निर्णय नं. ९६५३ - भवन र सडक निर्माणमा गरेको भ्रष्टाचार

सर्वोच्च अदालत, संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री बैद्यनाथ उपाध्याय

माननीय न्यायाधीश श्री दीपकराज जोशी

फैसला मिति : २०७२।११।१८।३

०६९-CR-०७८४

 

मुद्दा : भवन र सडक निर्माणमा गरेको भ्रष्टाचार

 

पुनरावेदक / वादी : अख्तियार दुरूपयोग अनुसन्धान आयोगको तर्फबाट अनुसन्धान अधिकृत हेमराज भट्टराईको प्रतिवेदनले नेपाल सरकार

विरूद्ध

प्रत्यर्थी / प्रतिवादी : जिल्ला कास्की सल्यान गा.वि.स. वडा नं.६ स्थायी ठेगाना भई हाल काठमाडौं जिल्ला धापासी गा.वि.स. वडा नं. ६ बस्ने सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग, डिभिजन कार्यालय, सुर्खेतका तत्कालीन निमित्त डिभिजन प्रमुख विष्णुप्रसाद शर्मासमेत

 

सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा १४ मा बोलपत्र आह्वानको व्यवस्था गरिएको छ । दफा १४ हेर्दा बोलपत्र पूर्व योग्यता निर्धारणको प्रस्ताव आह्वानको सूचना राष्ट्रिय स्तरको दैनिक समाचार पत्रमा प्रकाशन गर्नुपर्ने कानूनी व्यवस्था भएको देखिन्छ । त्यसैगरी बोलपत्र आह्वान भएपछि परेका बोलपत्रहरूमध्ये सबैभन्दा न्यून बोल कबोल गरेको बोलपत्रलाई दफा २५ बमोजिम मूल्याङ्कन गरी तोकिएको सर्तहरू पूरा भएको देखिए, त्यस्तो न्यूनतम कबोल भएको बोलपत्रलाई सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा २७ बमोजिम बोलपत्र स्वीकृति गर्नुपर्ने कानूनी प्रावधानहरू रहेको देखिने ।

(प्रकरण नं.१२)

ठेकेदार भनिएको प्रतिवादी राजविन्द्र प्रताप सापकोटासमेतसँग मिलेमतो गरी नक्कली र काल्पनिक कागजातहरू तयार गरी जे.भी. को सम्झौता अख्तियारनामा कम्पनी प्रोफाइल र सोमा भएको दस्तखत छापलगायतका कागजातहरू अध्ययन नै नगरी ठेकेदारसँग हुनुपर्ने मानव स्रोत साधन, औजार, मेसिन, ढुवानी साधन आवश्यक मात्रामा नभएपनि Substantially Responsive भनी लेखी सिफारिस स्वीकृत गरेका छन् । अनाधिकृत व्यक्तिलाई पेस्की माथि पेस्कीसमेत दिएका छन् भन्ने दाबी रहेको छ । मानव स्रोत साधन आवश्यक मात्रामा नभएको भन्ने सम्बन्धमा इन्जिनियरहरूको नेपाल इन्जिनियरिङ काउन्सिलको प्रमाण पत्र पेस गरेको र मेकानिकल इन्जिनियरबाट सवारी साधन र उपकरणहरू प्रमाणित गर्नुपर्ने भन्ने कानूनी प्रावधान हाल वहाल रहेको सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ र नियमावलीले व्यवस्था गरेको देखिँदैन । लिजमा लिएका ट्रकलगायतका सवारी साधनको म्याद समाप्त भए पुनः थप हुन सक्ने अवस्था देखिन्छ । सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा २५ अनुसार गठित बोलपत्र मूल्याङ्कन समितिले आवश्यक छानबिन र मूल्याङ्कन गरेको र सो समितिले अयोग्य नठहराई स्वीकृतिका लागि सिफारिस गरेको मिसिलबाट  देखिन्छ । सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा २९ अनुसार सबैभन्दा कम अंक कबोल गरेको बोलपत्रदातालाई सिफारिस गरिएको देखिँदा प्रतिवादीहरूले दाबीअनुसारको मिलेमतो गरेको भन्ने नदेखिने ।

(प्रकरण नं.१३)

लिखतहरू बोलपत्रसाथ पेस हुने कागजातहरू हुन् । मैनाचुली/सुरूची जे.भी.का पदाधिकारीले के कस्तो सहिछाप गर्छन् र प्रेषित कागजातमा भएको सहिछाप आधिकारिक व्यक्तिको हो होइन ? निजहरूको सहिछापसँग मिल्छ मिल्दैन वा भिड्छ भिड्दैन भनी कसैको उजुरी नै नपरी बोलपत्रका साथ प्रेषित कागजातहरू मूल्याङ्कन एवं स्वीकृतकर्ताले शङ्का गर्ने अवस्था रहँदैन । साथै सबै प्रेषित कागजातहरू नक्कली वा किर्ते हुन् भनी छानबिन गर्नुपर्ने कानूनी व्यवस्था रहे भएको देखिँदैन । प्रेषित कागजातहरू नक्कली हुन् भन्ने तथ्य बोलपत्र मूल्याङ्कन एवं स्वीकृतकर्तालाई तत्कालै थाहा जानकारी हुने अवस्थासमेत रहन सक्दैन । भुक्तानीका हकमा अख्तियार दुरूपयोग अनुसन्धान आयोगले परफरमेन्स वण्ड रोक्का राख्न बैंकलाई पत्र लेखेको देखिन्छ । निर्माण सम्पन्न भएको कामको मात्र नापजाँच गरी भुक्तानी दिनुपर्ने जति रकम भुक्तानी दिएको भन्ने तथ्य प्रतिवादी विष्णुप्रसाद शर्माको बयानबाट देखिन्छ । निर्माण सम्पन्न नगराई रकम भुक्तानी दिएको भन्ने अभियोग दाबी रहेको देखिँदैन । यसरी निर्माण कार्य सम्पन्न नै नभई रकम भुक्तानी गरेको तथा गुणस्तरहीन काम गराई रकम दिएको भन्ने मिसिल प्रमाणबाट नदेखिँदा नेपाल सरकारलाई गैरकानूनी हानि नोक्सानी क्षति र प्रतिवादीहरूले गैरकानूनी लाभ लिएको भन्ने देखिन नआउने ।

(प्रकरण नं.१४)

E-Bid द्वारा पेस भएको कागजातहरू र बोलपत्र सार्वजनिक खरिद ऐनअनुसार गठित बोलपत्र मूल्याङ्कन समितिले आवश्यक मूल्याङ्कन गरी उपयुक्त ठहर्‍याएको बोलपत्र स्वीकृतिका लागि पेस गरेको देखिन्छ । सो मूल्याङ्कन समितिले प्रेषित कागजातहरूमा लागेको छाप तथा दस्तखत किर्ते जालसाज हुन् भनी ठहर गरेको देखिँदैन । उक्त मूल्याङ्कन समितिले मूल्याङ्कन गरी आवश्यक कागजातहरू पूरा भएको देखि सिफारिस गरेको बोलपत्रलाई अधिकारप्राप्त अधिकारीले स्वीकृत गर्ने आशयपत्र राजधानी दैनिकमा प्रकाशित भएकोमा कसैको उजुरीसमेत नपरी ठेक्का स्वीकृत भएको मिसिलबाट देखिन्छ । ठेक्काबमोजिमको काम नै नभएको वा गुणस्तरहीन काम भएको भन्ने अभियोग पत्रमा दाबी लिएको छैन । ठेक्काअनुरूपको कार्य सम्पन्न भइसकेको भन्ने मिसिलबाट देखिन्छ । यसरी प्रतिवादीहरूको लापरवाही वा बद्‌नियतले नेपाल सरकारलाई गैरकानूनी हानि नोक्सानी र प्रतिवादीहरूलाई गैरकानूनी लाभ पुगेको भन्ने नदेखिने ।

(प्रकरण नं.१५)

प्रतिवादीको हकमा भ्रष्टाचार निवारण ऐन, २०५९ को दफा ११ को समेत दाबी लिएको देखियो । उक्त दफा ११ हेर्दा सरकारी निकाय वा सार्वजनिक संस्थाको कागजातमा अनाधिकार वा गैरकानूनी तरिकाले सच्याउने, केरमेट गर्ने, थपघट गर्ने वा हेरफेर गर्नेलाई सजाय हुने व्यवस्था गरेको देखिन्छ । कुनै पनि व्यक्तिले सरकारी निकाय वा सार्वजनिक संस्थामा रहेको कागजातमा गैरकानूनीरूपमा सच्याउने, केरमेट गर्ने, थपघट गर्ने वा हेरफेर गरी किर्ते गरेको अवस्थामा मात्र दफा ११ बमोजिमको उपर्युक्त कानूनी व्यवस्था आकर्षित हुने हो । यी प्रतिवादी राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले सरकारी निकाय वा सार्वजनिक संस्थामा रहेको कागजातमा उक्त दफा ११ मा उल्लेख भएबमोजिमको काम गरेको नभई छुट्टै किर्ते कागजातहरू तयार गरेको देखिएकोले उक्त दफा ११ यी प्रतिवादीका हकमा आकर्षित हुने    नदेखिने ।

(प्रकरण नं.१७)

 

पुनरावेदक / वादीका तर्फबाट : विद्वान्‌ उपन्यायाधिवक्ता हरिशंकर ज्ञवाली

प्रत्यर्थी / प्रतिवादीका तर्फबाट : 

अवलम्बित नजिर :

सम्बद्ध कानून :

 

सुरू तहमा फैसला गर्ने :

सदस्य मा.न्या. श्री ओमप्रकाश मिश्र

सदस्य मा.न्या. श्री  केदारप्रसाद चालिसे

 

फैसला

न्या.बैद्यनाथ उपाध्याय : विशेष अदालत ऐन, २०५९ को दफा १७ बमोजिम यस अदालतमा पुनरावेदन पर्न आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य एवं ठहर यसप्रकार छ :

सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग, डिभिजन कार्यालय, सुर्खेतअन्तर्गतको ठेक्का नं. १०/०६६/०६७ का सम्बन्धमा आ.व.०६६।६७ मा जाजरकोट जिल्लाको सिमाराक्मामा प्रसुती भवन निर्माणको लागि मूल्य अभिवृद्धि करबाहेक रू.५४,६०,८६८।६९ को लागत अनुमान स्वीकृत गरी मिति २०६६।१२।२० को राजधानी दैनिकमा बोलपत्र आह्वान गरिएको ।

बोलपत्रसम्बन्धी कागजात खरिद गर्न प्रमाणित प्रतिलिपि कागजातहरू पेस गर्नुपर्ने सर्त रहेको र मिति २०६७।१।१९ सम्म बोलपत्र खरिद गरी सक्नु पर्ने र मिति २०६७।१।२० गते दिनको १२:३० बजेसम्म दर्ता गरी सोही दिन २:०० बजे खोल्नु पर्ने सूचनामा उल्लेख भएको ।

बोलपत्र खरिद गर्न मैनाचुली / सुरूची जे.भी.का तर्फबाट नवराज सापकोटाले मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.र सुरूची कन्स्ट्रक्सनको पान दर्ता, इजाजत पत्र, प्रा.लि.दर्ता र कर चुक्ता गरेको कागजको फोटोकपी कागजात पेस गरी निवेदन दिएको देखिन्छ । निवेदनमा निम्नानुसारको व्यहोरा उल्लेख भएको छ ।

“This is the reference to the Department of Urban Development and Building Construction, Division Office Surkhet has invites eligible registered contractors to construct of Bids of Building construction work, as we are much interested to work for the same, we would like to request you to issue us the Bid documents of the bellow maintain side works. We Represent MR NABRAJ SHAPKOTA of Surkhet district to purchasing, signing the bid document. We are presenting all the required documents with this application.”

नेपाल बन्द भएको कारण जनाई बोलपत्र खरिद र दर्ता गर्ने म्याद ७ दिन थप गरेको देखिन्छ ।

मैनाचुली / सुरूची जे.भी. को बोलपत्रको Bill of  Quantities मा  दररेट उल्लेख गर्दा सि.नं. १ को बुँदा नं.१८ को ४२ मा अंक केरमेट गरी रू.६०,०००।– बनाई अक्षरमा समेत उल्लेख गरेको र अन्य महलमा अक्षरमा भने उल्लेख गरेको देखिँदैन । सोही व्यहोरा मुचुल्कामा पनि उल्लेख भएको देखिन्छ ।

Invitation to Bids को minimum work experience of similar nature मा at least one number of building construction project of Rs. ५४,६०,८६८.६९ without VAT भन्ने उल्लेख भएको छ भने स्वीकृत लागत अनुमानको रकम पनि त्यति नै भएको देखिन्छ । यसरी अनुभवको लागि चाहिने न्यूनतम कार्यको रकम र स्वीकृत लागत इष्टिमेटको अंक एउटै हुनुले लागत अनुमान गोप्य राख्नु पर्ने भन्ने प्रावधानको उल्लङ्घन भएको पुष्टि हुन आएको छ ।

Bid document मा “यो विडिङ डकुमेन्ट मैले दस्तखत गरी पेस गरेको हुँ” भनी नवराज सापकोटाले मिति २०६७।१०।१० मा र “यो विड डकुमेन्टमा दस्तखत गरी पेस गर्न मैनाचुली–सुरूची जे.भी. ले कसैलाई पनि अख्तियारी दिएको छैन” भनी सुरूची कन्स्ट्रक्सनका प्रो.रणधीर तुम्बाले मिति २०६८।१२।७ मा आयोगमा उपस्थित भई लेखी दस्तखत गरिदिनु भएको छ ।

बोलपत्र मूल्याङ्कन सार्वजनिक खरिद नियमावली, २०६४ को नियम १४७ (१) बमोजिम तत्कालीन डिभिजन प्रमुख श्री रविरत्न शाक्य – संयोजक, लेखा अधिकृत श्री तुलाराम तिवारी – सदस्य, ना.सु. श्री लक्ष्मीप्रसाद भट्टराई – सदस्य, सम्बन्धित योजनाको प्राविधिक कर्मचारी – सदस्य, खरिद इकाई प्रमुख श्री मनोज नकर्मी – सदस्य सचिव रहेको बोलपत्र मूल्याङ्कन समिति गठन भएको छ । सोही मितिमा सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा ७(३) बमोजिम इन्जिनियर श्री लिला खतिवडा– संयोजक, ना.सु. श्री लक्ष्मीप्रसाद भट्टराई – सदस्य, श्री पूर्णबहादुर थापा – सदस्य रहेको समिति गठन भएको ।

कबोल अंक स्वीकृत लागत अनुमान रू.५४,६०,८६८।६९ (मु.अ.करबाहेक) भन्दा ०.४४ प्रतिशत घटी भएको र प्राविधिक पक्षसमेत सारभूतरूपमा योग्य भएको भनी उक्त जे.भी. को बोलपत्र मिति २०६७।३।१ मा स्वीकृत गरी मिति २०६७।३।९ मा सो बोलपत्र स्वीकृत गर्ने आशय पत्र सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग डिभिजन कार्यालय, सुर्खेतले जारी गरेको ।

कार्य सम्पादन जमानी पत्रसाथ ७ दिनभित्र सम्झौता गर्न आउन कार्यालयबाट श्री मैनाचुली / सुरूची जे.भी., सब कन्ट्राक्टर मजदुर कन्स्ट्रक्सन (प्रतिनिधि श्री नवराज सापकोटा), वीरेन्द्रनगर–६, सुर्खेतका नाममा मिति २०६७।३।९ मा पत्र लेखेको छ । जबकी मैनाचुली / सुरूची जे.भी. को बोलपत्र स्वीकृत गरेकोमा सो जे.भी. लाई सम्झौता गर्न आह्वान गर्नुपर्नेमा सब कन्ट्राक्टर मजदुर कन्स्ट्रक्सनका प्रतिनिधि नवराज सापकोटाको नाममा पत्र जारी भएको देखिएको ।

मिति २०६७।३।१ मा बसेको बोलपत्र मूल्याङ्कन समितिबाट आ.व.०६६।०६७ को ठेक्का नं.१० (प्रसुती भवन निर्माण सिमाराक्मा जाजरकोट) निर्माणको लागि निम्न तालिकाअनुरूप निर्माण गरेको पाइयो ।

 

सि. नं. बोलपत्र दाताको नाम  ठेगाना कार्यालयको ल.ई. रकम (मु. अ. कर बाहेक) ठेकेदारको बोल रकम (मु.अ. कर बाहेक) धरौटी रकम सरकारी ल.ई. को तुलनामा घटी / बढी कैफियत

१ मैनाचुली / सुरूची जे.भी. ५४,६०,८६८।६९ ५४,३६,६१२।२० २,००,०००।–    –०.४४% प्रथम

२ लुम्बिनी विल्डर्स प्रदीप जे.भी. ५४,६०,८६८।६९ ६५,५२,०६१।०२ १,५६,०००।– +१९.५८ अस्वीकृत

 

माथि उल्लिखित तालिकाअनुसार लुम्बिनी विल्डर्स प्रदीप जे.भी.को बोल रकम ल.ई. भन्दा १९.५८ प्रतिशत बढी भएकोले स्वत: अस्वीकृत भएको र मैनाचुली / सुरूची जे.भी.को बोल रकम रू. ५४,३६,६१२।२० कार्यालयको भन्दा ०.४४ प्रतिशत घटी भएकोले सोको प्राविधिक पक्षको समेत अध्ययनबाट सारभूतरूपमा योग्य भएकोले स्वीकृतिका लागि सिफारिस गर्ने निर्माण गरियो ।

मजदुर कन्स्ट्रक्सनका प्रोप्राईटर राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले सब कन्ट्राक्टरको सम्झौता पेस गरे तापनि नवराज सापकोटासँग सम्झौता गरी पेस्की रकम लिन मिति २०६७।३।१६ मा नवराज सापकोटाले निवेदन पेस गरेको छ । “लेखा / नियमानुसार पेस्की दिने” भनी नि.डिभिजन प्रमुखबाट आदेश भई सोही दिन रू.५,४३,५००।– मोबिलाइजेसन पेस्की (पहिलो किस्ता) निज नवराज सापकोटाले बुझिलिएको ।

मिति ०६७।३।१८ को नवराज सापकोटाको निवेदनअनुसार सोही दिन रू.५,४३,५००।– मोबिलाइजेसन पेस्की (दोस्रो किस्ता) निज नवराज सापकोटाले नै बुझिलिएको देखिन्छ । तर नवराज सापकोटाले मैनाचुली / सुरूची जे.भी. र मजदुर कन्स्ट्रक्सनबाट कुनै पनि अख्तियारीनामा प्राप्त गरेको देखिँदैन ।

भवन निर्माण कार्य भइरहेको हुँदा नाँपजाँच गरी पहिलो रनिङ बिलबापतको रकम भुक्तानी दिन भनी सब कन्ट्राक्टरका तर्फबाट नवराज सापकोटाले मिति २०६८।१।१३ मा निवेदन पेस गरेको र सोमा नाँपजाँच गरी बिल पेस गर्न नि.डिभिजन प्रमुखबाट आदेश भई जम्मा रू. ५,४७,०१६।– (मु.अ.करबाहेक) को ठेक्का बिल पेस हुन आएको देखिन्छ । यस ठेक्काको फायल अख्तियार दुरूपयोग अनुसन्धान आयोगबाट माग भएअनुसार तहाँ पठाइएको देखियो । कार्यालयबाट मिति २०६८।१।२ मा पुनः सोधनी गरिएकोमा जवाफ प्राप्त नभएको र निर्माण कार्य सम्पन्न गर्नुपर्ने अवधि कम भएकोले निर्माण कार्य रोक्न नसकिएको हो । निर्माण कार्य रोक्दा म्याद नाघेमा हर्जाना लाग्ने भएकोले कार्य नरोकी चालु राखिएको र सो निर्माण कार्यको प्राविधिक मूल्याङ्कनबाट पेस भएको बिल भुक्तानी हुने गरी सदर भनी मिति २०६८।२।१८ मा रू.६,१८,१०२।०८ (मु.अ.करसहित) को प्रथम रनिङ्ग बिल निमित्त डिभिजन प्रमुख विष्णुप्रसाद शर्माले स्वीकृत गरेको देखिएको ।

सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग, डिभिजन कार्यालय, सुर्खेतअन्तर्गतको ठे.नं. १२/०६६/०६७ का सम्बन्धमा आ.व. ०६६।६७ मा सुर्खेत जिल्लाको गुटु गा.वि.स. मा स्वास्थ्य चौकी भवन निर्माणको लागि मु.अ.करबाहेक कुल रू.१,४४,४८,६७५।०४ को लागत अनुमान मिति २०६६।१२।१५ मा स्वीकृत गरी मिति २०६६।१२।२० को राजधानी दैनिकमा बोलपत्र आह्वान गरेको देखिन्छ ।

ठेक्का नं.१२।०६६।६७ को बोलपत्र खरिद गर्न मैनाचुली / सुरूची जे.भी.का तर्फबाट नवराज सापकोटाले मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि. र सुरूची कन्स्ट्रक्सनको पान दर्ता, इजाजत पत्र, प्रा.लि. दर्ता र कर चुक्ता गरेको कागजको फोटोकपी पेस गरी निवेदन दिएको र निवेदनमा निम्नानुसारको व्यहोरा उल्लेख भएको देखिन्छ :

“This is the reference to the Department of Urban Development and Building Construction, Division Office Surkhet has invites eligible registered contractors to construct of Bids of Building construction work, as we are much interested to work for the same, we would like to request you to issue us the Bid documents of the bellow maintain side works. We Represent MR NABRAJ SHAPKOTA of Surkhet district to purchasing, Signing the bid document. We are presenting all the required documents with this application.” 

उक्त बोलपत्रहरू मिति २०६७।१।१९ सम्म बिक्री गरिने र २०६७।१।२० गते अपराह्न १२.०० बजेसम्म दर्ता गरिने साथै २.०० बजे खोलिने कार्यक्रम रहेको देखियो ।

नेपाल बन्दको कारण जनाई खरिद र दर्ता गर्ने म्याद एकहप्ता थप गरेकोमा तोकिएको म्यादभित्र मैनाचुली / सुरूची जे.भी.को एकमात्र बोलपत्र दर्ता भएको ।

Bill of Quantities मा दररेट उल्लेख गर्दा सि.नं. १ को बुँदा नं. ५.१, ५.२, ११, १९.२.३ मा  अंक केरमेट गरी क्रमश १०,०००।–, १०,०००।– ७,०००।–, ४००।– बनाई अक्षरमा समेत उल्लेख गरेको र अन्य महलमा अक्षरमा उल्लेख गरेको देखिँदैन । सोही व्यहोरा मुचुल्कामा पनि उल्लेख 

भएको ।

सुरूची / मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.को कम्पनी प्रोफाइल पनि नोटरी पब्लिक ठेकेन्द्र राज जोशीकै नामबाट प्रमाणित भएको देखिन्छ । यस सम्बन्धमा “संकेतः थ” लेखिएको पानामा “यस प्रोफाइलमा लगाइएको नोटरी पब्लिकको छाप मेरो होइन र मैले प्रमाणित गरेको पनि होइन भनी कागज गरी दिएको ।

सार्वजनिक खरिद नियमावली, २०६४ को नियम १४७(१) बमोजिम डिभिजन प्रमुख श्री रविरत्न शाक्य-संयोजक, लेखा अधिकृत श्री तुलाराम तिवारी- सदस्य, ना.सु. श्री लक्ष्मीप्रसाद भट्टराई-सदस्य, सम्बन्धित योजनाको प्राविधिक कर्मचारी-सदस्य, खरिद इकाई प्रमुख श्री मनोज नकर्मी-सदस्य सचिव रहेको बोलपत्र मूल्याङ्कन समिति र सोही मितिमा सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा ७(३) बमोजिम इन्जिनियर श्री लिला खतिवडा -संयोजक, ना.सु. श्री लक्ष्मीप्रसाद भट्टराई-सदस्य र का.स. श्री पूर्णबहादुर थापा-सदस्य रहेको समिति गठन भएको देखिन्छ ।

मिति २०६७।२।२९ मा बसेको बोलपत्र मूल्याङ्कन समितिको बैंठकको निर्णयबाट तुलनात्मक तालिका र प्राविधिक पक्षको समेत मूल्याङ्कन विवरण तयार पारी बैठकसमक्ष पेस गर्ने जिम्मेवारी सम्बन्धित प्राविधिकलाई तोकिएको पाइयो ।

 

सि. नं. बोलपत्र दाताको नाम / ठेगाना कार्यालयको ल.ई. रकम (मु.अ. करबाहेक) ठेकेदारको बोल रकम (मु.अ. करबाहेक) धरौटी रकम सरकारी ल.ई. को तुलनामा घटी / बढी कैफियत

१ मैनाचुली / सुरूची जे.भी. १,४४,४८,६७५।०४ १,४४,२२,००२।१४ ४,१०,०००।– ०.१८%

 घटी

माथि उल्लिखित तालिका अध्ययन गर्दा श्री मैनाचुली / सुरूची जे.भी. को बोल कबोल रकम रू.१,४४,२२,००२।१४ कार्यालयको लागत इष्टिमेटभन्दा ०.१८ प्रतिशत घटी भएको र प्राविधिक पक्षसमेत सारभूतरूपमा योग्य भएकोले यस निर्माण सेवाको बोलपत्र स्वीकृतिका लागि सिफारिस गर्ने निर्माण गरी मिति २०६७।३।९ मा सो बोलपत्र स्वीकृत गर्ने आशय पत्र जारी गरेको देखिन्छ ।

नवराज सापकोटाले सम्झौता गरिपाउँ भनी मिति २०६७।३।१६ मा दिएको निवेदनसाथ सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग, डिभिजन कार्यालय, सुर्खेतका डिभिजन प्रमुखलाई सम्बोधन गरी Agreement for sub contractor विषयमा लेखिएको पत्रमा निम्नानुसारको व्यहोरा उल्लेख भएको छ ।

“This is the agreement in between MAINACHULI / SURUCHI JV. Birendranagar-६ Surkhet as a Contractor and Sub Contractor Majdoor Construction, Birendranagar, Surkhet.  So, we agreed to give the Construction work except the SANITARY WORKS of Contract No. १२/०६६/०६७ Sub Contractor is also empowered to deal with Office, all bank, open accounts operating by its single signature or to authorize and other person to operate on behalf of this authorization to mortgage and release properties as necessary and to authorize any or other persons to represent on behalf of this authorization with in Nepal and abroad.  All the action taken by sub contractor will be response to the contractor.  This agreement will be active up to final of Construction. These undersigned shall acknowledge the legal effects of the signature of the said attorney holder after the signing and sealing of this agreement.” उल्लेख गरी सब कन्ट्रयाक्टर मजदुर कन्स्ट्रक्सनका तर्फबाट सो कन्स्ट्रक्सनका प्रो. राजविन्द्र प्रताप सापकोटा र ठेकेदार मैनाचुली / सुरूची जे.भी.का तर्फबाट नवराज सापकोटाले दस्तखत गरेको । सम्झौता गरिपाउँ भनी प्र.नवराज सापकोटाले दिएको निवेदनमा नि.डिभिजन प्रमुखले “लेखा / नियमानुसार सम्झौता गराउने” भनी आदेश गरेको देखिन्छ । मैनाचुली / सुरूची जे.भी., सब कन्ट्रयाक्टर मजदुर कन्स्ट्रक्सनको ठेक्का सदर भई सम्झौतासमेत भइसकेको हुँदा पेस्की रकमको लागि बैंक जमानतसहित मिति २०६७।३।१६ मा नवराज सापकोटाले निवेदन पेस गरेकोमा “लेखा / नियमानुसार पेस्की दिने” भनी नि. डिभिजन प्रमुखबाट आदेश भई सोही दिन रू.१४,४२,०००।– मोबिलाइजेसन पेस्की (पहिलो किस्ता) निज नवराज सापकोटाले बुझी लिएको र यसरी प्रथम पटक मोबिलाइजेसनबापत पेस्की लिएको लगतै मिति २०६७।३।१८ मा अर्थात् २ दिनपछि पुनः नवराज सापकोटाको निवेदनअनुसार सोही दिन रू.१४,४२,०००।– मोबिलाइजेसन पेस्की (दोस्रो किस्ता) बुझिलिएको । यसरी २ दिनको अन्तरालमा २ पटक पेस्की लिनु दिनु गरेको 

देखिएको ।

नेपाल बंगलादेश बैंक लि. शाखा कार्यालय, नेपालगन्जद्वारा मैनाचुली / सुरूची जे.भी. (सब कन्ट्रयाक्टर मजदुर कन्स्ट्रक्सन, सुर्खेत) का तर्फबाट जारी भएको ठे.नं.१२/०६६/०६७ को परफरमेन्स बण्डबापत रू.८,१५,०००।– को जमानत विशेष कारणवस रोक्का राख्नुपर्ने भएकोले यस कार्यालयले मागेका बखत उपलब्ध हुने गरी रोक्का राखी दिन मिति २०६७।८।७ मा डिभिजन कार्यालयबाट सो बैंकलाई पत्र लेखेको र बैंकले बैंक ग्यारेन्टीबापतको दाबी रकम भुक्तानी गर्न बैंक ग्यारेन्टीको सर्तअनुरूप यस शाखामा रहेको खाता नं.०७२३७१ "सी" मा जम्मा हुनुपर्नेमा हालसम्म जम्मा हुन नआएको भनी मिति २०६७।९।२ मा डिभिजन कार्यालयलाई जवाफ पठाएको देखिन्छ ।

हाल उक्त निर्माण सेवाले पूर्व कार्यादेशअनुसार निर्माण कार्य आरम्भ गरी DPC सम्मको निर्माण कार्यको बिल पेस गर्ने तयारीमा रहेकोले उक्त कार्यको नियमानुसार पेस्की फछ्‌र्यौट गरी बाँकी रकम भुक्तानी गर्न बाधा पुग्ने नपुग्ने आवश्यक निर्देशन पाउन अनुरोध गरी मिति २०६८।१।२ मा आयोगमा लेखी आएको देखिन्छ । प्रतिवादी निमित्त डिभिजन प्रमुख विष्णुप्रसाद शर्माको प्रस्तुत भ्रष्टाचारजन्य कार्यमा संलग्नता नभएको भए परफरमेन्स बण्डबापतको रकम रोक्का राख्न बैंकलाई पत्राचार नै गर्ने थिएनन् । साथै मिति २०६७।३।१६ र ऐ. १८ मा जम्मा रू.२८,८४,०००।– पेस्की लिई सकेकोमा मिति २०६७।९।२ मा कुनै पनि भौतिक प्रगति नहुनु तर सो पछि हतार हतार डि.पि.सी. सम्म गरी गराई बाँकी रकम दिन बाधा पुग्छ पुग्दैन भनी आयोगमा सोधनी गर्नुले विपक्षीहरूको एक आपसमा पूर्ण मिलेमतो देखिएको ।

MHH/MWS/४-२६/२०६६/०६७ जाजरकोट / दैलेख जिल्लाको Dasera-Marpin-Bestada sector, ७७+२४०-८२+५९० खण्डको निर्माण कार्यको बोलपत्र मिति २०६६।१२।२४ मा प्रकाशित भएकोमा सो कार्यको कुल रू.२,८०,०२,२३४।३८ को लागत अनुमान स्वीकृत भएको ।

मैनाचुली/सुरूची/मजदुर जे.भी. ले मिति २०६७।२।१८ मा राजविन्द्र प्रताप सापकोटाको नामबाट Hard Copy पेस गरेको तर सो पेस गर्दाको निवेदनमा भएको दस्तखत मेरो होइन भनी निज सापकोटाले सो निवेदनमा नै मिति २०६७।९।४ मा आयोगमा उपस्थित भई लेखी दिनुभएको छ ।

E Bid साथ Joint venture agreement, JV Power of Attorney, इन्द्रराज अधिकारी र पि.पि. उपाध्यायको Bio data, ३ वटै फर्मको कर चुक्ताको प्रमाण पत्र, स्थायी लेखा नं. दर्ताको प्रमाण पत्र, Work Schedule, General Construction experience, Annual Turnover सम्बन्धी विवरण, इजाजत पत्र, Bill of Quantities, Sample Forms of Bid समेत Scanning गरी पेस गरेको देखिन्छ ।

JV Power of Attorney मा निम्नानुसारको व्यहोरा उल्लेख भएको छ :

“We legally authorized signatories of the under mentioned firms, hereby confirm that Mr. Lakpa Sherpa and having specimen signature as given below has been authorized for all necessary official works for Construction of Road Way Excavation with Miscellaneous Road Structure Contract No.MHH/MWS/४-२३/२०६६/०६७, MHH/MWS/४-२४/२०६६/०६७, MHH/MWS/४-२५/२०६६/०६७, MHH/MWS/ ४-२६/२०६६/०६७, MHH/MWS/४-२७/२०६६/०६७, …”

सो पत्रबमोजिम लाक्पा शेर्पालाई अख्तियारीनामा दिएको भन्ने देखिन्छ भने सो पत्रमा मैनाचुली निर्माण सेवाका तर्फबाट चन्द्रप्रसाद अधिकारी, सुरूची कन्स्ट्रक्सनका तर्फबाट रणधीर तुम्बा र मजदुर कन्स्ट्रक्सनका तर्फबाट राजविन्द्र प्रताप सापकोटाको नामबाट दस्तखत भएको भनिएकोमा सुरूचीका प्रो.रणधीर तुम्बा आफूले दस्तखत नगरेको र छाप पनि सुरूचीको होइन भनी सो अख्तियारीनामामै मिति २०६७।९।४ मा आयोगमा उपस्थित भई लेखी दस्तखतसमेत गरिदिनु भएको छ । अख्तियारीनामा पाउने भनिएका लाक्पा शेर्पाले भने सो कागजमा दस्तखत गरेको हो भनी आयोगमा उपस्थित भई मिति २०६८।२।२ मा लेखी दस्तखतसमेत गरी दिनु भएको छ ।

स्वीकृत लागत अनुमान रू.१,९५,८४,२६५।२७ (मु.अ. करबाहेक) भन्दा ५७.२१ प्रतिशत घटी हुने गरी जम्मा रू.८३,८०,८०८।६० कबोल गर्ने मैनाचुली / सुरूची /मजदुर जे.भी. को कबोल अंक सबैभन्दा कम भएको ।

सुरूचीको कम्पनी प्रोफाइलमा Form PER-१: Proposed Personnel अन्तर्गत १६ जना कर्मचारीको नाम, पद र Full Time / Part time खुलाई विवरण पेस गरेको देखिन्छ । सो विवरणका सम्बन्धमा सुरूचीका प्रोप्राइटरको बयान लिँदा निजले यसमा उल्लेख भएका कर्मचारीहरू सुरूची कन्स्ट्रक्सनमा कार्यरत छैनन् । यसअघि पनि कार्यरत थिएनन् भनी मिति २०६८।१२।८ मा सो कागजमै उल्लेख गरी दस्तखतसमेत गरी दिनुभएको छ ।

मैनाचुलीले पेस गरेको Hard Copy मा बा १ क ४७०६ नं.को एस्काभेटर आफ्नो स्वामित्वमा भएको अवस्थालाई मान्दा पनि २०६४।७।२४ भन्दापछिको लागि नवीकरण भएको देखिँदैन । सन् १९९९ मा सो बनेको भन्ने हुँदा चालु अवस्थाको हो होइन भन्ने सम्बन्धमा मेकानिकल इन्जिनियर वा अधिकारप्राप्त अन्य निकायबाट हालको अवस्थाका बारेमा कुनै व्यहोरा प्रमाणित गरिदिएको 

देखिँदैन । यस्तो अवस्थाको Blue book को फोटोकपीकै आधारमा मात्र अंक दिन मिल्ने देखिँदैन । सोही कारण कञ्चनजङ्घा कन्स्ट्रक्सन क.प्रा.लि.बाट Excavator लिजमा लिने गरी E-Bid साथ कागज पेस गरेको देखिन्छ । तर सो कागजको सक्कलप्रति Hard Copy पेस नभएकोले सोलाई पनि आधारमानी अंक दिन मिल्ने अवस्था देखिँदैन । Information form (७), Equipment capabilities सम्बन्धी फाराम भरेको पनि देखिँदैन ।

मैनाचुली निर्माण सेवाले पेस गरेको भनिएको कम्पनी प्रोफाइलको विषय सूची, Power of attorney, form ELI-२, इजाजतपत्र, फर्म दर्ता प्रमाणपत्र, PAN दर्ता प्रमाणपत्र, कर चुक्ता प्रमाणपत्र, Turnover data sheet र General Experience विवरणबाहेक कुनै पनि कागजमा सहिछाप लगाएको छैन । यसरी कम्पनी आफैँले Ownership नलिएको कागजातलाई आधारमानी मूल्याङ्कन गर्न मिल्ने देखिँदैन ।

त्यस्तै गरी मजदुर कन्स्ट्रक्सनका प्रो.राजविन्द प्रताप सापकोटा आयोगमा उपस्थित भई यसमा भएको नोटरी पब्लिकको छाप म आफैँले बनाई दस्तखतसमेत म आफैँले गरेको हो भनी मिति २०६७।९।७ मा सोही कागजमा उल्लेख गरी दस्तखतसमेत गरी दिनुभएको छ ।

मेकानिकल इन्जिनियर र सुरूचीका प्रो.रणधीर तुम्बा दुवैले दस्तखत गरेको छैन । निज रणधीर तुम्बा आयोगमा उपस्थित भई सो फारामको सिरमा मिति २०६८।१२।८ मा “यसमा उल्लेख भएका उपकरणहरू मसँग छैन” भनी उल्लेख गरी दिनुभएको छ ।

सार्वजनिक खरिद नियमावली, २०६४ को नियम ४०(२)(ङ) बमोजिमको declaration फाराम कम्पनी प्रोफाइलको पहिलो पेजमै राखिएको छ । तर सोमा Ranadhir Tumba, Proprietor, Suruchi Construction भन्ने उल्लेख भएको छ । तर दस्तखत र छाप छैन । सो declaration फारामको सीरमा “यो सुरूची कन्स्ट्रक्सनको कम्पनी प्रोफाइल हो” भन्ने व्यहोरा लेखी प्रो.रणधीर तुम्बाले मिति २०६८।१२।८ मा आयोगमा उपस्थित भई दस्तखत गरी दिनुभएको छ ।

प्रोफाइलको पाना नं.–१ Bidder’s Qualification अन्तर्गतको १.१ General Information, पाना नं. २५ को  १.४ Major Items of equipment proposed for carrying out the works, पाना नं. ३१ को १.५ Qualification & experience of contract manager proposed for administration execution of the contract लगायतका कागजहरू प्रमाणित गर्नुपर्ने नै होइनन् । बोलपत्रदाताले दस्तखत गरी पेस गर्नुपर्नेमा बोलपत्र दाताको दस्तखत छैन र Notary Public बाट प्रमाणित गरेको देखाइएको छ ।

मजदुर कन्स्ट्रक्सनको प्रोफाइलको पाना नं.१ मा नोटरी पब्लिक किरण शाह ठकुरीले मिति २०६८।८।१६ मा आयोगमा उपस्थित भई “यस मजदुर कन्स्ट्रक्सनको प्रोफाइलको सबै पानाहरूमा लागेको नोटरीको छाप र दस्तखत मेरो होइन । नोटरीको छाप सँगसँगै Verify वा Attested  को लागि अनुसूची १२ मा उल्लेख गरेबमोजिम फरमेटमा आफ्नो नाम र विवरण उल्लेख भएको छाप लगाउनु पर्छ । सोबिना मैले कुनै पनि डकुमेन्ट Verify वा Attested गरेको छैन” भन्ने व्यहोरा उल्लेख गरी दस्तखत गरी दिनुभएको छ ।

पुष्पलाल (मध्य पहाडी) लोकमार्ग आयोजनाअन्तर्गतको ठेक्का नं. MHH/MWS/४-२६/२०६६-६७ को बोलपत्र मूल्याङ्कन समितिको निर्माण निम्नानुसार भएको देखिन्छ ।

पुष्पलाल (मध्य पहाडी) लोकमार्ग योजनाबाट मिति २०६६।१२।२४ गते नयाँ पत्रिका दैनिकमा प्रथम पटक प्रकाशित सूचनाअनुसार ठे.नं. MHH/MWS/४-२६/२०६६-६७ मा रीतपूर्वक दर्ता हुन आएका बोलपत्रहरूलाई खोली मूल्याङ्कनका लागि यस समितिमा पेस हुन आएकोमा मूल्याङ्कन गरी यसै प्रतिवेदनसहित संलग्न राखी सार्वजनिक खरिद नियमावली, २०६४ को नियम १४७ को उपनियम ८ बमोजिम विभागीय लागत अनुमानको तुलनामा सबैभन्दा घटी ५७.२१ प्रतिशत अंक रू.८३,८०,८०८।६० (त्रियासी लाख असी हजार आठ सय आठ र पैसा साठी) कबोल गर्ने निर्माण व्यवसायी ठे. श्री मैनाचुली / सुरूची / मजदुर जे.भी.को बोलपत्र सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा २७ बमोजिम न्यूनतम मूल्याङ्कित र सारभूतरूपमा प्रभावग्राही देखिएकोले स्वीकृतिको लागि सिफारिस गर्ने निर्माण गरिएको ।

मिति ०६७।२।२१ मा ठे.मैनाचुली/सुरूची/मजदुर जे.भी. को बोलपत्र स्वीकृत गर्ने आशयको सूचना मिति २०६७।२।२२ को राजधानी दैनिकमा समेत प्रकाशित भएको छ ।

मिति २०६७।३।१० मा उक्त जे.भी. को रू.८३,८०,८०८।६० को बोलपत्र स्वीकृत गरी सोही दिन आयोजनाले जे.भी. का तर्फबाट राजविन्द्र प्रताप सापकोटा र लाक्पा शेर्पासँग सम्झौता गरेको ।

मिति २०६७।३।२१ मा गो.भा.नं. ५८७ बाट मैनाचुली / सुरूची / मजदुर जे.भी. लाई रू.१६,७६,०००।– मोबिलाइजेसन पेस्की उपलब्ध गराएको र सो रकम चेक नं.१७९८०४७ बाट लाक्पा शेर्पालाई बुझाएको भएपनि सो बुझी लिनेको महलमा भएको दस्तखत निज लाक्पा शेर्पाको होइन भनी निजले सो गोश्वारा भौचरमा नै लेखी दिनु भएको । मिति २०६८।३।२९ मा लाक्पा शेर्पाले प्रथम रनिङ्ग बिल रकम रू.२२,८१,४३९।२६ मध्ये नियमानुसार कट्टा गर्नु पर्ने रकम कटाई रू.१८,७२,१८६।२६ र मिति २०६८।३।२९ मा दोस्रो रनिङ्ग बिल रकम ७५,१६,९७३।७१ मध्ये नियमानुसार कट्टी गर्नुपर्ने रकम कटाई रू.५६,७७,९२७।७१ बुझी लिएको देखिन्छ ।

सम्झौतापूर्व नै मिति २०६७।२।२६ मा अस्थायी लेखा नं. दर्ता प्रमाण पत्र प्राप्त गरी सकेको, Tender Bid  गर्दा पेस गर्दाको JV Agreement पाना १ को भएकोमा बैंकमा पाना २ को agreement पेस गरेको र सोमा उल्लेख भएको व्यहोरासमेत फरक फरक देखिन्छ ।

बैंकमा पेस भएको Power of Attorney मा मिति २०६७।२।२० उल्लेख भएको छ । अख्तियारी राजविन्द्र प्रताप सापकोटालाई दिइएको छ । मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.का तर्फबाट प्रबन्ध निर्देशक रामप्रसाद मैनालीका नामबाट दस्तखत भएको देखिन्छ । Bid गर्दाको JV agreement र Power of Attorney मा गोलो छाप लगाएको र बैंकमा पेस गरेकोमा मैनाचुली र सुरूचीको र मजदुरको पनि छुट्टै छाप लगाएको नाँगो आँखाले  देखिन्छ ।

मैनाचुली / सुरूची जे.भी.सव कन्ट्रेक्टर मजदुर कन्स्ट्रक्सनलाई बैंकिङ कारोबार गर्न आधिकारिक व्यक्ति राजविन्द्र प्रताप सापकोटाका नाम तथा दस्तखतबाट सञ्चालन हुने गरी बैंक खाता खोल्न छुट्टै निवेदन नेपाल बंगलादेश बैंक लि. नेपालगञ्ज शाखामा मिति २०६७।२।२० मा दिएको ।

बोलपत्र Responsive हुनको लागि VAT Registration, कर तिरेको प्रमाण, कम्पनीमा रजिष्टर, लाइसेन्स र त्यसको म्याद, राजश्व तिरेको भौचर आदि सबुद हुनुपर्ने हुन्छ । उल्लिखित JV को पनि ती सबै कागजपत्र र म्यादभित्रको देखिएकोले Responsive भएको देखियो । JV Agreement र Power of Attorney पनि भएको तर सहिछापको चेक जाँच नभएको सन्दर्भमा हामीले कुन ठेकेदार वा व्यक्तिको के कस्तो किसिमको सही हुन्छ अथवा आधिकारिक छाप कस्तो हो भन्ने प्रमाणहरू (नमूनाहरू) बैंक अथवा अरू संस्थामा जस्तो राख्ने चलन छैन । JV ठेकेदार पनि एउटा संस्था जस्तो भएको र उसले जारी गरेको पत्रहरू सक्कली र आधिकारिक हुन् भन्ने विश्वासले गर्दा सहिछापहरू सक्कली वा नक्कली के हुन् भनेर जाँच नगरिएको साँचो हो । फेरी ती कागज पत्रहरूमा Notary Public भनी प्रमाणित गरिएको देखिएकोले पनि त्यस्तो कुराहरूमा ध्यान दिन सकिएन । Lowest र Responsiveness देखिएपछि यसको (JV को) Hard Copy हरू माग गरिन्छ । जुन कपिहरू सम्बन्धित ठेकेदारले कार्यालयमा बुझाएको हुन्छ । सम्बन्धित JV को Turnover, बैंक ग्यारेन्टी तथा काम गर्न सक्ने हैसियतका Machine equipment र Man power हरूको E-bid मा पेस गरेको List सँग प्रमाण पेस गरेको मिल्छ / मिल्दैन वा Turnover (काम गर्ने आर्थिक हैसियत) पुग्छ पुग्दैन भनेर जाँच गरिसकेपछि ती सबै कुरा पुग्ने भए उक्त ठेकेदार पास हुन्छ । Lowest Bidder Responsive भएको भनी सिफारिस गरिन्छ । उक्त ठेक्काको कामको प्रकृति ढुङ्गा माटो काटी ट्रयाक खोल्ने काम भएकोले पनि Special Work जस्तो विशेष दक्षता चाहिने 

थिएन । मेसिन औजार भएको र हैसियत भएको भए पुग्ने थियो । JV Agreement र Power of Attorney मा छाप र सही सक्कली र नक्कली के हो ? हामीले शङ्का गर्न सकेनौं । किनकि त्यस्ता पत्रहरूमा नक्कली Signature र छाप पनि हुन्छ भन्ने हामी कसैलाई थाहा थिएन । यहाँ Evaluation को प्रोसेसमा सबैभन्दा कम दररेट पेस गरेको, Turnover पुगेको, आन्तरिक राजश्व कार्यालयमा कर तिरेको र म्याद थप भएको, Bid bond को Validity र रकम पुगेको, Experience भएको लाइसेन्स नविकरण गरेको, JV Agreement र Power of Attorney भएको आदि कुराहरू पुगेको ठेकेदारलाई Substantially Responsive मानिएको हो । CV मा सही नभएको अथवा Equipment को ब्लु बुक फेला नपरेकोले मात्र २nd lowest मा जानु पर्छ भन्ने हामीलाई थाहा नभएको । यहाँ त्रुटि भएका कुराहरू मानवीय त्रुटिहरू हुन् । जहाँसम्म छाप र सिग्नेचरहरू भिडाएर नहेरेको सवालमा हामीहरू कसैले कुनै शङ्का नगरेको हुनाले चेक जाँच नगरेको हो । त्यसकारण जसले गलत (फर्जी) Document पेस गर्‍यो उसैमाथि कारवाही होस् । हामी कुनै लोभ लालचमा परेर त्यसो गरेका छैनौ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी कृष्णबहादुर भण्डारीले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

मूल्याङ्कन गर्ने प्रक्रियामा E-bidding मार्फत परेका ठेक्काहरूमा Hard copy माग 

गरिन्छ । सो प्राप्त भएपछि मात्र मूल्याङ्कनको प्रक्रिया सुरू गरिन्छ । Technical Man Power को सन्दर्भमा निज व्यक्तिहरू Engineer, Oversear हो होइन भन्नका लागि उनीहरूको Certificate तथा भए NEA/Council को Certificate तथा Character Certificate हेरिन्छ । तसर्थ, Bio data मा Signature नभए पनि मूल्याङ्कनमा समावेश गरिएको हो । पेस भएका Certificate हरू हेर्दा काम गर्न इच्छुक हुन् भन्ने देखाउँछ र मूल्याङ्कन गर्दा मूल्याङ्कन कर्ताले Each Document मा पेस भएका Engineer र Oversear र अन्य जनशक्तिको इच्छा हो होइन भनी यकिन गर्न साह्रै कठिन हुने, सो गर्न सम्बन्धित व्यक्तिहरूसँग सम्पर्क गर्न पनि कठिनाई हुने र ठेक्का व्यवस्थापन समयमा नै गर्न नसकिने भई यसले कार्य प्रगतिमा पनि असर पर्छ । निर्माण व्यवसायीहरूले पेस गरेको आ-आफ्नो Company Profile मा उल्लेख भएको जनशक्तिलाई आधारमानी मूल्याङ्कन 

गरियो । CV दस्तखत गराउनु पर्ने जिम्मा र Engineer र Oversear तथा अन्य जनशक्तिको जिम्मा पनि उनीहरूको दायित्वभित्र पर्ने हुँदा, Company Profile मा पेस भएका Engineer, Oversear र अन्य जनशक्तिको हकमा सम्पूर्ण जिम्मेवारी बहन निज निर्माण व्यवसायीहरूले लिनुपर्दछ । मूल्याङ्कन गर्दा Certificate हरू पेस भएपछि नकार्न मिल्ने अवस्था आउँदैन । कम्पनी Profile का Document को पानामा Company हरूको नाममा Audit Report छन् । जसमा नोटरी पब्लिकको छाप पनि छ । Experience अर्थात Work experience का कागजातहरूमा सम्बन्धित कार्यालयहरूले निज कम्पनीहरूको नाममा Certificate Issue गरेका छन् र त्यसलाई पनि नोटरी पब्लिकबाट प्रमाणित गरिएको छ । तसर्थ ठेक्का पाएको निर्माण व्यवसायी Mainachuli/Suruchi/Majdoor construction JV Partner मध्ये कसैले पनि विरोध अथवा उजुरी गर्न आएनन् र अन्य निर्माण व्यवसायी पनि उजुरी गर्न नआएको हुँदा पेस भएका कागजातहरूमा सहिछाप नभए पनि निर्माण व्यवसायीहरूको नाममा जारी भएको Audit Report, Work Experience, Certificate, Equipment हरूको List को Photo copy जुन नोटरी पब्लिकबाट प्रमाणित छ । निर्माण व्यवसायीहरूले पेस गरेको JV Agreement लाई आधिकारिकता पुष्टि गर्न निजहरूले गरेको दस्तखतको नमूना कार्यालयसँग नरहने, र निर्माण व्यवसायीहरूले पनि Document मा फरकफरक दस्तखत गर्ने प्रचलन रहेको हुँदा निजहरूको दस्तखतको पुस्ट्याईं अर्थात् आधिकारिकताको पुस्ट्याईं नगरिएको हो । पेस गरेको कागजात Bid document सँगै आउने हुँदा ठेक्का कसलाई पर्छ भनेर कसैलाई पनि थाहा हुन नसक्ने अवस्थामा सुरूकै Agreement (JV Agreement) मा शङ्का नगरिएको हो । तसर्थ Power of Attorney लाक्पा शेर्पालाई नै आधिकारीक व्यक्तिहरूले दस्तखत गरिदिएको हो होइन भनी यकिन गर्न नसकिएको 

हो । मजदुर कन्स्ट्रक्सनको दुवै छापमध्ये कुन सक्कली हो भनेर छुट्टाउने आधार भएन भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी भानु जोशीले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

सुरूची कन्स्ट्रक्सनको तर्फबाट र मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.को तर्फबाट मैले नै दस्तखत गरेको हो । रणधीर तुम्बाले दुवैको छाप बनाउनु भनी मन्जुरी दिएकोले मैले नैं छाप बनाएको हो । मैनाचुली/सुरूची/मजदुर जे.भी. को अख्तियारी प्राप्त व्यक्ति म राजविन्द्र प्रताप सापकोटा हुँ । सो अख्तियारीनामा ठे.नं.४-२६ मा प्रोफाइलसाथ पेस गरेको छु । उक्त ३ वटा फर्मको जे.भी. सम्झौता म आफैँले तयार गरी ३ वटै दस्तखत म आफैँले गरेको हो । छाप पनि म आफैँले बनाउन लगाएको हो । मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.का प्रबन्ध निर्देशक मदन अधिकारी हुनुपर्नेमा चन्द्र अधिकारी हुन गएको हो । मलाई मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.र सुरूची कन्स्ट्रक्सनको प्रोफाइल रणधीर तुम्बाले उपलब्ध गराई दिएको हो । सम्पूर्ण कम्पनी प्रोफाइलहरूमा नोटरी पब्लिकको छाप म आफैँले बनाएर लगाएको हो र दस्तखत पनि म आफैँले गरेको हो । मध्य पहाडी लोकमार्ग योजनाको ठेक्का नं.४–२६/०६६।६७ मा मिति २०६७।२।१८ मा जे.भी. का तर्फबाट मैले नै Hard copy पेस गरेको हो । लाक्पा शेर्पालाई हार्डकपी पेस गर्ने निवेदनमा मेरो दस्तखत गरिदिनु भनेको थिएँ । E-Bidding लाक्पा शेर्पाले नै गरेका हुन् । मध्य पहाडी लोकमार्ग योजनामा मजदुर कन्स्ट्रक्सनले पेस गरेको कम्पनी प्रोफाइलमा समावेश भएका कागजातमध्ये आयकर, पान दर्ता र घरेलु दर्ता प्रमाणपत्रबाहेक अरू कागजातको सक्कल मसँग छैन । उक्त कागजातबाहेक अन्य कागज एवं विवरण झुठ्ठा हो । मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि. र सुरूचु कन्स्ट्रक्सन पावर अफ अटोर्नी मेरो नाममा आएको हो । जे.भी. एग्रीमेन्टमा दस्तखत गर्ने मैनाचुलीका तर्फबाट अर्का भाई विनोद अधिकारीसँग मौखिक र सुरूचु कन्स्ट्रक्सनको रणधीर तुम्बाको सहमतिबाट तयार गरिएको हो । मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.को प्रबन्ध निर्देशक मदन अधिकारी हुनुपर्नेमा रामप्रसाद मैनाली हुन गएको हो । मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.र सुरूची कन्स्ट्रक्सनको छाप पनि सबैको मौखिक सहमतिले बनाएको हो । मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.र सुरूची कन्स्ट्रक्सन जे.भी.को एग्रीमेन्टमा म राजविन्द्र प्रताप सापकोटालाई दुवै फर्मको अख्तियारी दिएको हो । Power of attorney सोही मितिमा टेन्डर खरिद गर्न र टेन्डर दर्ता गर्न सम्पूर्ण आर्थिक कारोबार गर्न नवराज सापकोटालाई दिनुपर्ने भएकोले बाध्यताले गर्दा Power of attorney दिएको हो । पावर अफ अटनीको पत्र तयार गरी दुईवटा फर्महरूका तर्फबाट म आफैँले दस्तखत गरी नवराज सापकोटालाई दिएको हो । मैनाचुली / सुरूची जे.भी. र मजदुर कन्स्ट्रक्सन दुवैको प्रतिनिधि तथा उक्त ठेक्काहरूमा बोलपत्र पेस गर्ने र ठेक्का सम्झौता गर्ने व्यक्ति नवराज सापकोटा नै हुन् । डिभिजन कार्यालयबाट प्राप्त रकम बागेश्वरी विकास बैंक, सुर्खेतमा राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकको चेकबाट कलेक्सन गरी मजदुर कन्स्ट्रक्सनको नाममा जम्मा गरिएको र दुईवटा मेसिन Back hoe को लागि हिमालय ट्रेडलाई सरिया सिमेन्ट खरिदको लागि पेस्की रू.२५,००,०००।–, ईट्टावालालाई गाडी भाडासहित ७,००,०००।- दिएको हो । डिभिजन भवन कार्यालय, सुर्खेतअन्तर्गतको ठेक्का नं.१० र १२/०६६।६७ मा नवराज सापकोटाका नाममा अख्तियारी दिएकोमा बैंकमा खाता खोल्नको लागि नेपालगञ्ज जानुपर्ने भएकोले मेरो नामबाट खाता खोल्न मेरो नाममा Power of attorney बनाएको हो भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

ठेक्का नं.४–२६/०६६।६७ मा मैनाचुली/सुरूची/मजदुर जे.भी. का तर्फबाट पेस भएको कागजातमध्ये मिति २०६७।२।४ मा मेरो नाममा दिएको अख्तियारीनामामा मात्र मेरो दस्तखत भएको हो । राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले ३ तीन वटै फारमको कम्पनी प्रोफाइल र ई विड गर्दाको हार्डकपीहरू मलाई दिनुभएको र मैले सो कागजहरू योजना कार्यालयमा दर्ता गराई दिएको हो । ई विड कसले गरेको भन्ने विषय मलाई कुनै जानकारी नभएको । हार्डकपीको निवेदनमा राजविन्द्र प्रताप सापकोटाको नाउँ भए तापनि सो निवेदन र प्रोफाइलहरू मैले नै दर्ता गराएको हो । तर निवेदनमा दस्तखत मैले गरेको होइन । दस्तखत कसले गरेको हो थाहा भएन । सो ठेक्का मैले नैं दर्ता गरिदिएको हो । मध्य पहाडी पुष्पलाल ठे.नं.४–२६/०६६।६७ को ठेक्कामा म लाक्पा शेर्पालाई राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले ठेक्का हाल्नु भनी Power of attorney पठाएकोले गर्दा हाल चेक बुझी दिनुपर्ने भएको हो । मेरो कुनै संलग्नता नभएको र केही लिनादिना पनि छैन । उक्त ठेक्काका सम्बन्धमा अरू कुरा केही थाहा 

छैन । Power of attorney मा ३ वटा फर्मका तर्फबाट क–कसले दस्तखत गरेको हो, मलाई थाहा छैन । निज सापकोटाले उपलब्ध गराएको कागज पेस गरेको 

हो । मध्य पहाडीको ठेक्का नं.४–२६/०६६।६७ को ठेक्कामा सम्पूर्ण अधिकार म लाक्पा शेर्पाको नाउँमा रहेको तर अङ्ग्रेजी पढ्न नआउने भएकोले मलाई थाहा भएन । मेरो नाउँमा अधिकार भएकोले मध्य पहाडी पुष्पलाल लोकमार्ग सडक योजनामा ठेक्का नम्बर ४–२६/ २०६६।६७ मा जाजरकोटको ढुङ्गा माटो खन्ने कामको लागि त्यस योजनामा टेन्डर वा बोलपत्र दाखिला गर्दा मैनाचुली/सुरूची/मजदुर कन्स्ट्रक्सन जे.भी.ले ठेक्का हाली दिनु भनी टेन्डर डकुमेन्ट पठाएकोमा बोलपत्र दर्ता गर्दा त्यस योजनाको नाउँबाट सबै आर्थिक कारोबार अंग्रेजीबाट लेखेकोले म लाक्पा शेर्पालाइ केही थाहा नभएको र अहिले आएर थाहा भयो । उक्त कागजमा मलाई सहिछाप, सम्झौता, पैसा लिनेसमेत भएकोले अहिले सम्पूर्ण कार्य म आफूले स्वीकार गर्नुपर्ने देखियो । राजविन्द्र प्रताप सापकोटा र मेरो चिनाजानी सुर्खेतमा भएको र मेरो यो ठेक्कामा मात्र संलग्नता भएको हो । अरू लेनदेन केही नभएको भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी लाक्पा शेर्पाले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

बोलपत्र मूल्याङ्कन समितिको बैंठकमा ठे.नं. १० र १२ बाहेक अन्य ठेक्कासमेतमा मलाई तोकिएको साइडको योजनासम्बन्धी आवश्यक प्राविधिक मूल्याङ्कनमा समेत सहयोग गर्ने गरेको आधारमा सो बैठकमा उपस्थित भएको हुँ । बोलपत्र आह्वान भएका ठेक्काहरू सबैको एकमुष्ट बोलपत्र मूल्याङ्कन समितिमा पेस हुन आएको र आर्थिक प्रस्ताव, प्राविधिक प्रस्तावहरू सारभूतरूपमा निर्णयार्थ पेस गर्नका लागि पेस हुन आएका प्रतिवेदनका आधारमा सिफारिस गरिएको हो । प्रतिवेदन तयार हुँदाका बखतमा पेस हुन आएका कागजातहरूको अध्ययन के कसरी भयो त्यो बैठकमा जानकारी हुन नआएको कारण त्यसो भएको हुन सक्दछ । यसबारे मलाई जानकारी भएन । Notary Public बाट प्रमाणित भएका कागजातहरूलाई आधारमानी प्राविधिक प्रस्तावको Report तयारकर्ताबाट हेरी सही भए नभएको बारे बैठकमा जानकारी हुन नसकेको हो । निर्माणकर्ताबाट पनि चेक गर्न समयाभावका कारण कार्यव्यस्तताबाट छुट हुन गई सम्झौता हुन गएको हुन सक्दछ । कार्यालय प्रमुखलाई सम्बन्धित प्राविधिक टोलीबाट पेस गरेको Technical Evaluation Sheet मा स्पष्ट उल्लेख भए तापनि मैनाचुली / सुरूचीले तोकेको प्रतिनिधिले यसपूर्व पनि काम सन्तोषजनक गरेको, समयमै सम्पन्न गरेको, फेरी अर्को पटक टेन्डर गर्ने समयाभावका कारण योजना नै नबन्ने हुँदा स्थानीय जनता / प्रतिनिधिको चर्को विरोध हुने गरेको, सोही फर्मबाट अन्य कार्यालयमा काम पाउने, यस कार्यालयमा कसरी नपाउने भनी ठेकेदारको प्रतिनिधिबाट समेत दबाब आएको आदि कारणले कार्यालय प्रमुखको मनोभावना र आशयलाई मध्य नजर गरी सिफारिस गरिएको हो भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी निरखबहादुर हमालले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग डिभिजन कार्यालय, सुर्खेतअन्तर्गत ठेक्का नं.१०/ ०६६।६७ र १२/०६६।६७ को बोलपत्र मूल्याङ्कन प्रतिवेदनमा म मनोजकुमार यादवको दस्तखत भएको र बोलपत्र मूल्याङ्कन क्राइटेरिया र ऐ. मूल्याङ्कन समिति गठन भएको छ । पहिलादेखि नै गर्दै आएको प्रक्रियाअनुरूप मूल्याङ्कन गर्दै आएकोले सार्वजनिक खरिद ऐनअनुसार नै भएको भन्ने 

बुझिन्छ । उक्त Technical Evaluation Sheet मा सम्पूर्ण कागजात पेस हुनुपर्ने हो । मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि. र सुरूची कन्स्ट्रक्सनको Company Profile मा सम्बन्धित फर्मको पदाधिकारीले दस्तखत गरेको र छाप लगाएको कागजातका आधारमा नोटरी पब्लिकबाट Attestted भएर आएकोले ठीकै होला भन्ने अनुमान गरियो । Power of Attorney को दस्तखत यकिन गर्ने सम्बन्धमा अफिसलाई शङ्का नलागेर हो, शङ्का भएको खण्डमा कार्यालयबाट सम्बन्धित फर्मलाई टेलिफोनमार्फत या पत्र लेखिएको भए हुन्थ्यो । सहिछाप गरेको Notary Public नक्कली रहेछ । Technical Evaluation Sheet को स.२१ को सन्दर्भमा नभएको document को बारेमा Comment लेखी कार्यालय प्रमुखसहितको प्राविधिक टोलीमा छलफल गर्दा मैनाचुली/सुरूची फर्म काम गर्ने हो भनी मूल्याङ्कन गरेको हुँ । Major Deviations भइसकेपछि Substantially Responsive हुने गरी मूल्याङ्कन गर्न विभिन्न कार्यालयको निर्माणसम्बन्धी काम र कागजातहरूको आधारमा मूल्याङ्कन भएको हो । वास्तवमा मलाई व्यक्तिगतरूपमा थाहा नभएर र पुराना साथीहरूले गरेको ठीकै होला भनी गरेको हुँ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी मनोजकुमार यादवले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

Blue book सहित Equipment को उपलब्धताका आधारमा हामीले मूल्याङ्कन गरेका हौं । यदि Audit Report हरू, Bid Security Document, Credit line document सहित अन्य Document हरू झुठो बनाइएको रहेछ भने सम्बन्धित कृत्रिम Document बनाउने पक्षलाई नै कारवाही हुनुपर्ने हो । योजनाको लेखा अधिकृतको सामुन्नेमा लाक्पा शेर्पाले दस्तखत गरी सम्झौता गरेको चेक बुझेका छन् । सोही दस्तखत अहिले मेरो होइन भनिएको 

छ । यदि धेरै कृत्रिम कागजात छन् भने Notary Public बाट कसरी प्रमाणित (नक्कल) गरिएको हो । हामीले विश्वास गर्ने पक्ष बैंक, अडिटर, कर कार्यालय, Notary Public सबै नै कृत्रिम भएको खण्डमा हामीबाट केही हुनै सक्दैन । हामीले त इमान्दारीपूर्वक न्यूनतम मूल्याङ्कितलाई उपलब्ध कागजातको आधारमा नेपाल सरकारलाई न्यूनतम आर्थिक भार पर्ने गरी मूल्याङ्कन गरी सिफारिस गरेको हुँदा मउपर कुनै पनि प्रकारको कारवाही हुनुपर्ने होइन भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी प्रकाश भक्त उपाध्यायले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

मूल्याङ्कन समितिका सबै सदस्यहरू र योजना प्रमुखसमेतले आपसी छलफल गरी बोलपत्रहरू मूल्याङ्कन भएको हो । निज लाक्पा शेर्पालाई अन्य फर्महरूले Power of Attorney दिएको र सोही आधारमा निजले बोलपत्र सही गरी दाखिला गरेको 

हो । निर्माण कार्य गरी रनिङ बिल भुक्तानी लिँदा गोश्वारा भौचरमा सहिछाप गरेको हो । यदि निज लाक्पा शेर्पाको सहिछाप नभएको भए उसले अरू कसैले चेक भुक्तानी लिँदा सम्झौता गर्दा योजनाको कार्यालयमा तुरून्त उजुरी वा खबर गर्नुपर्ने थियो । तर यसले आफैँ चेक बुझी लिएको र सोको भुक्तानी प्राप्त गरिसकेको अवस्थापछि केरकार हुँदा आफू निर्दोष हुने मनसायबाट मैले सहिछाप गरेको होइन भनी इन्कार गरेको 

बुझिन्छ । बोलपत्र कागजातहरूमा कुन फर्म कुन निर्माण व्यवसायीको कस्तो दस्तखत हुन्छ भनी (Signature verify) सहिछाप जाँच गर्ने व्यवस्था छैन । बैंकको खाता सञ्चालनमा दस्तखत नमूना कार्ड हेरेर जाँच बुझ गरी यकिन गरिन्छ । ठेक्का बन्दोबस्तमा निर्माण व्यवसायीले पेस गरेको कागजमा सहिछाप गरिसकेपछि विश्वसनीयताको आधारमा मूल्याङ्कन गरिने हुन्छ । त्यसैले निजले गरेको दस्तखतमाथि शङ्का नै नगरी विश्वसनीयताको आधारमा निजको दस्तखत हो होइन भन्नेतर्फ छानबिन नगरी मूल्याङ्कन गरिएको हो । अतः सम्बन्धित निर्माण व्यवसायीले नोटरी पब्लिकबाट प्रमाणित गराई पेस गरेको कागजातको आधारमा बोलपत्र मूल्याङ्कन गरी प्रचलित कानूनबमोजिम स्वीकृतिको लागि सिफारिस गरेको हुँदा मलाई यस कार्यको सम्बन्धमा प्रचलित कानूनबमोजिम सजायको भागी नबनाइयोस् भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी केशरबहादुर साउदले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

मलाई देखाइएका सुरूची कन्स्ट्रक्सन र मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.को प्रोफाइलहरू मैले प्रमाणित गरेको होइन । त्यसमा भएको छाप दस्तखत कुनै पनि मेरो होइन भन्नेसमेत व्यहोराको नोटरी पब्लिक ठेकेन्द्रराज जोशीले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

मजदुर कन्स्ट्रक्सन, सुरूची कन्स्ट्रक्सन र मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि. को प्रोफाइलमा भएको नोटरीको छाप र दस्तखतसमेत मेरो होइन । मेरो छाप र दस्तखतसँग मेल खाँदैन । मैले ती सबै प्रोफाइलहरूमा नोटरीको छाप लगाएको छैन । मैले कुनै दस्तखत पनि गरेको छैन भन्नेसमेत व्यहोराको नोटरी पब्लिक किरण शाह ठकुरीले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.को कम्पनी प्रोफाइल कुन स्रोतबाट नवराज सापकोटा भन्ने व्यक्तिको हातमा पुग्यो । पावर अफ एटर्नी दिइएको भनिएका व्यक्ति नवराज सापकोटा र उक्त कागजात प्रमाणित गरिदिने नोटरी पब्लिक दुवैलाई म 

चिन्दिन । मैनाचुली / सुरूची जे.भी.ले दिएको भनिएको पावर अफ एटर्नीमा नवराज सापकोटालाई अख्तियारी दिएको उल्लेख छ । सँगै पेस भएको ज्वाइन्ट भेन्चर एग्रीमेन्टमा फेरी राजविन्द्र प्रताप सापकोटालाई अख्तियारी दिएको भन्ने उल्लेख छ । ती दुवै व्यक्ति नवराज सापकोटा र राजविन्द्र प्रताप सापकोटालाई म चिन्दिन । निजहरूलाई कुनै किसिमको अख्तियारी दिएको पनि छैन । मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.को कम्पनी प्रोफाइल सम्बन्धित कम्पनीका अन्य पदाधिकारीले कुनै पनि निकायबाट बोलपत्र आह्वान गरिसकेपछि कम्पनीले कुन बोलपत्रमा प्रतिस्पर्धा गर्ने वा नगर्ने, कुन बोलपत्रमा एकल प्रतिस्पर्धा गर्ने क्षमता आफ्नो कम्पनीमा छ वा छैन, कुनै अर्को कम्पनीसँग संयुक्त उपक्रममा जाने भन्ने निर्माण कम्पनीको बोर्ड अफ डाइरेक्टरले गर्छ र सोहीअनुसारको निर्देशन मातहतका कर्मचारीहरूलाई दिने गरिन्छ । आजसम्म हाम्रो कम्पनी यही प्रक्रियाअनुसार चली आएको छ । मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.ले सुरूची कन्स्ट्रक्सनसँग गरेको जे.भी.सम्झौता र Power of Attorney लगायतका कागजातहरूमा प्रयोग भएको छाप यस मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.ले प्रयोग गर्ने छाप होइन । मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.ले प्रयोग गर्ने छाप गोलाकारमा अंग्रेजी अक्षरमा मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि. भनी लेखिएको छ । छुट्टै कागजमा मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.ले प्रयोग गर्ने छापको नमूना उपलब्ध गराएको छु । मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.सँग सम्बन्धित सञ्चालक सेयर होल्डर र कर्मचारीसमेत कसैले पनि निजसँग कागजात प्रमाणित गराएको छैन । मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.को कम्पनी प्रोफाइल नोटरी पब्लिकबाट प्रमाणित गराई राजविन्द्र प्रताप सापकोटालाई उपलब्ध गराएको छैन । नोटरी पब्लिकले प्रमाणित गरेका कतिपय कागजातहरू के विषयका हुन् ? केही बुझिँदैन । नबुझिने कागजातहरू कसरी प्रमाणित गरियो थाहा भएन । राजविन्द्र प्रताप सापकोटालाई आजका दिनसम्म मैले चिनेको छैन । चिन्दै नचिनेको व्यक्तिलाई मलगायत मेरो कम्पनीसँग सम्बन्धित व्यक्तिले कम्पनी प्रोफाइल दिने कुरै आउँदैन भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी मदनकुमार अधिकारीले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

मैनाचुली / सुरूची जे.भी. का तर्फबाट १९ अप्रिल २०१० मा चारवटा बोलपत्र उपलब्ध गराई दिन उक्त जे.भी. को तर्फबाट पेस भएको कागजातमा मैले दस्तखत गरेको हुँ । Bid Bond र line of credit सम्बन्धी कागजातहरू राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले तयार गरिदिएको हो । बोलपत्रमा राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले दररेट भरेको र गुण्डा केटाहरूले ज्यान लिने धम्की दिएको हुँदा ३ वटा बोलपत्र फिर्ता लिएको हुँ । BOQ मा दररेट म आफैँले भरी Bidding document मा पनि म आफैँले दस्तखत गरेको हुँ । मैले बोलपत्र पेस गर्दा प्रोफाइल प्रमाणित गरिसकेको अवस्थामा थियो । सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग डिभिजन कार्यालय, सुर्खेतअन्तर्गत ठे.नं.१०/०६६।०६७ र १२/०६६।०६७ अन्तर्गतको काममा मैले मजदुर कन्स्ट्रक्सनका प्रोप्राइटर श्री राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले दिएको कागजातअनुसार उक्त ठेक्काको सम्झौता गरी पेस्की झिकेर मजदुर कन्स्ट्रक्सनको फर्मको खातामा जम्मा गराई दिएको थिएँ । उक्त ठेक्का टेन्डर फर्म किन्ने र टेन्डर फर्म दर्ता गर्ने कार्य पनि म आफैँले मजदुर कन्स्ट्रक्सनका प्रो.श्री राजविन्द्र प्रताप सापकोटाको आदेशबमोजिम मैले गरेको हुँ । मैनाचुली / सुरूची जे.भी.का तर्फबाट दिएको Power of Attorney लगायतका दुवै ठेक्कासँग सम्बन्धित कागजातमा भएको दस्तखत मेरो हो । दुईवटै ठेक्काको सब कन्ट्राक्टरका रूपमा मजदुर कन्ट्रक्सनसँग गरेको सम्झौतापत्र मजदुर कन्ट्रक्सनका प्रो.श्री राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले तयार पारी मजदुर कन्स्ट्रक्सनका तर्फबाट आएकोले मलाई दस्तखत गरी सम्बन्धित कार्यालयमा उक्त कागजात पेस गर्न भनेको हुँदा सब कन्ट्राक्टर नियुक्त गर्दा के कस्ता सर्त छन् भन्नेबारे केही थाहा भएन भन्ने व्यहोराको प्रतिवादी नवराज सापकोटाले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

सुरूची कन्स्ट्रक्सनका तर्फबाट सुर्खेतस्थित मध्यपश्चिमाञ्चल सिँचाई योजनाहरूको लागि मेरो फर्मको डकुमेन्ट मात्र जिल्ला सुर्खेत बस्ने राजविन्द्र प्रताप सापकोटालाई दिएको हो । मेरो फर्ममा भएको प्रमाण–पत्रको प्रतिलिपि अडिट गरेको प्रतिलिपिहरू, कर चुक्ता प्रतिलिपि, भ्याट दर्ता प्रमाण पत्र, इजाजतपत्र र घरेलुमा दर्ता गरेको प्रमाण पत्रहरूको प्रतिलिपिलगायत सुरूची कन्स्ट्रक्सनको प्रोफाइल राजविन्द्र प्रताप सापकोटालाई दिएको हो । मैनाचुली निर्माण सेवासँग जे.भी.गरेर बोलपत्र खरिद, दर्ता गर्न र स्वीकृत भएमा सम्पूर्ण कार्य गर्नका लागि राजविन्द्र प्रताप सापकोटालाई मौखिक स्वीकृति दिएको 

हो । सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग डिभिजन कार्यालय, सुर्खेतअन्तर्गत गुटु गा.वि.स.मा निर्माण हुने स्वास्थ्य चौकी भवन र जाजरकोटस्थित निर्माण हुने प्रसुती गृह भवन निर्माण र मध्यपहाडी सडक (पुष्पलाल लोकमार्ग) आयोजनाअन्तर्गत जाजरकोट सडक खण्ड निर्माण कार्यहरूको जे.भी.(संयुक्त उपक्रम) मा मैले सही नगरेको तर राजविन्द्र प्रताप सापकोटालाई मैले मौखिकरूपले सही गरी बोलपत्र खरिददेखि दर्ता गर्नका साथै काम परेमा निर्माण कार्य सम्पन्न गर्नसमेतको लागि मन्जुरी दिएको हो । बोलपत्र खरिद तथा दर्ता अन्तिममा हुने भएकोले त्यस समयमा म काम विशेषले अन्यत्रै भएको हुनाले जे.भी. सम्झौता र अख्तियारीनामामा दस्तखत गर्न चाहिँ नभ्याएको हो । मैनाचुली / सुरूची जे.भी. ले सम्झौता गरी उक्त निर्माण कार्य गर्न र मजदुर कन्स्ट्रक्सनलाई सब कन्ट्रक्टर नियुक्ति गर्न मैले दस्तखत गरी अख्तियारीनामा दिएको छैन । सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग, डिभिजन कार्यालय, सुर्खेत र पुष्पलाल (मध्य पहाडी) लोकमार्ग योजनाअन्तर्गत ठेक्का प्राप्त गरी पेस्की रकम मैले लिएको छैन । पुष्पलाल (मध्य पहाडी) लोकमार्ग योजनाको ठेक्का नं.MHH/MWS/४-२६/२००६-६७ को ठेक्कामा जे.भी. सम्झौतामा मेरो सुरूची कन्स्ट्रक्सनको ३० प्रतिशत सेयर देखिए तापनि त्यसमा मेरो राजविन्द्र प्रताप सापकोटासँग केही कारोबार भएको छैन । सो ठेक्काको सम्पूर्ण आर्थिक कारोवार निज राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले नै गरिरहेको छ । मैनाचुली / सुरूची जे.भी.का तर्फबाट सब कन्ट्राक्टरका रूपमा मजदुर कन्स्ट्रक्सनलाई नियुक्त गरेको छैन र बैंक खाता खोल्नसमेत कुनै अख्तियारी दिएको छैन । सम्पूर्ण काम मजदुर कन्स्ट्रक्सनका प्रो.राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले नै गरेको हो । मैनाचुली / सुरूची / मजदुर जे.भी. का तर्फबाट आन्तरिक राजश्व कार्यालयमा दर्ता गर्न कुनै अख्तियारीनामा राजविन्द्र प्रताप सापकोटालाई दिएको छैन । डिभिजन भवन कार्यालय, सुर्खेतअन्तर्गतको Bid document खरिदको लागि आ.व.०६६।६७ मा मैनाचुली / सुरूची जे.भी. का तर्फबाट कुनै अख्तियारीनामा नवराज सापकोटालाई दिएको छैन भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी रणधीर तुम्बाले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

मैनाचुली / सुरूची / मजदुर जे.भी.को टेन्डर मूल्याङ्कन समितिबाट सबैभन्दा घटी बोलकबोल भएको भनी सिफारिस भई आएको हुँदा सबैभन्दा घटी बोलकबोल गर्ने ठेकेदार मैनाचुली / सुरूची / मजदुरको टेन्डर लेखा अधिकृतसमेतको थप सिफारिसमा सदर गरेको हो । E-Bid प्रक्रियाद्वारा भएको E-Bidding मा पेस भएको कागजातहरू Check गरी सबैभन्दा घटी बोलकबोल गर्ने ठेकेदार श्री मैनाचुली/सुरूची/मजदुरको ठेक्का स्वीकृति गर्ने मनसाय आशयपत्र राजधानी दैनिकमा प्रकाशित गरिएकोमा कसैको उजुर कार्यालयमा दर्ता नभएको हुँदा टेन्डर सदर गरेको व्यहोरा अनुरोध छ । स्वीकृत लागत अनुमानभन्दा ५७.२१ प्रतिशत घटीमा ठेक्का स्वीकृत गरिएको र लागत अनुमान ठीक भएको हो । Hard copy मा भएको CV मा Signature नभएको भनी मूल्याङ्कन समितिबाट जानकारी तथा उल्लेख नभएको, E-Bid गर्दा पेस भएका कागजातमा जे.भी. का तर्फबाट ठेकेदार श्री लाक्पा शेर्पाले सम्झौता मेरो अगाडि र प्राविधिक अधिकृत, लेखा अधिकृतको रोहवरमा सही गरेको 

हो । E-Bidding गर्दा Power of Attorney मा भएको सही र निजले अन्य E-Bidding कागजातमा सही गरेको कागजात एकै पटक E-Bidding मा प्राप्त भएको हुँदा निजको Short cut सही मानिएको हो । मैनाचुली/सुरूची/मजदुर जे.भी. को सम्झौता र Power of Attorney का आधिकारिक पदाधिकारीहरूको सही हो होइन भनी यस कार्यालयबाट मिति ५ जुन २०१० मा राजधानी दैनिकमा सूचना प्रकाशित भएकोमा कसैबाट उजुर नपरेको हुँदा उक्त कागजातलाई मान्यता दिएको हो । सम्झौतामा सही गर्ने व्यक्ति अधिकारप्राप्त लाक्पा शेर्पा, मजदुर Construction Company का प्रोप्राईटर श्री राजविन्द्र प्रताप सापकोटा भएको व्यहोरा अनुरोध छ । सम्झौता गरिपाउँ भनी मिति २०६७।३।३ मा राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले दिएको निवेदनमा अधिकारप्राप्त लाक्पा शेर्पाले समेत मेरो रोहवरमा सही गरेको हो । मिति २०६७।३।२१ मा मोबिलाइजेसन पेस्कीबापतको रू.१६,७६,०००।– मैनाचुली सुरूची मजदुर जे.भी. का अधिकारप्राप्त व्यक्ति लाक्पा शेर्पाले लेखा अधिकृत सि.डि.ई श्री कृष्ण भण्डारी, श्री प्रकाश उपाध्यायको रोहवरमा चेक बुझी लिएको हो । ठेक्का सदर गर्नुभन्दा अगावै ठेक्का सदर गर्ने आशय राखी पत्रिकामा आशय पत्रको सूचना प्रकाशित गर्दा कुनै पनि उजुर बाजुर निर्धारित समयभित्र पर्न नआएको र निजको ठेक्का सदर गर्दा नेपाल सरकारलाई फाइदा पुग्ने देखी निर्णय गरिएको हो । ममाथि कारवाही हुनुपर्ने होइन भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी दिनेश प्रकाश बस्नेतले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

उल्लिखित फर्म मैनाचुली सुरूची जे.भी. को प्राविधिक प्रस्ताव रीतपूर्वक योग्य देखिएको र प्रस्ताव अध्ययन गर्दा सबैभन्दा न्यूनतम बोल कबुल भएकोले उक्त फर्मको नाममा आशय पत्र जारी गरिएको, कागजातको सम्बन्धमा यस कार्यालयमा पेस भएका कागजात मूल्याङ्कन समितिसमक्ष पेस हुँदा रीतपूर्वक ठानी कारवाही अगाडि बढाइएको हो । आ.प्र. नियमअनुसार बोलपत्र स्वीकृत भएको हुँदा मिलेमतो भएको छैन । यस कार्यालयमा निर्माण व्यवसायीले पेस गरेको document र नोटरी पब्लिकबाट प्रमाणित गरिएको कागज पेस गरेको हुँदा सक्कलसरह मानिएको हो । उक्त जे.भी. ले यस कार्यालयअन्तर्गतको सिमाराक्मा प्रसुती कक्ष जाजरकोट र हेल्थपोष्ट भवन निर्माण गुटु गा.वि.स. सुर्खेतको लागि जे.भी.सम्झौता गर्दा पेस गरेको पत्रमा गरिएको हस्ताक्षरलाई आधिकारिक ठानी बोलपत्र खरिद गर्न दिई बोलपत्रसम्बन्धी प्रक्रिया अगाडि बढाइएको हो । ठेक्का पट्टाका विभिन्न चरणमा कतै कुनै निकायबाट प्रश्न खडा नभएकोले आफूले गरेको कार्यलाई नियमसङ्गत छ भनी सम्झौतासम्मको कार्यवाही अगाडि बडेको हो । उक्त जे.भी.बाट Power of Attorney पाएका सुर्खेत निवासी नवराज सापकोटाले निर्माण कार्य अगाडि बढाएको हो । ठेक्का नं.१० र १२/०६६।६७ को बोलपत्रहरूमा आयोजनाको Site को आधारमा चाहिने प्राविधिक प्रस्तावका मूलभूत आधारहरू जस्तै Manpower, Turnover र Equipment Bank को Credit line आदि पुगेको देखिएको र योजनाहरू सञ्चालन गर्ने सुर्खेत र जाजरकोट जिल्लाको अति दुर्गम स्थानमा रहेको, पुनः टेन्डर गरी उक्त आ.व.मा सञ्चालन गर्न नसकिने हुनाले स्वीकृत कार्यक्रम Cancel नगरौं भनी नियमानुसार समयभित्र पर्न आएका बोलपत्रलाई सारभूतरूपमा योग्यमानी स्वीकृति गरी निर्माण प्रक्रिया सुरू गर्नेतर्फ कार्यवाही अगाडि बढाइएको हो । सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ र ऐ. नियमावलीबमोजिम मूल्याङ्कन समिति तत्कालीन निमित्त डिभिजन प्रमुख रविरत्न शाक्यद्वारा गठन गरेको समितिबाट मूल्याङ्कन गरेको थियो । अब उप्रान्त हरेक आ.व.मा नयाँ मूल्याकन समिति गठन गरी मूल्याङ्कन गरिने व्यहोरा अनुरोध छ । Technical Evaluation Sheet मा उल्लेख भएका बुँदाहरूले सम्पूर्ण प्राविधिक कुराहरू समेट्ने हुँदा यसलाई नै मूल्याङ्कन प्रतिवेदन मानी छुट्टै प्रतिवेदन नबनाइएको हो भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी विष्णुप्रसाद शर्माले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

उक्त ठे.नं.१० र १२।०६६।६७ का ठेक्काहरूको तुलनात्मक तालिका तयार पारी हेरिएको र सोअनुसार ठेकेदारको बोल रकम हेरी यसको प्राविधिक प्रतिवेदन तयार पारी मूल्याङ्कन गरिएको 

हो । उक्त दुवै ठेक्कामा ठेकेदारको बोल रकम कार्यालयको ल.ई. भन्दा कम देखिएकोले आर्थिक पक्षबाट योग्य देखिएको र यसको प्राविधिक पक्ष (Technical Report) को मूल्याङ्कन गर्दा सारभूतरूपमा योग्य देखिएको हुँदा स्वीकृत गर्न मनासिब भनी बोलपत्र मूल्याङ्कन समितिबाट समेत निर्माण भएको थियो । सो बोलपत्र डिभिजन प्रमुखबाट स्वीकृत भएको हो । यसैगरी Equipment Capability मा Equipment list condition data sheet मा मेकानिकल इन्जिनियरले प्रमाणित नगरेको कसरी Substantially Responsive भयो भनिएको सन्दर्भमा म प्रशासनिक पदको हुँदा Technical Part मा ज्ञान नभएको र मागेको विवरणमध्ये अधिकांश बुँदाहरू पूरा भएकोले केही बुँदाको विवरणमा केही अपुग भएपनि पूर्णयोग्य नभई सारभूतरूपमा योग्य (Substantially Responsive) गर्न उपयुक्त हुने भनी सामूहिकरूपमा (मूल्याङ्कन समिति) निर्णय भएको हो । कार्यालयमा प्राप्त कागजात झुठ्ठा कागजात भन्ने आधार हुँदैन । नक्कली र झुठ्ठा भन्ने जाँच गर्ने सम्बन्धित निकायमा छानबिन गर्दा मात्र जानकारी हुने हो । सम्झौता गराई सकेपछि प्राप्त बैंक जमानतका आधारमा बढीमा २० प्रतिशत रकम पेस्की दिन सकिने व्यवस्थाअनुसार नै पेस्की गएको हो । जहाँसम्म निर्माण कार्यको भुक्तानी दिने सम्बन्धमा कार्यालयबाट कार्यादेश भएको आधारमा निर्माण कार्य जारी राखी बिल पेस भई कार्यालयका प्राविधिकबाट चेकजाँच भई कार्यालय प्रमुखबाट स्वीकृत भई भुक्तानीका लागि लेखामा आउने व्यवस्था हुन्छ । बिल भुक्तानी दिन कुनै बाधा छ, छैन भनी कार्यालयबाट आयोगमा सोधनीसमेत भएको र लामो समयसम्म जवाफ नआएकोले लेखा शाखाले कार्यालय प्रमुखसँग टिप्पणी पेस गरी आदेश प्राप्त गरी भुक्तानी दिएको हुँदा मैले विवेकले भ्याएसम्म जानीजानी कुनै गल्ती गरेको छैन भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी तुलाराम तिवारीले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग, डिभिजन कार्यालय, सुर्खेतअन्तर्गतका ठेक्का नं.१० र १२।०६६।६७ को बोलपत्र मूल्याङ्कन प्रतिवेदनमा भएको दस्तखत मेरो हो । म नितान्त प्रशासनिक कर्मचारी हुँ । ठेक्काका कागजात सम्बन्धमा प्राविधिकहरूसँग बुझ्दा ठीक छ भन्ने जवाफ दिनु भएकोले उहाँहरूकै विश्वासमा दस्तखत गरी दिएको 

हुँ । सम्बन्धित फर्मका आधिकारिक पदाधिकारीहरूबाट दस्तखत नै नभएको बोलपत्र कागजात, जे.भी. सम्झौता अख्तियारीनामा आदि कागजातहरू मैले मेरो नोकरी कार्य प्रकृतिअनुसार स्पष्टसँग बुझ्न सम्भव नभएको, मेरा उपल्ला सरहरू श्रीमान् डिभिजन प्रमुख इन्जिनियर सरहरू लगायतबाट सबै ठीक छ दस्तखत गर्दा हुन्छ भन्ने सुझाव भएको हुँदा मूल्याङ्कन बोलपत्र स्वीकृतिका लागि दस्तखत गरेको हुँ । त्यससम्बन्धमा मलाई अरू केही पनि थाहा छैन भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी लक्ष्मीप्रसाद भट्टराईले अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष गरेको बयान ।

प्रतिवादी विष्णुप्रसाद शर्माले ठेक्का नं.१०/०६६/०६७ र ठेक्का नं.१२/०६६/०६७ का सम्बन्धमा कथित ठेकेदार भनिएका प्रतिवादी राजविन्द्रप्रसाद सापकोटासमेत सँग मिलेमतो गरी नक्कली र काल्पनिक कागजात तयार गरी पेस गरेको JV को सम्झौता, अख्तियारीनामा, कम्पनी प्रोफाइल सोमा भएको दस्तखत, छापलगायतको कागजातहरूको अध्ययन नै नगरी, आफू मूल्याङ्कन समितिमा बसी सार्वजनिक खरिद ऐन र नियमावलीले अनिवार्यरूपमा निर्दिष्ट गरेको प्रावधानहरूलाई पालना गरेको देखिएन । ठेकेदारहरूसँग हुनुपर्ने मानवस्रोत, साधन, औजार, मेसिन र ढुवानी साधन आदिसमेत आवश्यक मात्रामा नभएको र सोही व्यहोरा मूल्याङ्कन प्रतिवेदनमा उल्लेख हुँदाहुँदै पनि Result मा Substantially Responsive भनी लेखी आफूले दस्तखत गरी सोहीबमोजिम बोलपत्र स्वीकृत  सम्झौता गरी, प्रत्येक ठेक्कामा २ दिनको समय फरक पारी २ पटक ठेकेदारलाई पेस्की दिएको, प्रतिवादीहरू मनोज नकर्मी, तुलाराम तिवारी, लक्ष्मीप्रसाद भट्टराई, निरखबहादुर हमाल र मनोज कुमार यादवले ठेक्का नं.१० र १२/०६६।०६७ का सम्बन्धमा विपक्षीहरूले बोलपत्र मूल्याङ्कन समितिमा रही मूल्याङ्कन गरेको, प्रतिवादीहरू राजविन्द्र प्रताप सापकोटासमेतसँग मिलेमतो गरी सम्बन्धित कम्पनी / फर्मले सहिछाप नै नगरेको कागजातलाई आधारमानी मूल्याङ्कन गरेको, सार्वजनिक खरिद नियमावली, २०६४ को नियम ४०(२)(ङ) बमोजिम बोलपत्रमा भाग लिन अयोग्य भएको भनी घोषणा नगरेको, प्रस्तावित जनशक्तिको शैक्षिक योग्यता, अनुभव पुष्टि गर्ने कागजात, नियुक्ती पत्र र CV मा दस्तखतसमेत नभएकोलाई पनि स्वीकार गरी मूल्याङ्कन गरेको Equipment हरू Mechenical Engineer बाट चालु हालतमा भएको भनी प्रमाणित नभएको, Work Schedule पेस नगरेको, भवन निर्माणका लागि नभई नहुने Wooden Form Work र Metal Props जस्ता सामानहरू समेत नभएको मैनाचुली / सुरूची / जे.भी. को प्रस्ताव स्वीकृतिका लागि सिफारिस गरेको र प्रतिवेदनको अन्तिम पृष्ठको Result मा Substantially Responsive भनी सो मूल्याङ्कन प्रतिवेदन स्वीकृत गरेको, प्रतिवादी दिनेश प्रकाश बस्नेतले पुष्पलाल (मध्य पहाडी) लोकमार्ग योजनाका प्रमुखका रूपमा कार्यरत रहँदा ठेक्का नं. MHH/MWS/४-२६/२०६६/६७ जाजरकोट र दैलेख जिल्लाको Dasera Bastada Sector ७७+२४० - ८२+५६० खण्डको सडक निर्माणका सम्बन्धमा मिलेमतो गरी सम्पूर्ण बनावटी / नक्कली कागजातलाई स्वीकार गरी, बोलपत्र उपलब्ध गराउनेलगायत मूल्याङ्कन गर्ने, बोलपत्र स्वीकृत गर्ने ठेक्का सम्झौता गर्ने र पेस्की दिनेसमेतको कार्य गरेको, प्रतिवादी कृष्णप्रसाद भण्डारी, प्रकाश भक्त उपाध्याय, भानु जोशी र केशरबहादुर साउदसमेतले प्रतिवादीहरूले पुष्पलाल (मध्य पहाडी) लोकमार्ग योजनाअन्तर्गतको ठेक्का नं. MHH/MWS/४-२६/२०६६/६७ जाजरकोट र दैलेख जिल्लाको Dasera Bastada Sector ७७+२४० - ८२+५६० खण्डको सडक निर्माणका सम्बन्धमा बोलपत्र मूल्याङ्कन गर्दा हुनुपर्ने मानवस्रोत साधन, उपकरण औजार, ढुवानी साधनहरू नहुँदानहुँदै पनि त्यस्तो फर्मलाई स्वीकार गरी अधिकांश कागजातहरूमा कम्पनी / फर्मको छाप नै नलगाई दस्तखतसमेत नगरेको नक्कली कागजातलाई स्वीकार गरी मूल्याङ्कन गर्ने, बोलपत्र स्वीकृत गर्ने, ठेक्का सम्झौता गर्ने र पेस्की दिनेसमेतका कार्य गरेको, मजदुर कन्स्ट्रक्सन र सो कन्स्ट्रक्सनका प्रोप्राइटर राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले आफूलाई मजदुर कन्स्ट्रक्सनको प्रोप्राइटर हुँ भनी सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग, डिभिजन कार्यालय, सुर्खेतअन्तर्गत ठेक्का नं.१०,१२/०६६।०६७ र पुष्पलाल (मध्य पहाडी) लोकमार्ग योजनाअन्तर्गतको ठे.नं. ४–२६/०६६/०६७ समेत ३ वटै ठेक्काको निमित्त कम्पनी प्रोफाइल, नोटरी पब्लिकको छाप दस्तखत किर्ते गरी झुठ्ठा कागजातहरू कार्यालयमा पेस गरेको, PNA नं. दर्ता गर्ने, बैंकमा खाता खोल्न झुठ्ठा सम्झौता पत्र बनाउने, झुठ्ठा नक्कली कागजातहरू तैयार गर्ने र सोही आधारमा बैंकमा खाता खोल्ने, त्यसैगरी ठेकेदारसँग नभएका औजार, उपकरण, सामग्री, ढुवानी साधन, र मानवस्रोत छ भनी कम्पनी प्रोफाइल तैयार गरी ठेकेदारको तर्फबाट दस्तखत नै नगरी नोटरी पब्लिकको किर्ते छाप लगाएको, सुरूची कन्स्ट्रक्सन र सो कन्स्ट्रक्सनका प्रोप्राइटर रणधीर तुम्बाले सुरूचीका तर्फबाट भएको दस्तखत आफ्नो होइन भनेको तर मैले राजविन्द्र प्रताप सापकोटालाई मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.र सुरूची कन्स्ट्रक्सनको कागजात र कम्पनी प्रोफाइल दिएको हुँ भनी स्वीकार गरेको अवस्था छ । यसरी आफ्नो तथा अरूको स्वामित्वका कन्स्ट्रक्सनका कागजातहरू उनाउ व्यक्तिलाई ठेक्का प्रयोजनका लागि दिनु नै गैरकानूनी कार्य गरेको, मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि. र सोका सञ्चालक मदनकुमार अधिकारीले प्रतिवादी राजविन्द्र प्रताप सापकोटासमेतसँग मिलेमतो गरी ठेक्का नं.१० र १२/०६६।०६७ र ४–२६०६६।६७ (सडक निर्माण) का निमित्त आफ्नोसमेत नामको मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.का कागजातहरू उपलब्ध गराई सो ठेक्काहरूको आशय पत्र सार्वजनिक सूचना प्रकाशित हुँदा जानकारी भएको अवस्था छ । प्रतिवादी लाक्पा शेर्पाले पुष्पलाल (मध्यपहाडी) लोकमार्ग सडक योजनाबाट आह्वान गरेको सडक निर्माण कार्यमा बद्‌नियतसाथ कथित मैनाचुली / सुरूची / मजदुर जे.भी. खडा गरी E-Bid द्वारा बोलपत्र पेस गरी पछि Hard copy पेस गरेको । Hard copy पेस गर्दा राजविन्द्र प्रताप सापकोटाको नामबाट निज लाक्पा शेर्पाले नै दस्तखत गरिदिएको कुरा राजविन्द्र प्रताप सापकोटाको बयानबाट खुल्न आएको छ । साथै विपक्षी राजविन्द्र प्रताप सापकोटासँग मिलेमतो गरी सो बोलपत्रहरूमा आवश्यक पर्ने सम्पूर्ण कागजातहरू झुठ्ठा र नक्कली तैयार गरी जे.भी.को छाप र दस्तखतसमेत नक्कली र किर्ते बनाई कार्यालयमा कर्मचारीहरूसँग मिलेमतो गरी आफूले पेस गरेको कथित जे.भी.को बोलपत्र स्वीकृत गरे गराएको, प्रतिवादी नवराज सापकोटाले  ठेक्का नं. १०, १२/०६६।६७ का सम्बन्धमा प्रतिवादीहरू राजविन्द्र प्रताप सापकोटासमेतसँग र सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग डिभिजन कार्यालय, सुर्खेतका कार्यालय प्रमुख र बोलपत्र मूल्याङ्कन समितिका पदाधिकारीहरूसँग मिलेमतो गरी उक्त ठेक्काहरूको बोलपत्र खरिद गर्न कथित मैनाचुली / सुरूची जे.भी.खडा गरी सो जे.भी. को तर्फबाट आफूले बोलपत्र खरिद गरी किर्ते नक्कली अख्तियारीनामा खडा गरी ठेक्का सम्झौता गरिपाउँ भनी कार्यालयमा निवेदन दिई ठेक्का सम्झौता गरेको र पेस्की रकमसमेत बुझी लिएको अवस्था छ । सो कुरा आयोगमा निजले दिएको बयानमा स्वीकार गरेका 

छन् । यसरी बद्‌नियतसाथ उनाउ व्यक्तिका नाममा रहेको कम्पनी / फर्मका वनावटी र किर्ते कागजात खडा गरी त्यसैको आधारमा बोलपत्र लिई, बोलपत्र पेस गरी, बोलपत्र स्वीकृत गरी गराई, सम्झौता गरी, रकम समेत भुक्तानी लिएको देखिँदा नेपाल सरकारलाई गैरकानूनी हानि नोक्सानी र प्रतिवादीहरूलाई लाभ पुर्‍याउने कार्य गरेको देखियो । प्रतिवादीहरूले ठेक्का नं.१०/०६६।६७ को रू.५४,३६,६१२।२० (मु.अ.करबाहेक) र ठेक्का नं.१२/०६६।६७ कोरू.१,४४,२२,००२।१४ (मु.अ.कर बाहेक) समेत जम्मा रू.१,९८,५८,६१४।३४ (मु.अ.कर बाहेक) र मु.अ.कर रू. २५,८१,६१९।८६ समेत गरी कुल रू. २,२४,४०,२३४।२० को बोलपत्र स्वीकृत गरी पेस्की र बिल भुक्तानीसमेत गरी भ्रष्टाचार निवारण ऐन, २०५९ को दफा ३ को उपदफा १ को खण्ड (झ) ऐ. ऐनको दफा ८, ११ र १७ को परिभाषाभित्रको भ्रष्टाचारजन्य कसुर भएको हुँदा निजहरूलाई ऐ. ऐनको दफा ३(१)(झ), ८, १७ बमोजिम बिगो भराई बिगोबमोजिम जरिवाना र कैद सजायसमेत गरिपाउँ भन्ने अभियोग दाबी ।

कुनै पनि कागजातहरूमा मैले अरू कसैको दस्तखत गरेको छैन । सबै सम्बन्धित कम्पनी / फर्मका आधिकारिक व्यक्तिहरूले नै दस्तखत गर्नुभएको 

हो । मेरो फर्म मजदुर कन्स्ट्रक्सनका तर्फबाट गर्नुपर्ने कागजातहरूमा मात्र मैले दस्तखत गरेको हो । मैले अरू कुनै कम्पनी वा फर्मको कागजातहरू तयार गर्ने तथा सोमा दस्तखत गर्ने कार्य गरेको छैन । आरोपपत्र गलत छ । नोटरी पब्लिकको छाप दस्तखत मैले किर्ते गरेको छैन । मैले कुनै झुठ्ठा विवरण पेस गरेको छैन । उक्त निर्माण कार्यहरू ज्यादै दुर्गममा भएकोले निर्माण कार्य ज्यादै गाह्रो भए तापनि मैले इमान्दारीपूर्वक निर्माण कार्य समयमा नै सम्पन्न गर्ने लक्ष्यका साथ गरेको छु । यसरी मैले नेपाल सरकारलाई कर तिरेर ईमान्दारीपूर्वक गरेको कार्य भ्रष्टाचारजन्य कार्य होइन । मैले कुनै कर्मचारीसँग मिलेमतो गरेको छैन । आरोपपत्रबाट पूर्णरूपमा सफाई पाउँ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

आरोपित कसुरमा प्रतिवादी यस अदालतमा इन्कारी रही बयान गरेपनि अधिकारप्राप्त अधिकारीसमक्ष भने उनाउ व्यक्तिको नाममा दर्ता भएको प्रा.लि. / फर्मका प्रोप्राइटर सञ्चालकको किर्ते दस्तखत गरी विभिन्न कागजात तयार पारेको तथ्यलाई स्वीकार गरी बयान गरेको देखिन्छ । ४-२६/०६६।०६७ को ठेक्काबमोजिमको काम सञ्चालन भई अन्तिम भुक्तानी भइसकेको र ठेक्का नं. १०,१२ ०६६।०६७ को भुक्तानी भएको रकमअनुसार काम सम्पन्न नभएको वा गुणस्तरयुक्त काम नभएको जिकिर आरोपपत्रमा लिन सकेको नपाइएको भएपनि नक्कली छाप, सही दस्तखत किर्ते गरी कागजात बनाई पेस गर्ने कार्यमा यी प्रतिवादीको संलग्नता रहे भएको कुरा तत्काल प्राप्त प्रमाणबाट पुष्टि भइरहेकोले बुझ्दै जाँदा ठहरेबमोजिम हुने गरी हाल प्रतिवादीको जिम्मेवारी र काममा रहेको संलग्नतासमेतको आधारमा विशेष अदालत ऐन, २०५९ को दफा ७(घ) बमोजिम प्रतिवादी राजविन्द्र प्रताप सापकोटाबाट रू.१५,००,०००।– (पन्ध्र लाख) धरौट माग गरिएको छ । सो धरौट नगदै वा सो रकम खाम्ने जेथा वा बैंक ग्यारेन्टी दिए तारेखमा राख्नु र नदिए थुनुवा पुर्जी दिई थुनामा पठाई दिनु भन्ने विशेष अदालतको आदेश र सो आदेशबमोजिमको धरौटबापत जेथा जमानत राखी प्रतिवादी तारेखमा रहेको ।

सुरूची कन्स्ट्रक्सनको तर्फबाट जे.भी.सम्झौतामा मैले दस्तखत गरेको छैन । उक्त ठेक्काहरूको लागि पावर अफ अर्टनी र बैंक खाता सञ्चालन गर्न कसैलाई अख्तियारी दिएको छैन । सिँचाई डिभिजन कार्यालय, सुर्खेतमा टेन्डर खुलेकोले सोको लागि सुरूची कन्स्ट्रक्सनको कम्पनी प्रोफाइल मात्र मेरा कर्मचारीमार्फत राजविन्द्र प्रताप सापकोटालाई उपलब्ध गराएको हुँ । मैनाचुली कम्पनीको प्रोफाइल मैले कसैलाई उपलब्ध गराएको छैन । यसमा मेरो कोही कसैसँग मिलेमतो छैन । मैले केही कसैसँग पनि आर्थिक लाभ लिएको छैन । उक्त ठेक्काहरूमा बोलपत्र पेस गर्नेदेखि स्वीकृत गर्ने गराउने, भुक्तानीसमेत लिने कुनै पनि कार्यमा मेरो संलग्नता छैन । आरोपपत्र गलत छ । झुठ्ठा आरोपबाट सफाई पाउँ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी रणधीर तुम्बाले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

मैले पाएको Power of attorney मा सम्बन्धित फर्म/कम्पनीका आधिकारिक व्यक्तिहरूले नै दस्तखत गरी पठाएको हो । मैले लिएको भुक्तानी राजविन्द्र प्रताप सापकोटालाई बुझाएको 

थिएँ । राजविन्द्र प्रताप सापकोटा तथा कार्यालयका कर्मचारीहरू कसैसँग पनि मिलेमतो गरी कुनै पनि कागजात, छाप, दस्तखत नक्कली तथा किर्ते बनाएको छैन । मलाई जे जस्ता कागजातहरू प्राप्त भए सोही कागजातहरू कार्यालयमा पेस गरेको हुँ । म त लाए अह्राएको काम गर्ने व्यक्ति मात्र हुँ । मैले व्यक्तिगत लाभ लिने कुनै काम गरेको छैन । तसर्थ आरोपबाट सफाई पाउँ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी लाक्पा शेर्पाले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

आरोपित कसुरमा अधिकारप्राप्त अधिकारी र यस अदालतमा समेत इन्कारी रही बयान गरे पनि अख्तियारीनामामा भएको दस्तखत आफ्नो हो भनी स्वीकार गर्नुका साथै रनिङ्ग बिलबापतको रकम बुझिलिएको, E-bid द्वारा बोलपत्र पेस गर्ने क्रममा Hard Copy प्रस्तुत गर्दा प्रतिवादी राजविन्द्र प्रताप सापकोटाको नामबाट यीनै प्रतिवादीले दस्तखत गरेको कुरा तत्काल प्राप्त प्रमाणबाट देखिन आएको 

छ । अतः प्रतिवादीहरूले आरोपित कसुर गरेको होइन भनी मान्न सकिने अवस्था नभएपनि बोलपत्रअनुसार कार्य सम्पन्न भइसकेको र भएको कार्य गुणस्तरहीन हो भनी वादी पक्षले लिन सकेको नदेखिँदा प्रतिवादी लाक्पा शेर्पाले र रणधीर तुम्बाबाट जनही रू. ३,००,०००।– (तीन लाख) नगदै वा सो रकम खाम्ने जेथा वा बैंक ग्यारेन्टी दिनसके लिई तारेखमा राखी र सो दिन नसकेमा मुलुकी ऐन, २०२० को अदालती बन्दोबस्तको महलको १२१ नं. अनुसारको थुनुवा पुर्जी दिई थुनामा राख्नु भन्ने विशेष अदालतको आदेश र सो आदेशबमोजिमको धरौट रकम विशेष अदालतमा दाखिला गरी प्रतिवादीहरू तारेखमा रहेको ।

पुष्पलाल (मध्य पहाडी) लोकमार्ग योजना दैलेख र जाजरकोट जिल्लाको Easera-Basteda खण्डको सडकमार्ग ठेक्कामा बोलपत्र मूल्याङ्कन गरी निर्दिष्ट कानून (सार्वजनिक खरिद ऐन, नियमावलीबमोजिम) र विडिङ्ग डकुमेन्टबमोजिम परीक्षण गरी स्वीकृतिको लागि सिफारिससम्म गरेको हो । प्रस्तुत ठेक्काको भुक्तानीलगायत निर्माण कार्यमा मेरो कुनै संलग्नता छैन । सार्वजनिक खरिद ऐन, नियमावलीबमोजिम बोलपत्र मूल्याङ्कनको क्रममा निर्माण व्यवसायीहरूले पेस गरेको कागजातहरू कानूनबमोजिम योग्य भए, नभएको हेरियो । Bidding document को Criteria बमोजिम जनशक्ति Work experience, मेसिन औजार, Turn over लगायत जाँच गरी तोकिएबमोजिम भए नभएको हेरियो । त्यसपछि सार्वजनिकरूपमा राष्ट्रिय दैनिक पत्रिकामा बोलपत्र स्वीकृत गर्ने आशयको सूचना पनि जारी गरियो । सोमा कुनै दाबी विरोध पनि परेन । कसैको उजुरी नपरी पेस भएको कागजातहरू नक्कली वा किर्ते हुन् भन्ने शङ्का गर्ने अवस्था रहेन । तसर्थ ऐन कानूनबमोजिम निर्दिष्ट प्रक्रिया पुर्‍याई ठेक्का स्वीकृतिका लागि सिफारिस गरिएको हो । पछि अनुसन्धानको क्रममा किर्ते भएको अवस्थामा ती कागजातहरू पेस गर्ने सम्बन्धित निर्माण व्यवसायी, व्यक्तिहरू नै कानूनीरूपमा जिम्मेवार रहने भएकोले सोको दायित्व पनि उनीहरूले नै 

लिनुपर्दछ । प्रस्तुत ठेक्का E-Bidding प्रक्रियाबाट आएकोले मिलेमतो भयो भन्नु सरासर गलत छ । प्रस्तुत कार्यमा मैले आफूलाई गैरकानूनी लाभ र नेपाल सरकारलाई गैरकानूनी हानि नोक्सानी क्षति पुर्‍याइएको छैन । कुनै रकम हिनामिना गरेको छैन । मउपर लगाइएको आरोप कुनै पनि तथ्य एवं प्रमाणहरूले पुष्टि नगरेकोले सफाइ पाउँ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी भानु जोशीले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

ठेक्का मूल्याङ्कन समितिको सदस्यको हैसियतले प्रस्तुत ठेक्काको बोलपत्र मूल्याङ्कन कार्यमा मात्र म संलग्न भएको हुँ । ठेक्काअन्तर्गतको कुनै पनि भुक्तानीमा मेरो संलग्नता छैन । बोलपत्रदाता वा निजका आधिकारिक प्रतिनिधिले निर्दिष्ट गरेको ठाउँमा सहिछाप गरेको छ, छैन हेरियो । बोलपत्र दाताका दर्ता प्रमाणपत्र, कर चुक्ता प्रमाणपत्र, JV सम्झौता, भ्याट दर्ता प्रमाणपत्र, Power of Attorney पेस भए, नभएको हेरियो । त्यसपछि योग्य भएमा न्यूनतम मूल्याङ्कितको आर्थिक अनुभव र क्षमता (मेसिन, औजार, जनशक्ति) हेरियो । यी सबै कागजातहरू सारभूतरूपमा प्रभावग्राही नै देखिएकोले स्वीकृतिको लागि सिफारिस गरिएको 

हो । यो ठेक्का E-bidding प्रक्रियाबाट भएकोले यसमा मिलेमतो गरे भन्नु प्रविधिप्रतिको अनभिज्ञता 

हो । दाबी विरोधको सूचना राजधानी दैनिकमा प्रकाशित गरिएकोमा उक्त सूचनाउपर कसैको दाबी विरोध प्राप्त भएन । बोलपत्र मूल्याङ्कन गर्ने क्रममा कुनै पनि दाबी विरोध नपरेकोले पेस भएका कागजातहरू नक्कली हुन् भन्ने आधार भएन । स्वीकृत लागत अनुमानभन्दा ५७.२१ प्रतिशत कममा ठेक्का सम्झौता भएकोले यसबाट नेपाल सरकारलाई कुनै हानि, नोक्सानी नभएको र मैले आफूलाई गैरकानूनी लाभ पुर्‍याएको छैन । तसर्थ मैले आरोपित कसुरबाट सफाई पाउनु पर्दछ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी प्रकाशभक्त उपाध्यायले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

प्रस्तुत ठेक्कामा मेरो संलग्नता बोलपत्र मूल्याङ्कन समितिको सदस्यको रूपमा मात्र रहेकोले ठेक्काको भुक्तानीलगायतका अन्य कार्यहरूमा मेरो कुनै संलग्नता छैन । बोलपत्रहरू सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ र नियमावली तथा दिइएको स्वीकृत Biding document को आधारमा बोलपत्रहरूको मूल्याङ्कन गरिएको हो । बोलपत्र मूल्याङ्कन गर्दा सर्वप्रथम बोलपत्रहरूको सम्पूर्णता परीक्षण गरियो । बोलपत्र पेस गर्ने निर्माण व्यवसायी योग्य भए, नभएको हेरियो, सबैभन्दा कम अंक कबोल गर्ने ठेकेदारको Turn over, experience, Man power, काम गर्ने क्षमता, Equipment हरू Detail रूपमा हेरियो । यसरी बोलपत्र मूल्याङ्कन गरिसकेपछि सम्झौतापूर्व दाबी विरोधको लागि राजधानी दैनिकमा आशयपत्र प्रकाशित 

गरियो । सोउपर कसैको दाबी विरोध नपरेकोले न्यूनतम मूल्याङ्कितलाई बोलपत्र स्वीकृतिको लागि सिफारिस गरिएको हो । Bid document को Clause अनुसार ठेकेदारले पेस गरेको कागजहरूका सम्बन्धमा निज स्वयम् नै जिम्मेवार रहने प्रावधान छ । कागजपत्रहरूमा नोटरी पब्लिकले प्रमाणित गरेको हुनाले कागजातउपर शङ्का गर्ने ठाउँ भएन । सहिछाप सम्बन्धमा कसको कस्तो सहिछाप हुन्छ भन्ने कुरा नमूना राखेर भिडाउने चलन तथा ऐनमा समेत व्यवस्था नभएको हुँदा उक्त दस्तखत तथा छापहरू सक्कली वा नक्कली के हुन् भन्ने सम्बन्धमा शङ्का भएन । मिलोमतोको आरोप गलत छ । पूर्वाग्रही भई आरोप पेस भएको छ । तसर्थ आरोपित कसुरबाट पूर्णरूपमा मैले सफाई पाउनुपर्दछ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी कृष्णप्रसाद भण्डारीले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

म लेखा अधिकृत भएकोले पेस भएको दररेट Comperative Chart मा उल्लेख भएका दररेटहरू मुचुल्काको दररेटसँग, E-Bid को दररेटसँग Hard copy को दररेट भिडाउने कार्य गरेको थिए । उक्त ठेक्काको भुक्तानीमा मेरो कुनै भूमिका र संलग्नता छैन । बोलपत्र मूल्याङ्कनपछि दाबी विरोधको सूचना प्रकाशित गर्दा पनि कुनै उजुरी परेको थिएन । कसैको पनि दाबी विरोध उजुरी नपरेपछि छाप, दस्तखत तथा कागजातहरू नक्कली हुन् भन्ने थाहा हुने कुरा भएन । कागजातहरूका सम्बन्धमा पेस गर्ने व्यक्ति वा संस्थाकै दायित्व वा जिम्मेवारी रहन्छ । मिलेमतोको आरोप गलत छ । लगत इष्टिमेटभन्दा ५७.२१ प्रतिशतले घटी बोलपत्रदाताको ठेक्का सिफारिस गर्दा सरकारलाई हानि नोक्सानी हैन फाइदा भएको छ । आरोप पत्रबमोजिमको कुनै पनि भ्रष्टाचारजन्य कसुर मैले गरेको छैन । मैले सफाई पाउनु पर्दछ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी केशरबहादुर साउदले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

नियमानुसार गठित बोलपत्र मूल्याङ्कन समितिले मूल्याङ्कन गरी पेस गरेको कागजातहरू Check गर्दा पहिचानमूलक त्रुटि नभेटिएको हुँदा ठेक्का सदर गर्ने आशयपत्र राजधानी दैनिक पत्रिकामा प्रकाशित गरियो । सबैभन्दा घटी बोलकबोल (५७.२१ प्रतिशत घटी) गर्ने बोलपत्र स्वीकृत गर्ने आशयपत्र प्रकाशन भएपछि निर्धारित अवधिमा कुनै पनि दाबी विरोध नपरेकोले नेपाल सरकारलाई फाइदा हुने गरी टेन्डर सदर गरियो । कुनै पनि दाबी विरोध नपरेकोले सम्पूर्ण कागजातहरू सक्कली हुन् भन्ने आधारमा ठेक्का स्वीकृत भएको हो । नक्कली वा सक्कली भन्ने कुरा उजुरी परेमा विशेषज्ञबाट जाँच गराउँदा मात्र थाहा हुने कुरो हो । Biding document को दफा ३३ अनुसार बोलपत्रदाताले पेस गरेका कागजातहरूको जिम्मेवारी निजकै हुन्छ । E-Bid बाट प्राप्त लगत इष्टिमेटभन्दा ५७.२१ प्रतिशत घटी बोलकबोल गर्ने ठेकेदारलाई Moblilization भुक्तानी गर्दा कुनै पनि मिलेमतो हुन नसक्ने हुँदा यसमा कुनै मिलेमतो भएको छैन । मिलेमतोको आरोप गलत छ । मैले नेपाल सरकारलाई हानि नोक्सानी पुर्‍याउने र मैले कुनै फाइदा, लाभ लिएको छैन । अन्य कसैलाई फाइदा पुर्‍याउने कार्य गरेको छैन । तसर्थ आरोपबाट मैले सफाई पाउनु पर्दछ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी दिनेशप्रकाश बस्नेतले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

Bid document पेस भइसकेपछि मूल्याङ्कन समितिले (Substantially Responsive) सारभूतरूपमा प्रभावग्राही छ भनी म कहाँ पेस भएपछि पुन: सम्पूर्ण document हरू चेक गर्दा सम्बन्धित बोलपत्रदाताको प्रोफाइलमा Bid document मा उल्लेख भएको कुराहरू सारभूतरूपमा पूरा भएको पाएँ । प्रस्तुत ठेक्कामा बद्‌नियतपूर्वक कुनै लिनुदिनु गरेको होइन । ठेकेदारले ठेक्कापट्टा प्राप्त गर्ने उद्देश्यले नक्कली कागजात पेस गरेको प्रमाणित भएमा ठेकेदारबाट रकम असुलउपर गर्नुपर्ने हो । ममाथिको आरोपदाबी पूर्वाग्रही छ । आरोपपत्रमा उल्लेख भएअनुसार मैले कुनै पनि भ्रष्टाचारजन्य कार्य गरेको छैन । तसर्थ मैले प्रस्तुत आरोपबाट सफाई पाउँ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी विष्णुप्रसाद शर्माले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

आरोपित कसुर गरेमा इन्कारी भई प्रतिवादीहरूले अधिकारीप्राप्त अधिकारी र यस अदालतमा बयान गरेपनि बोलपत्रको साथ पेस भएको कागजातमध्ये बायोडाटामा दस्तखत भएको नदेखिएको, आवश्यक मानव स्रोत साधन उपकरण बोलपत्र दातासित नभएको, नोटरी पब्लिकको छाप दस्तखत किर्ते भएको भएपनि प्रतिवादीसमेतबाट सो बोलपत्र स्वीकृतिको लागि सिफारिस भएको तथ्य तत्काल प्राप्त प्रमाणबाट देखिएकोले आरोपित कसुरमा प्रतिवादीहरूको संलग्नता तत्काल प्राप्त प्रमाणबाट देखिए पनि न्यूनतम अंकवालाको बोलपत्र स्वीकृत भएको साथै काम सम्पन्न भई भुक्तानीसमेत भइसकेको तथ्य मिसिलबाट स्पष्ट भइरहेको कुरालाई दृष्टिगत गर्दा हाल प्रतिवादीहरूले जनही रू.२,००,०००।– (दुई लाख) नगदै वा सो रकम खाम्ने जेथा वा बैंक ग्यारेन्टी दिनसके लिई तारेखमा राख्ने मुलुकी ऐन, २०२० को अदालती बन्दोबस्तको महलको १२१ नं. अनुसारको थुनुवा पुर्जी दिई थुनामा राख्नु भन्नेसमेतको विशेष अदालतको आदेश र सो आदेशबमोजिमको धरौट रकम दाखिला गरी प्रतिवादीहरू तारेखमा रहेको ।

मेरो कोही कसैसँग मिलेमतो छैन । सानातिना कागजात नभएको सम्बन्धमा व्यहोरा टिप्पणीसहित बोलपत्र मूल्याङ्कन गरी स्वीकृतिको लागि पेस गरेको हो । बोलपत्रको लागि आवश्यक पर्ने कागजात पूरा भएको थियो । बोलपत्र मूल्याङ्कन गर्दा सारभूतरूपमा योग्य देखिएकोले स्वीकृतिको लागि सिफारिस गरिएको हो । पेस भएका कागजातहरू किर्ते वा नक्कली भएको कुराको उजुरी, दाबी, विरोध पेस भएको थिएन । यदि उजुर परेको भए छानबिन हुने थियो । बद्‌नियतसाथ बोलपत्र मूल्याङ्कन गरी सिफारिस गरेको होइन । आरोपपत्रमा लगाइएका आरोपहरू पूर्णतया पूर्वाग्रही भएका छन् । तसर्थ प्रस्तुत झुठ्ठा आरोपबमोजिम मलाई सजाय हुनुपर्ने होइन । आरोपबाट सफाई पाउँ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी मनोज नकर्मीले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

आरोपित कसुर मैले गरेको होइन, मूल्याङ्कन समितिमा रही दस्तखतसम्म गरेको हुँ भनी आरोपित कसुरमा इन्कारी भई प्रतिवादीले अदालतमा बयान गरेपनि निजसमेत भएको मूल्याङ्कन समितिले बोलपत्र स्वीकृत गर्न सिफारिस गरेकोमा विवाद छैन । बोलपत्रसाथ पेस भएको कागजातमा भएको दस्तखतहरू शङ्कास्पद भएको ठेकेदारसँग हुनुपर्ने मानवस्रोत साधन, उपकरणको अभाव भएको स्थिति तत्काल प्राप्त प्रमाणबाट देखिएकोले प्रतिवादीको संलग्नता, पदीय अवस्थासमेतलाई दृष्टिगत गर्दा हाल प्रतिवादीबाट रू. ५००००।– (पचास हजार) नगदै वा सो रकम खाम्ने जेथा वा बैंक ग्यारेन्टी दिनसके लिई तारेखमा राखी र सो दिन नसकेमा नियमानुसार सिधा खुवाई मुलुकी ऐन,२०२० को अदालती बन्दोबस्तको महलको १२१ नं. अनुसारको थुनुवा पुर्जी दिई थुनामा राख्नु भन्नेसमेतको विशेष अदालतको आदेश र सो आदेशबमोजिमको धरौटी रकम यस अदालतमा दाखिला गरी प्रतिवादी तारेखमा रहेको ।

उक्त समयमा म प्रशासनको ना.सु. स्तरको कर्मचारी भएको तथा मैले उक्त ठेक्काहरूको बोलपत्र मूल्याङ्कन समितिमा रही कुनै पनि कार्य नगरेको, आफूभन्दा माथिल्ला सरहरूको निर्देशन मानेर विश्वासमा परी माइन्युटमा दस्तखत गरेको हुँ । बोलपत्र मूल्याङ्कनमा मेरो कुनै पनि भूमिका नरहेको तथा म प्राविधिक तथा लेखा शाखामा काम गर्ने कर्मचारी पनि नभएकोले मैले आरोपपत्रमा उल्लेख भएबमोजिमको कुनै पनि कसुर गरेको छैन । मउपरको आरोप पूर्णतया गलत तथा काल्पनिक छ । मैले नगरेको कामको जिम्मा मउपर पनि लगाउने प्रयास भएको छ । तसर्थ मलाई कुनै सजाय हुनुपर्ने होइन, सफाई पाउँ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी लक्ष्मीप्रसाद भट्टराईले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

बोलपत्रहरू मूल्याङ्कन गर्दा Lowest Bidder लाई सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ नियमावली र दिइएको Bidding document को आधारमा मूल्याङ्कन समितिले स्वीकृतिको लागि सिफारिस गरेको हो । कागजातमा किर्ते वा नक्कली भनी कहीँ कतैबाट उजुरी परेको थिएन । साथै कागजातहरू Notary Public ले प्रमाणित गरेकोले बोलपत्रहरू मूल्याङ्कन भएको हो । म भर्खर मात्र जागिरमा प्रवेश गरेकोले ठेक्कासँग सम्बन्धित ज्ञान, अनुभव मसँग कम भएकोले मूल्याङ्कन गर्नुपर्ने सम्पूर्ण कुराहरूको ज्ञान मलाई थिएन । मभन्दा माथिल्ला सरहरूसमेत सम्मिलित समितिले गरेको काम ठीकै होला भनी दस्तखत गरेको हुँ । यसमा मेरो कुनै बद्‌नियत वा मिलेमतो छैन । मउपरको आरोप गलत तथा पूर्वाग्रही छ । मैले पूर्णरूपमा सफाई पाउनु पर्दछ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी मनोजकुमार यादवले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

मेरो जिम्मेवारी तथा संलग्नता उक्त ठे.नं.१०।०६६।०६७ र ठे.नं.१२।०६६।६७ मा छैन । मलाई जिम्मेवारी तोकिएको ठे.नं.१३ र १५ को प्रतिवेदन पेस गर्ने सिलसिलामा मात्र मूल्याङ्कन समितिको बैठकमा उपस्थित भएको हुँ । तसर्थ उक्त ठे.नं.१० र १२ मा मेरो कुनै संलग्नता तथा जिम्मेवारी नभएकोले आरोपपत्रमा उल्लेख भएबमोजिमको कुनै पनि भ्रष्टाचारजन्य कसुर मैले गरेको छैन । आरोपपत्र गलत छ । तसर्थ आरोप पत्रबमोजिम मलाई सजाय हुनुपर्ने होइन, आरोपित कसुरबाट सफाई पाउँ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी निरखबहादुर हमालले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

बोलपत्र मूल्याङ्कन कार्य नितान्त प्राविधिक कार्य हो । बोलपत्र मूल्याङ्कनको क्रममा प्राविधिक प्रतिवेदन प्राविधिकबाटै तयार हुन्छ । म लेखाको कर्मचारी भएकोले प्राविधिक प्रस्तावमा समेत लेखाको प्रतिनिधिको हैसियतले सहीसम्म गरेको हो । मलाई प्राविधिक विषयमा जानकारी पनि छैन । प्राप्त बिल भरपाई, आदेश र निर्माणअनुसार मात्र भुक्तानीको कार्य भएको छ । नक्कली छाप दस्तखत किर्ते सम्बन्धमा हालमात्र थाहा जानकारी हुन आएकोले त्यस्तो किर्ते काम गर्ने निर्माण व्यवसायीलाई कारवाही 

हुनुपर्दछ । मबाट कुनै व्यक्तिगत लाभ लिने कोही कसैसँग मिलेमतो गर्ने र सरकारी सम्पत्तिको हानि नोक्सानी पुर्‍याउने कार्य भएको छैन । मउपरको आरोप दाबी सरासर झुठ्ठा र निराधार हो । मैले सफाई पाउनुपर्दछ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी तुलाराम तिवारीले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

प्रतिवादीहरूले आरोपित कसुर मैले गरेको होइन, मूल्याङ्कन समितिमा रही दस्तखतसम्म गरेको हुँ भनी आरोपित कसुरमा इन्कारी भई अदालतमा बयान गरेपनि निजहरूसमेत भएको मूल्याङ्कन समितिले बोलपत्र स्वीकृत गर्न सिफारिस गरेको र प्रतिवादी लेखापाल तुलाराम तिवारीले प्राप्त सिफारिसको आधारमा रकम भुक्तानी दिएकोमा विवाद छैन । बोलपत्रको साथ पेस भएको कागजातमा भएको दस्तखतहरू शङ्कास्पद भएको ठेकेदारसँग हुनुपर्ने मानव स्रोत साधन, उपकरणको अभाव भएको स्थिति तत्काल प्राप्त प्रमाणबाट देखिएकोले र प्रतिवादीहरूको संलग्नतासमेतलाई दृष्टिगत गर्दा हाल प्रतिवादीहरूबाट जनही रू.२५०००।–(पच्चीस हजार) नगदै वा सो रकम खाम्ने जेथा वा बैंक ग्यारेन्टी दिन सके लिई तारेखमा राखी र सो दिन नसकेमा मुलुकी ऐन, २०२० को अदालती बन्दोबस्तको महलको १२१ नं. अनुसारको थुनुवा पुर्जी दिई थुनामा राख्नु भन्ने विशेष अदालतको आदेश र सो आदेशबमोजिमको धरौट रकम अदालतमा दाखिला गरी प्रतिवादीहरू तारेखमा रहेको ।

म आवद्ध कम्पनी मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.ले उल्लिखित ३ वटै ठेक्काहरूमा बोलपत्र खरिद गर्ने, दर्ता गर्ने तथा बिल भुक्तानी लिने कुनै कार्य मैले गरेको छैन । राजविन्द्र प्रताप सापकोटा, नवराज सापकोटालाई म चिन्दिन । मैले मेरो कम्पनीको कागजातहरू उल्लिखित ठेक्काको कामको लागि दिएको छैन । कुन स्रोत वा कसरी ती कागजातहरू फेला पारे मलाई थाहा भएन । JV सम्झौता भएको होइन । मैनाचुलीका तर्फबाट कोही कसैले आधिकारिक दस्तखत गरेको छैन । मैले गर्दै नगरेको निराधार आरोपका आधारमा मलाई सजाय हुनुपर्ने होइन । प्रस्तुत मुद्दाबाट सफाई पाउनुपर्दछ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी मदनकुमार अधिकारीले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

मैले कर्मचारीको हैसियतले राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले लाए अह्राएअनुसारको डकुमेन्टहरू लगेर दर्ता गरिदिनेलगायतका कामहरू गरेको हुँ । मैले कुनै किर्ते नक्कली अख्तियारनामालगायतका कागजात खडा गरेको छैन । पेस्की रकम बुझेर फर्म मजदुर कन्ट्रक्सनका नाममा जम्मा गरेको हुँ । कुनै मिलेमतोबाट बद्‌नियतसाथ काम मबाट भएको 

छैन । तसर्थ मैले आरोपदाबीबाट सफाई पाउनु पर्दछ भन्नेसमेत व्यहोराको प्रतिवादी नवराज सापकोटाले विशेष अदालतमा गरेको बयान ।

मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि. का कागजात कोही कसैलाई उपलब्ध नगराएको, बोलपत्र पेस नगरेको, पावर अफ अर्टनी नदिएको, पावर अफ अर्टनीप्राप्त व्यक्ति नवराज सापकोटा, उक्त कागज प्रमाणित गरिदिने नोटरी पब्लिक, राजविन्द्र प्रताप सापकोटासमेत कसैलाई नचिनेको, मैनाचुली निर्माण सेवा प्रा.लि.को कम्पनी प्रोफाइल नोटरी पब्लिकबाट प्रमाणित गराई राजविन्द्र प्रताप सापकोटालाई उपलब्ध नगराएको, ठेक्कासम्बन्धी सूचना राजधानी र नयाँ पत्रिकामा प्रकाशित भएपनि ठेक्कामा आफ्नो संलग्नता र सहभागिता नभएकोले तत्सम्बन्धमा जानकारी लिने अवस्था नै नभएको, रकम भुक्तानी पनि नलिएको भनी प्रतिवादीहरूले अधिकारप्राप्त अधिकारी र अदालतमा आरोपित कसुरमा इन्कार रही बयान गरेका छन् । आरोपित कसुरमा यी प्रतिवादीहरूको संलग्नता रहेको देखिने तथ्ययुक्त प्रमाण मिसिल संलग्न रहेको नदेखिएकोले बुझ्दै जाँदा प्रमाणबाट ठहरेबमोजिम हुने गरी हाललाई विशेष अदालत ऐन, २०५९ को दफा ७(ग) अनुसार प्रतिवादी नवराज सापकोटा र मदनकुमार अधिकारीलाई साधारण तारेखमा राखी मुद्दाको पुर्पक्ष गर्नु भन्ने विशेष अदालतको आदेश र सो आदेशबमोजिम प्रतिवादीहरू तारेखमा रहेका ।

वादी नेपाल सरकारतर्फका साक्षी किरण शाह ठकुरी र ठेकेन्द्रराज जोशी तथा प्रतिवादी मनोजकुमार यादवका साक्षी विकाशकुमार यादव, प्रतिवादी मदनकुमार अधिकारीका साक्षी पिताम्बर बडु, प्रतिवादी निरखबहादुर हमालका साक्षी सुनिता शाह, प्रतिवादी तुलाराम तिवारीका साक्षी हरिप्रसाद शर्मा तथा प्रतिवादी राजविन्द्रप्रताप सापकोटाका साक्षी गोरे तामाङले बकपत्र गरेको मिसिल संलग्न रहेको ।

ठेक्का नं. १० र १२ को बोलपत्रको मूल्याङ्कन गर्दा ठेकेदार भनिएका राजविन्द्र प्रताप सापकोटासमेतसँग मिलेमतो गरी अनधिकृत व्यक्तिलाई पेस्की दिई आरोपित कसुर गरेको भन्ने दाबी लिएको पाइन्छ । मानव स्रोततर्फ इन्जिनियरहरू नेपाल इन्जिनियरिङ काउन्सिलको प्रमाणपत्र पेस भएको र मेकानिकल इन्जिनियरबाट प्रमाणित गर्नुपर्ने व्यवस्था सार्वजनिक खरिद ऐन र नियम लागू भएपछि हटिसकेकोले तीन वर्षको टर्नओभरको कागजात पेस भएको, लिजमा लिएको ट्रकको लिज अवधि थप हुन सक्नेसमेतका आधारमा सारभूतरूपमा योग्य भएको भनी सबभन्दा कम ठेक अंकको बोलपत्रलाई सिफारिस गरेको देखिन्छ । पेस भएका कागजात र नोटरी पब्लिकका छाप दस्तखतसमेत किर्ते र नक्कली हुन् भन्ने कुराको जानकारी बोलपत्र मूल्याङ्कन एवं स्वीकृतकर्तालाई तत्कालै हुने अवस्था देखिँदैन । भुक्तानीका हकका अख्तियार दुरूपयोग अनुसन्धान आयोगबाट परफरमेन्स बन्डा रोक्का राख्न बैंकलाई लेखेको देखिन्छ । निर्माण सम्पन्न भएको कामको मात्र नाप जाँच गरी भुक्तानी दिएको जिकिर प्रतिवादी विष्णुप्रसादले लिएको देखिन्छ । यसरी काम नै नभई भुक्तानी गरेको वा गुणस्तरहीन काम गराई रकम दिएको नदेखिँदा नेपाल सरकारलाई गैरकानूनी हानि नोक्सानी र प्रतिवादीहरूले गैरकानूनी लाभ लिएको भन्ने देखिन आएन । ठेक्का नं. ४/२६ पुष्पलाल लोकमार्गको हकमा विचार गर्दा E-Bid मार्फत बोलपत्र पेस भएको र बोलपत्र स्वीकृत गर्ने आशय पत्र राजधानी दैनिकमा प्रकाशित भएपछि कसैको उजुरीसमेत नपरेकोले ठेक्काबमोजिमको काम नै नभएको वा गुणस्तरहीन काम भएको भन्ने दाबी आरोपपत्रमा लिएको 

देखिँदैन । यसबाट प्रतिवादीहरूको लापरवाही वा बद्‌नियतले नेपाल सरकारलाई गैरकानूनी हानि नोक्सानी पुर्‍याएको र प्रतिवादीलाई लाभ पुगेको 

देखिएन । काम सन्तोषजनक भएको हुँदा आफ्नो अधिकार प्रयोग गरी प्रतिवादी आयोजना प्रमुखले थप गरेको म्याद बद्‌नियतपूर्वक रहेछ भनी मान्न 

मिलेन । प्रतिवादी राजविन्द्र प्रताप सापकोटाको हकमा निजउपर भ्रष्टाचार निवारण ऐन, २०५९ को दफा ११ अन्तर्गतको कसुर गरेको दाबी रहेको 

पाइन्छ । यी प्रतिवादीले सरकारी निकाय वा सार्वजनिक संस्थामा रहेको कागजमा उक्त दफा ११ मा उल्लेख भएबमोजिमको काम गरेको नभई छुट्टै किर्ते कागजहरू खडा गरेको देखिएकाले उक्त दफा ११ निजका हकमा आकर्षित हुने देखिएन । उपर्युक्त आधार र कारणसमेतबाट प्रतिवादी विष्णुप्रसाद शर्मा, मनोज नकर्मी, तुलाराम तिवारी, लक्ष्मीप्रसाद भट्टराई, निरखबहादुर हमाल, मनोजकुमार यादव, दिनेशप्रकाश बस्नेत, कृष्णप्रसाद भण्डारी, प्रकाशभक्त उपाध्याय, भानु जोशी, केशरबहादुर साउद, राजविन्द्र प्रताप सापकोटा, रणधीर तुम्बा, मदनकुमार अधिकारी, लाक्पा शेर्पा र नवराज सापकोटासमेतले आफूलाई गैरकानूनी लाभ र नेपाल सरकारलाई गैरकानूनी हानि पुर्‍याउने कार्य गरेको वा नेपाल सरकारको सम्पत्तिको लापरवाही वा बद्‌नियत गरी हिनामिना हानि नोक्सानी वा दुरूपयोग गरेको भन्ने नदेखिएकोले आरोपित कसुर गरेको ठहराउन न्यायसङ्गत नभएकोले वादी नेपाल सरकारको दाबी पुग्न सक्दैन । प्रतिवादीहरूले आरोपित अभियोग दाबीबाट सफाई पाउने ठहर्छ भन्ने विशेष अदालत, काठमाडौंको मिति २०६९।९।२० को फैसला ।

विशेष अदालत, काठमाडौंको उक्त फैसलामा चित्त बुझेन बोलपत्रदाताले बोलपत्रसाथ पेस गरेको लिखतहरू नक्कली तयार गरी पेस गरेको, कागजातको छायाँप्रति प्रमाणित गर्न प्रयोग गरेको नोटरी पब्लिकको छाप र दस्तखत नक्कली गरेको, JV को छाप नक्कली भएको, Power of Attorney  को छाप र दस्तखत नक्कली लगाएको, बैंकमा खाता खोल्न पेस गरेको कागजात किर्ते गरेको भन्ने कुरा प्रतिवादीहरूले आयोगमा गरेको बयान र विधि विज्ञान प्रयोगशालाबाट भएको परीक्षणबाट पुष्टि भएको छ । तर, सो कुराको जानकारी बोलपत्र मूल्याङ्कनकर्ता एवं स्वीकृतकर्तालाई हुने अवस्था नदेखिएको भनी मनोगतरूपमा फैसला गरिएको छ । बोलपत्र स्वीकृत गर्ने आशयपत्र राजधानी दैनिकमा प्रकाशित भए तापनि कसैको उजुरी नपरेको भन्ने सम्बन्धमा बोलपत्र पेस गर्दा के कस्ता कागजातहरू पेस गरिएका छन् । नोटरी पब्लिकको छाप र दस्तखत किर्ते गरेको हो, होइन, JV को छाप नक्कली हो, होइन, बैंक खाता खोल्न पेस गरेको कागजात किर्ते हुन्, होइनन् भन्ने कुरा आम जनतालाई थाहा जानकारी हुने कुरा होइन । सो कुरा त सम्बन्धित बोलपत्र दाता, मूल्याङ्कनकर्ता र स्वीकृतकर्तालाई मात्र थाहा जानकारी हुने कुरा हो । विशेष अदालतले मिसिल संलग्न प्रमाणहरूको समुचित मूल्याङ्कन नगरी प्रतिवादीहरूलाई अभियोग दाबीबाट सफाई दिने ठहर्‍याएको त्रुटिपूर्ण फैसला उल्टी गरी प्रतिवादीहरूलाई अभियोग दाबीबमोजिम सजाय गरिपाउँ भन्ने वादी नेपाल सरकारको तर्फबाट यस अदालतमा पर्न आएको पुनरावेदन पत्र ।

नियमबमोजिम दैनिक पेसी सूचीमा चढी निर्णयार्थ यस इजलाससमक्ष पेस भएको प्रस्तुत मुद्दामा पुनरावेदक वादीका तर्फबाट उपस्थित महान्यायाधिवक्ताको कार्यालयका विद्वान्‌ उपन्यायाधिवक्ता श्री हरिशंकर ज्ञवालीले बोलपत्रसाथ पेस भएका लिखतहरू नक्कली रहेको, प्रेषित कागजातका प्रतिलिपिहरू प्रमाणित गरेको भनिएका नोटरी पब्लिकको छाप र दस्तखतसमेत किर्ते भएको, बैंकमा खाता खोल्न नक्कली कागजात तयार गरी पेस गरेको तथ्य प्रतिवादीहरूले अख्तियार दुरूपयोग अनुसन्धान आयोगमा गरेको बयानमा स्वीकृत गरेका छन् । यस्तो अवस्थामा विशेष अदालतले मिसिलसंलग्न प्रमाणहरूको समुचित मूल्याङ्कन नगरी प्रतिवादीहरूलाई अभियोग दाबीबाट सफाई दिने ठहर्‍याएको त्रुटिपूर्ण फैसला उल्टी गर्न प्रत्यर्थी झिकाई पाउँ भनी बहस गर्नुभयो ।

विद्वान्‌ उपन्यायाधिवक्ताको उपर्युक्तबमोजिमको बहस सुनी विशेष अदालत, काठमाडौंको फैसला मिलेको छ, छैन पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्ने हो, होइन सो सम्बन्धमा निर्माण गर्नुपर्ने देखियो ।

२. निर्णयतर्फ विचार गर्दा बोलपत्रसाथ प्रेषित लिखतहरू नोटरी पब्लिकबाट प्रमाणित भएका छाप, दस्तखत, JV को छाप, Power of Attorney को छाप दस्तखत तथा बैंकमा खाता खोल्न पेस गरेको कागजातहरू नक्कली किर्ते भएको पुष्टि भएको अवस्थामा प्रतिवादीहरूलाई अभियोग दाबीबाट सफाई दिने ठहर्‍याएको विशेष अदालत, काठमाडौंको त्रुटिपूर्ण फैसला उल्टी गरी प्रतिवादीहरूलाई दाबीबमोजिम सजाय गरिपाउँ भन्ने वादीको पुनरावेदन जिकिर रहेको देखियो ।

३. सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग डिभिजन कार्यालय, सुर्खेतअन्तर्गत जाजरकोट जिल्लाको सिमाराक्मा प्रसुति भवन निर्माणको लागि ठेक्का नं. १०।०६६।०६७, सुर्खेतको गुटु हेल्थ पोष्ट भवन निर्माणका लागि ठेक्का नं. १२।०६६।०६७ र पुष्पलाल (मध्य पहाडी) लोकमार्ग योजनाअन्तर्गत चेनेज ७७-२४० देखि ८२-५९० सम्म जाजरकोट र दैलेख जिल्लाको दसेरा-बास्ताडा खण्डको सडक निर्माणको लागि ठेक्का नं. MHH/HWS/४-२६/२०६६/०६७ ठेक्कामा प्रतिवादीहरूले मिलेमतोमा किर्ते कागजात पेस गरेको, आवश्यक कागजातको अभावमा मूल्याङ्कन कर्ताबाट मूल्याङ्कन गराई बोलपत्र स्वीकृत गर्न र भुक्तानी दिनेसमेतको कार्यबाट नेपाल सरकारलाई गैरकानूनीरूपमा हानि नोक्सानी र प्रतिवादीहरूलाई गैरकानूनीरूपमा लाभ हुने कार्य गरी भ्रष्टाचार निवारण ऐन, २०५९ को दफा ३(१) (झ) ८,११ र १७ परिभाषित कसुर गरेकोले निजहरूलाई भ्रष्टाचार निवारण ऐन, २०५९ को दफा ३(१) (झ) ८, १७ र २२ अनुसार सजाय गरिपाउँ भन्ने प्रतिवादीहरूउपरको अभियोग मागदाबी रहेको देखियो । प्रतिवादीहरूले अधिकारप्राप्त अधिकारी र अदालतमा समेत सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ र नियमावली तथा दिइएको स्वीकृत Biding document को आधारमा बोलपत्रहरूको मूल्याङ्कन गरिएको हो । बोलपत्र मूल्याङ्कन गर्दा सर्वप्रथम बोलपत्रहरूको सम्पूर्णता परीक्षण गरियो । बोलपत्र पेस गर्ने निर्माण व्यवसायी योग्य भए, नभएको हेरियो, सबैभन्दा कम अंक कबोल गर्ने ठेकेदारको Turn over, experience, Man power, काम गर्ने क्षमता, Equipment हरू Detail रूपमा हेरियो । यसरी बोलपत्र मूल्याङ्कन गरिसकेपछि सम्झौतापूर्व दाबी विरोधको लागि राजधानी दैनिकमा आशयपत्र प्रकाशित 

गरियो । सोउपर कसैको दाबी विरोध नपरेकोले न्यूनतम मूल्याङ्कितलाई बोलपत्र स्वीकृतिको लागि सिफारिस गरिएको हो । Bid document को Clause अनुसार ठेकेदारले पेस गरेको कागजहरूको सम्बन्धमा निज स्वयम्‌ नै जिम्मेवार रहने प्रावधान छ । कागजपत्रहरूमा नोटरी पब्लिकले प्रमाणित गरेको हुनाले कागजातउपर शङ्का गर्ने ठाउँ भएन । सहिछाप सम्बन्धमा कस्को कस्तो सहिछाप हुन्छ भन्ने कुरा नमूना राखेर भिडाउने चलन तथा ऐनमा समेत व्यवस्था नभएको हुँदा उक्त दस्तखत तथा छापहरू सक्कली वा नक्कली के हुन् भन्ने सम्बन्धमा शङ्का भएन । मिलोमतोको आरोप गलत छ । पूर्वाग्रही भई आरोप पेस भएको छ । तसर्थ आरोपित कसुरबाट पूर्णरूपमा सफाई पाउनु पर्दछ भन्नेसमेतको बयान गरेको देखियो ।

४. प्रतिवादीहरूले भ्रष्टाचार निवारण ऐन, २०५९ को दफा ३ को उपदाफा १ को खण्ड (झ) ऐ. ऐनको दफा ८, ११ र १७ को परिभाषाभित्रको भ्रष्टाचारजन्य कसुर गरेकोले सजाय गरिपाउँ भन्ने अभियोग दाबी रहेको देखिँदा उक्त कानूनी व्यवस्थातर्फ दृष्टि दिनु प्रासङ्गिक देखियो ।

५. भ्रष्टाचार निवारण ऐन, २०५९ को ३(१) मा रिसवत् लिने दिनेलाई सजायको व्यवस्था भएको देखिन्छ । दफा ३ हेर्दा "राष्ट्रसेवक वा राष्ट्रसेवक हुन लागेको कुनै व्यक्तिले आफ्नो ओहदा वा सोसम्बन्धी कुनै काम गर्न वा गरिदिएबापत वा नगर्न वा नगरिदिएबापत वा आफ्नो ओहोदा वा सोसम्बन्धी कुनै काम गर्दा कुनै व्यक्तिलाई मोलाहिजा वा अनिष्ट गर्न वा गराइदिएबापत वा नगर्न वा नगराइदिएबापत आफ्नो वा अरू कसैको निमित्त रिसवत् लिएमा वा लिन मन्जुर गरेमा देहायबमोजिमको रिसवत् लिनेलाई वा लिन मन्जुर गर्नेलाई कसुरको मात्राअनुसार देहायबमोजिम कैद र बिगोबमोजिम जरिवाना हुनेछ" भन्ने र दफा ३(१) (झ) मा एक करोड रूपैयाँभन्दा बढी जतिसुकै भए पनि आठ वर्षदेखि दश वर्षसम्म कैद हुने व्यवस्था भएको देखिन्छ ।

६. भ्रष्टाचार निवारण ऐन, २०५९ को दफा ८ मा गैरकानूनी लाभ वा हानि पुर्‍याउने बद्‌नियतले काम गर्नेलाई सजायको व्यवस्था गरेको देखिन्छ । दफा ८(१) मा "कुनै राष्ट्र सेवकले आफू वा अरू कुनै व्यक्तिलाई गैरकानूनी लाभ पुर्‍याउने वा नेपाल सरकार वा सार्वजनिक संस्थालाई गैरकानूनी हानि पुर्‍याउने बद्‌नियतले कुनै काम गरेमा कसुरको मात्राअनुसार कैद र बिगोबमोजिम जरिवाना हुनेछ" भन्ने व्यवस्था भएको देखिन्छ ।

७. उक्त ऐनको दफा ११ हेर्दा "सरकारी निकाय वा सार्वजनिक संस्थाको कागजातमा अनाधिकार वा गैरकानूनी तरिकाले सच्चाउने, केरमेट गर्ने, थपघट गर्ने वा हेरफेर गर्ने राष्ट्रसेवक वा अन्य व्यक्तिलाई कसुरको मात्राअनुसार ३ महिनादेखि २ वर्ष कैद र रू.५०,०००।- सम्म जरिवाना हुनेछ" भन्ने कानूनी व्यवस्था रहेको देखिन्छ । दफा १७ हेर्दा "कुनै राष्ट्रसेवकले आफ्नो ओहदाको वा सोसम्बन्धी कर्तव्य पालना गर्दा नेपाल सरकार वा सार्वजनिक संस्थाको सम्पत्तिको लापरवाही वा बद्‌नियत गरी हिनामिना, हानि नोक्सानी वा दुरूपयोग गरे गराएमा वा मासेमा वा निजी प्रयोगमा लगाएमा निजलाई कसुरको मात्राअनुसार सजाय हुने" व्यवस्था गरेको पाइन्छ ।

८. ठेक्का नं. १०/०६६।०६७ का सन्दर्भमा विचार गर्दा सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग डिभिजन कार्यालय, सुर्खेतअन्तर्गत जाजरकोट जिल्लाको "सिमाराक्मा प्रसुती भवन निर्माण गर्न मूल्य अभिवृद्धि करबाहेक रू. ५४,६०,८६८।६९ को लगत अनुमान स्वीकृत गरी मिति २०६६।१२।२० मा राजधानी दैनिकमा बोलपत्र आह्वान गरेको 

देखिन्छ । सो सूचनाअनुसारको म्यादभित्र मैनाचुली / सुरूची जे.भी. र लुम्बिनी विल्डर्स प्रदीप कन्ट्रक्सन जेभीको मात्र बोलपत्र दर्ता भएको देखिएको छ । प्रस्तुती भवन निर्माणका लागि रू.५४,६०,८६८।६९ लगत इष्टिमेट भएकोमा मैनाचुली जे.भी. ले मूल्य अभिवृद्धि करबाहेक बोल रकम रू.५४,३६,६१२।२० र लुम्बिनी विल्डर्स प्रदीप कन्ट्रक्सनले रू.६५,५२,०६१।०२ को रकम कबोल गरेको देखिन्छ ।

९. ठेकेदारले कबोल गरेको रकमको तुलना गर्दा मैनाचुली / सुरूची जे.भी. ले सरकारी लगत इष्टिमेटको तुलनामा ०.४४ प्रतिशत घटी र लुम्बिनी विल्डर्स प्रदीप जे.भी. ले १९.५८ प्रतिशत बढी कबोल गरेको देखिन्छ । यसरी दुईवटा बोलपत्र दाताको बोलपत्रमध्ये सबैभन्दा कम रकमको बोल मैनाचुली / सुरूची जे.भी. को देखिएकोले सो बोलपत्र स्वीकृत गरी ठेक्का दिएको देखिन्छ ।

१०. त्यसैगरी ठेक्का नं. १२/ ०६६।०६७ सहरी विकास तथा भवन निर्माण विभाग डिभिजन कार्यालय, सुर्खेतअन्तर्गतको गुटु हेल्थपोष्ट भवन निर्माणको लागि मूल्य अभिवृद्धि करबाहेक रू.१,४४,४८,६७५।०४ को लगत अनुमान स्वीकृत भई राजधानी दैनिकमा मिति २०६६।१२।२० मा बोलपत्र आह्वान भएको देखिन्छ । तोकिएको म्यादभित्र मैनाचुली / सुरूची जे.भी. को एकमात्र बोलपत्र दर्ता भई उक्त बोलपत्र दाताले मूल्य अभिवृद्धि करबाहेक रू. १,४४,२२,००२।१४ कबोल गरेको देखियो । उक्त रकम लगत इष्टिमेटका आधारमा ०.१८ प्रतिशत घटी भएको देखिएको र प्राविधिक पक्षसमेत सारभूतरूपमा योग्य भएको भनी उक्त मैनाचुली / सुरूची जे.भी. को बोलपत्र मिति २०६७।३।१ मा स्वीकृत भएको 

देखिन्छ ।

११. त्यसैगरी ठेक्का नं. MHH/HWS/४-२६/२०६६/०६७ को पुष्पलाल (मध्य पहाडी) लोक मार्ग योजनाअन्तर्गत जाजरकोट दैलेख जिल्लाको दसेरा वास्ताडा (Dasera-Bastada) खण्डको सडक निर्माण खण्डको ७७-२४-८२-५९० को सडक निर्माण गर्न मूल्य अभिवृद्धि करबाहेक रू.१,९५,८४,२६५।२७ अनुमानित लागत स्वीकृत गरी आह्वान गरिएको सूचनाअनुसार मैनाचुली / सुरूची / मजदुर जे.भी. ले रू.८३,८०,७०७।६० कबोल गरी लगत इष्टिमेटभन्दा ५७.२१ प्रतिशत घटी बोल कबोल गरेको देखिँदा मिति २०६७।३।१० मा सो बोलपत्र स्वीकृत गरेको मिसिलबाट देखिन्छ ।

१२. सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा १४ मा बोलपत्र आह्वानको व्यवस्था गरिएको छ । दफा १४ हेर्दा बोलपत्र पूर्वयोग्यता निर्धारणको प्रस्ताव आह्वानको सूचना राष्ट्रिय स्तरको दैनिक समाचार पत्रमा प्रकाशन गर्नुपर्ने कानूनी व्यवस्था भएको देखिन्छ । त्यसैगरी बोलपत्र आह्वान भएपछि परेका बोलपत्रहरूमध्ये सबैभन्दा न्यून बोल कबोल गरेको बोलपत्रलाई दफा २५ बमोजिम मूल्याङ्कन गरी तोकिएको सर्तहरू पूरा भएको देखिए, त्यस्तो न्यूनतम कबोल भएको बोलपत्रलाई सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा २७ बमोजिम बोलपत्र स्वीकृति गर्नुपर्ने कानूनी प्रावधानहरू रहेको देखियो ।

१३. ठेक्का नं. १० र १२ का सम्बन्धमा विचार गर्दा ठेकेदार भनिएको प्रतिवादी राजविन्द्र प्रताप सापकोटासमेतसँग मिलेमतो गरी नक्कली र काल्पनिक कागजातहरू तयार गरी जे.भी. को सम्झौता अख्तियारनामा कम्पनी प्रोफाइल र सोमा भएको दस्तखत छापलगायतका कागजातहरू अध्ययन नै नगरी ठेकेदारसँग हुनुपर्ने मानव स्रोत साधन, औजार, मेसिन, ढुवानी साधन आवश्यक मात्रामा नभएपनि Substantially Responsive भनी लेखी सिफारिस स्वीकृत गरेका छन् । अनाधिकृत व्यक्तिलाई पेस्कीमाथि पेस्कीसमेत दिएका छन् भन्ने दाबी रहेको छ । मानव स्रोत साधन आवश्यक मात्रामा नभएको भन्ने सम्बन्धमा इन्जिनियरहरूको नेपाल इन्जिनियरिङ काउन्सिलको प्रमाण पत्र पेस गरेको र मेकानिकल इन्जिनियरबाट सवारी साधन र उपकरणहरू प्रमाणित गर्नुपर्ने भन्ने कानूनी प्रावधान हाल वहाल रहेको सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ र नियमावलीले व्यवस्था गरेको 

देखिँदैन । लिजमा लिएका ट्रकलगायतका सवारी साधनको म्याद समाप्त भए पुनः थप हुनसक्ने अवस्था देखिन्छ । सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा २५ अनुसार गठित बोलपत्र मूल्याङ्कन सीमितले आवश्यक छानबिन र मूल्याङ्कन गरेको र सो समितिले अयोग्य नठहराई स्वीकृतिका लागि सिफारिस गरेको मिसिलबाट देखिन्छ । सार्वजनिक खरिद ऐन, २०६३ को दफा २९ अनुसार सबैभन्दा कम अंक कबोल गरेको बोलपत्रदातालाई सिफारिस गरिएको देखिँदा प्रतिवादीहरूले दाबीअनुसारको मिलेमतो गरेको भन्ने देखिएन ।

१४. मैनाचुली / सुरूची जे.भी.का प्रो. रामप्रसाद मैनाली र रणविर तुम्बाले नवराज सापकोटालाई दिएको भनिएको Power of Attorney नोटरी पब्लिकको छाप दस्तखतसमेत किर्ते नक्कली हुन् भन्ने दाबीका सम्बन्धमा हेर्दा उक्त लिखतहरू बोलपत्रसाथ पेस हुने कागजातहरू हुन् । मैनाचुली/सुरूची जे.भी.का पदाधिकारीले के कस्तो सहिछाप गर्छन् र प्रेषित कागजातमा भएको सहिछाप आधिकारिक व्यक्तिको हो होइन ? निजहरूको सहिछापसँग मिल्छ मिल्दैन वा भिड्छ भिड्दैन भनी कसैको उजुरी नै नपरी बोलपत्रका साथ प्रेषित कागजातहरू मूल्याङ्कन एवं स्वीकृतकर्ताले शङ्का गर्ने अवस्था रहँदैन । साथै सबै प्रेषित कागजातहरू नक्कली वा किर्ते हुन् भनी छानबिन गर्नुपर्ने कानूनी व्यवस्था रहे भएको 

देखिँदैन । प्रेषित कागजातहरू नक्कली हुन् भन्ने तथ्य बोलपत्र मूल्याङ्कन एवं स्वीकृतकर्तालाई तत्कालै थाहा जानकारी हुने अवस्थासमेत रहन सक्दैन । भुक्तानीका हकमा अख्तियार दुरूपयोग अनुसन्धान आयोगले परफरमेन्स वण्ड रोक्का राख्न बैंकलाई पत्र लेखेको देखिन्छ । निर्माण सम्पन्न भएको कामको मात्र नापजाँच गरी भुक्तानी दिनुपर्ने जति रकम भुक्तानी दिएको भन्ने तथ्य प्रतिवादी विष्णुप्रसाद शेर्पाको बयानबाट देखिन्छ । निर्माण सम्पन्न नगराई रकम भुक्तानी दिएको भन्ने अभियोग दाबी रहेको 

देखिँदैन । यसरी निर्माण कार्य सम्पन्न नै नभई रकम भुक्तानी गरेको तथा गुणस्तरहीन काम गराई रकम दिएको भन्ने मिसिल प्रमाणबाट नदेखिँदा नेपाल सरकारलाई गैरकानूनी हानि नोक्सानी क्षति र प्रतिवादीहरूले गैरकानूनी लाभ लिएको भन्ने देखिन आएन ।

१५. पुष्पलाल (मध्यपहाडी) लोकमार्ग योजनाको हकमा विचार गर्दा इ-विडिङद्वारा बोलपत्र पेस गर्ने व्यवस्था भएअनुरूप बोलपत्रसाथ पेस भएका कागजातहरू फर्मको छापको स्पेलिङ अशुद्ध भएको, नोटरी पब्लिकको छाप दस्तखत किर्ते भएको भन्नेसमेतको दाबी वादी पक्षले लिएको देखिन्छ । E-Bid द्वारा पेस भएको कागजातहरू र बोलपत्र सार्वजनिक खरिद ऐनअनुसार गठित बोलपत्र मूल्याङ्कन समितिले आवश्यक मूल्याङ्कन गरी उपयुक्त ठहर्‍याएको बोलपत्र स्वीकृतिका लागि पेस गरेको देखिन्छ । सो मूल्याङ्कन समितिले प्रेषित कागजातहरूमा लागेको छाप तथा दस्तखत किर्ते जालसाज हुन् भनी ठहर गरेको देखिँदैन । उक्त मूल्याङ्कन समितिले मूल्याङ्कन गरी आवश्यक कागजातहरू पूरा भएको देखी सिफारिस गरेको बोलपत्रलाई अधिकारप्राप्त अधिकारीले स्वीकृत गर्ने आशयपत्र राजधानी दैनिकमा प्रकाशित भएकोमा कसैको उजुरीसमेत नपरी ठेक्का स्वीकृत भएको मिसिलबाट देखिन्छ । ठेक्काबमोजिमको काम नै नभएको वा गुणस्तरहीन काम भएको भन्ने अभियोग पत्रमा दाबी लिएको छैन । ठेक्काअनुरूपको कार्य सम्पन्न भइसकेको भन्ने मिसिलबाट 

देखिन्छ । यसरी प्रतिवादीहरूको लापरवाही वा बद्‌नियतले नेपाल सरकारलाई गैरकानूनी हानि नोक्सानी र प्रतिवादीहरूलाई गैरकानूनी लाभ पुगेको भन्ने देखिएन ।

१६. अब प्रतिवादीहरू राजविन्द्र प्रताप सापकोटा, रणविर तुम्बा, मदनकुमार अधिकारी, लाक्पा शेर्पा, नवराज सापकोटासमेतका हकमा विचार गर्दा निजहरूले सकार गरेको ठेक्काको निर्माण कार्य सम्पन्न भएको कामको मात्र रकम भुक्तानी लिएको देखिएको र सोभन्दा बढी भुक्तानी लिएको देखिँदैन । निजहरूबाट गुणस्तरहीन कार्य भएको भन्ने दाबी वादी नेपाल सरकारले लिन सकेको देखिँदैन । यसबाट यी प्रतिवादीहरूको कार्यबाट नेपाल सरकारलाई गैरकानूनी हानि नोक्सानी क्षति पुगेको र प्रतिवादीहरूलाई गैरकानूनी लाभ भएको भन्ने 

देखिँदैन । प्रतिवादी राजविन्द्र प्रताप सापकोटाबाहेकका अन्य प्रतिवादीहरूउपर भ्रष्टाचार निवारण ऐन, २०५९ को दफा ८ र १७ अनुसारको दाबी लिएको देखिन्छ । उक्त ऐनको दफाले राष्ट्रसेवकले सार्वजनिक सम्पत्ति लापरवाही वा बद्‌नियत गरी हानि नोक्सानी गरेको अवस्थामा आकर्षित हुने देखिन्छ । तर प्रतिवादीहरूको उक्त कार्यबाट सार्वजनिक संस्थालाई गैरकानूनी हानि नोक्सानी र प्रतिवादीहरूले गैरकानूनी लाभ प्राप्त गरेको नदेखिँदा प्रतिवादीहरूले उक्त दफामा उल्लेख भएअनुसारको कसुर गरेको देखिएन ।

१७. प्रतिवादी राजविन्द्र प्रताप सापकोटाको हकमा भ्रष्टाचार निवारण ऐन, २०५९ को दफा ११ को समेत दाबी लिएको देखियो । उक्त दफा ११ हेर्दा सरकारी निकाय वा सार्वजनिक संस्थाको कागजातमा अनाधिकार वा गैरकानूनी तरिकाले सच्याउने, केरमेट गर्ने, थपघट गर्ने वा हेरफेर गर्नेलाई सजाय हुने व्यवस्था गरेको देखिन्छ । कुनै पनि व्यक्तिले सरकारी निकाय वा सार्वजनिक संस्थामा रहेको कागजातमा गैरकानूनीरूपमा सच्याउने, केरमेट गर्ने, थपघट गर्ने वा हेरफेर गरी किर्ते गरेको अवस्थामा मात्र दफा ११ बमोजिमको उपर्युक्त कानूनी व्यवस्था आकर्षित हुने 

हो । यी प्रतिवादी राजविन्द्र प्रताप सापकोटाले सरकारी निकाय वा सार्वजनिक संस्थामा रहेको कागजातमा उक्त दफा ११ मा उल्लेख भएबमोजिमको काम गरेको नभई छुट्टै किर्ते कागजातहरू तयार गरेको देखिएकोले उक्त दफा ११ यी प्रतिवादीका हकमा आकर्षित हुने देखिएन ।

१८. अतः माथि विवेचित आधार र कारणसमेतबाट प्रतिवादीहरूलाई आरोपित कसुरबाट सफाई दिने ठहर्‍याएको विशेष अदालत, काठमाडौंको मिति २०६९।९।२० को फैसला मिलेकै देखिँदा सदर हुने ठहर्छ । प्रतिवादीहरूलाई अभियोग दाबीबमोजिम सजाय गरिपाउँ भन्ने वादी नेपाल सरकारको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन । दायरीबाट प्रस्तुत मुद्दाको लगत कट्टा गरी मिसिल नियमानुसार बुझाइदिनू । 

 

उक्त रायमा सहमत छु ।

न्या.दीपकराज जोशी

 

इजलास अधिकृत : प्रेमप्रसाद न्यौपाने

इति संवत् २०७२ साल फागुन १८ गते रोज ३ शुभम् ।