निर्णय नं. ६५४३ - घर उठाई जग्गा खिचोला चलन ।

निर्णय नं. ६५४३          ने.का.प. २०५५                     अङ्क ५

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री केशवप्रसाद उपाध्याय

माननीय न्यायाधीश श्री उदयराज उपाध्याय

सम्बत् २०५२ सालको दे.पु.इ.नं.......... ३१००

फैसला मिति : २०५५।३।२२।२

 

मुद्दाः घर उठाई जग्गा खिचोला चलन ।

 

पुनरावेदक/वादी : जि. सिरहा गा.वि.स. वेलहा वार्ड नं. ४ वस्ने हलीम मियां ।

विरुद्ध

विपक्षी/प्रतिवादी : ऐ.ऐ. वस्ने हकिम मियांको मुद्दा सकार गर्ने तलियार खातुन समेत ।

           

§  वादी दावीको जग्गामा वादीले उल्लेख गरेकै मितिमा प्रतिवादीले घर बनाएको भनी सवुद प्रमाणको अभावमा मान्न मिलेन । अतः एवं. मुलुकी ऐन, घर बनाउनेको महलको ११ नं. को म्याद भित्र फिराद परेको भन्ने सवुदद्वारा प्रमाणित भएको नदेखिंदा शुरु फैसला उल्टी गरी वादी दावी नपुग्ने ठहराएको पुनरावेदन अदालत, राजविराजको इन्साफ मिलेकै देखिंदा मनासिव ठहर्ने ।

(प्र.नं. १०)

 

पुनरावेदक तर्फबाट : x

विपक्षी तर्फबाट : x

अवलम्वित नजिर : x

 

फैसला

            न्या.केशव प्रसाद उपाध्याय : पुनरावेदन अदालत राजविराज सप्तरीको मिति २०५१।११।२१ को फैसला उपर न्याय प्रशासन ऐन, २०४८ को दफा ९ अन्तर्गत यस अदालतमा पुनरावेदन परी पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य र ठहर यस प्रकार छ ।

            २. म फिरादीको हकको जि.सि. गा.वि.स. वेलहा वा.नं. ४ क कि.नं. १३७ को ०-२-१५ जग्गामा म काम विशेषले सिरहा गएको मौका छोपी ०४५।१।३० गते ५०।६० जना ज्यामी लगाई आफू समेत भै सोही ३० गते विहान ८ वजे देखि सांझसम्म माझको खाली रहेको ०-१-० जग्गामा दक्षीणबाट उत्तर मुखको खपडाको छाना भएको घर १, पश्चिमबाट पूर्व मुखको अं. ११ हात लामो फूसको घर १, पूर्वबाट पश्चिम मुखको अं. १५ हात लामो फूसको घरको दक्षिण तर्फको आधि भाग पर्ने गरी घरहरु बनाएको कुरा सिरहाबाट घर जाँदा थाहा पाई विपक्षीहरुलार्ई घर जग्गा खाली गर्न भन्दा खाली गर्देनौं जो मन लाग्छ गर भनी जवाफ दिएकोले जग्गा मिच्नेको १८ नं. र घर बनाउनेको ११ नं.को म्यादभित्रै फिराद गरेको छुं । उक्त जग्गामा विपक्षीले गरेको टण्टा खिचोला मेटाई घरहरु उठाउन लगाई चलन चलार्ई पाउँ भन्ने फिराद ।

            ३.    वादी दावीको जग्गामा वादीकै मन्जूरीबाट घर बनाएका छौं । हामीहरुको स्व. वावु फौदार र यी वादीको वावु दाहु समेत ६ अंशियारको नाउँमा वेल्हाकै घरवास किताहरु संयुक्त दर्ता कायम छ । सा.कि.नं. १९२ को संयुक्त दर्ता जग्गामा भएको पक्कि मकान र हाम्रो अंशको अचल जग्गा ०–०-६।।। पौने सात धुर वादीलार्ई दिएको वादी सित कि.नं. १३७ को ०-१-० मात्र होइन कि ०-२-१० जग्गाको पश्चिमबाट लिई हामीले ०४१ साल वैशाख देखि नै घरद्वार बनाई भोग चलन गरी आएका छौं । झुठा वारदात मिति कायम गरी नालिस गरेकाले ०-१-० जग्गाबाट घर उठाउनु पर्ने होईन भन्ने संयुक्त प्रतिउत्तर पत्र ।

            ४.    वादीले पहिलेनै वेगल भई सकेको व्यक्तिलार्ई सगोलमा छौं भन्न र प्रतिवादीहरुले वादीको जग्गामा खिचोला नगरेको मान्न मिलेन, वादीको जग्गामा प्रतिवादीहरुले खिचोला गरी घर बनाएको ठहर्छ भन्ने सिरहा जिल्ला अदालतको ०४६।१०।२५ को फैसला ।

            ५.    शुरुको त्रुटीपूर्ण फैसला वदर गरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिवादीहरुको तत्कालिन सगरमाथा अन्चल अदालत, राजविराज वेन्चमा परेको पुनरावेदन ।

            ६.    छलफल निमित्त अ.वं. २०२ नं. वमोजिम विपक्षी झिकाउने भन्ने ०४७।९।८ को तत्कालिन स.अं.अ.रा.वि.वेन्चको फैसला ।

            ७.    सबुद वेगर वादी दावीको मितिमा प्रतिवादीले घर बनाएको र खिचोला गरेको भन्न नमिल्ने हुँदा वादी दावी पुग्न सक्दैन । शुरु सिरहा जिल्ला अदालतको इन्साफ उल्टी हुने ठहर्छ भन्ने २०५१।११।२१।१ को पुनरावेदन अदालत, राजविराज सप्तरीको फैसला ।

            ८.    शुरु सिरहा जिल्ला अदालतको फैसलालार्ई उल्टाई वादी दावी पुग्न नसक्ने ठहर्‍याई गरेको फैसला कानून संगत तथ्य संगत नभै त्रुटीपूर्ण भएकोले सो फैसला उल्टाई शुरु जिल्ला अदालतको फैसला कायमै रहने गरी न्याय पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको वादीको तर्फबाट यस अदालतमा परेको पुनरावेदन पत्र ।

            ९.    यस्मा प्रतिउत्तरमा वादीको मन्जूरीबाटै बनाएको भन्ने जिकिर लिएकोमा त्यस्तो मन्जूरनामा पेश हुन नसकेको साथै प्रतिउत्तर जिकिरबाट प्रतिवादीले आफ्नो केही जग्गा वादीलार्ई दिई विवादास्पद जग्गामा घर बनाएको भन्ने जिकिर लिएता पनि सो को सवुत लेख्न देखाउन नसकेको साथै ज.वि. ०-१-० मा खिचोला दावी भएकोमा सो विवादास्पद घरले कति जग्गा चर्चेको छ भन्ने फैसलाबाट देखिन नआएको हुँदा पुनरावेदन अदालतको फैसला फरक पर्ने देखिंदा अ.वं. २०२ नं. वमोजिम झगडिया झिकाई आएपछि नियम वमोजिम गरी पेश गर्नु भन्ने २०५४।११।२७।४ मा यस अदालत संयुक्त इजलासबाट भएको आदेश ।

            १०.    नियम वमोजिम पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा कि.नं. १३७ को ०-२-१५ मध्ये वीचको ०-१-० जग्गामा विपक्षीले ०४५।१।३० मा घरहरु बनाई खिचोला गरेकोले घर उठाई चलन चलार्ई पाउँ भन्ने फिराद दावी र दावीको जग्गामा वादीकै मन्जूरीबाटै घर बनाएका छौं, २०४१ साल वैशाख देखि नै घरव्दार बनाई भोग चलन गरी आएका छौं झुठा वारदात मिति कायम गरी गरेको फिराद खारेज गरी पाउँ भन्ने प्रतिउत्तर जिकिर देखिन्छ । विवादित जग्गामा प्रीतवादीले ०४५।१।३० मा घर बनाएको हो भनी वादीले जिकिर लिएको तर प्रतिवादीले भने ०४१ साल वैशाख देखि नै घर बनाई भोगी आएको छुं भन्ने जिकिर लिएको तर्फ हेर्दा प्रतिवादीले देखि जान्ने भनी प्रमाणमा दिएको साक्षीहरुले वादी दावीको जग्गामा प्रतिवादीहरुले जवरजस्ती घर बनाएको होईन । दुवै थरीले आपसमा सल्लाह गरी घर बनाएको हो भनी वकपत्र गरेको पाइन्छ भने वादीले देखि जान्ने भनी प्रमाणमा लिएको साक्षीबाट आफ्नो दावीलार्ई समर्थित हुने गरी वकपत्र समेत गराउन सकेको देखिएन । यस्तो अवस्थामा वादी दावीको जग्गामा वादीले उल्लेख गरेकै मितिमा प्रतिवादीले घर बनाएको भनी सवुद प्रमाणको अभावमा मान्न मिलेन । अतः एवं. मुलुकी ऐन, घर बनाउनेको महलको ११ नं. को म्याद भित्र फिराद परेको भन्ने सवुदद्वारा प्रमाणित भएको नदेखिंदा शुरु फैसला उल्टी गरी वादी दावी नपुग्ने ठहराएको पुनरावेदन अदालत, राजविराजको इन्साफ मिलेकै देखिंदा मनासिव ठहर्छ । वादीको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन । मिसिल नियमानुसार गरी बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छुं ।

 

न्या. उदयराज उपाध्याय

 

इति सम्बत् २०५५ साल आषाढ २२ गते रोज २ शुभम् ................................ ।