शब्दबाट फैसला खोज्‍नुहोस्

निर्णय नं. १९२६ - उत्प्रेषणको आदेश जारी गरिपाउँ

भाग: २६ साल: २०४१ महिना: असार अंक:

निर्णय नं. १९२६      ने.का.प. २०४१           अङ्क ३

डिभिजन बेञ्च

इजलाश

माननीय न्यायाधीश श्री बासुदेव शर्मा

माननीय न्यायाधीश श्री बब्बरप्रसाद सिंह

सम्वत् २०३९ सालको रि.नं. १२२७

विषय : उत्प्रेषण

निवेदक : कुमुद एण्ड विराटनगरको प्रोप्राइटर किसनलाल दुगड

विरूद्ध

विपक्षी    : भन्सार कार्यालय भैरहवा

भन्सार विभाग, त्रिपुरेश्वर, काठमाडौं

राजश्व न्यायाधीकरण, पोखरा

आदेश भएको मिति : २०४१।३।१५।५ मा

§  राजस्व न्यायाधीकरण पोखरामा पुनरावेदन परेकोमा पुनरावेदन प्रमाणको मूल्याङ्कन गरी निर्णय गर्नु पर्नेमा सो नगरी खारेज गर्ने गरेको नमिल्ने ।

(प्रकरण नं. ११)

निवेदक तर्फबाट : विद्वान अधिबक्ता श्री शुसिल कुमार सिन्हा

विपक्षी तर्फबाट : विद्वान सरकारी अधिबक्ता श्री भैरव प्रसाद लम्साल

उल्लेखित मुद्दा : x

आदेश

          न्या. बासुदेव शर्मा : नेपालको संविधानको धारा ७१ अन्तर्गत पर्न आएको प्रस्तुत रिट निवेदनको संक्षिप्त तथ्य तथा निवेदन जिकिर यस प्रकार रहेछ :

          २.   म निवेदकले कम्युनिष्ट मुलुक सोभियत रूसका सरकारी कम्पनीबाट ४९,९६८ किलो लुगाधुने साबुन ४२०। यु.एस.डलर प्र.मेट.सी.आई.एफ.ले खरीद गरी आयात गरेको र सो साबुनको भन्सार मुल्य सूचीमा मूल्य उल्लेख नभएकोले त्यसको इन्भ्वाईस मोलमा माल छाड्ने आदेश भैरहवा भन्सार कार्यालयलाई गरिपाउँ भनी भन्सार विभागमा निवेदन गरेकोमा भन्सार विभागले प.सं.मु.१६।०३६।३७ च.नं. १६३४ मिति ०३६।१२।१८ को पत्रद्वारा सी.आई. एफ.कलकत्ता रु.४८३। मूल्य कायम गर्ने श्री ५ को सरकारको निर्णय भएको हुँदा निर्णयानुसार गर्नु भनी भन्सार कार्यालय भैरहवामा लेखी आएको र भन्सार कार्यालयले मेरो इन्भ्वाईस मोल प्रति मेट्रिक टन यू.एस.डलर ४२० लाई जमानी प्रति मेट्रिक टन यू.एस.डलर ४८३ ले कायम गरेको त्यसमा पनि ०३७।२।१० का दिन प्रचलित नेपाली मुद्रा दर प्रति यु.एस.डलर रु.१४.१० ले हिसाब गर्नुपर्नेमा सो नगरी रु.१६.१० ले हिसाब गरी प्रति डलरको मूल्य २। बढाई कानून विपरीत मूल्य कायम गर्नुभयो । विनिमय दरको कारणबाट हुन आएको अंक र इन्भ्वाईस मोलको अंकमा फरक रकम रु.५०,६८२।६४ कायम गरी त्यसमा पुनः दोहोरो भन्सार १०,१३६।५३ र जरिवाना रू.१०१। तथा बढी मूल्यको पनि दोब्बर गरी बढी बिक्रीकर समेत लगाउनुभएको कानून विपरीत भएकोमा पुनरावेदन गर्न धरौटीको रसिद कटाएको । बढी भन्सार जरिवाना इत्यादि असूल भएको सम्बन्धमा भन्सार विभागमा निवेदन गरेकोमा सो साबुनमा लागेको भन्सार महसूल फिर्ता दिन नमिल्ने भनी मिति ०३७।४।६ मा भन्सार विभागले सूचना गर्नु भएको समेत रहेछ ।

          ३.   राजस्व न्यायाधीकरण पोखरामा पुनरावेदन गरेकोमा कानूनी कुरा र कानूनी तथ्य माथि न्यायिक विचारै नगरी हेर्नु बुझ्नु पर्ने प्रमाण बुझी निर्णय गर्नुपर्ने राजस्व न्यायाधीकरण ऐन, ०३१ को दफा ८ मा तोकिए बमोजिम समेत नगरी कानून र तथ्य दुवैमा त्रुटि गरी महसूल तथा मूल्य सम्बन्धमा हालसम्म कारवाहीको सिलसिलामा चलिरहेको टुंगो लागी नसकेकोले भन्सार महसूल निर्धारण गरेको वा दण्ड सजाय गरेको आदेश उपर पुनरावेदन लाग्ने व्यवस्था गरेको यसरी कारवाहीकै सिलसिलामा रहेकोलाई उक्त दफा ३७ बमोजिमको आदेश भइसकेको भन्ने नदेखिँदा पुनरावेदन जिकिरतर्फ विचार गरी रहनुनपर्ने खारेज हुने ठहर्छ कपटपूर्ण खारेजी फैसला मिति ०३९।८।१४ मा गर्नु भएको प्रत्यक्ष कानूनी त्रुटिपूर्ण एवं अ.बं.१८५ नं. को विपरीत भएको छ साथै द्वय विनियम प्रणाली दर रु.१४।१० र १२।१० अनुसार हाम्रो साबुन आयात भएको इन्भ्वाईस मूल्य यू.एस.डलर १५,९९०।२८ को प्रचलित विनिमय दर प्रति डलर १४।१० ले रु.२,२५,४६४।९५ हुन्छ तथा फ्रेट र इन्स्योरेन्सको यू.एस.डलर ४९९६।२८ मा प्रति डलर रु.१२।१० ले ६०,४५४।११ तथा रेलवे फ्रेट रु.२२,२०५।३० र भैरहवा सम्मको ढुवानी भाडा रु.१०४१। समेत जम्मा रु.३,०९,१४४।२४ मध्ये सर्टेज भई पैठारी नभएका ३३७ के.जि. को मूल्य यू.एस.डलर १४१.५४ को रु.१४।१० ले हुने रु.१,९९५।७२ समेत कटाई वास्तविक मूल्य रु.३,०७,१४८।५२ मा दरबन्दी अनुसार २० प्रतिशतले भन्सार महसूल रु.६१,४२९।७० र बिक्रीकर दोब्बर मूल्यलाई बिक्री मूल्य मानी ८ प्रतिशतले हुने बिक्रीकर रु.४९१४३।७६ कूल जम्मा भन्सार र बिक्रीकर रु.१,१०,५७३।४६ मात्र हुन्छ तर विपक्षी भन्सार कार्यालयले हचुवा तवरले मूल्यको कलममा मूल्य रु.३० ८१२६।१४ र फ्रेट एवं इन्स्योरेन्स के रु.६०५५४।९९ रेल भाडा रु.२२,२०५। र भैरहवा भन्सार सम्मको ढुवानी भाडा रु.१०४१। समेत गरी जम्मा मूल्य रु.३९१८५२।१३ मा भन्सार महसूल रु.७८३७०।४३ फरक मोलको डबल भन्सार लिनुभएको भन्सार महसूल रु.१०१३७।५३ समेत गरी रु.८८५५६।९६ र बिक्रीकर सो कल्पित बढी निर्धारित मूल्य र बढी विनिमय दर लगाई कायम भएको मूल्यको पनि दोब्बर गरी जम्मा मूल्य रु.७ मा ८३७०४।२६ मा ८µ ले रु.६२६९६।४० र जरिवाना रु.१०१ लगाउनु भएकोबाट बढी भन्सार रु. २७०७७।२६ र बढी बिक्री कर रु.१३५५२।६४ लिनुभएको कतै कानूनसंगत छैन भन्ने प्रष्ट छ ।

          ४.   भन्सार ऐन, २०१९ को दफा १३(२) बमोजिम हाम्रो रसियन कम्पनीको इन्भ्वाईस मूल्य अमान्य मान्न नमिल्नेमा श्री ५ को सरकारको ०३७।११।१९ को मूल्याङ्कन निर्णय गैरकानूनी भएको हुँदा प्रज्ञापत्रको गैरकानूनी मूल्याङ्कन र भन्सार महसूल र जरिवाना तथा बिक्रीकर निर्धारण आदेश तथा राजस्व न्यायाधीकरण धरानको फैसला बदर गरी इन्भ्वाईस मोलमा चित्त बुझ्ने आधार बेगर अनाधिकार बढी मूल्य कायम गर्न र प्रचलित विनिमय दर भन्दा बढी दर लगाई आफैं बढी मूल्य कायम गरी बढी भन्सार महसूल र जरिवाना तथा डबल भन्सार महसूल असूल गर्न नहुने हुँदा इन्भ्वाईस मूल्यमा त्यस बखतका प्रचलित विनिमय दर १४.१० ले हिसाब गरी भन्सार महसूलको प्रयोजन खातिर मूल्य कायम गरी भन्सार दरबन्दी अनुसार भन्सार महसूल र बिक्री कर लिई बढी भन्सार बढी बिक्रीकर तथा जरिवाना असूल भएको फिर्ता दिनु भनी परमादेशको आदेश जारी गरिपाउँ भन्ने समेत रिट निवेदन जिकिर ।

          ५.  लिखितजवाफ पठाउनु भनी विपक्षीलाई सूचना पठाई नियम बमोजिम पेश गर्नु भन्ने समेत स.अ.सिङ्गलबेञ्चको आदेश ।

          ६.   पहिलेको परिपत्र बमोजिम अमेरिकी डलर एकको रु.१६।१० का दरले नै मूल्य कायम गरी भन्सार महसूल लिने निर्णय भई परिपत्र भएको हुँदा नियमपूर्वक लगाई लिएको भन्सार महसूल तथा बिक्रीकर बढी भयो भनी निवेदकको फिर्ताको जिकिर कानून विपरीत छ । जरिवाना गर्ने भन्सार ऐन, २०१९ को दफा ३४(३) मा व्यवस्था भएकोले कानूनसंगत छ । निवेदकले आयात गरेको साबुनको मूल्य सूचीमा कायम सि.आई.एफ.कलकत्ता प्रति मेट्रिक टनको यु.एस.डलर ४८३।०० नै कायम भएको हुँदा त्यसलाई बढी मूल्याङ्कन भयो भन्न मिल्ने देखिँदैन । अतः रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोराको भन्सार विभागको रिट निवेदन जिकिर ।

          ७.  रिट निवेदकको रिट निवेदन सिर्फ मन गढन्त तथा शब्दजाल मात्र भएको र भए गरेको कारवाही कानून अनुरूप नै भएकोले निजको रिट निवेदन खारेज गरी पाउन सम्मानित अदालत समक्ष अनुरोध गर्दछु भन्ने समेत भैरहवा भन्सार कार्यालयको लिखितजवाफ ।

          ८.   शुरू भन्सार कार्यालयबाटै उक्त भन्सार महसूल समेतको रकम लिएको अन्तिम निर्णय नभई केवल सामान छुटाउनको लागि धरौटीको रूपमा लिएको देखिन्छ । यसरी कारवाहीको सिलसिलामा रहेकोलाई भन्सार ऐन, २०१९ को दफा ३७ अनुसार निर्णय नभएको अवस्थामा पुनरावेदन तहबाट जिकिरतर्फ विचार गरी रहन नपरी खारेज हुने ठहरी फैसला भएको देखिन्छ । यदि यस न्यायाधीकरणले सो निवेदकको पुनरावेदन खारेज गर्ने गरेको निर्णय फैसला कानूनी त्रुटि भई चित्त नबुझे क्षेत्रीय अदालत नियमावली, २०३६ को दफा २५ बमोजिम प.क्षे.अ.मा पुनरावेदनको अनुमतिको निवेदन दिन सकिने कानूनी व्यवस्था भइरहेकै हुँदा विपक्षीको रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेत राजस्व न्यायाधीकरण पोखराको लिखितजवाफ ।

          ९.   नियम बमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी पेश हुन आएको प्रस्तुत विषयमा निवेदकका वा कृष्णप्रसादलाई नियम बमोजिम बेञ्चबाट बोलाउन लगाउँदा उपस्थित नभएको र निवेदकका तर्फबाट उपस्थित हुनुभएका विद्वान अधिवक्ता शुसीलकुमार सिन्हा र विपक्षी राजस्व न्यायाधीकरण समेतको तर्फबाट उपस्थित हुनुभएका विद्वान सरकारी अधिवक्ता भैरवप्रसाद लम्सालको बहस जिकिर समेत सुनियो ।

          १०.  प्रस्तुत विषयमा निवेदकका माग बमोजिमको आज्ञा, आदेश जारी हुने हो होइन ? निर्णय दिनु पर्ने हुन आयो ।

          ११.  यसमा निवेदकको राजस्व न्यायाधीकरण पोखरामा पुनरावेदन परेकोमा निजको पुनरावेदन खारेज गरेको देखियो । प्रमाणको मूल्याङ्कन गरी निर्णय गर्नुपर्नेमा सो नगरी खारेज गर्ने गरेको मिलेन । अतः प्रमाणको मूल्याङ्कन गरी निर्णय गर्नु भनी राजस्व न्यायाधीकरण पोखराको नाउँमा परमादेशको आदेश दिने ठहर्छ । जानकारीको निमित्त यो आदेशको प्रतिलिपि विपक्षी कार्यालयमा पठाउन महान्यायाधिवक्ताको कार्यालयमा पठाई फाइल नियम बमोजिम बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या. बब्बरप्रसाद सिंह

 

इति सम्वत् २०४१ साल आषाढ १५ गते रोज ५ शुभम् ।

 

भर्खरै प्रकाशित नजिरहरू

धेरै हेरिएका नजिरहरु