुख्य वादी दावी भएकोमा क्षेत्रीय अदालतबाट मिति २०४१।९।२५ मा फैसला हुँदा साँवा रु.४०००।– र यसको ब्याज रु.६२३३।३१ समेत जम्मा रु.१०२३३।३१ वादीले प्रतिवादीबाट भराई लिन पाउने ठहराएको फैसला गरेको पाइन्छ । सो फैसला मिले नमिलेको के रहेछ भनी त्यसतर्फ हेर्दा मुलुकी ऐन लेनदेन व्यहारको ७ नं. मा ब्याज भराई लिनु पर्दा साँवा मध्ये केही पनि असूल नभएको भए त्यस साँवाको र केही असूल भएको रहेछ भने बाँकी साँवाको बराबर भन्दा बढी भराइने छैन भन्ने प्रष्ट किटानी व्यवस्था भइरहेको पाइन्छ । यस्तो स्थितिमा लेनदेन व्यवहारको ४ नं. लगाई साँवा भन्दा बढी ब्याज भराउने गरी गरेको क्षेत्रीय अदालतको फैसला मिलेको देखिन आएन तसर्थ साँवा रु.४०००।– को बराबर हुने ब्याज रु.४०००।– समेत जम्मा साँवा ब्याज रु.८०००।– आठ हजार मात्र वादीले प्रतिवादीबाट भरी पाउने ठहर्छ । पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको फैसला केही उल्टी हुन्छ । तपसीलका कुरामा तपसील बमोजिम गर्नु ।

तपसील

माथि इन्साफ खण्डमा लेखिए बमोजिम सावा रु.४०००।– र त्यसको बराबरका हिसाबले ब्याज रु.४०००।– समेत जम्मा रु.८०००।– आठ हजार वादीले प्रतिवादीबाट भराई पाउने हुँदा प्रतिवादी राममिलन कुर्मीले यसै सरहदको जेथा देखाई भराई पाउँ भनी वादीको म्यादमा दर्खास्त परे कानुन बमोजिम भरी भराउ गरी दिनु भनी शुरु कपिलवस्तु जिल्ला अदालतमा लेखी पठाउन भनी का.जि.अ.मा लगत दिनु.... १

पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको मिति २०४१।९।२५ को फैसलाले सावा रु.४०००।– र ब्याज रु.६२३३।३१ समेत जम्मारु.१०२३३।३१ प्रतिवादीबाट वादीलाई भराउने गरेको सो को लगत काटी दिनु भनी कपिलवस्तु जिल्ला अदालतमा लेखी पठाउन का.जि.अ.मा लगत दिनु....२

मिसिल नियमानुसार गरी बुझाइदिनू....... ३

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

न्या.पृथ्वीबहादुर सिंह

 

इति सम्वत् २०४३ साल भाद्र १३ गते रोज ६ शुभम् ।