निर्णय नं. २०१० - उत्प्रेषण

निर्णय नं. २०१० ने.का.प. २०४१              अङ्क ५

डिभिजन बेञ्च

इजलाश

माननीय न्यायाधीश श्री जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव

माननीय न्यायाधीश श्री हरिहरलाल राजभण्डारी

सम्वत् २०३९ सालको रि.नं. १५१९

विषय : उत्प्रेषण

निवेदक : का.प.जि. बनेपा न.पं. वडा नं. ८ बस्ने मथुरादेवीको वा. भै आफ्ना हकमा समेत का.प.जि. बनेपा न.पं. वडा नं. ८ बस्ने बालकृष्ण कायस्थ

विरूद्ध

विपक्षी  : ऐ ऐ वडा नं. ६ बस्ने कान्छा मानन्धर

जि.का. भू.सु. शाखा काभ्रेपलान्चोक

आदेश भएको मिति : २०४१।५।२७।४ मा

§  २ नं. अनुसूची प्रकाशित भएको रेकर्डबाट नदेखिएको भन्ने जवाफ प्राप्त भएको देखिँदा मोहियानीको प्रमाणपत्र दिने सम्मको निर्णय बदर हुने ।

(प्रकरण नं. ८)

निवेदक तर्फबाट : विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री लक्ष्मणप्रसाद अर्याल

विपक्षी तर्फबाट : विद्वान अधिबक्ता श्री गुरूप्रसाद बराल र विद्वान सरकारी अधिबक्ता श्री कृष्णप्रसाद श्रेष्ठ

उल्लेखित मुद्दा : x

आदेश

        न्या. जोगेन्दप्रसाद श्रीवास्तव : संविधानको धारा ७१ अन्तर्गत पर्न आएको प्रस्तुत रिट निवेदनको संक्षिप्त तथ्य तथा जिकिर यस प्रकार छ ।

        २.  विपक्षी कान्छा मानन्धरले विपक्षी मध्येको जि. भू.सु.शाखा का.प.गा.पं. वा.नं. ९ को कि.नं. २९४ देखि २९९ सम्म र कि.नं. ४५ समेतको जग्गा बालकृष्ण न्हुच्छेनारायण मदनकृष्ण, भगवानदास समेत जग्गाधनी भएको जग्गाहरूको मोहियानीमा दर्ता गरी स्थायी निस्सा पाउँ भनी ०३९।९।२३ मा आवेदन गरी सोही मितिमा सनाखत बयान गरी सोही वडा अध्यक्षको उपरोक्त ७ कित्ता जग्गाहरू मोही भई कमाएको हो भन्ने सिफारिश र ०३८।०३९ सालको बाली बुझाएको रसिद जो.अ.नि.को नक्कल समेत पेश गरेपछि ऐे २६ गते ज.ध.भनी देखाएका बालकृष्ण, मदनकृष्ण, भगवान दास, न्हुच्छेनारायण कायस्थ समेत सबै ज.ध.को नाउँमा म्याद उजूरीको मुख्य व्यहोरा समेत नभएको चारै जनाको म्यादमा उही उही भलादमी समेत राखी एकै दिन म्यादमा लेखिएको मानिस घरमा नभई घर दैलामा टाँसिएको भनी एउटै व्यहोरा लेखी वेरीतसँग म्याद टाँसेको देखाई ०३९।११।१३ को दिन विपक्षी मध्येको कान्छातर्फबाट कि.नं. २९७ र कि.नं. ४५ मात्र मोही भई कमाई आएको छ भनी पुनः कागज गरी ज.ध.हरूले म्याद गुजारेको वाली बुझाएको भर्पाईको नक्कल पेश गरेको वडाको सिफारिश भएको भन्ने समेतको आधारमा विपक्षीलाई कि.नं. २९७ र ४५ को जग्गाको मोहीको प्रमाणपत्र दिने भनी निर्णय आदेश भयो । कि.नं. २९७ को साविक ज.ध.समेत मेरो पति न्हुच्छेनारायण हुनुभएकोमा उहाँको परलोक पछि मैले उक्त जग्गाको मालपोत तिर्दै आएको मोही हुँ । विपक्षी कान्छा मानन्धरले विपक्षी कार्यालयमा दिएको निवेदनमा न्हुछेनारायणको स्वर्गीय भएको नाममा दर्ता भइसकेको कुरा भनी पति निज मरिसकेको मानिसको नाममा म्याद जारी गरी निजलाई समेत प्रतिवादी कायम गरेको दण्ड सजायको २ नं. र अ.बं.७६ समेतको विपरीत छ । विपक्षी कान्छाले न्हुच्छेनारायण पछि निजको हकदारको नाममा जग्गा दर्ता गराएको कुरा स्वीकार गरी निवेदन दिएबाट हकदार को हो ? खुलाई कानूनबमोजिम हकदारलाई बुझी मात्र निर्णय ठहर गर्नुपर्नेमा म हकदार मथुरादेवीलाई विपक्षी समेत नबनाई म्याद पनि जारी नगरी गरिएको निर्णय त्रुटिपूर्ण छ साथै म बालकृष्णले घर बनाई बसोबास गरी आएको जग्गामा भू.सं.ऐनको अनुसार मोहियानी लाग्न नसक्नेमा केही प्रमाण नबुझी अ.बं.७८ नं. ले प्रदान गरेको अधिकार समेतबाट वञ्चित गरी अ.बं.११० नं. को अवस्था अनुसार म्याद टाँस गर्नुपर्नेमा गैरकानूनी तरिकाबाट म्याद टाँस गरी निर्णय भएको छ साथै विपक्षी कान्छा मानन्धरले ७ कित्ता जग्गा जोतेको भन्ने सिफारिश सहित मोहियानीको दावा गरेकोमा पछि अन्य कित्ताको हकमा दावी छोडी कि.नं. २९७ र कि.नं. ४५ को मात्र मोही कायम गरी पुनः निवेदन दिएको र सोही आधार विपक्षी जिल्ला शाखा कार्यालयबाट मिति ०३९।११।१३ मा भएको निर्णयको अ.बं.२८ नं. बमोजिम प्रतिवाद लेखी विपक्षी कार्यालयमा दर्ता गर्न जाँदा नगरी दिएबाट उक्त कार्यालयबाट विपक्षी कान्छा मानन्धरलाई उल्लिखित कि.नं. २९७ को मोहियानी हकको प्रमाण पत्र दिने गरी गरेको अंश सम्ममा उत्प्रेषण आदेशद्वारा बदर गरिपाउँ भन्ने निवेदन जिकिर ।

        ३.  यसमा विपक्षीहरूद्वारा लिखितजवाफ मगाई आएपछि पेश गर्नु भन्ने मिति ०३९।१२।२२ को सिंगलबेञ्चको आदेश ।

        ४.  न्हुच्छेनारायणको हकदारको नाउँमा जग्गा दर्ता गरेको कुरा लेख्दैमा हकदार खुलाउनुपर्छ भन्ने कुनै कानूनी व्यवस्था छैन र श्रेस्ताबाट जो जग्गा भनी देखिन्छ । उसैको नाउँमा उजूर लाग्ने कानूनी व्यवस्था हो तसर्थ सम्पूर्ण कानूनी कारबाही पूरा गरी भूमिसुधार शाखाबाट निर्णय भएको हुँदा प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेतको विपक्षी कान्छा मानन्धरको मु.स.गर्ने विष्णुमाया मानन्धरको लिखितजवाफ ।

        ५.  न्हुच्छेनारायण परलोक भएको भन्ने कुरा मिसिलबाट नदेखिने साथै निजको श्रीमती मथुरादेवीको नाम कतैबाट पनि देखिन नआएकोले मथुरादेवीका नाउँमा म्याद तामेल गरी निर्णय गर्नुपर्ने प्रश्न नै उपस्थित हुन नआएको हुँदा सोही आधार कानूनबमोजिम म्याद तामेल गरी निर्णय गरिएको हो तसर्थ प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेतको भू.सु. शाखाको लिखितजवाफ ।

        ६.  नियमबमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी पेश हुन आएमा प्रस्तुत मुद्दाको मिसिल संलग्न कागजातको अध्ययन गरी निवेदक तर्फबाट रहनुभएका विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री लक्ष्मण प्रसाद अर्यालले विपक्षी कार्यालयका निर्णयबाट मेरो संविधानद्वारा प्रदत्त सम्पत्ति सम्बन्धी हकमा आघात पुगेकोले सो निर्णय बदर गरिपाउँ भन्ने र विपक्षी कान्छा मानन्धर तर्फबाट रहनुभएका विद्वान अधिवक्ता श्री गुरूप्रसाद बरालले भू.सु.शाखाबाट भएको निर्णय कानून अनुरूप नहुँदा प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज हुनुपर्छ भन्ने र अर्का विपक्षी भू.सु.शाखातर्फबाट रहनुभएका विद्वान सरकारी अधिवक्ता श्री कृष्णप्रसाद श्रेष्ठले बुझिएसम्मका प्रमाणको आधारमा कानूनबमोजिम यस शाखाबाट निर्णय भएको हुँदा प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज हुनुपर्छ भन्ने समेतको बहस सुनियो ।

        ७.  प्रस्तुत विषयमा निवेदकको माग बमोजिमको आदेश जारी हुनु पर्ने हो वा होइन सो तर्फ नै मुख्य निर्णय दिनु पर्ने हुनआएको छ ।

        ८.  यसमा कान्छा मानन्धरले भू.सु.का.मा निवेदन दिँदा १ नं. लगत भरेको उल्लेख गरेको देखिँदैन । अनुसूची २ नं. प्रकाशित भएको छ छैन भनी यस अदालतबाट भएको आदेश बमोजिम बुझ्दा रिट निवेदनको दावी गरेको कि.नं. २९७ को जग्गाबारे २ नं. अनुसूची प्रकाशित भएको रेकर्डबाट नदेखिएको भन्ने जवाफ प्राप्त भएको देखिँदा उक्त कि.नं. २९७ को जग्गामा मोहियानीको प्रमाणपत्र दिने सम्मको निर्णय बदर हुने ठहर्छ । जानकारी निमित्त यो आदेशको प्रतिलिपि विपक्षी कार्यालयमा पठाउन महान्यायाधिवक्ताको कार्यालयमा पठाई मिसिल नियमबमोजिम गरी बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या. हरिहरलाल राजभण्डारी बकमान

 

इति सम्वत् २०४१ साल भाद्र २७ गते रोज ४ शुभम् ।