निर्णय नं. १४१८ - उत्प्रेषणको आदेश जारी गरिपाउं

निर्णय नं. १४१८   ने.का.प. २०३७

डिभिजन बेञ्च

सम्माननीय प्रधान न्यायाधीश श्री नयनबहादुर खत्री

माननीय न्यायाधीश श्री बब्बरप्रसाद सिंह

सम्वत् २०३६ सालको रिट नं. ११८०

आदेश भएको मिति :   २०३७।११।२२।५ मा

निवेदक : का.जि.का. नगर पं.वडा नं. २० बस्ने जानकी देवी श्रेष्ठ

विरूद्ध

विपक्षी : काठमाडौं नगर पञ्चायत बैठकसमेत

विषय : उत्प्रेषणको आदेश जारी गरिपाउं

(१) मोहीले कमाएको जग्गा मलाई बसोवास गर्न घरबारीको निमित्त क्षतिपूर्ति दिई मोहीसँग झिकी पाउँ भन्ने निवेदकको परेको उजूरी, सरजमीन मुचुल्कामा पनि पक्की घर बनिराखेको देखिएको हुँदा घरबारीको लागि जग्गा झिक्न नमिल्ने भन्ने विपक्षी का.न.पं.वैठकबाट निर्णय भएको देखिन्छ । यस्तो उजूरीमा निर्णय दिनपाउने विपक्षी का.न.पं.लाई भूमिसम्बन्धी ऐन,२०२१ को दफा २७ ले अधिकार प्राप्त भएकै र कानुनद्वारा अधिकार प्राप्त अधिकार विपक्षी का.न.पं.बैठकले आफ्नो अधिकारक्षेत्रभित्र रही सरजमीन समेतको सबूत प्रमाणको मूल्यांकन गरी गरेको उक्त निर्णयमा प्रत्यक्ष त्रुटि नदेखिने ।

(प्रकरण नं. ६)

निवेदक तर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री हरिहर दाहाल

विपक्षी तर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री शम्भुकुमार थापा र विद्वान अधिवक्ता श्री बसन्तराम भण्डारी

आदेश

          प्र.न्या. नयनबहादुर खत्री : प्रस्तुत रिट निवेदन नेपालको संविधानको धारा ७१ अन्तर्गत दर्ता भई निर्णयाथ यस बेञ्च समक्ष पेश हुनआएको रहेछ ।

          २.  तथ्य यस प्रकार छ : मेरो नाउँमा भू.प्र.का.मा दर्ता भएको मोही पुकार नरसिंले कमाएको कि.नं. ५८ को रोपनी १–१०–२ मलाई बसोवास गर्न घरबारी निमित्त झिक्नु परेको हुँदा क्षतिपूर्ति दिई जग्गा झिक्न पाउँ भन्ने निवेदक जानकी देवीको उजूरी परेकोमा मिति ०३६।१।१० को सरजमीन मुचुल्कामा पनि कि.नं. ५८ को कित्तामा पक्की घर बनी राखी देखिएको हुँदा घरबारीको लागि जग्गा झिक्न नमिल्ने भन्ने समेत विपक्षी का.न.पं.बैठकबाट ०३६।८।१९ मा निर्णय भएको रहेछ ।

          ३.  उक्त निर्णय बदर गरिपाउँ भनी निवेदक जानकी देवीले दिएको रिट निवेदनपत्रमा दिपक शमशेर ज.ब.रा.बाट का.न.पं.वडा नं. २३ स्थित कि.नं. ५८ को १–१०–२ कि.नं. ५९ को १–०–३ मिति ०३४।२।२५ मा राजीनामा रजिष्ट्रेशन पारित गरी लिएको थियो । ०३४।८।३ मा उक्त जग्गाहरूमा बनेको घर र पर्खाल समेत पुनः निज दिपक शमशेरबाट राजीनामा गराई लिए उक्त जग्गाहरू मलाई घर बनाउँन आवश्यक परेको हुँदा झिक्न पाउँ भनी का.न.पं.मा निवेदन गरे कि.नं. ५९ नं. को मोही आसामायासँग मिलापत्र भई जग्गा झिकी पाए कि.नं. ५८ को विपक्षी मोही पुकार नरसिंले कि.नं. ५८ को जग्गा धनी अमृतबहादुर भन्नुभएको छ । कि.नं. ५८ को कित्तामा पक्की घर बनीराखेको देखिएको भनी जग्गा मोहीबाट झिक्न नमिल्ने भनी निर्णय गरेको छ, न्यायिक अर्धन्यायिक निर्णय गर्ने अधिकार प्राप्त अधिकारीले पक्ष विपक्षीको बीच मुख नमिलेको हुँदाको वस्तुनिष्ठ निरूपण गर्न अ.बं.१८४ क.१८५ र १८९ नं. ले बाध्य गरेको छ यी कुराहरूको परिपालना का.न.पं.बाट भएको छैन जुन सरजमीन मुचुल्कालाई आधार मानिएको छ त्यो प्रमाण ऐन, २०३१ दफा १८ अनुरूप का.न.पं.मा आई बयान गरेको छैनन् उक्त कि.नं. ५८ को जग्गा धनी अमृतबहादुरलाई देखाउनुभएको छ निजलाई अ.बं.१३९ नं. बमोजिम झिकाई बयान गराइएको छैन । सरजमीन मुचुल्कामा जुन पक्की घर देखाइएको छ त्यो नै मैले ०३४।८।३ को राजीनामाबाट प्राप्त गरिसकेको हुँ पुकार नरसिं राणालाई मेरो दाताले दया राखी बस्न दिएको मात्र हो यस प्रकार बिना वस्तुनिष्ठ कारण भू.सु.ऐनको दफा २७ को गम्भीर त्रुटि गरी का.न.पं.ले निर्णय गरेको प्रष्ट छ उत्प्रेषणको आदेश जारी गरी विपक्षीको ०३६।८।१९ को निर्णय बदर गरी पुनः मेरो जग्गाबाट विपक्षी पुकार नरसिंहलाई झिकी दिने निर्णय गर्नु भन्ने परमादेश समेत जारी गरिपाउँ भन्ने मुख्य निवेदन जिकिर लिएको रहेछ ।

          ४.  निवेदकले घरबारीको लागि जग्गा झिकी पाउँ भन्ने जुन निवेदन गर्नु भएको छ त्यो निवेदनको लेखबाटै निवेदकको जग्गामा निवेदकको घर नभएको प्रष्ट छ साथै मेरो प्रतिउत्तर जिकिरमा विवादको जग्गा समेतमा घर बनाई घर क्याम्प गरी बसी आएको भन्ने मैले उल्लेख गरेपछि घर छ छैन भन्ने सरजमीन भएको हो सरजमीनबाट मेरो घर देखिएको छ । घर देखिएको हुँदा घरबारीको लागि जग्गा झिक्न नमिल्ने निर्णय गरेको ऐनको प्रयोग गरी अधिकार प्राप्त अधिकारीले गरेको हुँदा यसमा कुनै कानुनी त्रुटि नहुँदा रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेत विपक्षी पुकार नरसिंह राणाको लिखितजवाफ ।

          ५.  निवेदकले कि.नं. ५९ को जग्गा घरबासको निमित्त प्राप्त गरिसकेको हुनाले भूमिसम्बन्धी ऐनको दफा २७ को उद्देश्य परिपूर्ति भइसकेको अवस्थामा अरू जग्गा पनि झिकी पाउँ भन्नु सरासर उक्त दफाको विपरीत कार्य हो र नगरपञ्चायतको तजविजी अधिकारी निवेदकले परमादेशको रूपमा जारी गराई माग्ने स्वतन्त्र हक छैन अवस्थागत हक हो जुन निवेदकले आफैं, स्वेच्छामा प्राप्त गर्ने हक छैन जुन जग्गा झिकी पाउँ भनिएको छ सोही जग्गामा पक्कीघर बनी सकेको छ भन्ने निवेदकलाई यस्तो जग्गा कसरी झिकी प्राप्त गरी दिने भनिएको हो सो खुलाउन सक्नुभएको छैन तसर्थ निवेदकको निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने विपक्षी का.न.पं.का लिखितजवाफ ।

          ६.  यसमा निवेदक जानकीदेवीको तर्फबाट उपस्थित विद्वान अधिवक्ता श्री हरिहर दहालको र विपक्षी का.न.पं.को तर्फबाट उपस्थित विद्वान अधिवक्ता श्री शम्भुकुमार थापाको र विपक्षी पुकारनरसिंह ज.ब.रा.को तर्फबाट उपस्थित विद्वान अधिवक्ता श्री बसन्तराम भण्डारीको समेत बहस सुनी निर्णयतर्फ विचार गर्दा मोही पुकारनरसिंहले कमाएको कि.नं. ५८ को रोपनी १–१०–२ को जग्गा मलाई बसोवास गर्न घरबारको निमित्त क्षतिपूर्ति दिई मोहीसँग झिकी पाउँ भन्ने निवेदकको परेको उजूरीमा ०३६।१।१०।२ को सरजमीन मुचुल्कामा पनि कि.नं. ५८ कित्तामा पक्की घर बनिराखेको देखिएको हुँदा घरबारीको लागि झिक्न नमिल्ने भन्ने विपक्षी का.न.पं. बैठकबाट ०३६।८।१९ मा निर्णय भएको देखिन्छ । यस्तो घरबारीको निमित्त जग्गा झिकी पाउँ भन्ने उजूरीमा निर्णय दिनपाउने विपक्षी का.न.पं.लाई भूमिसम्बन्धी ऐन, २०२१ को दफा २७ ले अधिकार प्राप्त भएकै र कानुनद्वारा अधिकार प्राप्त अधिकारी विपक्षी का.न.पं.बैठकले आफ्नो अधिकारक्षेत्रभित्र रही सरजमीन समेतको सबूत प्रमाण मूल्यांकन गरी गरेको उक्त निर्णयमा प्रत्यक्ष कानुनी त्रुटि भएको नदेखिएकोले निवेदकको माग बमोजिमको आदेश जारी गर्न मिलेन । प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज हुने ठहर्छ । मिसिल नियम बमोजिम बुझाइदिनु ।

 

उक्त रायमा सहमति छ ।

 

न्या. बब्बरप्रसाद सिंह

 

इति सम्वत् २०३७ साल फाल्गुण २२ गते रोज ५ शुभम् ।