निर्णय नं. ६९९३ - फैसला अनुसार कित्ताबाट गरिपाउँ

निर्णय नं. ६९९३     ने.का.प. २०५७८ अङ्क ३.४

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री केदारनाथ उपाध्याय

माननीय न्यायाधीश ज्ञाइन्द्र बहादुर श्रेष्ठ

सम्वत् २०५३ सालको दे.पु.नं. ३१११

फैसला मितिः २०५७।१०।२५।४

 

मुद्दाः फैसला अनुसार कित्ताकाट गरिपाउँ ।

 

पुनरावेदक/प्रतिवादीः काभ्रेपलाञ्चोक जिल्ला पातलेखेत गा.वि.स. वडा नं. ५ बस्ने चन्द्रमणीको छोरा डोरनाथ न्यौपाने ।

विरुद्ध

विपक्षीः ऐ ऐ बस्ने ऐ को छोरा विष्णुप्रसाद न्यौपाने  ।

 

§  तत्कालीन मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतबाट अपुताली हक कायम मुद्दामा मिति २०४२।१२।५ मा भएको फैसला बमोजिम दर्ता नामसारी गरि पाउँ भन्ने समेत निवेदन भएकोमा वादीले कुन तर्फबाट उक्त जग्गा पाउने सो स्पष्ट नखुलाई फैसला गरेको हुँदा तर्फ र दर्ता गरिदिन ठहर वेगर विपक्षीले माग गरेको फैसला बमोजिम दर्ता गरि दिन मिल्ने होइन भन्ने व्यहोराको डोरनाथको निवेदन परेको देखिन आउँछ । अपुताली हक कायम मुद्दामा वादी दावी बमोजिम ४ खण्डको १ खण्ड वादीको हक कायम हुने ठहरी तत्कालीन मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतबाट मिति २०४२।१२।५ मा फैसला भएको कुरामा विवाद छैन । सो फैसला अन्तिम भएर रहेको देखिन्छ । फैसला बमोजिमको जग्गा यता तर्फ कित्ताकाट गरि दिन मञ्जुर रहेको भनि पुनरावेदक प्रतिवादीले जिकिर लिएको पनि देखिदैन । प्रतिवादीले तर्फ खुलाई दिन मञ्जुर नभएको स्थितिमा गोला प्रथाद्वारा तर्फ छुट्याई दिनु न्यायोचित हुन्छ । अतः गोला प्रथाद्वारा तर्फ छुट्याई दिने ठहराएको पुनरावेदन अदालत पाटनको मिति २०५३।२।२५ को इन्साफ मिलेको देखिंदा सदर हुने ।

(प्र.नं. ११)

 

पुनरावेदक प्रतिवादी तर्फबाटः विद्वान अधिवक्ता श्री भ्रमण श्रेष्ठ

विपक्षी वादी तर्फबाटःX

अवलम्वित नजिरःX

 

फैसला

न्या.ज्ञाइन्द्र बहादुर श्रेष्ठः पुनरावेदन अदालत पाटको मिति ०५३।२।२५।६ को फैसला उपर प्रतिवादीको पुनरावेदन परि पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त व्यहोरा यस प्रकार छः

       २.    का.प.जि. फूलवारी गा.पं. वडा नं. २ को कि.नं. २३, ७०, १००, १०३, १०६, २१८, २१९ र २३७ समेतका जग्गा ८ कित्ता जग्गा मध्ये चार खण्डको एक खण्ड वादी दावी बमोविम वादी विष्णुप्रसाद न्यौपाने हक कायम भै सो हदसम्म प्रतिवादी डोरनाथ न्यौपानेको नाममा दर्ता वदर हुने ठहर्छ भन्ने समेत व्यहोराको मिति २०४२।१२।५ को अपुताली हक कायम मुद्दामा श्री म.क्षे.अ.बाट भएको फैसला ।

       ३.    उपयुक्त फैसालमा उल्लेख भए बमोजिमका कित्ताका जग्गाहरु मध्ये चार खण्डको एक खण्ड जग्गा वादी विष्णुप्रसादका नाउँमा दर्ता गरि दिनु भन्ने समेत व्यहोराको मिति २०४२।१२।२५।२ मा म.क्षे.अ.बाट श्री काभ्रेपलाञ्चोक मालपोत कार्यालयका नाउँमा प्रेषित पत्र ।

       ४.    उपयुक्त फैसलामा उल्लेखित जग्गाहरु मध्ये चार भागको एक भाग जग्गा मेरा नामा दर्ता नामसारी गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोराको मिति २०५०।४।३२ को मा.पो.का. काभ्रेमा परेको पुनरावेदक वादीको निवेदन ।

       ५.    वादीले कुन तर्फबाट उक्त जग्गा  पाउने सो स्पष्ट नखुलाई फैसला गरेको हुँदा तर्फ र दर्ता गरि दिने ठहर वेठहर विपक्षीले माग गरेको फैसला बमोजिम नापीले दर्ता गरि दिन नमिल्ने भन्ने समेत व्यहोराको मिति २०५०।९।६ को मा.पो.का. मा  परेको विपक्षी डोरनाथ न्यौपानेको निवेदन पत्र ।

       ६.    यसमा जग्गाको तर्फ सम्बन्धमा अदालतको फैसलाको नबोलेको र निवेदक डोरनाथले इन्कार गरि निवेदन दिएको र सांध संधियारहरुबाट समेत सर्जमिन हुन नसकेको हुँदा निवेदक विष्णुप्रसाद न्यौपानेलाई आफ्नो हक हिस्सा जतिको तर्फ समेत अदालतबाट कि.का. गराई ल्याउनु भनि सुनाई दिनु र तर्फ समेत एकिन भै आएका वखत मात्र सम्मानित अदालतको आदेश कार्यान्वयन गर्ने गरि मिसिल तामेलीमा बुझाई दिनु भन्ने समेत व्यहोराको मिति २०५०।२।१३ को मा.पो.का. काभ्रेपलाञ्चोकको टिप्पणी र आदेश।

       ७.    मालपोत कार्यालय काभ्रेपलाञ्चोकको उक्त टिप्पणी आदेश गैरकानूनी भएकोले उक्त निर्णय वदर गरी मेरो निवेदन बमोजिम अदालतको फैसला कार्यान्वयन गरि पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको पुनरावेदन जिकिर

       ८.    मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको मिति २०४२।१२।२५ को फैसला बमोजिम विपक्षी मालपोत कार्यालयले गोलाप्रथाद्वारा तर्फ छुट्याई दिन सक्नेमा सो नगरी उक्त फैसलाको गलत अर्थ ग।र हक हिस्सा जतिको तर्फ समेत एकिन गरि ल्याउेन गरि तामेली आदेश गरेको देखिंदा उक्त तामेली आदेश नमिल्ने हुँदा वदर गरि दिएको छ । तत्कालीन म.क्षे.अ.को २०४२।१२।२५ को फैसला बमोजिम कानूनको रीत पुर्‍याई कारवाही गरि दिनु भनी मालपोत कार्यालयमा लेखि पठाई दिनु भन्ने समेतको पुनरावेदन अदालतको मिति २०५३।२।२५ को फैसला ।

       ९.    उक्त फैसलामा चित्त नबुझेको हुँदा सो फैसला वदर गरी शुरु मालपोत कार्यालय काभ्रेपलाञ्चोकको इन्साफ सदर कायम गरि पाउँ भन्ने समेतको प्रतिवादीको यस अदालतमा पुनरावेदन परेको रहेछ ।

       १०.   नियम बमोजिम पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा पुनरावेदक प्रतिवादी तर्फका विद्वान अधिवक्ता श्री भ्रमण श्रेष्ठले तत्कालीन मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको फैसलामा प्रत्येक कित्तामा ४ खण्डको १ खण्ड पाउने ठहरी फैसला भएको र सो फैसलामा तर्फ खोलिएको छैन । मालपोत ऐनको दफा ८(१) ले नामसारी दाखिल खारेज लगत कट्टा गर्ने कार्य मात्र मालपोत कार्यालयले गर्ने अधिकार तोकिएको छ । तर्फ छुट्टयाई निर्णय गर्ने अधिकार प्रदान गरिएको छैन । अधिकारै नभएको विषयमा निर्णय आदेश गर्न नमिल्ने हुँदा तर्फ एकिन गरि ल्याउने गरि तामेली आदेश मालपोत कार्यालयबाट आदेश भएको हो । अतः पुनरावेदन अदालतको फैसला वदर गरी मालपोत कार्यालयको उक्त आदेश सदर कायम हुनु पर्दछ भनि बहस प्रस्तुत गर्नु भयो ।

       ११.   पुनरावेदन अदालत पाटको उपरोक्त फैसला मिले नमिलेको सम्बन्धमा निर्णय गर्नुपर्ने देखियो । निर्णयतर्फ विचार गर्दा तत्कालीन मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतबाट अपुताली हक कायम मुद्दामा मिति २०४२।१२।५ मा भएको फैसला बमोजिम दर्ता नामसारी गरि पाउँ भन्ने समेत निवेदन भएकोमा वादीले कुन तर्फबाट उक्त जग्गा पाउने सो स्पष्ट नखुलाई फैसला गरेको हुँदा तर्फ र दर्ता गरिदिन ठहर वेगर विपक्षीले माग गरेको फैसला बमोजिम दर्ता गरि दिन मिल्ने होइन भन्ने व्यहोराको डोरनाथको निवेदन परेको देखिन आउँछ । अपुताली हक कायम मुद्दामा वादी दावी बमोजिम ४ खण्डको १ खण्ड वादीको हक कायम हुने ठहरी तत्कालीन मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतबाट मिति २०४२।१२।५ मा फैसला भएको कुरामा विवाद छैन । सो फैसला अन्तिम भएर रहेको देखिन्छ । फैसला बमोजिमको जग्गा यता तर्फ कित्ताकाट गरि दिन मञ्जुर रहेको भनि पुनरावेदक प्रतिवादीले जिकिर लिएको पनि देखिदैन । प्रतिवादीले तर्फ खुलाई दिन मञ्जुर नभएको स्थितिमा गोला प्रथाद्वारा तर्फ छुट्याई दिनु न्यायोचित हुन्छ । अतः गोला प्रथाद्वारा तर्फ छुट्याई दिने ठहराएको पुनरावेदन अदालत पाटनको मिति २०५३।२।२५ को इन्साफ मिलेको देखिंदा सदर हुने ठहर्छ । प्रतिवादीको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन । मिसिल नियम बमोजिम गरि बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा सहमत छु ।

 

न्या.केदारनाथ आचार्य

 

इति संवत २०५७ साल माघ ५ गते रोज ४ शुभम ।