निर्णय नं. २१३० - उत्प्रेषण

निर्णय नं. २१३० ने.का.प. २०४१            अङ्क ९

डिभिजन बेञ्च

इजलाश

माननीय न्यायाधीश श्री पृथ्वीबहादुर सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव

सम्वत् २०४० सालको रिट नं. १८३५

विषय : उत्प्रेषण

निवेदक : इलाम, नामसालिङ गा.पं. वार्ड नं. ६ बस्ने गम्भीरबहादुर पौडेल

विरुद्ध

विपक्षी : ऐ.ऐ. बस्ने नन्दकेश्वर सुवेदी

भूमि सुधार कार्यालय, इलाम

आदेश भएको मिति :   २०४१।९।३०।१ मा

§  सामूहिकरुपमा नामसारी गरी लिएकोमा एकजनाले मात्र गरिदिएको भर्पाईलाई पनि रीतपूर्वकको भन्न मिल्दैन ।

(प्रकरण नं. ९)

निवेदक तर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री वैधनाथ उपाध्याय

विपक्षी तर्फबाट : विद्वान सरकारी अधिवक्ता श्री भैरवप्रसाद लम्साल

उल्लेखित मुद्दा : x

आदेश

        न्या. जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव : नेपालको संविधानको धारा १६।७१ अन्तर्गत पर्न आएको प्रस्तुत रिट निवेदनको संक्षिप्त तथ्य एवं जिकिर यस प्रकार छ ।

        २.  वीरबहादुर पौडेलको नाम दर्ताको जि.इलाम नामसालिङ गा.पं. वार्ड नं. ६क कि.नं. ९१ को २०+ ७+ ३।। जग्गा ०३६।१०।५ को कबुलियत बमोजिम मैले मोही भई कमाई आएको थिएँ । निज वीरबहादुरको मृत्यु भएपछि उक्त जग्गा छोरीहरू लक्ष्मी कडेल, छत्रकुमारी कडेल, देवीकुमारी पन्थ, गितादेवी दाहाल समेत ४ जनाको नामसारी गराई ०३८।१०।८ गते नन्दकेश्वरलाई बिक्री गरिदिएछन् । नन्दकेश्वरले जग्गा जोत्न पाउँदैनांै भनेकाले सप्रमाण भू.सु.का.इलाममा निवेदन गरेकोमा मोही कायम गर्न नमिल्ने भनी भू.सु.का.इलामबाट ०४०।६।१० मा निर्णय भयो ।

        ३.  विपक्षीले लिएको तमसुक र प्रमाणपूर्जामा मेरो नाम मोहीमा उल्लेख नहुँदैमा मोहीयानी हक समाप्त हुने होइन । भू.सं.ऐन बमोजिम कबुलियत र भर्पाईहरूबाट मोही भएको प्रष्ट छ । वीरबहादुर पौडेल ०३६।९ मा मरेकोले हक पुग्ने छोरीहरुले गरी दिएको ०३६।१०।५ को कबुलियतलाई अमान्य गर्न मिल्दैन । विपक्षी नन्दकेश्वर भन्दा अगाडिका ज.ध.हरूले मलाई मोही मानेकोमा विवाद छैन । ज.ध.जोसुकै भए पनि मेरो मोहियानी हक यथावत रहन्छ । तसर्थ विपक्षी भू.सु.का.को ०४०।६।१४ को निर्णय उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर गरिपाउँ भन्ने समेत रिट निवेदन ।

        ४.  विपक्षीहरूबाट लिखितजवाफ मगाई आएपछि नियमानुसार पेश गर्नु भन्ने समेत यस अदालत सिंगलबेञ्चको आदेश ।

        ५. साविक ज.ध.विरबबहादुर ०३६ पौषमा मरेको नभई ०३७। फाल्गुणमा मरेको भन्ने कुरा नाम सालिङ गा.पं.०३८।२।२० को सिफारिश नामसारी गरिपाउँ भनी छत्रकुमारी समेतले ०३८।२।२१ मा दिएको निवेदन, मा पोका ईलामको ०।२।२१ को निणर्य पर्चाबाट समेत देखिएकोले रिट निवेदकको व्यहोरा झुठ्ठा हो । छत्रकुमारी समेतले ०३८।२।२१ मा नामसारी गरी लिए पछि मात्र हक हुन आएकोमा हकै नभई ०३६।१०।५ मा गरिदिएको कबुलियत मान्य नहुने प्रष्ट छ । त्यसमा पनि चारजना सामूहिक हकदार भएकोमा छत्रकुमारी र लक्ष्मी जना २ बाट मात्र कबुलियत गरी लिएको भर्पाई छत्रकुमारीबाट मात्र लिएको, रजिष्ट्रेशन पास गर्दा मोही महलमा नाम उल्लेख नभएको, मौकामा मोही कायम गरी बस्न नसकेको समेत कारणबाट मोही कायम नगर्ने गरेको यस कार्यालयको ०४०।६।१४ को निर्णय कानुन अनुरुप भएको हुँदा रिट निवेदन खारेज हुनुपर्दछ भन्ने समेत भूमिसुधार कार्यालय इलामको लिखितजवाफ ।

        ६.  विपक्षी नन्दकेश्वर सुवेदीका नाममा रीतपूर्वक ०४०।११।२४ मा म्याद सूचना तामेल भएकोमा लिखितजवाफ पेश नगरेको ।

        ७. नियमानुसार पेशी सूचीमा चढी पेश हुन आएको प्रस्तुत रिट निवेदनमा रिट निवेदक तर्फबाट रहनु भएका विद्वान अधिवक्ता श्री वैद्यनाथ उपाध्यायको र विपक्षी कार्यालयका तर्फबाट उपस्थित विद्वान सरकारीअधिवक्ता श्री भैरवप्रसाद लम्सालको बहससमेत सुनियो ।

        ८.  प्रस्तुत विवादमा रिट निवेदकका माग बमोजिमको आदेश जारी गर्न मिल्ने हो होइन सो कुरामा निर्णय दिनु परेको छ ।

        ९.  निर्णयतर्फ विचार गर्दा यसमा साविक जग्गाधनी वीरबहादुर पौडेलका छोरीहरू छत्रकुमारी समेतले गरिदिएको मिति ०३६।१०।५ को कबुलियत र भर्पाई समेतको आधारमा रिट निवेदकले भू.सु.का.इलाममा निवेदन गरेको देखिन्छ । सरकारी अधिवक्ताले बेञ्च समक्ष देखाउनु भएको सक्कल फायल हेर्दा साविक जग्गाधनी वीरबहादुर पौडेलेको मृत्यु रिट निवेदकको भनाई बमोजिम ०३६ पौषमा भएको नभई ०३७ साल फाल्गुणमा भएको भन्ने कुरा नामसालिङ गा.पं.ले मालपोत कार्यालय इलामलाई नामसारीको लागि सिफारिश गरी लेखेको मिति ०३८।२।२० को पत्र, नामसारी गरिपाउँ भनी छत्रकुमारी समेत ४ जनाले मालपोत कार्यालय इलाममा दिएको मिति ०३८।२।२१ को निवेदन र नामसारी गरी दिने गरेको मालपोत कार्यालय इलामको मिति ०३८।२।२१ को निर्णय पर्चाबाट समेत देखिन आएकोले रिट निवेदकले पेश गरेको मिति ०३६।१०।५ को कबुलियत भएको अवस्थामा वीरबहादुर पौडेल जीवितै रहेको देखिन आउँछ । जग्गाधनि वीरबहादुर पौडेल जिवितै रहेको अवस्थामा सो जग्गामा हकै नपुग्ने निजका छोरीहरूले गरी दिएको कबुलियतलाई मान्यता दिन मिल्ने देखिँदैन । साथै वीरबहादुरको मृत्युपछि निजका ४ जना छोरीहरूले सामुहिक रुपमा नामसारी गरी लिएकोमा एकजना छत्रकुमारीले मात्र गरिदिएको ०३८।९।७ को भर्पाईलाई पनि रीतपूर्वकको भन्न मिल्दैन । तसर्थ सबूत प्रमाणको सही मूल्यांकन गरी विवादको जग्गामा रिट निवेदकलाई मोही कायम नगर्ने गरेको भूमिसुधार कार्यालय इलामको ०४०।६।१४ को निर्णयमा कुनै त्रुटि देखिन नआएकोले रिट निवेदकका माग बमोजिमको आदेश जारी गर्न मिलेन । प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज हुने ठहर्छ । फायल नियमानुसार बुझाई दिनु ।

       

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या. पृथ्वीबहादुर सिंह

 

इति सम्वत् २०४१ साल पौष ३० गते रोज १ शुभम् ।