निर्णय नं. २००९ - उत्प्रेषण

निर्णय नं. २००९     ने.का.प. २०४१                        अङ्क ५

डिभिजन बेञ्च

इजलाश

माननीय न्यायाधीश श्री सुरेन्द्रप्रसाद सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव

सम्वत् २०४० सालको रि.नं. १३८४

विषय : उत्प्रेषण

निवेदक : धनुषा जिल्ला खरिहानी गा.पं. वडा नं. ७ बस्ने तपसी यादव

विरूद्ध

विपक्षी : भूमिसुधार कार्यालय, धनुषा

धनुषा जिल्ला खरिहानी गा.पं. वडा नं. ७ बस्ने मालवर यादव

आदेश भएको मिति : २०४१।५।१०।१ मा

§  जो बुझ्नु पर्ने सबूत प्रमाण बुझी मात्र निष्कर्षमा पुग्नु पर्नेमा सो बमोजिम गरेको नदेखिनाले सो सम्बन्धमा सबै कुरा बुझी निर्णय गर्नु भनी परमादेशको आदेश समेत जारी हुने ठहर्छ ।

(प्रकरण नं. ९)

निवेदक तर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री दमन ढुङ्गाना

विपक्षी तर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री इन्द्रराज पाण्डे र विद्वान अधिबक्ता श्री बद्रिप्रसाद शर्मा

उल्लेखित मुद्दा : x

आदेश

            न्या. जोगेन्दप्रसाद श्रीवास्तव : भूमिसुधार कार्यालय धनुषाको २०४०।३।२८ को निर्णय बदर गरिपाउँ भनी संविधानको धारा ७१ अन्तर्गत दायर हुनआएको प्रस्तुत रिट निवेदनपत्रको संक्षिप्त तथ्य यस प्रकार रहेछ ।

            २.    खरिहानी गा.पं वार्ड नं. ७(क) कि.नं. १८२ को १–०–१७ मध्ये दक्षिणतर्फको ०–९–५ कित्ताकाट हुँदा कि.नं. ६५७ को ०–९–५ कायम हुनआएको जग्गाको मोही प्रमाणपत्र पाउँ भनी मालवर यादवको निवेदन र दावी झुठ्ठा हो भन्ने तपसी यादवको प्रतिउत्तर भएकोमा मोही कायम हुने ठहर्‍याई भू.सु.का.धनुषाबाट २०४०।३।२८ मा निर्णय भएको ।

            ३.    भूमिसम्बन्धी ऐन, २०२१ को दफा २५(१) अन्तर्गतको मोही ठहराउँदा भूमिसम्बन्धी नियमावली, २०२१ को नियम ३, ६, ७ को पूर्वावस्था भएको हुनुपर्दछ । १ नं. मोही लगत र २ नं. अनुसूचीको पूर्वावस्थाको अभावमा प्राप्त गरेको ४ नं. जो.अ.नि.निराधार छ । विपक्षी मलवर ऐनको दफा २५(१) को मोही नरहेको कुराको अघि निर्णय भई अन्तिम रहेको विपरीत पुनः दफा २५(१) को मोही ठहर्‍याई गरेको निर्णय अ.बं.८५ नं. प्रतिकूल छ । दफा ३४(१) को पूर्वावस्था कबूलियत तथा भर्पाईको अभावमा भू.सु.ऐन, ०२१ को दफा २५(१) अनुसार समेतको मोही नरहने प्रष्ट छ । ०४०।२।७ को सरजमीन मुचुल्का कायम छँदै २०४०।३।४ मा सरजमीन गराएको पनि रीतपूर्वकको छैन । तसर्थ संविधानको धारा ७१ अन्तर्गत उत्प्रेषण लगायतको आज्ञा, आदेश जारी गरी भूमिसुधार अधिकारीज्यूको निर्णय बदर गरी म निवेदकको हक चलन गरिपाउँ साथै उक्त निर्णय कार्यान्वयन नहुने गरी अन्तरिम आदेश समेत पाउँ भन्ने तपसी यादवको रिट निवेदनपत्र।

            ४.    विपक्षीहरूबाट लिखितजवाफ मगाई पेश गर्नुभन्ने यस अदालत सिंगलबेञ्चको ०४०।५।१ को आदेश ।

            ५.    मैले पाएको ४ नं. जो.अ.नि.मा निजकै बाबु रामशरन यादवले पञ्चायत प्रतिनिधिको तर्फबाट सहिछाप गर्नुभएको छ । लगत प्रकाशन भई उजूरी नपरेकोले मैले जो.अ.नि.प्राप्त गरेको निर्विवाद छ । अ.बं.८५ नं. प्रस्तुत विवादमा लाग्ने अवस्था छैन । सरजमीनबाट समेत मैले जोतेको भन्ने प्रष्ट छ । तसर्थ ०४०।३।२८ को निर्णय कानून अनुरूप नै हुँदा रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेतको मालवर यादवको लिखितजवाफ ।

            ६.    विपक्षीले जग्गा खरीद गरेको मितिभन्दा अगावै मोहीले २ नं. अनुसूची प्रकाशन भए अनुसार जो.अ.नि.पाएको मोहीले जो.अ.नि.पाएको बेला जग्गाधनीको बुबा वार्ड अध्यक्ष छँदा पञ्चायतको तर्फबाट हस्ताक्षर गरी दिएको समेतबाट मोही कायम हुने ठहर्‍याई गरेको निर्णयबाट निवेदकको कुनै हक हनन् नभएको हुँदा रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने भू.सु.का.धनुषाको लिखितजवाफ ।

            ७.    नियमबमोजिम पेशी सूचीमा चढी बेञ्च समक्ष पेश हुनआएको प्रस्तुत रिट निवेदन पत्रमा निवेदक तर्फबाट रहनुभएका विद्वान अधिवक्ता श्री दमन ढुङ्गानाले भूमिसम्बन्धी नियमावली, २०२१ को नियम ३, ६, ७ को पूर्वावस्था भएको हुनुपर्दछ । १ नं. मोही लगत र २ नं. अनुसूचीको पूर्वावस्थाको अभावमा प्राप्त गरेको नं. ४ जो.अ.नि.निराधार छ । विपक्षी मालवर ऐनको दफा २५(१) को मोही नरहेको कुराको अघि निर्णय भई अन्तिम भएको विपरीत पुनः दफा २५(१) को मोही ठहर्‍याई गरेको निर्णय अ.बं.८५ नं. प्रतिकूल छ भनी र भू.सु.का.धनुषाको तर्फबाट खटिई आउनुभएका विद्वान अधिवक्ता श्री इन्द्रराज पाण्डेले ४ नं. जो.अ.नि.रीतपूर्वक भएको र लिखितजवाफमा २ नं. लगत प्रकाशित भएको भनी उल्लेख भइराखेको हुँदा रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भनी तथा विपक्षी मालवर यादवको तर्फबाट रहनुभएका विद्वान अधिवक्ता श्री बद्रीप्रसाद शर्माले मेरो पक्षले प्राप्त गरेको ४ नं. जो.अ.नि.मा निवेदकको बाबुको सहिछाप रहेकोबाट समेत रिट निवेदन खारेज हुनुपर्दछ भनी प्रस्तुत गर्नुभएको बहस समेत सुनियो ।

            ८.    प्रस्तुत रिट निवेदनपत्रमा निवेदकको माग बमोजिमको आदेश जारी हुने हो होइन सोको निर्णय दिनु पर्ने देखिन्छ ।

            ९.    निर्णयतर्फ विचार गर्दा यसमा मिति २०३८।५।१६।६ मा भू.सु.का.धुनषाले निर्णय गर्दा मोही नठहर्ने गरी निर्णय गरेकोमा सोही जग्गाको सम्बन्धमा सोही सबूत प्रमाणको आधारमा मिति २०४०।३।२८ मा मोही ठहर्‍याई गरेको निर्णय गैरकानूनी हुँदा बदर गरिपाउँ भनी माग दावी भएकोमा सो बमोजिम गर्न मिल्ने नमिल्ने के हो त्यसतर्फ मिति २०४०।३।२८ को निर्णय हेर्दा मालवर यादवले ४ नं. जो.अ.नि.पाएको आधारमा मोही कायम गरी भू.सु.का.बाट निर्णय गरेको देखिन्छ । २ नं. लगत प्रकाशित भई अकाट्य भई नसकेको अवस्थामा केवल ४ नं. जो.अ.नि.को आधारमा मोही ठहर्‍याएको त्रुटिपूर्ण हुँदा उत्प्रेषणको आदेश जारी गरी सो निर्णय बदर हुने ठहर्छ । तर १ नं. भरेको २ नं. लगत प्रकाशित भएको भनी प्रत्यर्थी मालवर यादवको जिकिर भएको र भू.सु.का.को लिखितजवाफमा पनि सो कुरा उल्लेख भई आएको देखिन्छ तथापि त्यस सम्बन्धमा जो बुझ्नु पर्ने सबूत प्रमाण बुझी मात्र निष्कर्षमा पुग्नु पर्नेमा सो बमोजिम गरेको नदेखिनाले सो सम्बन्धमा सबै कुरा बुझी निर्णय गर्नु भनी परमादेशको आदेश समेत जारी हुने ठहर्छ । जानकारीको लागि आदेशको प्रतिलिपि महान्यायाधिवक्ताको कार्यालय मार्फत विपक्षी कार्यालयमा पठाई नियमानुसार गरी फाइल बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या. सुरेन्द्रप्रसाद सिंह

 

इति सम्वत् २०४१ साल भाद्र १० गते रोज १ शुभम् ।