निर्णय नं. ९४३९ - डाँका चोरी

सर्वोच्च अदालत, संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री बैद्यनाथ उपाध्याय

माननीय न्यायाधीश श्री दीपकराज जोशी

फैसला मिति :- २०६७।१२।१३।४

०६७-CR-०८४९

 

मुद्दा : डाँका चोरी ।

 

पुनरावेदक/प्रतिवादी :- राममिलन कोहारको छोरा जिल्ला कपिलवस्तु डुमरा गा.वि.स वडा नं. ९ मुगहरी घर भई हाल जिल्ला कारागार कार्यालय पर्सामा थुनामा रहेका बलिराम कोहार

विरूद्ध

प्रत्यर्थी/वादी :- सन्दिपकुमार गुप्ताको जाहेरीले नेपाल सरकार 

 

मुलुकी ऐन, अदालती बन्दोबस्तको २०५ नं. ले एकै मुद्दाका हार्ने झगडिया मध्ये कसैको पुनरावेदन परी इन्साफ जाँचिदा सजाय उल्टीन जाने भयो भने पुनरावेदन नगर्नेको हकमा समेत इन्साफ जाँचि दिनुपर्ने व्यवस्था गरेको देखिन्छ । प्रस्तुत विवादमा वारदात नै डाँकाबाट रहजनी भई केही उल्टी भएको र सजाय पनि कम हुने अवस्था रहेको हुँदा पुनरावेदन नगर्ने स्कुल मियाँको हकमा पुनरावेदन नगरेकै कारणले मात्र पुनरावेदन अदालतको फैसला सदर गर्ने मिलेन ।

(प्रकरण नं. ८)

 

पुनरावेदक/प्रतिवादीको तर्फबाट :-

प्रत्यर्थी/वादीको तर्फबाट :- विद्वान् उपन्यायाधिवक्ता  सूर्यराज दाहाल

 

अवलम्बित नजिर :- 

 

सम्बद्ध कानून :- 

मुलुकी ऐन, अदालती बन्दोबस्तको २०५

मुलुकी ऐन, चोरीको ५, १२(३), १४(३)(४)

मुलुकी ऐन, दण्डसजायको ३८(१)

 

सुरू तहमा फैसला गर्ने :

मा.न्या. श्री निलकण्ठ उपाध्याय

पुनरावेदन तहमा फैसला गर्ने :

मा.न्या. श्री जगदीश शर्मा पौडेल

मा. न्या. श्री बलराम विष्ट

फैसला

न्या. बैद्यनाथ उपाध्याय :- पुनरावेदन अदालत, बुटवलबाट मिति २०६६।१२।१० मा भएको फैसलाउपर प्रतिवादी बलिराम कोहारले जिल्ला कारागार कार्यालय पर्सामार्फत यस अदालतमा निवेदन परी न्याय प्रशासन ऐन, २०४८ को दफा १२ को उपदफा (१) को खण्ड (क) बमोजिम निस्सा प्रदान भई पुनरावेदन दर्ता हुन आएको प्रस्तुत मुद्दाको सङ्क्षिप्त तथ्य एवम्‌ ठहर यसप्रकार रहेको छ :–

मिति २०६५।१।७ गतेका दिन जय अम्बे किराना स्टोर्स तौलिहवाबाट चुरोट बिक्री गर्न चाकर चौडातर्फ गएका बजार प्रतिनिधि त्रिवेणीकुमार गुप्ताको साथमा भएको नगद रू. २,००,०००।– मोबाइल सेट थान १ समेत पिपरा गा.वि.स. वडा नं. ६ सिसवा पुल नजिक सडकमा स्कुल मियाँ र बलिराम कोहारले जबरजस्ती चोरी गरी फरार रहेकामा तत्काल प्रहरीको सहयोगबाट निज डाँकाहरू पक्राउ परेको हुँदा कानूनबमोजिम कारवाही गरिपाउँ भन्ने व्यहोरासमेतको जाहेरी प्रतिवेदन ।

जिल्ला कपिलवस्तु गा.वि.स. पिपरा वडा नं. ६ स्थित पूर्व खाली खेत, पश्चिम खाली खेत, उत्तर सिसवा पुल र दक्षिण बलराम शुक्लाको घर यति चार किल्लाभित्र पकडी चाकरचौडा सडक खण्डमा ना. १ ख ८०६२ नं. को मिनि ट्रकलाई हतियारधारी समूहले पेस्तोलसमेत देखाई नगद तथा मोबाइल सेट लुटी लगेको भनिएको घटनास्थल मुचुल्का ।

मसमेतको सहमतिमा ना. १ ख. ८०६२ नं. को ट्रकको सेल्सम्यानको साथमा भएको नगद र मोबाइल सेट थान १ समेत जबरजस्ती चोरी गरी बलिराम कोहार, नसिब मुसलमान र अलीन बन्जारसमेत भई बन्डा गर्दा मेरो भागमा रू.२८,५००।– परेको र सो रूपैयाँ रहमतुल्ला मुसलमानलाई राख्न दिएको अवस्थामा म पक्राउ परेको र बलिराम कोहारको साथबाट रू.१९,५७४।- नगद र मोबाइल सेट बरामद भएको हो । नसिब मुसलमान भागेका हुन् भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी स्कुल मियाँ अन्सारी (मुसलमान) ले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान कागज ।

नसिब मुसलमानको योजनाअनुसार ना.१ ख.८०६२ नं. को ट्रकका सेल्सम्यान त्रिवेणी गुप्ताको साथमा रहेको मोबाइल सेट र नगदसमेत जबरजस्ती चोरी गरी बन्डा गर्दा मेरो भागमा रू.२८,८००।– परेकामा रू.१९,५७४।– र मोबाइल सेट मेरो साथबाट बरामद भएको हो । मैले प्रयोग गरेको हतियार अलिहसन बन्जारासमेतले लिई फरार भएका तथा म र स्कुल मियाँ पक्राउ परेको हो भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी बलिराम कोहारले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान कागज । 

प्रतिवादीहरूको घर खान तलासी गर्दा अपराधसँग प्रमाण लाग्ने कुनै वस्तु फेला नपरेको भन्नेसमेत व्यहोराको खान तलासी तथा बरामदी मुचुल्का ।

सेल्सम्यान त्रिवेणीप्रसाद गुप्ताको साथमा रहेको दुई लाख रूपैयाँ र एक थान मोबाइल सेट प्रतिवादीहरूले जबरजस्ती चोरी गरी भाग्दै गर्दा स्थानीय मानिसहरू र प्रहरीको सहयोगमा पक्राउ परी खान तलासी लिँदा बलिराम कोहारको भारतीय नम्बर यु.पी. ४७९६-७४ को मोटरसाइकल बरामद गरेको थाहा पाएको हुँ भन्नेसमेत व्यहोराको मनोजकुमार गुप्ता कसौधनसमेतले गरेको कागज । 

मिसिल संलग्न जाहेरी दरखास्त घटनास्थल मुचुल्का, मनोज कुमार गुप्ता कसौधनसमेतले गरी दिएको कागज, पक्राउमा परेका प्रतिवादीहरूको बयान कागजसमेतबाट प्रतिवादीहरू मिली मिति २०६५।१।७ गतेका दिन ३.३० बजेतिर ना. १ ख. ८०६२ नं. को मिनि ट्रकमा बसी आइरहेका त्रिवेणीकुमार गुप्तालाई प्रतिवादी बलिराम कोहार, स्कुल मियाँ मुसलमान र अलिहसन बन्जारासमेतले रोकी हतियारसमेत देखाई डर त्रासमा पारी निजसँग रहेको नगद दुई लाख रूपैयाँ र नोकिया मोबाइल सेट एक थानसमेत डाँका गरी लगेका तथा बलिराम कोहारबाट नगद रू १९,५७४।- र मोबाइल सेट थान १ र स्कुल मियाँ मुसलमानबाट यु.पि. ४७६९-७४ नं. को मोटरसाइकलसमेत बरामद भएको देखिन आई प्रतिवादीहरूले मुलुकी ऐन, चोरीको महलको १ र ६ नं. को कसुर गरेको हुँदा निज प्रतिवादीहरू बलिराम कोहार र निज मुसलमानलाई सोही महलको १४(४) नं. बमोजिम सजाय हुन र स्कुल मियाँ मुसलमानलाई अब्दुल अजिज मुसलमानको जाहेरीले वादी नेपाल सरकार प्रतिवादी यिनै स्कुल मियाँसमेत भएको डाँका मुद्दा र मुकेश तेलीको जाहेरीले वादी नेपाल सरकार प्रतिवादी यिनै स्कुल मियाँ मुसलमानसमेत भएको डाँका मुद्दामा समेत प्रतिवादी कायम भएको हुँदा प्रस्तुत मुद्दामा निज प्रतिवादी स्कुल मियाँ अन्सारी मुसलमानलाई तेस्रो पटक कायम गरी ऐ.को १४(४) नं. बमोजिम सजाय हुन र बरामद भएको नगद र मोबाइल सेट ऐ.को २१ नं. बमोजिम जाहेरवालालाई दिलाई नपुग बिगो रू. १,८०,४२६।– प्रतिवादीहरूबाट जाहेरवालालाई भराई पाउन र बरामद मोटरसाइकल जफत गरिपाउँ भन्नेसमेत व्यहोराको वादी नेपाल सरकारले कपिलवस्तु जिल्ला अदालतमा दायर गरेको अभियोगपत्र ।

मैले कुनै कसुर गरेको छैन । मसँग बाट मोबाइल सेट तथा नगद बरामद भएको होइन । अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष भएको बयान कागज मेरो स्वेच्छाले भएको होइन । प्रहरीले डर धम्की दिएकाले सहीछापसम्म गरेको हुँ । मउपरको दाबी झुट्ठा हो भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी बलिराम कोहारले सुरू अदालतमा गरेको बयान ।

मैले कुनै कसुर गरेको छैन । मबाट बरामद भएको मोटरसाइकल मेरो हो । अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष भएको बयान कागज मेरो स्वेच्छाले भएको होइन, मउपरको दाबी झुट्ठा हो भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी स्कुल मियाँ अन्सारीले सुरू अदालतमा गरेको बयान ।

घटनास्थलमा प्रतिवादीहरूलाई देखिन, घटनास्थल मुचुल्का र खान तलासी मुचुल्कामा भएको सहीछाप मेरै हो भन्नेसमेत व्यहोराको घटनास्थल तथा खान तलासी मुचुल्काका मानिस चिन्तामणि गुप्ताले गरेको बकपत्र । 

मिति २०६५।१।७ गतेका दिन कपिलवस्तु जिल्ला पिपरा ६ स्थित चाकरचौंडामा बलिराम कोहार, स्कुल मियाँसहितका ४/५ जना व्यक्तिहरूले मेरो साथबाट दुईलाख रूपैयाँ नगद र सिमसहितको नोकिया मोबाइल सेट थान एक चोरी गरेका 

हुन् । निजहरूसँग हातहतियार पनि थियो भन्नेसमेत व्यहोराको घटनास्थल मुचुल्काका त्रिवेणीकुमार गुप्ताले गरेको बकपत्र ।

मिति २०६५।१।७ गतेका दिन कपिलवस्तु जिल्ला पिपरा ६ स्थित चाकरचौंडामा बलिराम कोहार, स्कुल मियाँसहितका २/३ जना व्यक्तिहरूले डाँका चोरी गरी लगेका हुन् । मेरो स्टाफ त्रिवेणी कुमार गुप्ताले फोनबाट डाँका भएको थाहा जानकारी गराएका मैले उक्त कुरा प्रहरीलाई जानकारी गराएको हुँ । जाहेरी दरखास्तमा भएको सहीछाप मेरो हो भन्नेसमेत व्यहोराको जाहेरवाला सन्दिपकुमार गुप्ताले गरेको बकपत्र ।

जाहेरी दरखास्तको व्यहोरा र सोमा भएको सहीछाप मेरै हो । बलिराम कोहार र स्कुल मियाँसमेतका मानिसहरूले घटना घटाएका हुन भन्नेसमेत व्यहोराको जाहेरवाला सन्दिप कुमार गुप्ताले गरेको बकपत्र ।

बलिराम कोहारले कुनै कसुर गरेका 

छैनन् । निजउपरको अभियोग दाबी झुट्ठा हो भन्नेसमेत व्यहोराको जगदीश कोहारले गरेका बकपत्र ।

अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष साबित भएका बलिराम कोहारबाट नगद र मोबाइल सेट बरामद भएको र प्रतिवादी स्कुल मियाँबाट चोरीमा प्रयोग भएको मोटरसाइकल बरामद भएको हुँदा प्रतिवादी बलिराम कोहार र स्कुल मियाँले डाँका गरेको 

ठहर्छ । रू.२,००,०००।– र मोबाइल सेट डाँका भएको भन्नेमा यसलाई प्रतिवादीहरूले अन्यथा गर्न नसकेको र जाहेरवालाको बकपत्रसमेतबाट रू. २,००,०००।– डाँका भएको देखिँदा चोरीको १४(४) ले प्रतिवादीहरू बलिराम कोहार र स्कुल मियाँ अन्सारी (मुसलमान) लाई रू. ३,००,०००।–  का दरले जरिवाना र ६/६ वर्षका दरले कैद हुने ठहर्छ भन्नेसमेत व्यहोराको कपिलवस्तु जिल्ला अदालतबाट मिति २०६६।३।११ मा भएको फैसला ।

म प्रतिवादीबाट कुनै दसी बरामद नभएको, जाहेरीमा देखाएको बिगोको प्रमाणिक आधार नभएको र म प्रतिवादीलाई घटनास्थलबाट पक्राउ नगरेको अवस्था, जाहेरवाला तथा अनुसन्धानमा कागज गर्ने व्यक्तिहरूबाट भएको बकपत्रमा २/३ जना व्यक्तिहरूले डाँकाको वारदात गरेको भनी भनेको अवस्थामा मेरो इच्छा विरूद्धको प्रहरीमा भएको साबितीलाई प्रमाणमा लिई मलाई सजाय गर्ने गरी भएको फैसला उल्टाई सफाइ पाउँ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी स्कुल मियाँ अन्सारीले पुनरावेदन अदालत, बुटवलमा दायर गरेको पुनरावेदनपत्र ।

प्रत्यर्थी प्रतिवादीहरूलाई डाँकाको कसुर ठहरी गरी सजायसमेत भएको अवस्थामा जाहेरवालाको नपुग बिगो रू.१,८०,४२६।- भराउने र प्रतिवादी स्कुल मियाँ अन्सारीलाई अब्दुल अजिज मुसलमान र रहिस मुहम्मद नाउँ मुसलमानसमेतको जाहेरीले वादी नेपाल सरकार र प्रतिवादी सन्दिपकुमार गुप्ताको जाहेरीले वादी नेपाल सरकार प्रतिवादी यी प्रतिवादीसमेत भएको डाँका मुद्दामा दोस्रो पटक र प्रस्तुत मुद्दामा तेस्रो पटक कायम गरी सजाय हुन माग दाबी लिएकामा उक्त मुद्दाहरू यी प्रतिवादीको हकमा तामेलीमा रहेकामा सोतर्फ केही नबोली भएको फैसला सो हदसम्म बदर गरी दाबीबमोजिमको नपुग बिगो भराई पटकसमेत कायम गरी सजाय गरिपाउँ भन्नेसमेत व्यहोराको वादी नेपाल सरकारले पुनरावेदन अदालत, बुटवलमा दायर गरेको पुनरावेदनपत्र ।

जाहेरवाला तथा प्रहरीमा कागज गर्ने व्यक्तिहरूले ३/४ जना व्यक्तिले लुटेको भनी उल्लेख गरेको अवस्थामा प्रस्तुत वारदात डाँकाको परिभाषाभित्र नपर्ने, कायम गरिएको बिगो हचुवा रहेको र मेरो साक्षी प्रमाणको समेत मूल्याङ्कन नगरी भएको फैसला बदर गरी इन्साफ पाउँ भन्ने प्रतिवादी बलिराम कोहारले पुनरावेदन अदालत, बुटवलमा दायर गरेको पुनरावेदनपत्र ।

यसमा प्रतिवादी स्कुल मियाँको हकमा पहिले चलेको डाँका मुद्दातर्फ केही नबोली पटकतर्फको वादी दाबीमा प्रवेश नगरेको साथै प्रतिवादीहरूको यकिन सङ्ख्या पनि प्रष्ट गर्न नसकेको सुरू फैसला फरक पर्ने देखिँदा सरोकारवाला पक्ष विपक्ष सबैको पुनरावेदन परिरहेकाले सो पुनरावेदन एक अर्कालाई सुनाई नियमबमोजिम पेस गर्नु भनी पुनरावेदन अदालत, बुटवलबाट मिति २०६६।९।१४ मा भएको आदेश ।

प्रमाणहरूबाट यी प्रतिवादीहरू समेतले डाँका गरेको देखिँदा प्रतिवादीहरूको पुनरावेदन जिकिरसँग सहमत हुन सकिएन । अतः कपिलवस्तु जिल्ला अदालतबाट प्रतिवादी स्कुल मियाँ अन्सारी र प्रतिवादी बलिराम कोहारलाई डाँकामा सजाय गर्ने गरी फैसला भएको र डाँका भएको बिगोमध्ये बाँकी बिगो रू. १,८०,४२६।– जाहेरवालालाई भराई दिने भन्ने छुट भएको देखिँदा उक्त बिगो जाहेरवालालाई भराई दिने गरी कपिलवस्तु जिल्ला अदालतको मिति २०६६।३।११ को फैसला मिलेकै देखिँदा सदर हुने ठहर्छ । सोबाहेक पुनरावेदकहरूको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन भन्नेसमेत व्यहोराको पुनरावेदन अदालत, बुटवलबाट मिति २०६६।१२।१० मा भएको फैसला ।

सुरू फैसला सदर गरेको पुनरावेदन अदालत, बुटवलको फैसलामा कानूनी त्रुटि रहेको छ । प्रस्तुत मुद्दाको प्रकृति एवम्‌ घटना वारदातबाट डाँकाको परिभाषाभित्र पर्दैन । मुलुकी ऐन, चोरीको ६ नं. अनुसार डाँकाको वारदात हुन चार जनाभन्दा बढी अर्थात् कम्तिमा पाँच जना व्यक्ति हुनुपर्ने जरूरी हुन्छ । तर, प्रस्तुत वारदातमा चारजना व्यक्तिभन्दा बढ्ताको जमात हुनुपर्छ भन्ने कानूनी व्यवस्थाको विपरीत कथित वारदातमा ४ जना व्यक्तिको जति पनि संलग्नता रहेको पाइँदैन । मिति २०६५।१।७ गते दिउँसो ४ बजेको समयमा डाँका वारदात भएको देखाइएको छ । वारदात भएको स्थान जङ्गल र एकान्त नभई अतिव्यस्त रहेको सडकमा उल्लेख भएको देखिन्छ तर त्यस्तो ठाउँमा वारदात घटाउने कार्य कसैबाट हुन सक्दैन र मबाट समेत भएको छैन । म निर्दोष रहेकाले सुरू कपिलवस्तु जिल्ला अदालतको फैसला सदर गरेको पुनरावेदन अदालत, बुटवलको फैसला उल्टी गरी अभियोग मागदाबीबाट सफाइ पाउँ भनी प्रतिवादी बलिराम लोहारले जिल्ला कारागार कार्यालय पर्सामार्फत यस अदालतमा मुद्दा दोहोर्‍याई हेरिपाउँ भनी दायर गरेको निवेदनपत्र ।

प्रस्तुत मुद्दाको सुरू, रेकर्ड र भए प्रमाण मिसिलसमेत झिकाई आएपछि नियमानुसार गरी पेस गर्नु भनी यस अदालतबाट मिति २०६७।१०।२९ मा भएको आदेश ।

दुईजनाको नाम किटान गरी जाहेरी परेको, प्रतिवादीहरूलाई जबरजस्ती चोरीको मुद्दाको सन्दर्भमा अनुसन्धानको क्रममा बयान गराएको देखिएको, पक्राउ परेका प्रतिवादीहरू बलिराम लोहार र स्कुल मियाँ अन्सारीको मौकाको बयानबाट ट्रक लुट्ने कार्यमा निज प्रतिवादीहरू तथा नसिब मुसलमान र अलिहसन बन्जार (मुसलमान) समेत जम्मा चारजनाको संलग्नता देखिएको अवस्था छ । मुलुकी ऐन, चोरीको महलको ६ नं. बमोजिम डाँकाको वारदात हुन  चारजनाभन्दा बढ्ता मानिसको संलग्नता हुनुपर्ने कानूनी व्यवस्था भएको सन्दर्भमा प्रस्तुत वारदातमा चारजनाभन्दा बढ्ताको संलग्नता नदेखिएको र जबरजस्ती चोरीको मुद्दाको सन्दर्भमा अनुसन्धान भएको देखिएको अवस्थामा पनि डाँकाको कसुर ठहर्‍याएको सुरू अदालतको फैसला सदर गरेको पुनरावेदन अदालत, बुटवलको मिति २०६६।१२।१० को फैसला चोरीको ६ नं. को व्याख्याको परिप्रेक्ष्यमा त्रुटिपूर्ण देखिँदा न्याय प्रशासन ऐन, २०४८ को दफा १२ को उपदफा (१) को खण्ड (क) को आधार प्रस्तुत मुद्दा दोहोर्‍याई हेर्ने निस्सा प्रदान गरिएको छ, नियमानुसार गर्नु भनी यस अदालतबाट मिति २०६७।११।६ मा भएको आदेश । 

नियमबमोजिम दैनिक पेसी सूचीमा चढी इजलाससमक्ष पेस भएको प्रस्तुत मुद्दामा पुनरावेदनसहितको रेकर्ड मिसिलहरूको अध्ययन गरी प्रत्यर्थी वादी नेपाल सरकारको तर्फबाट महान्यायाधिवक्ताको कार्यालयका विद्वान् उप-न्यायाधिवक्ता श्री सूर्यराज दाहालले प्रतिवादीहरू बलिराम लोहार, स्कुल मियाँ मुसलमान र अलिहसन बन्जार (मुसलमान) समेतका व्यक्तिहरूको संलग्नतामा ना.१ ख ८०६२ नं को ट्रकमा रोकी सो ट्रकका चालकलाई नियन्त्रणमा लिई सो ट्रकमा रहेका त्रिवेणी कुमार गुप्तालाई हतियार देखाई डर त्रासमा पारी निजसँग रहेको नगद दुई लाख रूपैयाँ र नोकिया मोबाइल सेटसमेत लुटी लगेको पुष्टि भएको अवस्थामा सो कार्यलाई डाँका वारदात ठहर्‍याएको सुरू अदालतको फैसला सदर गरेको पुनरावेदन अदालत, बुटवलको फैसला मिलेकै हुँदा सो फैसला यथावत् राखी गरिपाउँ भनी बहस गर्नुभयो ।

विद्वान् उप-न्यायाधिवक्ताले गर्नुभएको बहससमेतलाई विचार गरी प्रस्तुत वारदात डाँका चोरीको वारदातभित्र पर्छ पर्दैन, सुरू अदालत र पुनरावेदन अदालत,ले पुनरावेदक प्रतिवादीलाई डाँका कसुरमा सजाय हुने ठहर्‍याएको फैसला मिलेको छ छैन, अभियोग माग दाबीबाट सफाइ पाउँ भन्ने पुनरावेदक प्रतिवादीको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्छ सक्दैन मिसिल संलग्न कागजात हेरी निर्णय दिनुपर्ने देखियो ।

२. निर्णयतर्फ विचार गर्दा प्रतिवादीहरू बलिराम लोहार, स्कुल मियाँ  र नचिनेका अन्य ३/४ जनासमेत भई २०६५।१।७ गते सामान बिक्री गरी फर्की आउने क्रममा चलाइरहेको ट्रक रोकी चालक सानु चौधरीलाई पेस्तोल देखाई ज्यानै मार्ने धम्की दिई ट्रकभित्र रहेका स्टाफ त्रिवेणी गुप्तासँग रहेको दुईलाख रूपैयाँ लुटी लगेको हुँदा प्रतिवादीहरूलाई पक्राउ गरी कारवाही गरिपाउँ भनी प्रस्तुत मुद्दा उठान भएको 

रहेछ । 

३. प्रतिवादी स्कुल मियाँले मौकामा गरेको बयान हेर्दा चाकर चौडबाट पकरीतर्फ आइरहेको ना.१ ख. ८०६२ नं. को ट्रक लुट्न भनी नसिब मुसलमानले भनेको र अलिहसन बन्जारले पनि ट्रक लुट्दा आर्थिक लाभ हुने भनेकाले नसिब मुसलमान, वलिराम लोहार र म स्कुल मियाँ भई चालक सानु चौधरीलाई नियन्त्रणमा लिई सोही ट्रकमा रहेका त्रिवेणी कुमार गुप्तालाई हतियारसमेत देखाई डर त्रासमा पारी जाहेरीमा उल्लिखित रकम र मोबाइल सेटसमेत जबरजस्ती चोरी गरेका हौं भनी कसुरमा साबिती भई बयान गरेको पाइन्छ । प्रतिवादी वलिराम कोहारले स्कुल मियाँ अन्सारी, अलिहसन बन्जारा र मसमेत भई भारतीय मोटरसाइकलबाट सिसवा पुलमा आई पछाडिबाट आएको ट्रकलाई नियन्त्रणमा लिई जाहेरीमा उल्लिखित रकम र मोबाइल सेट जबरजस्ती चोरी गरेको र मेरो भागमा परेको रू १९,५७४।- र मोबाइल सेट बरामद भएको हो भनी कसुरमा साबिती भई बयान गरेको भएतापनि अदालतमा कसुरमा इन्कार रही बयान गरेको पनि देखिएको छ । 

४. प्रतिवादीहरू स्कुल मियाँ र बलिराम कोहारको जिउ खान तलासी गर्दा बलिराम कोहारको साथबाट नगद रू.१९,५७४।– नोकिया मोबाइल थान एक र स्कुल मियाँ अन्सारीबाट वारदातमा प्रयोग भएको भारतीय नम्बरको UP ४७६९-७४ नम्बरको कालो रङ्गको स्पेलेन्डर मोटर साइकल बरामद भै आएको खानतलासी मुचुल्काबाट देखिन्छ । वस्तुस्थिति मुचुल्काका चन्द्रमान गुप्ता, राकेश लोनिया र बुद्धि सागर कलवारले समेत प्रतिवादीहरूले त्रिवेणीकुमार गुप्ताबाट जाहेरीमा उल्लिखित रकम जबरजस्ती चोरी गरेका हुन् भनी खुलाई लेखाई दिएको देखिन्छ । मौकामा कागज गर्ने सबिर मुसलमान, उमेश कोहार, मनोजकुमार गुप्ता, त्रिवेणी कुमार गुप्ता, ट्रक चालक सानु चौधरीसमेतले प्रतिवादीहरूले हातहतियार देखाई त्रिवेणीकुमार गुप्तासँग रहेको जाहेरीमा उल्लिखित रकम जबरजस्ती चोरी गरेको हुन भनी लेखाई दिएको मिसिलमा पाइँदा प्रतिवादीहरू कसुरमा साबिती भई गरेको बयान व्यहोरा पुष्टि हुन आएको पाइन्छ । वारदातमा संलग्न रहेका व्यक्तिहरूलाई देखाउँदा चिनेँ । यिनै प्रतिवादीहरू हुन भनी त्रिवेणीकुमार गुप्ताले प्रतिवादीहरूको सनाखत गरिदिएको पनि देखिएको छ ।

५. प्रतिवादीहरूले अदालतमा गरेको बयान हेर्दा कसुरमा इन्कार रही बयान गरे पनि बरामद भएको मोटरसाइकल आफ्‍नै हो भनी स्कुल मियाँले स्वीकार गरेका रहेछन् खानतलासी व्यहोरा ठीक हो भनी सो मुचुल्काका चिन्तामणी गुप्ताको बकपत्र, प्रतिवादीहरू वलिराम कोहार र स्कुल मियाँ भई वारदात घटाएका हुन् भनी मौकामा कागज गर्ने त्रिवेणीकुमार गुप्ताले र जाहेरी व्यहोरा पुष्टि हुने गरी जाहेरवाला संदिपकुमार गुप्तासमेतको बकपत्रबाट प्रतिवादीहरूले प्रस्तुत वारदात घटाएको पुष्टि हुन आयो ।

६. प्रस्तुत वारदात मूलतः डाँका चोरीअन्तर्गतको वारदात हो कि होइन भनी निर्णय गर्नुपर्ने देखिन भयो । यस अदालतबाट प्रस्तुत मुद्दा दोहोर्‍याई हेर्ने निस्सा प्रदान गर्दा ४ जनाभन्दा बढ्ताको सङ्ख्या संलग्नतामा नदेखिएको भनी चोरीको महलको ६ नं. को व्याख्याको प्रश्न  उठाएको पाइन्छ । चोरीको महलको ६ नं. मा “चारजनाभन्दा बढ्ता जमात भै जबरजस्ती चोरी वा रहजनीमा लेखिएको रीतसँग र हातहतियार लिई उठाई छाडी वा हुल हुज्जत गरी चोरी गरेमा डाँका गरेको ठहर्छ “ भनी उल्लेख भएको देखिन्छ । प्रस्तुत वारदातमा वादी नेपाल सरकारले अभियोगपत्र दायर गर्दा बलिराम लोहार, नसिब मुसलमान र स्कुल मियाँ अन्सारीसमेतका तीनजनालाई प्रतिवादी बनाएको देखिन्छ । जाहेरवालाले आफ्नो जाहेरीमा दुईजना प्रतिवादीहरूको नाम उल्लेख गरेको देखिन्छ भने त्रिवेणी कुमार गुप्ताले गरेको बकपत्रमा पनि प्रतिवादी बलिराम लोहार र स्कुल मियाँ दुईजना प्रतिवादीका नाम उल्लेख गरेको पाइन्छ । प्रतिवादी स्कुल मियाँ र बलिराम लोहार मौकाको बयानमा नसिब मुसलमान, बलिराम लोहार र स्कुल मियाँ भई प्रस्तुत वारदात घटाएको भनी साबित भई बयान गरेको पाइन्छ । अभियोगपत्र दायर हुनुपूर्वसम्म प्रस्तुत वारदात जबरजस्ती चोरी वारदात भएको भनी अनुसन्धान भै रहेको मिसिलबाट देखिएको छ । जाहेरवाला सन्दिपकुमार गुप्ताले पनि बलिराम लोहार र स्कुल मियाँसमेतका २/३ जना भई चोरी गरेको भनी उल्लेख गरेको देखिन्छ । प्रतिवादीहरूको बयान, जाहेरवाला सन्दिपकुमार गुप्ता र मौकामा बुझिएका त्रिवेणीकुमार गुप्ताको बकपत्रसमेतबाट प्रस्तुत वारदातमा तीनजना व्यक्तिहरूको मात्र संलग्नता देखाइनुका साथै वादी नेपाल सरकारले पनि तीन जना व्यक्तिलाई मात्र प्रतिवादी बनाई अभियोगपत्र दायर गरेको प्रस्तुत वारदात डाँका चोरीको परिभाषाअन्तर्गत पर्न आएन ।

७. अब प्रस्तुत वारदात डाँका चोरीभित्र नपर्ने भए कुन प्रकारको चोरी हो भनी हेर्नुपर्ने हुन्छ । मुलुकी ऐन, चोरीको ५ नं. मा “बाटो घाँटो वा जङ्गलमा ढुकी जबरजस्ती चोरी गरेको रहजनी ठहर्छ” भन्ने व्यवस्था भएको पाइन्छ । प्रस्तुत मुद्दामा अम्बे किरानाका स्टाफ त्रिवेणीकुमार गुप्ता चुरोट र किराना सामान बिक्री गरी फर्कने क्रममा पिपरा गा.वि.स. वडा नं.६ स्थित सिसवा पुलमा ढुकी बसेका बलिराम लोहार र स्कुल मियाँले गाडी रोक्न लगाई चालकलाई पिस्तोल देखाई ज्यान मार्ने धम्की दिई डर त्रासमा पारी निजहरूसँग भएको नगद र मोबाइल सेटसमेत लुटी लगेको भन्ने जाहेरी व्यहोरामा उल्लेख भएको पाइन्छ । प्रतिवादीहरू पनि बाटो घाटो ढुकी बसी ट्रकका चालकलाई पिस्तोल देखाई जीउ ज्यान लिने धम्की दिई त्रिवेणी कुमार गुप्ताको साथमा रहेको नगद रकमसमेत जबरजस्ती चोरी गरेको देखिन आएकाले प्रतिवादीहरूले गरेको प्रस्तुत वारदात चोरीको ५ नं. ले गरेको रहजनी चोरीको परिभाषाभित्र पर्न आयो । तसर्थ प्रस्तुत मुद्दाको वारदात रहजनी चोरी भएकामा डाँकाको कसुर ठहर्‍याई दुवै प्रतिवादीलाई सजाय गरेको पुनरावेदन अदालत, जनकपुरको फैसला मिलेको देखिन आएन ।  

८. यसरी डाँका वारदात नठहरी रहजनीको वारदात ठहरिने अवस्थामा पुनरावेदन नगर्ने प्रतिवादी स्कुल मियाँको हकमा के हुने हो ? भनी विचार गर्दा मुलुकी ऐन, अदालती बन्दोबस्तको २०५ नं. ले एकै मुद्दाका हार्ने झगडियामध्ये कसैको पुनरावेदन परी इन्साफ जाँचिदा सजाय उल्टीन जाने भयो भने पुनरावेदन नगर्नेको हकमा समेत इन्साफ जाँचि दिनुपर्ने व्यवस्था गरेको देखिन्छ । प्रस्तुत विवादमा वारदात नै डाकाबाट रहजनी भई केही उल्टी भएको र सजाय पनि कम हुने अवस्था रहेको हुँदा पुनरावेदन नगर्ने स्कुल मियाँको हकमा पुनरावेदन नगरेकै कारणले मात्र पुनरावेदन अदालतको फैसला सदर गर्ने मिलेन । निजको हकमा पनि वारदात ठहर भएअनुरूप कै कसुर र सजाय हुनुपर्ने देखिन आयो ।

९. अतः प्रतिवादीहरू बलिराम लोहार र स्कुल मियाँ अन्सारीलाई चोरीको १४(४) नं. बमोजिम जनही ६/६ वर्षका दरले कैद र तीन लाख रूपैयाँ जरिवाना हुने ठहर्‍याएको सुरू फैसलामा जाहेरवालालाई रू. १,८०,४२६।– भराई दिने भन्ने छुट भएको बिगो जाहेरवालालाई भराई दिने गरी सुरू कपिलवस्तु जिल्ला अदालतको फैसला सदर गरेको पुनरावेदन अदालत, बुटवलको मिति  २०६६।१२।१० को फैसला मिलेको नदेखिँदा केही उल्टी भई प्रस्तुत कसुर रहजनी चोरीमा परिणत भई पुनरावेदक प्रतिवादी बलिराम लोहारले मुलुकी ऐन, चोरीको ५ नं. को कसुर गरेको पुष्टि भएकाले प्रतिवादीहरूले रहजनी चोरी गरेको ठहर्छ । सो ठहर्नाले पुनरावेदक प्रतिवादी बलिराम लोहार र पुनरावेदन नगर्ने प्रतिवादी स्कुल मियाँलाई अ.बं. २०५ नं. बमोजिम चोरीको १४(३) र १२ नं. बमोजिम जनही ६/६ महिनाका दरले कैद र जनही तीन लाख रूपैयाँ जरिवाना र बाँकी बिगो रू.१,८०,४२६।- प्रतिवादीहरूबाट दामासाहीले जाहेरवालाले भराई लिन पाउने ठहर्छ । अभियोग मागदाबीबाट सफाइ पाउँ भन्ने पुनरावेदक प्रतिवादीको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन । अरूमा तपसिलबमोजिम गर्नू ।

तपसिल

माथि इन्साफ खण्डमा लेखिएबमोजिम प्रतिवादीहरूउपर लगाइएको अभियोग रहजनी चोरीमा परिणत भई पुनरावेदक प्रतिवादी बलिराम कोहार र पुनरावेदन नगर्ने प्रतिवादी स्कुल मियाँ अन्सारी (मुसलमान) लाई मुलुकी ऐन चोरीको १४(३) र १२ नं. बमोजिम जनही ६/६ महिना कैद र जनही चारलाख रूपैयाँका दरले जरिवाना हुने ठहरेकाले सुरू अदालतले राखेको लगतको सट्टा निम्नबमोजिमको लगत राख्नु भनी सुरूलाई लेखि पठाउनू ..............................१

पुनरावेदक प्रतिवादी बलिराम कोहार मिति २०६५।१।८ गतेदेखि प्रहरी हिरासत र थुनामा बसेको देखिएकाले निजलाई ठहरेको कैद र जरीवानाबापतको कैद अवधिसमेत भुक्तान गरी सकेकाले निज प्रतिवादीलाई थुनामुक्त गरिदिनु भनी यस अदालतबाट सम्बन्धित कारागारलाई लेखी पठाई सकिएको हुँदा यसैबमोजिमको लगत राख्नु भनी सुरू अदालतलाई लेखि पठाउनू ......।

पुनरावेदन नगर्ने प्रतिवादी स्कुल मियाँ अन्सारी (मुसलमान) लाई ६ महिना कैद र चार लाख रूपैयाँ जरिवाना हुने ठहरी चोरीको १२(३) नं. बमोजिम र दण्डसजायको ३८(१) नं. अनुसार जरिवानाबापत कैद गर्नुपर्ने हुँदा यी प्रतिवादीलाई जम्मा ४ वर्ष ६ महिना कैद हुने र निज प्रतिवादी मिति २०६५।१।८ देखि २०६६।१०।२ सम्म जम्मा ८ महिना २४ दिन थुनामा बसेको मिसिलबाट देखिँदा सो थुनामा बसेको अवधि कट्टा गरी यी प्रतिवादीलाई ३ वर्ष ९ महिना ६ दिन थुनामा राख्नु पर्ने हुँदा प्रतिवादी स्कुल मियाँ अन्सारी (मुसलमान) का नाममा तदनुसारको लगत कसी असुल गर्नु भनी सुरू अदालतलाई लेखि पठाउनु ............................................।

माथि इन्साफ खण्डमा लेखिएबमोजिम बिगो रू १,८०,४२६।- जाहेरवालाले प्रतिवादीहरूबाट दामासाहीले भराई लिन पाउने ठहरेकाले प्रतिवादीहरूबाट बिगो भराई पाउँ भनी जाहेरवालाले कानूनका म्यादभित्र दरखास्त दिए कानूनबमोजिम गरी भराई दिनु भनी सुरू अदालतलाई लेखि पठाउनू .....२

दायरी लगत कट्टा गरी मिसिल नियमानुसार गरी बुझाइदिनू .....................................................३

 

उक्त रायमा सहमत छु ।

न्या. दीपकराज जोशी

 

इति संवत् २०६७ साल फागुन १३ गते रोज ४ शुभम् ।

इजलास अधिकृत : लोकनाथ पराजुली