निर्णय नं. ६७१० - हक कायम वण्डापत्र लिखत वदर दर्ता
निर्णय नं. ६७१० ने.का.प २०५६ अङ्क ४
संयुक्त इजलास
माननीय न्यायाधीश श्री गोविन्दवहादुर श्रेष्ठ
माननीय न्यायाधीश श्री दीलीपकुमार पौडेल
संवत् २०५२ सालको दे.पु.नं.... ३१६७
फैसला मितिः २०५५।७।३०।२
मुद्दाः हक कायम वण्डापत्र लिखत वदर दर्ता ।
पुनरावेदक
प्रतिवादीः रौटहट जिल्ला जोकहा गा.वि.स. वडा नं. २ वस्ने शेख मुसिर
विरुद्ध
प्रत्यर्थी
वादीः रौतहट जिल्ला जोकाहा गा.वि.स. वडा नं. २ बस्ने भरनी शेखिन ।
§ मिति ०३७।१।८ मा भएको अंशवण्डाको कागज प्रतिवादीहरु वावु शेख मसिर र छोरा शेख मजारुल बीच मात्र भएको देखिन्छ उक्त वण्डापत्र सवै अंशियार बीच भएको पनि देखिदैन । मुलुकी ऐन अंशवण्डाको महलको १ नं. मा अंशवण्डा गर्दा वावु आमा स्वास्नी छोराहरुको जियजियको अंश गर्नु पर्छ भन्ने उल्लेख छ भने ऐ. को २ नं. मा अंशवण्डा गर्दा अंश पाउने सवैको वरावर अंश गर्नु पर्दछ भन्ने उल्लेख छ । ०३७।१।८ को वण्डापत्र बमोजिम प्रतिवादी शेख मजारुलले वावुको भागमा परेको जग्गा र आफ्नो भागमा परेको भनी देखाएको सम्पत्ति असमान देखिन्छ । यसरी असमान रुपमा र कानूनी रीत समेत नपुगी भएको अंशवण्डाबाट अंश पाउने अंशियारले घटी अंश पाउन भन्ने उद्देश्य गरेको प्रष्ट हुँदा कानूनको रीत समेत नपुगी दुरासय पुर्ण भावनाबाट भएको त्यस्तो लिखत भएकै कारणले अंशियारको हकमा आघात पार्ने प्रष्ट हुँदा ०३७।१।८ को वण्डापत्र लिखत वदर भई सो लिखतमा उल्लेखित अचल सम्पत्तिमा तीन भाग मध्ये एक भागमा प्रत्यर्थी वादीको हक कायम समेत हुने ठहर्याएको पुनरावेदन अदालत हेटौडाको इन्साफ मनासिव ठहर्छ ।
(प्र.नं. ९)
पुनरावेदक प्रतिवादी तर्फबाटः
प्रत्यर्थी वादी तर्फबाटः
अवलम्वित नजिरः
फैसला
न्या. गोविन्दबहादुर श्रेष्ठः न्यायप्रशासन ऐन, २०४८ बमोजिम दायर हुन आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य एबं ठहर यसप्रकार छः
२. प्रतिवादी शेख मसिर मेरो ससुरा तथा प्रतिवादी शेष मजारुलहक भन्ने शेख मजरुलहक मेरो पति हुनुहुन्छ । सासू सुसुरा लोग्ने सौता समेतले खान लाउन नदिई घरबाट निकाला गरी दिएकोले निजहरु उपर २०४५ सालको दे.नं. १३२४ को अंश मुद्दाको नालेस गर्दा अंश पाउने ठहरी यसै अदालतबाट मिति २०४६।२।१५।१ मा फैसला भएको छ । यता जालसाजी व्यवहारबाट वण्डा पत्र खडा गरी गराई सासू ऐ. सो सेखिनबाट ०४५ सालको दे.नं. १३४६ को अंश मुद्दा गराई मिति ०४६।६।२३ गतेमा मिलापत्र गरी लिएतर्फ दे.नं. १९२१ का हक कायम मिलापत्र वदर नालेस गरेकै छु । मिति ०३७।१।८।१ मा द.नं. ३४६८ मा मालपोत कार्यालय रौतहटबाट वण्डापत्र पारीत गराई लिए उपर जालसाजी मुद्दाको नालेस दर्ता गराएको छु । उक्त अवैध तरिकाबाट गरेको वण्डापत्र जग्गामा मेरो पतिको अंशबाट ३ खण्डको १ खण्डको अंशियार नभएकोले नालेस गर्न आएको छु । मिति ०३७।१।८।१ को वण्डापत्रबाट शेख मसिरको अंशभागमा परेको ०.१३.१ जग्गा मध्ये प्रत्येक कित्ताको पश्चिम तर्फबाट शेख मसिरको अंशभागमा परेको ०.१३.१ जग्गा मध्ये प्रत्येक कित्ताको पीश्चमतर्फबाट मोल रु ३००। जाने ०.१.९ जग्गा र दे.नं. १९२१ को मुद्दामा उल्लेख भएको भागको वण्डापत्र वदर गरी मेरा नाममा गर्दा नामसारी समेत गराई पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको वादीको फिराद दावी ।
३. हामीहरुले आ–आफ्नामा हित्तचित्त नमिल्दा भाग नरम गरम मिलाई वण्डापत्र गरे गराएको कुरा यी वादी मेरो श्रीमती मेरै घरमा साथै रहेकोले थाहा हुँदा हुँदै ८ वर्ष पछि वण्डापत्र वदर गरी पाउँ भनी दिएको नालेस खारेजको भागी छ । यी वादीले मेरो अंशको सम्पत्तिबाट अंश पाउने नै हुँदा अंशतर्फ दावी गरी अंश पाउने फैसला पनि भइसकेको छ । तसर्थ मेरो साक्षी प्रमाण वुझि हामीहरुले भोग गरेको वण्डापत्र सदर समेत हुने गरी इन्साफ पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिवादी जिकिर ।
४. वण्डापत्र वदर गरी मेरा हक कायम गरी जग्गा मेरो नाममा दर्ता नामसारी गराई पाउँ भन्न वादीको फिराद दावी पुग्न नसक्ने ठहर्छ भन्ने शुरु रौतहट जिल्ला अदालतको फैसला ।
५. शुरुले वादी दावी नपुग्ने ठहर्याएको फैसलामा चित्त वुझेन वादी हरनी शेखिनको पुनरावेदन पत्र ।
६. यसै लगाउको दे.नं. १६०९ को मुद्दामा झगडिया झिकाउने आदेश भएकोले यसमा पनि अ.बं. २०२ नं. बमोजिम प्रत्यर्थीलाई झिकाउने भन्ने पुनरावेदन अदालतको आदेश ।
७. यसमा सवै अंशियार पनि नवसेको र असमान रुपमा भएको अंशवण्डाबाट अंश पाउने अंशियारले घटी अंश पाउने भनने उद्देश्यले गरेको प्रष्ट हुने हुँदा कानून प्रतिकुल भएको वण्डापत्रबाट अर्का अंशियारको हक कुण्ठित हुने हुनाले शुरुले ०३७।१।८ को वण्डापत्रको आधार लिई वादी दावी पुग्न नसक्ने ठहर्याएको फैसलासंग सहमत हुन सकिएन । कानूनको रीत नपुगी भएको लिखतबाट कसैको हक जान नसक्ने र दुरासयपूर्ण भावनाबाट भएको यस्तो लिखत भएकै कारणले अंशियारको हकमा आघात पुग्न सक्ने हुनाले ०३७।१।८ को वण्डापत्र लिखत वदर भई सो लिखतमा उल्लेखित अचल सम्पत्तिमा तीन भाग मध्ये एक भागको तीन भाग लागी त्यस तीन भागको एका भागमा पुनरावेदिका वादीले हक समेत कायम हुने ठहर्छ भन्ने समेत पुनरावेदन अदालत हेटौडाको फैसला ।
८. म पुनरावेदक र छोरा मजरुन्जेल हक बीच अंशवण्डा हुँदा केही हदसम्म तलमाथि परेको कुरालाई अन्यथा भन्न मिल्ने अवस्था छैन । त्यसरी भएको अंशवण्डामा चित्त नवुझे म्याद भित्र उजूरी गर्नु पर्नेमा सो म्याद भित्र अंशियार छोराले चित्त बुझाई बसेको र प्रत्यर्थी वादीले छोराको अंशभागबाट मात्र अंश पाउने हुँदा म पुनरावेदक र छोरा बिच आपसी सहमती र मन्जुरीमा भएको वण्डापत्रलाई प्रत्यर्थीको अंश हकमा आघात पुर्याउने नियतले भएको भनी आत्मनिष्ठ आधारमा भएको फैसला त्रुटिपूर्ण छ । म पुनरावेदक र छोरा बीच आपसी समझदारीका आधारमा भएको अंशवण्डाको प्रत्यर्थी वादीको अंश हक कुण्ठित हुने अवस्था नभएको र प्रत्यर्थीले आफ्नो आफ्नो लोग्नेको नाममा रहेको सम्पत्तिबाट अंश पाउने ठहरी रौतहट जिल्ला अदालतबाट मिति ०४६।२।१५ मा भएको फैसला तर्फ कुनै सरोकार नराखी वण्डापत्र वदर गर्ने गरी गरेको पुनरावेदन अदालत हेटौडाको फैसला त्रुटिपुर्ण हुँदा वदर शुरु रौतहट जिल्ला अदालतको फैसला सदर गरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिवादीको यस अदालतमा परेको पुनरावेदन पत्र ।
९. नियम बमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा पुनरावेदकवारिस मोहित शाहले ०५३।६।११ देखिको तारिख गुजारी वसको प्रमाणित देखिए पनि अ.वं. २०१ नं. बमोजिम निर्णय दिनु पर्ने भई पुनरावेदन सहतिको मिसिल अध्ययन गरी मिति ०३७।१।८ को वादी दावी बमोजिम वण्डापत्र लिखत वदर भई हक कायम हुने समेत ठहर्याएको पुनरावेदन अदालत हेटौडाको फैसला मिले नमिलेको के रहेछ भनी निर्णय तर्फ विचार गर्दा यसमा मिति ०३७।१।८ मा भएको अंशवडाको कागज प्रतिवादीहरु वावु शेख मसिर र छोरा शेख मजारुल बीच मात्र भएको देखिन्छ । उक्त वण्डापत्र सबै अंशियार बिच भएको पनि देखिदैन । मुलुकी ऐन अंशवण्डाको महलको १ नं. मा अंशवण्डा गर्दा बावु आमा स्वास्नी छोराहरुको जियजियको अंश गर्नु पर्छ भन्ने उल्लेख छ भने ऐ. को २ नं. मा अंशवण्डा गर्दा अंश पाउने सवैको वरावर अंश गर्नु पर्दछ भन्ने उल्लेख छ । ०३७।१।८ को वण्डापत्र बमोजिम प्रतिवादी शेख मजारुलले बावुको भागमा परेको जग्गा र आफ्नो भागमा परेको भनी देखाएको सम्पत्ति असमान देखिन्छ । यसरी असमान रुपमा र कानूनी रीत समेत नपुगी भएको अंशवण्डाबाट अंश पाउने प्रष्ट हुँदा कानूनको रीत समेत नपुगी दुरासय पूर्ण भावनाबाट भएको त्यस्तो लिखत भएकै कारणले अंशियारको हकमा आघात पार्ने प्रष्ट हुँदा ०३७।१।८ को वण्डापत्र लिखत वदर भई सो लिखतमा उल्लेखित अचल सम्पतिमा तीन भाग मध्ये एक भागको तिन भाग लागि त्यस तिन भागको एक भागमा प्रत्यर्थी वादीको हक कायम समेत हुने ठहर्याएको पुनरावेदन अदालत हेटौडाको इन्साफ मनासिव ठहर्छ । प्रतिवादीको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन । मिसिल नियमानुसार वुझाई दिनु ।
उक्त रायमा म सहमत छु ।
न्या. दिलीपकुमार पौडेल
इति सम्वत २०५५ साल कात्र्तिक ३० गते रोज २ शुभम् .......................।
;