निर्णय नं. १३९० - जालसाजी

निर्णय नं. १३९०     ने.का.प. २०३७

फुल बेञ्च

माननीय न्यायाधीश श्री धनेन्द्रबहादुर सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री हेरम्बराज

माननीय न्यायाधीश श्री त्रिलोकप्रताप राणा

सम्वत् २०३६ सालको फौ.पु.नं. १५

फैसला भएको मिति :      २०३७।६।२८।३ मा

निवेदक : जि. झापा काकरभिट्टा गा.पं.वडा नं. ७ बस्ने टिकाराम प्रसाई समेत

विरूद्ध

विपक्षी : जि. झापा काकरभिट्टा गा.पं.वडा नं. १ बस्ने हरिनारायण उपाध्याय

मुद्दा : जालसाजी

(१)   एकै जग्गा दुई साहूले पाउने भनी दावी गरेको बखतमा जग्गा पाउन निमित्त लिखतलाई जालसाजी भन्न पाउने हो । वादी हरिनारायण प्रतिवादी कमला भएको लिखत पास मुद्दामा हरिनारायणको लिखत पास हुने ठहराई स.अ. डिभिजन बेञ्चबाट भएको इन्साफ मनासिव ठहराई फुल बेञ्चबाट फैसला भएको टिकाराम प्रसाईले दावी गरेको जग्गा निजले नपाउने भएपछि निज टिकाराम प्रसाईको लिखतले हरिनारायणलाई असर नपर्ने हुँदा प्रमाण लिइरहनु परेन । त्यस्तो लिखत जालसाजी हो होइन भनी तहकिकात गरिरहन आवश्यक नहुँदा वादी हरिनारायणको जालसाजी तर्फको उजूर खारेज हुने ।

 (प्रकरण नं. ९)

निवेदक तर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री रतनलाल कनौडीया

विपक्षी तर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री ठाकुरप्रसाद खरेल

फैसला

            न्या. हेरम्बराज : सर्वोच्च अदालत डिभिजन बेञ्चबाट मिति ०३३।७।८ मा भएको फैसलामा चित्त बुझेन मुद्दा दोहर्‍याई इन्साफ जाँच गरिपाउँ भनी पुनरावेदक प्रतिवादीहरूको निवेदन परेकोमा फुल बेञ्चबाट दोहराई हेरी कानुन बमोजिम गरी छिनी दिनु भन्ने श्री ५ महाराजाधिराज सरकारबाट हुकुम प्रमांगी बक्स भएबमोजिम प्रस्तुत मुद्दा निर्णयार्थ यस फुल बेञ्च समक्ष पेश हुनआएको छ ।

            २.    मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य विवरण यस प्रकार छ : विपक्षी कमलादेवी राजवंशीबाट ०२८।५।३ मा मैले रु.३३८७४।– मा निजको नाउँको जग्गा बिगहा १३–११–१५ राजीनामा गराई निजका पति उपेन्द्र राजवंशी समेत साक्षी बसी गरी दिएको कागज पास गरी नदिँदा पास गराई पाउँ भन्ने म वादी हरिनारायण उपाध्यायको फिराद परेको । प्र.कमलादेवी राजवंशी असामी र टिकाराम प्रसाई साहू भई ०२८।५।२ मा भित्रभित्रै मेरो हक मेट्न मलाई लिखत गरी दिएको जग्गा जालसाजबाट अघिको मिति पारी दोहरा लिखत गर्ने गराउने गरी फिराद दिने समेत गरेछन् नभएका झुठ्ठा कुरा भए गरेको भनी कागज लेखी सहिछाप गरी दिने लिने जालसाजी समेत ठहर्ने हुँदा जालसाजबाट दोहरा लिखत गरेकोमा कीर्ते कागजको १८ नं. र लेनदेन व्यवहारको २७ नं. अनुसार आएको छु कीर्ते कागजको १० नं. ले सजाय समेत गरिपाउँ भन्ने वादी हरिनारायणको मिति ०२९।१२।७ को फिराद ।

            ३.    वादीलाई मैले राजीनामा गरी दिएको छैन होइन, वादीले म कमला उपर दायर गरेको लिखत पास मुद्दामा के कसरी लिखत गराउनुभएको छ भनी मैले लिखत पास मुद्दाको प्रतिउत्तरमा जाहेर गराएको छु । वादीको दावा साँचो हुँदो हो त निजले जग्गाको सबै कागज पेश गर्नु सक्नुपर्नेमा गर्नसकेको छैन भन्ने कमलादेवी र टिकाराम प्रसाईले कमलादेवीलाई नगद रु.२९,०००।– दिई जग्गा राजीनामा गराई लिएको हुँ वादी दावा झुठ्ठो हो भन्ने मनिलाल र वादीसँग ०२८।२।१३ मा धान मन १ कर्जा लिएको ०२८।५।३ मा नगद रु.३००।– कर्जा लिई सो धान समेत मिसाई ०२८।५।३ मा मेरो पत्नी कमलादेवीका नाउँको ज्यामीरगढीको जग्गा मध्ये दक्षिणतर्फबाट १२ कठ्ठा जग्गाको दृष्टिबन्धक लेखी राखेको छु सही गर् भनी भनेबाट विश्वास परी म र मेरी पत्नी कमलादेवीले सहिछाप गरिदिएको हो त्यही कागज झुक्याई राजीनामा गराएको रहेछ सो राजीनामा गरी दिएको नभई सोभन्दा अगाडि नै टिकाराम प्रसाईलाई सो जग्गा राजीनामा गरेको हुँ वादी दावा झुठ्ठा हो भन्ने समेत उपेन्द्र राजवंशी समेत जना ४ को संयुक्त प्रतिवादी ।

            ४.    धनेन्द्र भद्र राजवंशीले ०३०।१।१३ मा तामेल भएको समाव्हानको म्याद गुजारी बसेको र प्रतिवादीहरूले जालसाजी गरेकै हुन भन्ने वादीतर्फबाट कुनै तथ्य सबूत प्राप्त हुन नआएको प्रमाण परिबन्दबाट प्र.टिकारामले प्र.कमला राजवंशीबाट ०२८।५।२ मै राजीनामा गरी लिएको प्रमाणित हुनआएकोले जालसाज गरे भन्ने फिराद दावी पुग्न सक्दैन दावी झुठ्ठा ठहर्छ भनी वादीले दण्डसजायको १८ नं. ले बिगोको आधी रु.३६२५।– जरीवाना गर्ने ठहर्छ भन्ने मिति ०३०।६।२।३ मा झापा जिल्ला अदालतबाट भएको फैसला । उक्त इन्साफमा चित्त बुझेन भनी वादी हरिनारायण उपाध्यायको पुनरावेदन परेको ।

            ५.    कमलाले टिकारामलाई गरी दिएको राजीनामा पास हुने ठहर अन्तिम भएको छ त्यसतर्फ फिरादीको उजूर छैन टिकाराम कमला मिली जालसाजी लिखत खडा गरेको भन्ने तथ्य आधार वादीले गुजार्न नसकेको र यही जग्गाको हरिनारायणको लिखत पास हुन सक्दैन भनी शुरूले छिनेको सदर ठहरी यस बेञ्चबाट आजै निर्णय भएकोले पास मुद्दाको फैसलामा लेखिएको बुँदा प्रमाणबाट जालसाजी भन्ने हरिनारायणको दावा पुग्न नसक्ने ठहराएको झापा जिल्ला अदालतको इन्साफ मनासिव छ भन्ने पूर्वाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको मिति ०३१।१२।३१।१ को फैसला ।

            ६.    उक्त इन्साफमा चित्त बुझेन पुनरावेदनको अनुमति पाउँ भनी वादीको निवेदन स.अ. मा परेकोमा पुनरावेदनको अनुमति दिने ठहराई सर्वोच्च अदालत डि.बे.बाट वादी हरिनारायण उपाध्यायको लिखत पारित हुने ठहरी आजै निर्णय भएको छ यस्ता व्यक्ति, वादी हरिनारायणको हक मेटिने गरी प्र.कमलादेवी राजवंशीले जानाजान आफ्नो गठमतबाट मिलोमतो गरी हरिनारायण उपाध्यायलाई राजीनामा गरी दिएको जुन जग्गा हो सोही जग्गा प्र.मध्येको टिकाराम प्रसाईलाई रु.२९,०००।– को लिखत खडा गरी गराई राजीनामा गरी दिएको भन्ने कुरा देखिन आएकोले सो टिकाराम प्रसाईलाई कमला राजवंशीले गरी दिएको र राजीनामा तत्काल प्रचलित मुलुकी ऐन कीर्ते कागजको ३ नं. ले जालसाजी ठहर्छ भनी मिति ०३३।७।८।४ मा फैसला भएको ।

            ७.    सर्वोच्च अदालत डिभिजन बेञ्चको फैसलाबाट हामीहरूलाई साह्रै अन्याय पर्न गएकोले मुद्दा दोहर्‍याई इन्साफ जाँच गरिपाउँ भन्ने प्रतिवादीहरूको निवेदन परेकोमा श्री ५ महाराजाधिराज सरकारबाट उक्त जालसाजी मुद्दाको मिसिल झिकी फुल बेञ्चबाट दोहोराई हेरी कानुन बमोजिम गरी छिनी दिनु भन्ने हुकुम प्रमांगी बक्स भइआएअनुसार प्रस्तुत मुद्दा निर्णयार्थ यस फुल बेञ्चमा पेश हुनआएको छ ।

            ८.    यसमा पुनरावेदक प्रतिवादीको वारेस शेषनाथ पराजुली तथा वादी पक्षको वारिस भोलाप्रसाद शर्मालाई रोहवरमा राखी पुनरावेदक तर्फबाट रहनुभएका विद्वान अधिवक्ता श्री रतनलाल कनौडीयाले सर्वोच्च अदालतबाट लिखत पासको मुद्दामा अनुमति पाएकोले जालसाजी मुद्दामा पनि अनुमति दिने ठहराई गरेको फैसला कानुनी त्रुटिपूर्ण छ तथा उक्त लगाउको आधारमा सर्वोच्च अदालतले जालसाजी मुद्दामा अनुमति दिने गरेको निर्णय सर्वोच्च अदालत फुल बेञ्चबाट २०३५ सालको फौ.पु.नं. १८० मा प्रतिपादित सिद्धान्तको समेत विपरीत छ भनी बहस गर्नुभएको र विपक्षी वादीतर्फबाट रहनुभएका विद्वान अधिवक्ता श्री ठाकुरप्रसाद खरेलले झुठ्ठो व्यहोरा देखाई मुद्दा दोहराएको स्पष्ट छ तथा अदालतमा पहिले परेको हरिनारायण उपाध्यायको लिखत नै जेठा हुन्छ भनी बहस गर्नुभएको सुनियो ।

            ९.    यसमा जालसाजीतर्फ हरिनारायण उपाध्यायको लिखतलाई आसामी कमला राजवंशीले जालसाजी भनी पैरवी छोडेको र टिकाराम प्रसाईको लिखतलाई हरिनारायणले जालसाजी भनी टिकाराम प्रसाई तथा कमला राजवंशी समेत उपर मुद्दा दायर गरेको देखिन्छ । एकै जग्गा दुई साहूले पाउने भनी दायर गरेको बखतमा जग्गा पाउन निमित्त लिखतलाई जालसाजी भन्न पाउने हो । वादी हरिनारायण उपाध्याय प्रतिवादी कमला राजवंशी भएको लिखत पास मुद्दामा हरिनारायणको लिखत पास हुने ठहराई सर्वोच्च अदालत डिभिजन बेञ्चबाट मिति ०३३।९।८।४ मा भएको इन्साफ मनासिव ठहराई आजै यस फुल बेञ्चबाट फैसला भएको टिकाराम प्रसाईले दावी गरेको जग्गा निजले नपाउने भएपछि निज टिकाराम प्रसाईको लिखतले हरिनारायण उपाध्यायलाई असर नपर्ने हुँदा प्रमाण लिइरहनु परेन । त्यस्तो लिखत जालसाजी हो होइन भनी तहकिकात गरिरहन आवश्यक नहुँदा वादी हरिनारायण उपाध्यायको जालसाजीतर्फको उजूर खारेज हुने ठहर्छ । सर्वोच्च अदालत डिभिजन बेञ्चबाट वादी दावी बमोजिम प्रतिवादी टिकारामको लिखतलाई जालसाजी ठहराई गरेको इन्साफ मिलेको देखिएन । नियम बमोजिम गरी मिसिल बुझाई दिनु ।

 

तपसील

वादी हरिनारायण उपाध्यायको प्रतिवादी टिकाराम प्रसाईको लिखत जालसाजी ठहरााई पाउँ भन्ने दावी माथि इन्साफ खण्डमा लेखिएबमोजिम खारेज भएको हुँदा शुरू झापा जिल्ला अदालतको ०३०।६।२ को फैसलाले र पूर्वाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको ०१३।१२।३०।१ को फैसलाले गर्ने गरेको देहाय बमोजिमको जरीवाना लाग्दैन व्यहोरा जनाई उक्त दुवै तहका फैसला वमोजमको लगत कट्टा गर्नु भनी शुरू झापा जिल्ला अदालतलाई पत्र लेखी पठाउन का.जि.अ.त.मा लगत दिने................. १

शुरूबाट गर्ने गरेको जरीवाना रु.३,६२५।– र क्षेत्रीय अदालतबाट गर्ने गरेको जरीवाना रु.३६२।५० को कलम स.अ.डिभिजन बेञ्चबाट काट्ने गरेको लगत दिन परेन ...................... २

ज्यामीरगढी गा.पं.वडा नं. ९ बस्ने लोकबहादुर दर्जीके झुठ्ठा बक्ने भनी अ.बं.११५ नं. बमोजिम शुरूले गर्ने गरेको रु.५।– जरीवाना लाग्दैन असूल भए फिर्ता र नभए व्यहोरा जनाई सो लगत कट्टा गरी दिनु भनी ऐ. ऐ................... ३

वादी हरिनारायण उपाध्याय के निजले शुरू उपर पुनरावेदन गर्दा शुरूबाट गर्ने गरेको जरीवाना रु.३,६२५। को जमानत रामप्रसाद दुलालको जग्गा राख्न निजको कागज कारवाही भएको र पुनरावेदन पुर्वान्चल क्षेत्रीय अदालतमा गई कारवाही किनारा भएको हुँदा सो रामप्रसाद दुलालको जग्गा जमानतमा रही रोक्का भएको भए फुकुवा गरी दिनु भनी पूर्वाञ्चल क्षेत्रीय अदालतमा पत्र लेखी पठाउने.....................४

वादी हरिनारायण उपाध्यायके सर्वोच्च अदालतमा पुनरावेदन गर्दा क्षेत्रीय अदालतबाट गर्ने गरेको जरीवाना रु.३६२।५० मिति ३२।२।३० मा बुझाएको देखिँदा सो जरीवाना नलाग्ने हुँदा अढेको आम्दानीबाट फिर्ता दिनु भनी शुरू झापा जिल्ला अदालतलाई पत्र लेखी पठाउन का.जि.अ.त.मा लगत दिनु भनी डिभिजन बेञ्चको फैसला भएको लगत दिन परेन......................५

वादी हरिनारायण उपाध्यायको प्रतिवादी टिकाराम प्रसाईको लिखत जालसाजी ठहराई पाउँ भन्ने वादी दावी माथि इन्साफ खण्डमा लेखिएबमोजिम खारेज भएकोले मुलुकी ऐन अ.बं.१८० नं. बमोजिम निजबाट रु.१८१।५० जरीवाना हुन्छ कानुन बमोजिम असूल गर्नु भनी का.जि.अ.त.मा लेखी पठाउनु...........................६

स.अ.डिभिजन बेञ्चले लाग्ने गरेको देहाय बमोजिम जरीवाना लाग्दैन लगत काटी दिनु भनी का.जि.अ.त.मा लगत दिने........................७

टिकारामप्रसाद के ३६२५।, कमला राजवंशीके ३६२५।

 

उक्त रायमा हामी सहमत छौं ।

 

न्या. धनेन्द्रबहादुर सिंह,

न्या. त्रिलोकप्रताप राणा

 

इति सम्वत् २०३७ साल आश्विन २८ गते रोज ३ शुभम् ।