निर्णय नं. ६१०६ - ठगी

निर्णय नं. ६१०६     ने.का.प. २०५२                        अङ्क ११

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री केशवप्रसाद उपाध्याय

माननीय न्यायाधीश श्री गोविन्दबहादुर श्रेष्ठ

सम्वत् २०५१ सालको फौ.पु.नं. ८१८

फैसला मिति  : २०५१।१२।२१।४

मुद्दा : ठगी ।

पुनरावेदक/प्रतिवादी : भोला वारिनको श्रीमती जिल्ला रुपन्देही तैनुहवा गा.वि.स. वार्ड नं. ४ तैनहुवा बस्ने वर्ष ३६ को सकुन्ती वारिनको वारेस भै आफ्नो हकमा समेत बद्री वारिनको      छोरा ऐ ऐ बस्ने वर्ष ३९ को भोला वारिन

विरुद्ध

विपक्षी/वादी : चिगु वारीको पत्नी ऐ.ऐ. धमौली गा.वि.स. वार्ड नं ७ अहिरौली बस्ने अं. वर्ष ६७ की पियारी वारिन

§  अड्डामा लिखत पास हुँदा अड्डाले लिखत देखाई सुनाई सहिछाप गर्ने गराउने हुँदा त्यस्तो लिखतलाई ठगी गरेको ठहर्‍याएको पुनरावेदन अदालत बुटवलको फैसला मिलेको नदेखिने।

(प्रकरण नं. १२)

पुनरावेदक प्रतिवादीतर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री शुदर्सननीधि तिवारी

विपक्षी बादी तर्फबाट : x

अवलम्बित नजीर : x

फैसला

     न्या. केशवप्रसाद उपाध्याय : पुनरावेदन अदालत बुटवलको फैसला उपर न्याय प्रशासन ऐन, २०४८ को दफा ९(१)(ग) अनुसार यस अदालतमा पर्न आएको प्रस्तुत मुद्दामा पुनरावेदन सहितको संक्षिप्त व्यहोरा यस प्रकार छ :–

      २.    प्रतिवादी मध्ये सुकुन्ती मेरा जेठाज्यूकी छोरी र भोला वारीन ज्वाई हुन् । म बृद्ध महिलाको कुनै सन्तान नभएकोले मेरो सेवा गर्ने शर्तमा मेरो हक भोगको जि.रु.गा.पं. खुदावार वार्ड नं. २(ख) कि.नं. १४५ समेतका १४ कित्ताको ज.वि. २–१७–१३, २०४२।११।२१ मा मालपोत कार्यालयबाट प्र. सकुन्तीका नाममा शेष पछिको बकसपत्र पारीत गरी दिएकी थिएँ । २०४३ साल बैशाखमा म विरामी पर्दा विपक्षीहरुले मेरो सेवा टहल नगरी तेरो सम्पत्ति हाम्रो नाममा भै सकेको छ जेसुकै गर भनी भनेकाले जि.का.मा समेत उजुरी दिएकी थिएँ । सोही निवेदनको आधारमा विपक्षीलाई खोजी हुँदा फेला नपरेकोले मलाई अदालतमा जानु भनी सुनाए बमोजिम फिराद गर्न आएको छु । मेरो तपसीलको चल सम्पत्ति र पारित बकसपत्र बमोजिमको अचल सम्पत्ति समेत विपक्षीले ललाई फकाई ठगी गरेको हुँदा ठगीको ४ नं. बमोजिम बिगो दिलाई सजाय गरी पाउँ भन्ने फिराद दावी ।

      ३.    वादीले दावी लिएको अचल सम्पत्ति पारित बकसपत्र बमोजिम म प्रतिवादी सकुन्तीका नाउँमा प्राप्त भएको हो । चल अचल सम्पत्तिको हकमा वादीले हुलिया खुलाउन र हामीले कट्टा लग्यौं सो समेत खुलाउन सकेको देखिँदैन । हामीले वादीको सेवा टहल गरेका छौं । वादी बिरामी भएको र हामीले सेवा टहल नगरेको पनि होइन । वादीले बकसपत्र बदर गराएर फिर्ता लिएमा हामीले गरेको सेवा वादीबाट फिर्ता पाउनु पर्छ । जिल्ला कार्यालयमा दिएको भनी वादीले उल्लेख गरेको निवेदनमा निर्णय नहुँदै अर्को मुद्दा दिन मिल्ने होइन । रीतपूर्वक पारित भएको बकसपत्रको कागजलाई ठगी गरेको भन्न नमिल्ने हुँदा वादीको झुठ्ठा दावीबाट फुर्सद दिलाई वादीलाई नै सजाय गरी पाउँ भन्ने प्रतिवादी जना २ को संयुक्त प्रतिउत्तर जिकिर ।

      ४.    मालपोत कार्यालयबाट रजिष्ट्रेशन पारित भएको लिखतलाई झुक्याई पारित गराए भन्ने कुरा विश्वसनीय नदेखिएकोले वादी दावी बमोजिम प्रतिवादीहरुले ठगी गरेको नदेखिएको र वादी दावी बमोजिमको हालैको बकसपत्रको लिखतलाई प्रतिवादीहरुले ठगी गरी पास गरी लिएको हो भनी प्रतिवादीहकलाई कसुरदार ठहर्‍याउन न्यायोचित नहुने हुँदा प्रतिवादीहकले ठगी गरेको सम्पत्ति फिर्ता दिलाई भराई सजाय समेत गरी पाउँ भन्ने वादी दावी पुग्न नसक्ने ठहर्छ भन्ने शुरु रुपन्देही जिल्ला अदालतको मिति २०४५।१२।२७ को फैसला ।

      ५.    विपक्षीले मसँग शेषपछिको बकसपत्र लेखाउन पर्नेमा झुक्याई गफलयतमा पारी हालैको बकसपत्र लेखाई विश्वासघात गरेको देखिँदा सरजमीन बुझी शुरुको फैसला बदर गरी दावी बमोजिम शुरु फैसला सहितको मिसिल झिकाई इन्साफ पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको वादीको तत्कालिन लुम्बिनी अञ्चल अदालतमा परेको पुनरावेदन ।

      ६.    स्त्री अंशधनको परिपे्रक्ष्यमा शुरु इन्साफ विचारणीय हुँदा अ.बं. २०२ नं. बमोजिम विपक्षी झिकाई पेश गर्नु भन्ने तत्कालिन लुम्बिनी अञ्चल अदालतको आदेश ।

      ७.    चल सम्पत्तिको हकमा वादी दावी पुग्न सक्दैन । वादीका नाउँमा कुनै अचल सम्पत्ति बाँकी नराखी शेषपछिको बकसपत्र भनी झुक्याई हालैको बकसपत्र पारित गराएको कुरा प्राकृतिक न्यायको सिद्धान्त भित्रको नहुँदा ठगीको परिभाढाा भित्र समेतको हुँदा शुरु रुपन्देही जिल्ला अदालतले वादी दावी पुग्न नसक्ने गरी गरेको फैसला नमिलेको हुँदा सो हदसम्म केही उल्टी हुने ठहर्छ भन्ने समेत व्यहोराको पुनरावेदन अदालत बुटवलको मिति २०५०।७।१८।४ को फैसला ।

      ८.    हाम्रो सबुद प्रमाणको पुनमूल्यांकन गरी वास्तविकताको छानविन र न्यायोचित इन्साफ भै पुनरावेदन अदालत बुटवलको त्रुटिपूर्ण फैसला उल्टाई वादीका झुठ्ठा दावी अभियोगबाट फुर्सद गराई पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको यस अदालतमा परेको प्रतिवादीको पुनरावेदन ।

      ९.    यसमा पुनरावेदन अदालत, बुटवलको फैसला फरक पर्ने देखिँदा अ.बं. २०२ नं. बमोजिम विपक्षी झिकाई पेश गर्नु भन्ने समेत व्यहोराको यस अदालत, संयुक्त इजलासको मिति २०५१।१२।६ को आदेश ।

      १०.    नियमानुसार पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा पुनरावेदन सहितको मिसिल अध्ययन गरियो यसमा पुनरावेदक प्रतिवादी सकुन्ती वारिन समेतका तर्फबाट उपस्थित विद्वान अधिवक्ता श्री सुदर्शन निधि तिवारीले मुलुकी ऐन स्त्री अंशधनको २ नं. अनुसार छोरा नभएको विधवा पियारी वारिनले आफ्नो अचल सम्पत्ति सकुन्ती वारिनलाई हालैको बकसपत्र पारित गरी दिँदा प्राकृतिक न्यायको सिद्धान्त विपरीत भयो भन्न मिल्दैन । रजिष्ट्रेशनको १ नं. अनुसार मालपोत कार्यालयले पारित गरी दिएको कागजलाई ठगीको १ नं. अनुसार ठगी गरेको भन्न नमिल्ने हुँदा प्रतिवादीले ठगी गरेको ठहर्‍याएको पुनरावेदन अदालत, बुटवलको इन्साफ त्रुटिपूर्ण भएकोले बरद हुनु पर्छ भनी बहस गर्नु भयो । प्रत्यर्थी वादी पियारी वारिनका वारेस श्री सुरेन्द्र सिं सिलवालले प्रतिवादीहरुले शेषपछिको बकसपत्र भनी हालैको बकसपत्र गराई ठगी गरी पियारी वारिनलाई पालन पोषण नगरी घरबाट निकाला समेत गरी दिएका हुन् भनी गर्नु भएको बहस जिकिर समेत सुनियो । यसमा पुनरावेदन अदालत, बुटवलको फैसला मिलेको छ छैन भनी निर्णय दिनु पर्ने देखिन आयो ।

      ११.    आज निर्णय सुनाउन तोकिएको प्रस्तुत मुद्दामा निर्णयतर्फ विचार गर्दा मेरो चल अचल सम्पूर्ण सम्पत्ति शेषपछिको बकसपत्र भनी विपक्षीले ललाई फकाई हालेको बकसपत्र गरी लिई ठगी गरेको हुँदा सजाय गरी बिगो दिलाई पाउँ भन्ने फिराद दावी भएको र रीतपूर्वक रजिष्ट्रेशन पारीत भएको लिखतलाई ठगी गरेको भन्न मिल्दैन । वादीले दावी लिएको अचल सम्पत्ति हालैको बकसपत्रबाट सुकुन्ती वारिनका नाउँमा आएको हो भन्ने प्रतिउत्तर जिकिर रहेको देखिन्छ ।

      १२.   यसमा मिसिल संलग्न रहेको विवादित लिखतको प्रतिलिपिबाट वादी पियारी वारिनले प्रतिवादी सकुन्ती वारिनलाई हालैको बकसपत्र गरी दिएको देखिएको र सो कुरालाई लिखतका साक्षीको बकपत्रबाट समर्थन भै रहेको छ । अड्डामा लिखत पास हुँदा अड्डाले लिखत देखाई सुनाई सहिछाप गर्ने गराउने हुँदा त्यस्तो लिखतलाई ठगी गरेको ठहर्‍याएको पुनरावेदन अदालत बुटवलको फैसला मिलेको देखिएन सो फैसला उल्टी हुन्छ । वादी दावी नपुग्ने ठहर्‍याएको शुरु रुपन्देही जिल्ला अदालतको फैसला मिलेको देखिँदा सदर हुन्छ । अरु तपसील बमोजिम गर्नु ।

 

तपसील

पुनरावेदक प्रतिवादी भोला वारिन तथा सकुन्ती वारिन के.माथि इन्साफ खण्डमा लेखिए बमोजिम पुनरावेदन अदालत बुटवलको फैसला उल्टी भई प्रतिवादीले ठगी गरेको नठहरेकोले पुनरावेदन अदालत बुटवलको फैसलाको तपसील खण्डको १ नं. मा कायम भएको कैद र जरिवानाको लगत राख्नु नपर्ने हुँदा लगत कट्टा गर्नु भनी शुरु रुपन्देही जिल्ला अदालतमा लेखी पठाउनु १, पुनरावेदक प्रतिवादी भोला वारिन तथा सकुन्ती के माथि इन्साफ खण्डमा लेखिए बमोजिम पुनरावेदन अदालत बुटवलको फैसला उल्टी भै प्रतिवादीले ठगी गरेको नठहरेकोले निजहरुलाई जरिवाना नलाग्ने भएको हुँदा पु.बे.अ.को फैसला अनुसार रु. ५,०००।– जरिवाना मिति ०५०।९।१५ र नं. ११६४६ मा पुनरावेदन अदालत, बुटवलमा निजले बुझाएको देखि दासो रकम निजले, फिर्ता पाउने हुँदा कानुनको म्याद भित्र फिर्ता माग्न आए नियमानुसार फिर्ता दिनु भनी शुरु रुपन्देही जिल्ला अदालतमा लेखी पठाई दिनु १, पुनरावेदक प्रतिवादी के माथि इन्साफ खण्डमा लेखिए बमोजिम पुनरावेदन अदालतको फैसला उल्टी भै प्रतिवादीले ठगी गरेको नठहरेकोले निजहरुलाई पुनरावेदन अदालतका फेसला ठहर गरेको कैद नलाग्ने हुँदा पुनरावेदन अदालत बुटवलको फैसलाले ठहर गरेको कैद दिन ७ बापत यस अदालतमा पुनरावेदन अदालत मार्फत पुनरावेदन गर्दा पुनरावेदन अदालत बुटवलमा मिति ०५०।९।२८ र.नं. ००११५८ मा धरौट राखेको देखिँदा उक्त धरौटी रकम रु. १७५।– फिर्ता पाउने हुँदा कानुनको म्यादभित्र फिर्ता माग्न आए नियमानुसार फिर्ता दिनु भनी शुरु रुपन्देही जिल्ला अदालतमा लेखि पठाई दिनु १, मिसिल नियमानुसार गरी बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या. गोविन्दबहादुर श्रेष्ठ

 

इति सम्वत् २०५१ साल चैत्र २१ गते रोज ४ शुभम् ।