निर्णय नं. ६७६७ - डांका
निर्णय नं ६७६७ ने.का.प. २०५६ अङ्क ८
संयुक्त इजलास
माननीय न्यायाधीश श्री केदारनाथ उपाध्याय
माननीय न्यायाधीश श्री दिलीपकुमार पौडेल
संम्वत २०५२ सालको फौज्दारी पुनरावेदन नं.१२५३
फैसलमा मिति २०५६।१।२।५
मुद्दा : डांका ।
पुनरावेदक/वादी : उमादेवीको जाहेरीले श्री ५ को सरकार
विरुद्ध
प्रत्यर्थी/प्रतिवादीः वारा जिल्ला दोहरी गाउँ विकास समिति वडा नं २ वस्ने विसुनी महत्तो धानुक समेत
§ विसुनी महचो पुण्य देव शंकर महरा वाहेकका अन्य प्रतिवादीहरुको जाहेरवालीको घरमा भएको मिति २०४५।३।९ गतेको वारदातमा संलग्नता नदेखिएपछि मुलुकी ऐन चोरीको महलको ६ नं ले गरेको व्यवस्था अनुरुप ५ वा सो भन्दा वढी व्यक्तिको जमात भइ जाहेरवालाको घरमा वारदात गरेको भनि डांकाको वारदातको संज्ञा दिन मिल्ने देखि न आएन । ५ भन्दा घटी ३ जना प्रतिवादीको मात्र संलग्नता रहेको अवस्था हुँदा जवरजस्ती चोरीको वारदातको संज्ञा दिन मिल्ने ।
(प्र.नं २६)
पुनरावेदक वादी तर्फवाट विद्वान सह न्यायाधिवक्ता श्री चेतनाथ घिमिरे
विपक्षी तर्फवाट :×
अवलम्विमत नजीर :×
फैसला
न्या. दिलीपकुमार पौडेल : पुनरावेदन अदालत, हेटौडावाट मिति २०५१।१०।२३ गते भएको फैसला उपर यस अदलतमा पुनरावेदन पर्न भाएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य र निर्णय यस प्रकार छ ।
२. मिति २०४५ समाल असार ९ गते राती खानपिन गरी आफ्नो उत्तर मुखको घरमा विरामी पतिलाई औषधी ख्वाइ रहेकोमा रातको ८,९ वजेको समयमानमालुम कुन दिसातर्फवाट डांकाक दल जवान ६ आइ म तथा पति वालवच्चा समेतको धनमाल भएको उक्त घर भित्र प्रवेश गरी डांकाहरुले मलाइ वन्दुक देखाइ तपसिल वमोजिमको धनमाल मडांका गर्दाको अवस्था डांकाहरुले वालेको टर्चको उज्यालोवाट चिनेकाले चिनेका विसुकी महत्रो, पुण्यदेव ठाकुर, शंकर महरा समेत जना ३ लाई चिनेको र अरु नचिनेका डाँका दलहरुले डांका वारदात गरी भाग्न लागेको अवस्था मैले साहस गरी डांका मध्येका विसुनी महतोलाई अगालोमारी समाइ गुहार भनि कराउँदा पुण्यदेवले मेरो उपर चक्कुप्रहार गरी मेरो दाहिने हात हत्केलामा लागी रगत पक्ष हुँदा पनि मैले विसुनीलाइ नछाड्दा अन्य डांका समेत सो ठाउमा आइ मलाइ लाठीद्धारा कुटपिट गरी लडाइ दिए मैले गुहार भनि कराएको आवजवाट गाउले आइ डांकाहरुलाइ लखेटदा विसुनी महतो भागी रहेको अवस्थमा वन नर्सरीको तारमा अल्झिदा मौकैमा प्रहरी समेत निजलाई पक्राउ गरी निजवाट वरामद भएको सामान सहित दाखिल गरेको छु । विगो रु.२०,०००। को धनमाल डांका गरी लगेको हुँदा धनमाल विगो दिलाई डांकाहरुलाई सजाय गरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोरको उमादेवीको जाहेरी दर्खास्त ।
३. मिति २०४५।३।९ गते रात ८,९ वजेको समयमा रामवहादुर कार्कीको घरमा डांकाहरुले डांका गरी भाग्न लागेको अवस्था वन नर्सरीको छेउमा मौकामा पक्राउ परेका राजेश भन्ने विसुनी महतो धानुकवाट सोही स्थानमा स्टिलको थाल विभिन्न साइजको थान ४ र तामाको अंखरा थान १ फुलाहा अंखोरा थान १ स्टिलको गिलास १, स्टिलको कचौरा १ वरामद भएको ठिक साचो हो भन्ने समेत व्यहोराको मौका मुचुल्का ।
४. मिति २०४५।३।९ गतेका दिन म आफ्नो गाउँ घरमा थिए रामध्यान महतो धानुकको घरमा पनि वसी रहेका थिए सोही समय पुण्यदेव ठाकुर कलैयातर्फवाट हामी भए ठाउमा आइ इनर्वासिराको किवियाह नदी छेउमा वस्ने १ जना पहाडनीको घरमा नगद रु ६००। र जिन्सी माल सामान समेत छ आज जाउ भनि सरसल्लाह गरी आफनै गाउँ दोहरीको विश्वनाथ साह, गोपिचन महतो, विकास महतो, जितुमहतो समेत भेला भइ अंदाजी ७ वजे जाहेरवालीको घरतर्फ जांदा पुण्यदेवले तिमीहरु त्यो पर खोलामा वस म वन्दुक लिएर आउछु भनि गएको र करिव २० मिनेट पछि आइ जाहेरवालीको घरमा ८ वजेको समयमा पुग्दा शंकर महरा समेत गरी जम्मा ७,८ जना भइ घरमा पुगी ढोका खुलाउदा हामी केही भित्र कोहि वाहिर प्रवेश गरी मालसामान झिक्ने गर्यौ र वरामती मुचुल्कामा उल्लेखभएको सानो ठूलो स्टिलको थाल ४ स्टिलको गिलास १ कचोरा २ लाठी १ तौलिया २ समेत वरामद गरेको हो भन्ने समेत व्यहोराको राजेश भन्ने विसुनी महतो धानुकको प्रहरीमा भएको वयान ।
५. विसुन महतो धानुकवाट दाखिल भएको भाडावर्तन देखाउदा देखे चिने देखिएको भाडा मेरै घरवाट डांका गरी गरेको भाडाहरु मेरै हो भन्ने समेत व्यहोराको जाहेरवाली उमादेवीको सनाखत कागज ।
६. ०४५।३।९ गते वेलुका ६ वजेदेखि ११ वजेसम्म म समेतका गाउलेहरु भइ पम्पिंग सेट चलाई खेतमा पानी पठाउने कार्य गरी रहेको छु मैले डांकामा सरीक भइ वारदात समेत गरे गएको होइन छैन भन्ने समेत व्यहोराको पुण्यदेवले प्रहरीमा गरेको वयान ।
७. जाहेरवालीको जाहेरीमा लेखिए अनुसारको धनमाल डांका भएको भन्ने कुरा ३ दिनपछि सुनि थाहा पाएको हुं जाहेरी दर्खास्तमा लेखिएको प्रतिवादी मध्येको पु०यदेवलाई मात्र चिन्दछु निज चोरी गर्ने खालका मानिस होइन वरामदी मुचुल्कामा लेखिए अनुसार प्रतिवादी राजेश भन्ने विसुनी महतो धानुकलाई जाहेरवाली समेत भइ समाते नसमातेको कुरा थाह छैन प्रतिवादी मध्यकै शंकर महरा चमार डांका वारदातमा आए नआएको पनि थाहा छैन र विसुनी महतो धानुकलाई वरामदी मुचुलमा लेखिए अनुसारको माल सामान सहित जाहेरवाली समेत भइ पक्राउ गरेका हुन भन्ने समेत व्यहोराको घटनास्थल सर्जमिन मुचुल्का ।
८. प्रतिवादी राजेश भन्ने विसुनी महतो, रामध्यान पुण्यदेव, विश्वनाथ विकाउ, जितुमहतो, शंकर महरा समेत भइ जाहेरवालीको हकभोगको श्री सम्पतिवाट हक मिटाउने उद्देश्यले मुलुकी ऐन चोरीको महलको ४ नं.को दफा ६ विपरित कसुर अपराध गरेको देखिन सिद्ध हुन आएकोले निज विरुद्ध महलमा लेखिएका प्रतिवादीहरुलाई सोही ऐनको दफा १४(४) वमोजिम सजाय भइ मजाहेरवालीको जाहेरी अनुसारको धनमाल विगो समेत भराइ दिने गरी न्याय इनसाफ पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको प्रहरी प्रतिवेदन ।
९. मैले डांका गरेको छैन डांका गर्ने व्यक्तिहरुलाई चिनेकोपनि छैन ०४५।३।९ गतेको डांका भो भएन मलाई केही थाहा छैन भन्ने समेत व्यहोराको पुण्यदेवले अदालतमा गरेको वयान।
१०. मैले डांका गरेको छैन कसले गरे त्यो पनि मलाई थाहा छैन वारदत भयो भनेको २ दिन पहिले जाहेरवालीले रक्सी वनाउने गरेकोमा मैले पनि रक्सी खाइ रु. ५। दिए रु. ५। दिन वांकी त्यसको सट्टा घडी राखेको सो घडी पछि लिन जांदा मलाइ उल्टै गाली गरी कुटपिट गरेको थियो सोही रिसइविवाट जाहेरवालीले म उपर जाहेरी दिएको हुन भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिवादी विसुनी महतोको अदालतमा भएको वयान ।
११. ०४५।३।९ का दिन म आफ्नो घरमा थिए जाहेरवालीको घरमा डांका गरेको छैन निजको घरमा डांका भो भएन मलाई थाहा छैन भन्ने समेत व्यहोराको विकास महतो धानुकले अदलतमा गरेको वयान ।
१२. ०४५।३।९ गतेका दिन म आफ्नो धरमा थिए अरु प्रतिवादीहरु कहां थिए मलाई थाहा छैन सो दिन रात जाहेरवालाको घरमा डांका वारदात गरेको छैन भन्ने समेत व्यहोरा जितु महतो धानुकले अदालतमा गरेको वयान ।
१३. ०४५।३।९ गतेको दिन आफ्नो ससुरालीमा थिए सो रात जाहेलवालाको घरमा डांका गर्न गएको पनि छैन डांका गरेको पनि छैन भन्ने समेत व्यहोराको शंकर महराचमारले अदालतमा गरेको वयान ।
१४. ०४५।३।९ गतेका दिन जिल्ला पर्सा मुरली श्रीपुरमा राजेन्द्रको घरमा पुजा भएकोले गएको थिए सो दिन रात जाहेरवालीको घरमा डांका गर्न गएको छैन डांका गरेको पनि छैन कसले डांका गरे मलाई थाहा छैन भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिवादी रामध्यानले अदालतमा गरेको वयान।
१५. ०४५।३।९ गतेका दिन आफ्नो पसलमा पसल चलाइ वसेको थिए अरु मानिस कहां थिए भेटघाट छैन मैले जाहेरवालाको घरमा डांका गरेको पनि छैन भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिवादी विश्वनाथ साहले अदालतमा गरेको वयान ।
१६. ०४५।३।९ गतेका दिन म मामाको घरमा गएको थिए अरु प्रतिवादीहरु कहां थिए मलाइ थाहा छैन सो रात जाहेरवालाको घरमा डांका परे नपरेको पनि मलाइ थाहा छैन भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिवादी गोपीचन महतो धानुकले अदालतमा गरेको वयान ।
१७. वरामदी मुचुल्कामा लेखिएका मानिसलाई अ.वं ११५ नं वमोजिम म्याद जारी गर्दा उपस्थित नभएको वरामदी मुचुल्कामा उल्लेखित दसी अभियुक्त शंकर महरा र पुण्यदेववाट वरामद भएको नदेखिंदा उक्त वरामदी मुचुल्कालाइ पनि निजहरुको विरुद्ध प्रमाण लिन सकिने अवस्था छैन । अभियुक्तहरुको इनकारी वयानलाई समर्थन निजहरुका साक्षीहरुले वकपत्र गरेको छैन । तसर्थ स्वतन्त्र सवुद प्रमाणको अभावमा पुण्यदेव रामध्कयान, शंकर। सवह्वनाथ, गोपीचन, जितु समेतले डाँका गरेको हो भनि कसुरदार हो भन्न ठहरानु मिल्ने नदेखिदा निजहरका हकमा दावी नपुग्ने अभियोगवाट सफाइ पाउने ठहर्छ । जाहेरवालालाइ प्रहार गरेको जाहेरवालाले गरेको वकपत्र निजलाई लागेको घा चोटले पनि प्रष्ट गरेको छ । तसर्थ अभियुक्तले प्रहरीमा गरेको साविती वयान वरामदी मुचुल्का र जाहेरवालाको वकपत्र समेतवाट समर्थीत हून आएकोले निज प्रतिवादी विसुन महतो धानुकले दावी वमोजिम कसुर गरेको र अभियुक्तलाई चोरीको १४(२) वमोजिम १.१/२ महिना कैद र ५५०। जरीवाना वापत कैद हुने ठहर्छ भन्ने समेत व्यहोराको वाराजिल्ला अदालतको जि.न्या. श्री रामेश्वरनाथ अमात्यवाट भएको मिति ०४७।२।३१ गतेको फैसला ।
१८. विसुनीले वयान गर्दा रामध्यान पुण्यदेव, शंकर जितु गोपीचन समेतका व्यक्ति भई डाका गरेकोमा पोल गरेका छन मौकामा पक्राउ परेका अभियुक्तले गरेको वयानलाइ विश्वास नगर्नुपर्ने कारण छैन तसर्थ डांका जस्तो जघन्य अपराध गर्ने प्रतिवादीहरुको इन्कारी वयानलार्इ समर्थन गर्न स्वतन्त्र प्रमाणको अभावमा सफाइ दिने गरेको शुरुको फैसला त्रुटिपूर्ण हुँदा प्रहरी प्रतिवेदन माग दावी वमोजिम सजाय गरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको पुनरावेदन पत्र ।
१९. यसमा शुरुवाट डांकाको वारदात भएको हो भनि केहि प्रतिवादीहरुलाई सफाइ दिइसकेपछि अरु १ जना प्रतिवादीलाई चोरीको कसुर हो भनि ठहराउको फैसला फरक पर्ने देखिंदा छलफलका अ.वं २०२ नं ले झगडीयालाई झिकाई नियमानुसार पेश गर्नु भन्ने पुनरावेदन अदालत हेटौडाको मिति २०५१।३।२१ गतेको आदेश ।
२०. प्रतिवादी मध्येका विसुनी महतो धानुक आफू कसुर गरेमा साचित भई प्रतिवादी मध्येकै पुण्यदेव ठाकुर वरै र शंकर महरा चमारलाई प्रहरीमा गरेको पोल जाहेरी दरखास्त एवं जाहेरी दरखास्त अनुरुपको जहेरवालीको वकपत्रवाट पुष्टि भएको र निज तीन जना वाहेक निजले पोलेका प्रतिवादीहरुको नामै खुल्ने गरी उक्त पोल वाहेक वारदातमा सामेल भएको कहीवाट नदेखिएको समेत कारण निज प्रतिवादीहरु विसुनी, पुण्यदेव र शंकर समेतलाई सोही महलको १४(२) नं वमोजिम सजाय हुन्छ निज पुण्यदेव र शंकर वाहेकका अन्य प्रतिवादीहरु उपरको पोल अन्य ठोस सवूद प्रमाण वाट पुष्टि भएको नदेखिएकोले निजहरु वाहेकका अन्य प्रतिवादीहरुलाई सफाइ दिने र निज विसुनीलाई सोही १४(२) नं वमोजिम सजाय गर्ने ठहर गरेको शुरु वारा जिल्ला अदालतको इन्साफ मिलेकै भइ सदर हुने भएतापनि जवरजस्ती चोरी ठहर गर्नुपर्नेमा डाँकाको दावी वमोजिम ठहर गरेको र निज पुण्यदेव र शंकर समेतले कसुर गरेको ठहर गरी निजहरुलाई समेत सजाय गर्नु पर्नेमा नगरेको नमिलेकोले उक्त इन्साफ सोही हदसम्म केही उल्टी हुन्छ भन्ने समेत व्यहोराको पुनरावेदन अदालत, हेटौडाका न्यायाधीश द्धय श्री प्रमोद विजयी तथा श्री दिपक राज जोशीवाट भएको फैसला ।
२१. प्रतिवादीहरु ७, ८ जनाको हुलहुज्जत भई हतियार समेत छाडी जाहेरवालीको घरमा जवरजस्ती डाका वारदात गरी विगो रु.२०,०००। वरावरको मधनममाल लगेको काम कुरा चोरीको ६ नं विपरितको स्पष्ट कसुर अपराध देखिंदा देखिदै उपरोक्त आधार प्रमाणलाई शुरु वारा जिल्ला अदालत र पुनरावेदन अदालत, हेटौडावाट समेत मुल्याकन नै नगरी प्रतिवादी विसुनीमहतो, पुण्यदेव र शंकर महरालाई ऐ.४ नं अन्तरगतको कसुर ठहर गरी ऐ १४(२) वमोजिम समजाय गर्ने गरी र अन्य पंतिवादीलाई सफाइ दिने गरी गरेको फैसला सम्पूर्ण रुपमा वदर गरी शुरु प्रकतिवेदन माग दावी वमोजिम सवै प्रतिवादीहरुलाई कसुर ठहर गरी सजायगरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको वादी श्री ५ को सरकारको तर्फवाट पर्न आएको पुनरावदेन पत्र ।
२२. नियमवमोजिम पेश हुन आएको प्रस्तुत पुनरावेदन सहितको मिसिल अध्ययन गरी हेर्दा मुलुकी ऐनको चोरी महलको ६ नं को विपरित कसुर गरेको भनि सोही ऐनको १४(४) वमोजिम सजाय गरी पाउँ भनि विसुनी महतो रामध्यान महतो पुण्यदेव ठाकुर वरै विश्वनाथ साह, जितु महतो शंकर महरा, गोपीचन महतो धानुक समेतका ७ जना व्यक्तिलाई प्रतिवादी वनाइ अभियोगपत्र दायर भएको प्रस्तुत मुद्दामा शुरु वारा जिल्ला अदालतले राजेन्द्र भन्ने विसुन महतोलाइ चोरीको महलको ४ नं. वमोजिम जवरजस्ती चोरीको कसुर गरेको ठहर्यार्इ सोही ऐनको १४(२) वमोजिम सजाय गरी अन्य ६ जना प्रतिवादीलाइ सफाइ दिइ गरेको फैसला उपर वादी श्री ५ को सरकारको पुनरावेदन पर्दा प्रतिवादी मध्येका राजेश भन्ने विसुनी महतो पुण्य देव ठाकुर तथा शंकर महरा चमारले जाहेरवालीको घरमा गइ जाहेरवालीलाइ कुटपीट गरी विगो रु.५५०। को धनमाल चोरीको महलको ४ नं वमोजिम जवरजस्ती चोरीको कसुर गरेको भनि सोही ऐन १४(२) नं वमोजिम सजाय हुने ठहर्याई अन्य प्रतिवादीहरुलाई सफाइ दिइ पुनरावेदन अदालत, हेटौडावाट भएको फैसलामा चित वुझेन अभियोग दावी फैसलामा चित्त वुझेन अभियोग दावी वमोजिम सवै प्रतिवादीहरु उपर मुलुकी ऐन चोरीको महलको ६ नं वमोजिम डांकाको कसुर कायम गरी सोही ऐनको १४(४) नं वमोजिम सजाय गरी पायं भन्ने वादी श्री ५ को सरकारको पुनरावेदन जिकिर रहेको र वादी श्री ५ को सरकारतर्फवाट उपस्थित विव्दात सह न्यायाधिवक्ता श्री चेतनाथ घिमिरेले जाहेरवालीको जाहेरी दरखास्तमा ७।८ जनाको हुल जमात भई हातहतियार समेत छाडी धनमाल लगेर जांदा एक जना विसुनी महतो धानुक पक्राउ परी निजवाट दशी समेत वरामद भएको र निजको अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष गरेको वयानमा आफूसमेत ७ जना भइ जाहेरवालीको घरमा डांका गरेको सावित भइ वयान कागज गरेको समेत वाट अभियोग दावी वमोजिम सवै प्रतिवादीहरुलाई डांकाको कसुरमा सजाय हुनुपर्ने भन्ने समेत प्रस्तुत गर्नु भएको वहस समेत वाट प्रस्तुत मुद्दामा जाहेरवालीको घरमा भएको वारदात डांकाको वारदात हो वा जवरजस्ती चोरीको र पुनरावेदन अदालतले जवरजस्ती चोरीको वारदात कायम गरी विसुनी महतो धानुक समेतका ३ जना प्रतिवादीहरुलाई जवरजस्ती चोरी गरेको ठहर्याएको फैसला मिलेको छ छैन भनि निर्णय दिनु पर्ने देखियो ।
२३. सर्वप्रथम मिति ०४५ साल आषाढ ९ गते रातीको वारदात भन्ने कुरामा कुनै विवाद छैन । सो वारदात डांकाको वारदात हो भन्ने वादी पक्षको कथन छ भने पुनरावेदन अदालत, वाट सो मिति २०४५।३।९ गते राती जाहेरवालीको घरमा भएको वारदात डाँका होइन जवरजस्ती चोरी हो भन्ने ठहर निष्कर्ष छ अव उक्त वारदात डांका हो वा जवरजस्ती चोरी हो भन्ने सम्वन्धमा कानूनमा के कस्तो व्यवस्था रहेको छ भनि हेर्नु पर्ने हुन्छ । चोरीको महलको ६ नं मा चार जना भन्दा वढताको जमात भइ जवरजस्ती चोरी वा रहजनीमा लेखिएको रीतसंग हात हतियार लिइ उठाइ छाडी वा हुल हुज्जत गरी चोरी गरेको डांका गरेको ठहर्छ भन्ने कानूनी व्यवस्था गरेको पाइन्छ । वाटोघाटो वा जंगलमा ढुकी जवरजस्ती चोरी गरेको रहजनी ठहर्छ भन्ने सोही चोरी महलको ५ नं मा व्यवस्था गरिएकोवाट प्रस्तुत मुद्दाको वारदात वाटोघाटो जंगलका वीचको नभइ जाहरवालीलाई घर भित्र पसी हात हतियार उठाइ जाहेरवालीलाई कुटपिट गरी डर त्रास देखाइ धनमाल लांदा लादै पक्राउ परेको अवस्था देखिन्छ । चोरीको ४ नं मा चोरी गर्दा कुटपिट हातपात गरी वा वांधि थिची वा उतिखेरै ज्यान लिने वा जिउ जखम अ.गभंग गर्ने डर त्रास गराइ वा भित्र परेको मानिस निस्कन नहुने गरी ढोका वन्द गरी चोरी गरेमा वा चोरी गरेको थाहापाइ मौकैमा वा लखेट्दै गइ माल लिन वा चोर पक्रन खोज्दा चोरले माथि लेखिए वमोजिम जोर जुलुस गरेमा वा सो वमोजिम केहि नगरे पनि नावालकको जिउको धनमाल खोसीचोरी गरेकोमा जवरजस्ती चोरी गरेको ठहर्छ भनि जवरजस्ती चोरीको परिभाषित गरेको देखिन्छ । यसरी उपरोत्त, कानूनी व्यवस्थाको समग्ररुपमा हेर्दा ५ वा वढीको जमात भइ वाटोघाटो जंगल वा अनेत्र ठाउँमा जवरजस्ती चोरी गरेमा डांकाको वारदात मानिने र सो भन्दा कमको जमात भए जवरजस्ती चोरीको वारदात वाटाघाटो वजंगलमा गरेमा रहजनी र सो वाहेक अन्य ठाउँमा जवरजस्ती चोरीका रीत संगतको चोरी गरेमा जवरजस्ती चोरीको वारदात मान्नु पर्ने कानूनी व्यवस्था गरेको देखिन्छ । जवरजस्ती चोरी र डांकाको वारदातमा उक्त वारदातमा संलग्न हुने व्यक्तिहरुको संख्याको आधारमा मात्र अमूक वारदात डांकाको हो वा जवरजस्ती चोरीको भनि छुट्याउन सकिने देखिन्छ। यसरी वारदातमा संलग्न व्यक्तिको संख्याका आधारमा डांका र जवरजस्ती चोरीको भिन्नता गरेको छ ।
२४. अव प्रस्तुत मुद्दाको वारदात डांका वा जवरजस्ती के हो ? भन्ने सन्दर्भमा विचार गर्दा जाहेरवालीको मौकाको जाहेरीमा विसुनी महतो, पुण्यदेव ठकुर वरै शंकर महरा चमारको नाम किटानी उल्लेख भएको पाइन्छ । अन्य प्रतिवादीहरुको नाम उल्लेख गर्न सकेको पाइदैन । मौकामा दशी सहित पक्राउमा पर्ने विसुनी महतोचमारले आफू कसुरमा सावित भइ पुण्यदेव ठाकुर वरै समेतका सवै प्रतिवादीहरुलाई पोल गरेको देखिन्छ तापनि जाहेरवालीले किटानी पोल गरेमा प्रतिवादी वाहेकका अन्य व्रतिवादीहरु समेत सो वारदात संलग्नता रहेको वादी पक्षवाट पेश भएको कुनै प्रमाणवाट पुष्टि हुदैन । सर्जमिनका मानिस कसैले पनि यो यति संख्याका वयक्तिहरु आइ जाहेरवालीको धनमाल डांका गरेको भन्न सकेका छैनन् । मौकामा जाहेरवालीले पोल गरेका विसुनी महतो, पुण्यदेव अदालत, हेटौडाले जवरजस्ती चोरी गरेको ठहर्यार्इ तर्फ कुनै पुनरावेदन नै नगरी वसेको पाइन्छ । विसुनी महतो सहित मौकामा पक्राउ परी अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष सावितै रहेको र शुरु वारा जिल्ला अदालतवाट निजलाई जवरजस्ती चोरी गरेको ठहर्याएतर्फ पुनरावेदन अदालत समक्ष पुनरावेदन नै नगरी वसेको पाइन्छ । विसुनी महतो सहित मौकामा पक्राउ परी अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष सावितै रहेको र शुरु वारा जिल्ला अदालतवाट निजलाई जवरजस्ती चोरी गरेको ठहर्याएतर्फ पुनरावेदन अदालत समक्ष पुनरावेदन नै नगरी वसेको पनि पाइन्छ । यसरी ३ तीन जना प्रतिवादीहरुलाइ मुलुकी ऐन चोरीको महलको ४ नं वमोजिम जवरजस्ती चोरीको कसुर गरेको ठहर्याएतर्फ पुनरावेदन नै नगरेकाले ३ तीन जना प्रतिवादीहरुको उक्त वारदातमा संलग्नता रहेकोमा कुनै विवाद रहेन ।
२५. अव अन्य प्रतिवादीहरुको उक्त वारदातमा संलग्नता रहेको विसुनी महताको अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष गरेको वयान कागजवाट देखिनछ । निजले अदालत समक्ष आइ वयान गर्दा उक्त वयानलाई अस्वीकार गरेको देखिन्छ । निज विसुनी महतोको अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष कागज गर्दा वोलेको कुरा अन्य कुनै प्रमाण अर्थात् न त सर्जमिनका मानिसहको कथनवाट पुष्टि हुन्छ न त जाहेरी दरखास्तले पुष्टिगरेको छ ती रामध्यान महतो, विश्वनाथ शाह गोठ,गोपीचन महतो धानुक जितुमहतो कसुरमा इन्कारी देखिएका छन् । निजका साक्षीहरुको वकपत्रवाट इन्कारी प्रतिवादीको कथन पुष्टी भएको छ । यस्तो अवस्थामा विसुनी महतो पुण्यदेव शंकर महरा वहेकका अन्य प्रतिवादीको वारदातमा संलग्नत रहेको देखिंदैन ।
२६. यसरी विसुनी महतो पुण्य देव शंकर महरा वाहेकका अन्य प्रतिवादीहरुको जाहेरवालीको घरमा भएको मिति ०४५।३।९ गतेको वारदातमा संलग्नता नदेखिएपछि मुलुकी ऐन चोरीको महलको ६ नं ले गरेको व्यवस्था अनुरुप ५ वा सो भन्दा वढी व्यक्तिको जमात भइ जाहेरवालाको घरमा वारदात गरेको भनि डाँकाको वारदातको संज्ञा दिन मिल्ने देखिन आएन । ५ भन्दा धटी ३ जना प्रतिवादीको मात्र संलग्नता रहेको अवस्था हुँदा जवरजस्ती चोरीको वारदातको संज्ञा दिन मिल्ने नै देखिन्छ ।
२७. अव माथि लेखिए वमोजिम जाहेरवालीको घरमा मिति ०४५।३।९ मा विसुनी महतो समेतका ३ जना प्रतिवादीको संलग्नतामा जवरजस्ती चोरीको वारदात भएको देखिएकोले ति प्रतिवादीहरुलाई पुनरावेदन अदालत, हेटौडाले डांकाको कसुर गरेको नठहर्याई चोरीको ४ नं वमोजिम जवरजस्ती चोरीको कसुर गरेको ठहर्याएको फैसला नमिलेको भन्न मिल्ने देखिन आएन । अभियोग दावी वमोजिम डांकाको वारदात कायम गरी सवै प्रतिवादीहरुलाई डांकाको कसुरमा सजाय हुनुपर्ने भन्ने वादी श्री ५ को सरकारको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन । पुनरावेदन अदालत, हेटौडाको मिति ०५१।१०।२३ गतेको फैसलमा मनासिव ठर्हछ । मिसिल नियमानुसार गरी बुझाई दिनु ।
उक्त रायमा म सहमत छु ।
न्या. केदारनाथ उपाध्याय
इति सम्व्त २०५६ साल वैशाख २ गते रोज ५ शुभम् ........................।