निर्णय नं. ४६५२ - उत्प्रेषण

निर्णय नं. ४६५२    ने.का.प. २०४९ (ग)  अङ्क ११

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री सुरेन्द्रप्रसाद सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री अरविन्दनाथ आचार्य

२०४६ सालको रिट नं. १०७८

आदेश भएको मिति: २०४९।११।१७।१ मा

रिट निवेदक: विराटनगर न.पं. वार्ड नं. २ बस्ने ने.ट्रे.लि. को वरिष्ठ अधिकृत वर्ष ४५ को            रामप्रसाद भट्टराई

विरुद्ध

विपक्षी : अम्बरबहादुर कार्की, महाप्रबन्धक, ने.ट्रे.लि. केन्द्रीय कार्यालय, काठमाडौंसमेत

विषय : उत्प्रेषण

(१)    नेशनल ट्रेडिंग लिमिटेड कर्मचारी सेवा शर्त नियमावली, २०३४ को परिच्छेद ६ को नियम १(२) अनुसार पद खारेज गरी सेवाबाट अवकाश दिनुपर्ने उचित कारण हुनु आवश्यक देखिन्छ । रिट निवेदकलाई सेवाबाट अवकाश दिने गरी गरेको निर्णय औचित्यपूर्ण र तर्कसंगत एवं सन्तोषजनक रहेको नदेखिने ।

(प्रकरण नं. ६)

(२)   अवकाश दिने गरी गरेको निर्णय सदासयताविहिन भएकोले अवकाश दिने गरी भएको ने.ट्रे.लि. संचालक समितिको निर्णय उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर हुने ।

(प्रकरण नं. ६)

निवेदकतर्फबाट      : विद्वान अधिवक्ता श्री कमलनारायण दास

विपक्षीतर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री राधेश्याम अधिकारी, विद्वान अधिवक्ता श्री रामप्रसाद गौडेल

आदेश

न्या.सुरेन्द्रप्रसाद सिंह

१.     नेपालको संविधान, २०१९ को धारा १६।७१ अन्तर्गत पर्न आएको प्रस्तुत रिटनिवदेनको संक्षिप्त तथ्य एवं निर्णय यस प्रकार छ :–

२.    म ने.ट्रे.लि. को केन्द्रीय कार्यालय कर्मचारी प्रशासन महाशाखामा कार्यरत रहेको अवस्थामा मिति ०४६।९।२४ को निर्णय अनुसार केन्द्रीय कार्यालयको प्रशासन व्यवस्था महाशाखा अन्तर्गतको कर्मचारी व्यवस्था शाखाको तपाई बहाल रहेको ८ आठौं तहको पद आवश्यक नभई खारेज भएको र तपाईको सेवा यस संस्थानलाई आवश्यक नभएकोले ने.ट्रे.लि.से.श.नि., २०३४ को परिच्छेद ६ को नियम १(२) अनुसार १ महीनाको तलब दिने गरी आजैका मितिदेखि अवकाश दिइएको भनी ०४६।९।२४ का दिन पत्र दिइयो । उक्त निर्णय मितिसम्म मेरो पदस्थापना नै नभई सकेकोले ८ आठौं तहको पदबाट मलाई अवकाश दिन मिल्दैन । नियमावलीको परिच्छेद ६ को नियम १(२) अनुसार पद खारेज हुने भएमा कारण खुलाएर मात्र अवकाश गर्नु पर्नेमा, पद खारेज हुने कुनै उचित कारण देखाउन सकेको छैन । ने.ट्रे.लि. ले गरी आएका काम कुनै बन्द भएको छैन र पद खारेज गर्नु पर्ने कुनै कारण छैन । संस्थानको कारोवार र लक्षलाई मूल्यांकन गरिएमा पनि अरु जनशक्तिको आवश्यकता रहेको छ । संस्थानका समान तहका पदहरु खाली छँदाछँदै खारेज भए पनि खारेज गर्नुको अलावा सरुवा गर्नु पर्ने हो । उपरोक्त कारणहरुबाट विपक्षीहरुले पद खारेज भएको भनी बिना औचित्य अवकाश दिने गरी गरेको निर्णयबाट मेरो संवैधानिक तथा मौलिक हकको हनन् हुन गएको छ । तसर्थः अवकाश दिने गरी गरेको संचालक समितिको २०४६।९।२४ को निर्णय र तत्पश्चात भएका कारवाहीहरु बदर गरी आफ्नु पदमा बहाल गराउनु भन्ने आदेश समेत जारी गरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको रिटनिवेदन ।

३.    यसमा निवेदकको माग बमोजिमको आदेश किन जारी हुन नपर्ने हो ? विपक्षीहरुबाट लिखितजवाफ मगाई नियम बमोजिम पेश गर्नु भन्ने समेत व्यहोराको यस अदालत एक न्यायाधीशको इजलासबाट भएको मिति ०४६।१२।१६।५ को आदेश ।

४.    निवेदकलाई कुनै विभागीय कारवाही गरी सजायँबाट अवकाश दिएको होइन । यस ने.ट्रे.लि.को प्रतिस्पर्धात्मक बजार कारोवारले गर्दा संस्थाको काम कारवाहीमा सुधार ल्याउनु पर्ने र संस्थाको कार्यदक्षता वृद्धि गर्न एवं संस्थाको कार्यमा समन्वय तथा एकरुपता ल्याउन मौजुदा संगठन उपर पुनर्विचार हुनुपर्ने आवश्यक सम्झी मिति ०४६।९।२४ मा बसेको संचालक समितिको बैठकबाट प्रशासन व्यवस्था विभाग अन्तर्गतको कर्मचारी व्यवस्था शाखाको कृयाकलाप र कार्यबोझ तर्फ हेर्दा सो शाखामा रहेको ८ औं तहको दरबन्दीको औचित्य नदेखिएकोले सो बमोजिमको निर्णय गरिएको हो । यस संस्थाको कर्मचारी सेवा शर्त नियमावली, ०३४ को परिच्छेद ६ को नियम १(२) अन्तर्गत कानुन बमोजिम नै अवकाश दिइएको हो । उक्त दफा अनुसार कारण खुलाई नियमको परिधिभित्र रही उक्त निर्णय गरिएको छ । उक्त दफाले पद खारेज हुँदा सरुवा गर्नु पर्छ भन्ने कानुनी व्यवस्था नभएको समेतबाट निवेदकलाई अवकाश गर्ने गरी गरेको निर्णय कानुन बमोजिम नै भएको हुँदा रिटनिवेदन खारेज गरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको ने.ट्रे.लि., के.का., संचालक समिति ने.ट्रे.लि., महाप्रबन्धक ने.ट्रे.लि.को लिखितजवाफ ।

५.    नियम बमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी पेश हुन आएको प्रस्तुत रिटनिवेदनमा निवेदकको तर्फबाट रहनुभएका विद्वान अधिवक्ता श्री कमलनारायण दासले रिट निवेदकलाई पद खारेज भएको भनी गरेको औचित्य विनाको अवकाश गैरकानुनी हुँदा बदर हुनुपर्दछ भनी बहस प्रस्तुत गर्नु भयो । विपक्षीको तर्फबाट रहनुभएका विद्वान अधिवक्ता द्वय श्री राधेश्याम अधिकारी र रामप्रसाद गौडेलले नियमको परिधिभित्र रहेर अधिकार प्राप्त संचालक समितिले पद नै खारेज गरी गरेको अवकाशको निर्णय कानुनसंगत हुँदा बदर हुनु हुँदैन भनी बहस प्रस्तुत गर्नु भयो ।

६.    प्रस्तुत विषयमा निवेदकको माग अनुसार रिट जारी हुनुपर्ने हो होइन सो कुराको निर्णय दिनुपर्ने हुन आयो । पेश भएको फायल अध्ययन गरी दुवै पक्षको बहस समेत सुनी निर्णयतर्फ विचार गर्दा यसमा पद नै खारेज गरी अवकाश दिने गरी गरेको निर्णय औचित्यतापूर्ण नहुँदा बदर गरी आफ्नु पदमा बहाल गरी पाउने आदेश समेत गरी पाउँ भन्ने मुख्य रिटनिवेदन जिकिर रहेको पाइयो । नेशनल ट्रेडिंग लिमिटेड कर्मचारी सेवा शर्त नियमावली, २०३४ को परिच्छेद ६ को नियम १(२) अनुसार पद खारेज गरी सेवाबाट अवकाश दिनुपर्ने उचित कारण हुनु आवश्यक देखिन्छ । रिट निवेदकलाई सेवाबाट अवकाश दिने गरी गरेको निर्णय औचित्यपूर्ण र तर्कसंगत एवं सन्तोषजनक रहेको देखिन आएन । अवकाश दिने गरी गरेको निर्णय शदासयता विहिन भएकोले अवकाश दिने गरी भएको ने.ट्रे.लि. संचालक समितिको ०४६।९।२४ को निर्णय उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर हुन्छ । कानुन बमोजिम पदस्थापना गरी काम लगाउनु भन्ने ने.ट्रे.लि.को नाममा परमादेशको आदेश समेत जारी हुने ठहर्छ । फाइल नियम बमोजिम गरी बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या.अरविन्दनाथ आचार्य

 

इति सम्वत् २०४९ साल फाल्गुण १७ गते रोज १ शुभम् ।