निर्णय नं. ३२८७ - कीर्ते ।

निर्णय नं. ३२८७    ने.का.प. २०४४      अङ्क ११

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री बब्बर प्रसाद सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री हिण्येश्वरमान प्रधान

सम्वत् २०४३ सालको फौ.वि.नं.६२

मुद्दा : कीर्ते ।

 

पुनरावेदक/प्रतिवादी:म्याग्दी गा.पं. वडा नं.४ घर भै हाल जिल्ला बर्दिया राजापुर गा.पं. वडा नं. १ बस्ने टंकनाथ उपाध्याय ।

विरुद्ध

विपक्षी/वादी: जि.बर्दिया पशुपती नगर गा.पं.. वडा नं. ८ बस्ने बलराम उपाध्याय ।

फैसला भएको मिति: २०४४।९।२९।४ मा

     रिट निवेदन दिँदा वारेसनामामा सही गर्ने यिनै विपक्षी नै हुन् भनी स्वीकार गरेको देखिन आएबाट सो विशेषज्ञले सहिछापहरू जाँची दिएको प्रतिवेदनमा शंका लिइरहनु पर्ने कुनै अवस्था नरहेकोबाट अब निज विशेषज्ञलाई अदालतमा उपस्थित गराई परीक्षण गरी रहनुको कुनै तात्पर्य रहन नआउने ।

(प्रकरण नं. ११)

     यिनै निवेदक आफ्नो भाइ भनी देखाएका हकमा समेत दर्खास्त दिई कबूलियत समेत गरेको भनी पेश भइरहेको जि.भू.सु. कार्यालयमा पेश गरेको निवेदन बमोजिम जग्गा प्राप्त गर्दा गरेको भनेको प्रमाणित समेत नभएको कबूलियत भनेको कागजको आधारमा निवेदकका भाइ भनिएकाले नै बिक्री वितरणमा जग्गा पाएको भनी भन्न सकिने अवस्था नरहने ।

(प्रकरण नं. ११)

निवेदक तर्फबाट: विद्वान अधिवक्ता श्री पुण्यप्रसाद अर्याल र विद्वान अधिवक्ता श्री श्यामध्वज कार्की

विपक्षी,वादी तर्फबाटःX

उल्लेखित मुद्दाःX

फैसला

न्या.हिरण्येश्वरमान प्रधानः सर्वोच्च अदालतका नाममा इन्साफ दोहर्‍याई दिनु भन्ने हुकुम प्रमाड्डी बक्स पाउँ भन्ने विषयमा टंकनाथ उपाध्यायले श्री ५ महाराजाधिराजका हजुरमा चढाएको विन्तिपत्रमा व्यहोरा साँचो भए यसमा लेखिएको मध्यपश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतबाट छिनिएको कीर्ते मुद्दाको मिसिल झिकाई इन्साफ जाँची कानुन बमोजिम गर्नु प्रमाड्डीको जनाउ विन्ती पत्रवालालाई दिनु भन्ने श्री ५ महाराजाधिराजबाट हुकूम बक्स भई दर्ता हुन आएको प्रस्तुत कीर्ते मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य यसप्रकार देखिन्छ ।

२.    मेरो नाउ दर्ताको जिल्ला बर्दिया पशुपती नगर गा.पं. वडा नं. ८ कि.नं.७ को ज.वि. १४–०–० हालै कि.नं.१७३ कायम भएको जग्गा विपक्षीले मेरो बाबु बलराम उपाध्याय २०३६।११।४ मा परलोक हुनुभएको निजको एकमात्र हकदार म भएको हुँदा निजको नाउँ दर्ताको उक्त कि.नं. को जग्गा मेरो नाउँमा नामसारी दर्ता गरिपाउँ भनी निवेदन गरी नामसारी गराएको कल्पित व्यहोराबाट जग्गा नामसारी दर्ता गराएको मेरो नाउँको जग्गा लिने खाने नियतले कीर्ते कागजको १ र ७ नं. बमोजिमको कसूर गरेकोले मेरा नाउँको रु. ४०,०००।– पर्ने जग्गा मेरै नाउँमा दर्ता गरी कीर्ते कसूर गर्ने निज विपक्षीलाई ऐ.को ७ नं. बमोजिम सजायँ गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोराको फिरादपत्र ।

३.    वादीको नाउँ र मेरो भाइको नाउँ एक भएको मेरो भाइको मृत्यु हुँदा हक खाने एकमात्र हकदार म भएको निज मेरो भाइ बलराम उपाध्याय नाउँ दर्ताको  जग्गा नामसारी गरिपाउन सम्बन्धित भूमि सुधार कार्यालय बर्दियामा कारवाही चलाई कानुन बमोजिम जग्गाधनी प्रमाण पूर्जा प्राप्त गरेको मेरो भाइको नाउँ र वादीको नाउँ एकै पर्न गएकोबाट नाजायज फाइदा उठाउने प्रयास मात्र गरेको हुुन वादी दावी झुठ्ठा हुँदा खारेज गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिउत्तरपत्र ।

४.    विवादित जग्गा वादीले २०२२ सालमा प्राप्त गरेका सोही जग्गा २०२९ सालमा जफत हुँदा पुनः कानुन बमोजिम प्राप्त गरी भोगचलन समेत गरिआएको जग्गा वादी बलराम उपाध्यायको हो अर्को बलराम उपाध्याय भन्ने व्यक्ति थाहा हुन नआएको टंकनाथको भाइ बलराम नभएको भन्ने वादीका साक्षीको बकपत्र ।

५.    टंकनाथका भाइ बलरामले २०२३ सालमा प्राप्त गरेको जग्गा भाइको २०३६ सालमा मृत्यु भएपछि निजको हक खाने टंकनाथ उपाध्याय हुँदा नामसारी गरी हक कायम हुन आएको हो कीर्ते गरेको होइन भन्ने प्रतिवादीका साक्षी ।

६.    विवादास्पद जग्गा प्र.टंकनाथको भाइ बलराम उपाध्यायको नाउँमा बिक्री वितरण भएको श्रेस्ताबाट देखिएकोले प्रतिवादीले उल्लेख गरेका भाइ बलराम उपाध्याय थिएनन् भन्ने मनासिब नहुँदा वादी दावी झुठ्ठा ठहर्छ भन्ने समेत व्यहोराको बर्दिया जिल्ला अदालतको फैसला।

७.    म जीवित बलरामलाई परलोक भएको भनी नभएको व्यक्तिलाई भाइ भनी मेरो हकको जग्गा कीर्ते गरी गराएको दर्तालाई कीर्ते ठहर नगराई दावी झुठ्ठा ठहर गरी गरेको शुरु जिल्ला अदालतको इन्साफ मनासिब नहुँदा शुरु इन्साफ उल्टी गरी शुरु दावी बमोजिम गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोराको पुनरावेदनपत्र ।

८.    विवादित जग्गा प्राप्त गर्ने बलराम जग्गा जफत गर्दा सर्वोच्च अदालतमा रिट निवेदन गर्ने भएको रिट गर्ने वारेस दिने बलराम र पुनरावेदक बलरामको लेखात्मक र रेखात्मक छाप सही पनि मिल्न भिड्न आएको भन्न रेखा विशेषज्ञको राय समेतबाट अघि सर्वोच्च अदालतमा रिट मुद्दा गर्ने व्यक्ति यिनै वादी पुनरावेदक रहेछन भन्ने सिद्ध हुन आएकोले जीवित बलरामलाई परलोक भइसकेको भनी निजको नाउँको जग्गा गराएको दर्ता कीर्ते ठहर्छ शुरु जिल्ला अदालतको इन्साफ उल्टी हुन्छ भन्ने समेत व्यहोराको मध्यपश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको फैसला ।

९.    मध्य पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतबाट भएको फैसलामा इन्साफ जाँच गरिपाउँ भनी दिएको निवेदनमा बक्स भइआएको हुकुम प्रमाड्डी बमोजिम गर्न विविध लगतमा दर्ता गरी मिसिल झिकाई निवेदकलाई जानकारी समेत दिई नियम बमोजिम गरी इजलास समक्ष पेश गर्नु भन्ने यस अदालतको आदेश ।

१०.    नियम बमोजिम दैनिक कजलिष्टमा चढी पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा निवेदक टंकनाथ उपाध्यायको पक्षबाट उपस्थित विद्वान अधिवक्ता श्री पूण्यप्रसाद अर्याल र श्री श्यामध्वज कार्की समेतबाट भएको बहस जिकिर समेत सुनी मध्य पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतबाट भएको फैसला मनासिब बेमनासिब के रहेछ भन्ने सम्बन्धमा नै इन्साफ जाँच गरी निर्णय दिनु पर्ने देखिन आयो ।

११.    यसमा निवेदकले दावीको जग्गा आफ्नो मरेको भाइ बलरामले जग्गा विवरणमा पाएको कुनै सबूद प्रमाण यो यस्तो छ भनी देखाउन नसकेको र झिकाई आएका निवेदक बलराम उपाध्याय शर्मा विपक्षी श्री ५ को सरकार भूमि सुधार मन्त्रालय समेत भएको १४५१ को २०३३।३।२४ गते निर्णय भएको रिट निवेदनबाट दावीका जग्गाहरूको जि.भू.सु.का. बर्दियाबाट पाएको प्रमाणपत्र तिरो तिरेको रसीदहरू र किस्ता बुझाएको रसीदहरू समेत पेश भइरहेको देखिन आएको सो रिट निवेदन निवेदकका भाइ भनेको बलराम उपाध्यायले दिएको हो कि भन्नलाई सो रिट निवेदनको मुद्दामा पेश भइरहेको बलराम भन्नेको वारेशनामामा लागेको ल्याप्चे र लिखत सही समेत विपक्षी वादी बलराम उपाध्याय शर्माको अदालतबाट  लिइएको नमूना ल्याप्चे तथा लेखात्मक सही सँगै भिडाइएकोमा रेखा विशेषज्ञले सो वारेसनामामा लागेको ल्याप्चे र लेखात्मक सही वादी बलराम उपाध्यायको नमूना ल्याप्चे र लेखात्मक सहिछाप सित भिडेको भनी प्रतिवेदन दिएको देखिन आएको निवेदक तर्फबाट हाल बहसमा निज विशेषज्ञको परीक्षण हुनुपर्ने भनी जिकिर लिएको भए यिनै निवेदकले श्री ५ महाराजाधिराज सरकारका जुनाफमा प्रस्तुत मुद्दा दोहोर्‍याई पाउँ भनी दिएको विन्तिपत्रको प्रकरण ५ मा निवेदकको भाइ बलरामले प्राप्त गरेको विवादको जग्गा जफत गरे उपर रिट निवेदन दिन भनी काठमाडौं जाँदा विपक्षी बलरामसित भेट भई नाता समेत पर्ने भएकोले एकै ठाउँमा बसेको वकिलसित रिट निवेदन लेखाएपछि मेरो भाइ बलराम नमालुम कहाँ गएछन् वारेसनामामा सही गर्नु पर्‍यो भनी वकिलले भन्दा बहिनीको देवर बलरामले मेरो बाजेको नाति बाबुको छोरा भनी कीर्ते सही गरेछन् भनी लेखि दिएकोबाट सो रिट निवेदन दिँदा वारेसनामामा सही गर्ने यिनै बलराम उपाध्याय शर्मा नै हुन भनी स्वीकार गरेको देखिन आएबाट सो विशेषज्ञले सहिछापहरू जाँची दिएको प्रतिवेदनमा शंका लिइरहनु पर्ने कुनै अवस्था नरहेकोबाट अब निज विशेषज्ञलाई अदालतमा उपस्थित गराई परीक्षण गरिरहनुको कुनै तात्पर्य परिरहन आउँदैन । सो रिट निवेदन साथ पेश भएको सबै प्रमाणहरू विपक्षी वादी बलराम उपध्यायबाट पेश भएका हुन भन्ने सिद्ध हुन आएको छ । यस स्थितिमा जग्गा प्राप्त गर्नको लागि यिनै निवेदक टंकनाथले आफ्नो भाइ भनी देखाएका बलरामका हकमा समेत दर्खास्त दिई कबूलियत समेत गरेको भनी पेश भइरहेको जि.भू.सु.कार्यालय बर्दियामा २०२३।१२।२० मा पेश गरेको निवेदन बमोजिम जग्गा प्राप्त गर्दा गरेको भनेको प्रमाणित समेत नभएको कबूलियत भनेको कागजको आधारमा निवेदकका भाइ भनिएका बलरामले नै बिक्री वितरणमा जग्गा पाएको भनी भन्न सकिने अवस्था समेत नरहेको हुँदा इन्साफ मध्यपश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको मनासिब ठहर्छ । प्रस्तुत मुद्दा इन्साफ जाँचको लागि आएको हुँदा केही गरिरहन परेन । मिसिल नियम बमोजिम गरी बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायम म सहमत छु ।

 

न्या.बब्बर प्रसाद सिंह

 

इतिसम्वत् २०४४ साल पौष २९ गते रोज ४ शुभम् ।

