निर्णय नं. ६८६१ - लागू औषध
निर्णय नं. ६८६१ ने.का.प. २०५७ अङ्क २
संयुक्त इजलास
माननीय न्यायाधीश श्री अरबिन्दनाथ आचार्य
माननीय न्यायाधीश श्री भैरवप्रसाद लम्साल
सम्वत २०५३ सालको फौ.पु.नं. ... १२९६
फैसला मितिः २०५७।१।८।५
मुद्दाः लागू औषध ।
पुनरावेदक/वादीः प्र.ना.नि.संजय बस्नेतको प्रतिवेदनले श्री ५ को सरकार
विरुद्ध
विपक्षी/प्रतिवादीः काभ्रेपलाञ्चोक जिल्ला, मंगलटार गा.वि.स. वडा नं.७ घर हुने कुमार लामा
§ प्रतिवादी कुमार लामालाई लागू औषध (नियन्त्रण) ऐन, २०३३ को दफा ४(१)(ग) अनुसार सजायको दावी भएकोमा प्रतिवादी प्रहरी समक्ष बयान गर्दा कसूरमा सावित भै बयान गरे पनि अदालतमा बयान गर्दा कसूरमा इन्कार रही बयान गरेको पाइन्छ । प्रतिवादीबाट बरामद भएको दशी स्वरुप प्राप्त भएको २ ग्राम लागू औषध बरामद भएको भनिएको बरामदी मुचुल्काको रोहवरमा बस्ने कुनै पनि प्रहरी कर्मचारी अदालत समक्ष उपस्थित भै बरामद मुचुल्कालाई पुष्टि हुने गरी बकपत्र गरेको देखिंदैन । सो मुचुल्कामा बस्ने राजेश श्रेष्ठ र सदनकुमार झाले अदालतमा उपस्थित भै बकपत्र गर्दा बरामद भएको भनेको लागू औषध प्रतिवादी कुमार लामाबाट बरामद भएको देखेको होइन, प्रहरीले साक्षी बसी दिनुहोस भनेकोले सही गरी दिएको सम्म हो भनी लेखाई दिएबाट उक्त बरामदी मुचुल्का नै संदिग्ध अवस्थाको देखिँदा त्यस्तो संदिग्ध अवस्थाको बरामदी मुचुल्कालाई प्रमाणमा ग्रहण गर्न मिल्ने अवस्था देखिएन । प्रतिवादीको अदालतको इन्कारी बयान निजको साक्षीहरुबाट समर्थित भएको देखिन्छ । यसरी प्रहरी समक्ष कसूरमा सावित भई गरेको प्रतिवादीको बयान शंकारहित तवरबाट पुष्टि हुने कुनै भरपर्दो प्रमाणको अभावमा संदिग्ध अवस्थाको बरामदी मुचुल्काको भरमा प्रतिवादीलाई कसूरदार ठहराउन न्याय संगत हुने नदेखिँदा प्रतिवादी कुमार लामालाई कसूरदार ठहराएको शुरु काठमाडौं जिल्ला अदालतको फैसला पुनरावेदन अदालत पाटनबाट उल्टी गरी प्रतिवादीलाई सफाई दिने ठहराएको इन्साफ मनासिव हुँदा सदर हुने ।
(प्र.नं.१६)
पुनरावेदक वादी तर्फबाटः विद्बान सह-न्यायाधिवक्ता श्री नरेन्द्रकुमार पाठक
प्रत्यर्थी प्रतिवादी तर्फबाटः X
अवलम्बित नजिरः X
फैसला
न्या.अरबिन्दनाथ आचार्यः पुनरावेदन अदालत पाटनको मिति २०५२।७।१४ को फैसला उपर पुनरावेदन परेको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य एवं ठहर यस प्रकार छः
2. का.जि.किर्तिपुर बस्ने कुमार लामाले लागू औषध बिक्री वितरण गर्छन भन्ने बुझिन आएकोले कारवाही गर्नु हुन भन्ने समेतको लागू औषध नियन्त्रण अधिकारीको अपराध अनुसन्धान शाखालाई लेखेको पत्र ।
3. किर्तिपुर डेरा गरी बस्ने कुमार लामालाई गणेशस्थान अगाडि फेला पारी २ ग्राम लागू औषध बरामद गरी गराई दिएका छौं भन्ने समेत व्यहोराको बरामदी मुचुल्का ।
4. म आज भन्दा ७ दिन अघि विरगंज गई एक जना तराईबासीसँग खैरो हिरोइन एक ग्रामको रु.१५०।- का दरले २ ग्राम रु.३००।- मा खरिद गरी चम्पासिंहलाई भेटी बिक्री गर्न पर्खदा मलाई प्रहरीले पक्राउ गर्यो भन्ने समेत व्यहोराको कुमार लामाको अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष भएको बयान ।
5. मिति २०४९।११।३ गते कुमार लामालाई लागू औषध हिरोइन सहित पक्राउ गरी लगेको भनी सुनेको हौ भन्ने समेत व्यहोराको सर्जमिन मुचुल्का ।
6. चम्पासिंह लामाले कुमार लामालाई लागू औषध लिन पठाई चम्पा सिंह लामालाई बेच्न खोजेको अवस्थामा पक्राउ परेको प्रष्ट हुन आएकोले लागू औषध (नियन्त्रण) ऐन, २०३३ को दफा १४(१)(ग) अनुसार सजाय हुन माग दावी लिइएको अभियोग पत्र ।
7. मबाट लागू औषध बरामद भएको होइन । प्रहरीले मेरो साथी दानबहादुरलाई भेटी कुटपिट गरेपछि मेरो ट्याम्पोको नम्बर बताएछ । त्यसैबाट मलाई पक्राउ गरी ल्याएको हो । मैले लागू औषधको कारोबार गरेको छैन भन्ने समेत व्यहोराको कुमार लामाको काठमाडौं जिल्ला अदालतमा भएको बयान ।
8. कुमार लामाबाट बरामद भएको लागू औषध मेरो सामुन्नेबाट बरामद भएको होइन । प्रहरीले कुमार लामा र लागू औषध समेत वडा कार्यालयमा ल्याई कुमार लामाबाट बरामद भएको भनी सहिछाप गरिदिएको हो । लागू औषध के कति थियो मलाई थाहा छैन भन्ने समेत व्यहोराको बरामदी मुचुल्काका मानिस का.म.न.पा. वडा नं. १९ का सचिव राजेश श्रेष्ठले गरेको बकपत्र ।
9. हामीलाई साक्षी बसिदिनु होस भनेर प्रहरीले भनेकोले साक्षी बसी दिएको हो । हाम्रो सामुन्नेबाट लागू औषध बरामद भएको देखेको होइन भन्ने समेत व्यहोराको सदन कुमार झाले अदालतमा गरेको बकपत्र ।
10. प्रतिवादी कुमार लामाले २ ग्राम खैरो हिरोइन खरिद गरी बिक्री वितरण गर्न हिडेको अवस्थामा प्रहरीबाट पक्राउ परेको पुष्टि हुन आयो । प्रतिवादीले लागू औषध (नियन्त्रण) ऐन, २०३३ को दफा ४(घ)(च) को कसूर गरेकोले ऐ.को दफा १४(१)(ज) ले पाँच वर्ष कैद र जरिवाना रु.२०००।– समेत हुने ठहर्छ भन्ने शुरु काठमाडौं जिल्ला अदातको फैसला ।
11. कठमाठौं जिल्ला अदालतले म उपर लागू औषध (नियन्त्रण) ऐन, २०३३ को दफा १२ बमोजिम प्रमाणको भार वहन गर्न नसकेको भन्ने आधारमा कसूरदार ठहर गरिएको फैसला गैरकानूनी एवं अन्यायपूर्ण भएकोले सो फैसला वदर गरी झुठ्ठा अभियोगबाट सफाई पाउँ भन्ने प्रतिवादी कुमार लामाको पुनरावेदन जिकिर ।
12. यसमा बरामदी मुचुल्काका साक्षीको भनाईबाट शुरु फैसला फरक पर्ने देखिँदा छलफलको निमित्त अ.वं. २०२ नं. बमोजिम विपक्षी झिकाउने भन्ने पुनरावेदन अदालत पाटनको आदेश ।
13. प्रतिवादी कुमार लामाले प्रहरी प्रतिवेदन दावीको कसुर गरेको भनी निजलाई सजाय गर्ने गरेको शुरु काठमाडौं जिल्ला अदालतको फैसला मिलेको नदेखिँदा वदर भई उल्टी हुने ठहर्छ । निज प्रतिवादीले प्रहरी प्रतिवेदन दावीको कसूरबाट सफाई पाउने ठहर्छ भन्ने पुनरावेदन अदालत पाटनको मिति २०५२।७।१४ को फैसला ।
14. प्रतिवादी कुमार लामालाई माग दावी बमोजिम सजाय हुनुपर्ने स्पष्ट हुँदा हुदै निजलाई सफाई दिएको पुनरावेदन अदालत पाटनको त्रुटिपूर्ण फैसला वदर गरी शुरु काठमाडौं जिल्ला अदालतबाट माग दावी बमोजिम सजाय हुने ठहर्याएको फैसला कायम गरी पाउँ भन्ने समेत वादी श्री ५ को सरकारको यस अदालतमा परेको पुनरावेदन पत्र ।
15. नियम बमोजिम पेश भएको प्रस्तुत मुद्दाको मिसिल अध्ययन गरी पुनरावेदक वादी श्री ५ को सरकारको तर्फबाट विद्बान सह-न्यायाधिवक्ता श्री नरेन्द्रकुमार पाठकले गर्नु भएको बहस समेत सुनी शुरु काठमडौं जिल्ला अदालतको फैसला उल्टी गरी प्रतिवादीलाई सफाई दिने ठहर्याएको पुनरावेदन अदालत पाटनको फैसला मिले नमिलेको सम्बन्धमा निर्णय दिनु पर्ने हुन आयो ।
16. निर्णयतर्फ विचार गर्दा प्रतिवादी कुमार लामालाई लागू औषध (नियन्त्रण) ऐन, २०३३ को दफा ४(१)(ग) अनुसार सजायको दावी भएकोमा प्रतिवादी प्रहरी समक्ष बयान गर्दा कसूरमा सावित भै बयान गरे पनि अदालतमा बयान गर्दा कसूरमा इन्कार रही बयान गरेको पाइन्छ । प्रतिवादीबाट बरामद भएको दशी स्वरुप प्राप्त भएको २ ग्राम लागू औषध बरामद भएको भनिएको बरामदी मुचुल्काको रोहवरमा बस्ने कुनै पनि प्रहरी कर्मचारी अदालत समक्ष उपस्थित भै बरामद मुचुल्कालाई पुष्टि हुने गरी बकपत्र गरेको देखिदैन । सो मुचुल्कामा बस्ने राजेश श्रेष्ठ र सदनकुमार झाले अदालतमा उपस्थित भै बकपत्र गर्दा बरामद भएको भनेको लागू औषध प्रतिवादी कुमार लामाबाट बरामद भएको देखेको होइन, प्रहरीले साक्षी बसी दिनुहोस भनेकोले सही गरी दिएको सम्म हो भनी लेखाई दिएबाट उक्त बरामदी मुचुल्का नै संदिग्ध अवस्थाको देखिँदा त्यस्तो संदिग्ध अवस्थाको बरामदी मुचुल्कालाई प्रमाणमा ग्रहण गर्न मिल्ने अवस्था देखिएन । प्रतिवादीको अदालतको इन्कारी बयान निजको साक्षीहरुबाट समर्थित भएको देखिन्छ । यसरी प्रहरी समक्ष कसूरमा सावित भई गरेको प्रतिवादीको बयान शंकारहित तवरबाट पुष्टि हुने कुनै भरपर्दो प्रमाणको अभावमा संदिग्ध अवस्थाको बरामदी मुचुल्काको भरमा प्रतिवादीलाई कसूरदार ठहराउन न्याय संगत हुने नदेखिँदा प्रतिवादी कुमार लामालाई कसूरदार ठहराएको शुरु काठमाडौं जिल्ला अदालतको फैसला पुनरावेदन अदालत पाटनबाट उल्टी गरी प्रतिवादीलाई सफाई दिने ठहराएको इन्साफ मनासिव हुँदा सदर हुने ठहर्छ । वादी श्री ५ को सरकारको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन । मिसिल नियमानुसार गरी बुझाई दिनु ।
उक्त रायमा म सहमत छु ।
न्यायाधीशः भैरवप्रसाद लम्साल
इति सम्वत २०५७ साल वैशाख ८ गते रोज ५ शुभम्...........।