निर्णय नं. १६१६ - उत्प्रेषण लगायत आदेश पूर्जि जारी गरिपाउँ
निर्णय नं. १६१६ ने.का.प. २०४० अङ्क १
डिभिजनबेञ्च
माननीय न्यायाधीश श्री धनेन्द्र्रबहादुर सिंह
माननीय न्यायाधीश श्री जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव
सम्वत् २०३९ सालको रिट नं. ८३७
आदेश भएको मिति : ०३९।१२।३।५ मा
निवेदक : काठमाडौं जिल्लाका न.पं.वडा नं.१६ बालाजु बजार बस्ने हेरामानको सकारवाला रामकृष्ण श्रेष्ठ
विरूद्ध
विपक्षी : काठमाडौं जिल्ला का.न.पं.वडा नं.१६ बालाजु बजार बस्ने हरिकासी गुरुङ समेत
विषय : उत्प्रेषण लगायत आदेश पूर्जि जारी गरिपाउँ (साविक पेज नं. १४)
(१) अदालतबाट हक बेहक छुट्याई आउनु भनी नसुनाई नगरपञ्चायतले नक्सा बमोजिम ढोका पर्खाल बनाउन पाउने ठहर्छ भनी गरेको फैसला कानुनी त्रुटिपूर्ण देखिने ।
(प्रकरण नं. ११)
निवेदकतर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री नूतन थपलिया
विपक्षीतर्फबाट : विद्वान वरिष्ठ अधिवक्ता श्री सर्वज्ञरत्न तुलाधर र विद्वान अधिवक्ता श्री गुरूप्रसाद बराल
आदेश
न्या.धनेन्द्रबहादुर सिंह
१. प्रस्तुत रिट निवेदन नेपालको संविधानको धारा ७१ अन्तर्गत मिति ०३९।५।६।१ मा परी पेश हुनआएको छ ।
२. तथ्य यस प्रकार छ : मेरा नाउँमा का.गु.त.मा दर्ता भएको कि.नं.१९४ को क्षेत्रफल ०–६–२ मध्येको जग्गामा नक्सा बमोजिमको ढोका पर्खाल बनाउन पाउँ भन्ने समेत हरिकासीको नक्सा दरखास्त विपक्षीको नक्सा दरखास्तमा मेरो पर्खाल र जग्गा समेत गरी पूर्वपट्टि १० फुट र पश्चिमपट्टि १३ फिट जग्गा मेरो कि.नं.४९ को जग्गा समेत घुसाई पर्खाल बनाउन खोज्नुभएको हुँदा मेरो जग्गा कटाई पाउँ भन्ने रिट निवेदकको उजूरी परेकोमा वादीले नक्सा बमोजिम ढोका पर्खाल बनाउन पाउने ठहर्छ भनी विपक्षी काठमाडौं नगरपञ्चायतबाट भएको ०३९।४।४ को फैसला।
३. रिट निवेदन जिकिर यस प्रकार छ : नगरपञ्चायत ऐन, ०१९ को दफा ४९ को उपदफा (२) र (३) ले विवाद उठेको जग्गामा नक्सा पास गर्ने अधिकार नगरपञ्चायतलाई नभई अदालतमा हक बेहक गरी आउनु भनी सुनाउनु पर्ने व्यवस्था गरिएको छ । नगरपञ्चायतले नै नक्सा पास गर्ने नगर्ने भनी बोल्ने अधिकारै नभएको कुरामा निर्णय गरेको हुँदा अ.बं.३५ नं.ले स्वतः बदर हुने हुँदा उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर गरिपाउँ भन्ने समेत रिट निवेदन ।
४. विपक्षीसँग लिखितजवाफ लिने भन्ने समेत सर्वोच्च अदालत सिड्डलबेञ्चको ०३९।५।१०।५ को आदेश ।
५. पर्खाल ढोका बनाउने भनेको कि.नं.१९४ को जग्गाको कित्ताकाट र दर्ता हुँदा उजूर नगरी चित्त बुझाई बसेको देखिन्छ । सो जग्गामा पर्खाल घेर्छु भन्दा विपक्षीलाई असर पर्ने देखिँदैन । कानुन बमोजिम नक्सा पास गरी दिएको सो रिट खारेज हुनुपर्दछ भन्ने समेत (साविक पेज नं. १५) काठमाडौं नगरपञ्चायतका प्रधानपञ्चको लिखितजवाफ ।
६. निजको जग्गा घुसेको भए मैले राजीनामा लिँदा र नामसारी हुँदा समेत कुनै उजूर विरोध गर्न नसकेकोले हाल हक बेहकको प्रश्न उपस्थित भयो भन्ने कथन निराधार र अर्थहिन छ । नक्शा पास गरी दिने निर्णय कानुनसंगत छ रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेत हरिकासी गुरुङको लिखितजवाफ ।
७. निवेदकतर्फबाट रहनुभएका विद्वान अधिवक्ता श्री नूतन थपलियाले नक्सा दरखास्तमा मेरो पर्खाल र जग्गा समेत गरी पूर्वपट्टि १० फुट र पश्चिमपट्टि १३ फिट जग्गा मेरो कि.नं.४९ को जग्गा घुसायो भन्ने मेरो पक्षको उजूर परेपछि सो जग्गा घुसेको हो होइन भनी निर्णय गर्न अदालतमा जानु भनी सुनाउन पर्ने नसुनाई नक्सा पास गर्ने गरेको निर्णय त्रुटिपूर्ण छ बदर हुनुपर्छ भन्ने समेत र प्रत्यर्थी काठमाडौं नगरपञ्चायत तर्फबाट रहनुभएका वरिष्ठ अधिवक्ता श्री सर्वज्ञरत्न तुलाधरले कि.नं.१९४ को जग्गामा पर्खाल ढोका बनाउन पाउने निर्णय गरेको, त्यसमा हक बेहकको निर्णय गराउन पर्ने अवस्था छैन रिट निवेदन खारेज हुनुपर्ने भन्ने समेत तथा विपक्षी हरिकासी तर्फबाट रहनुभएका विद्वान अधिवक्ता श्री गुरूप्रसाद बरालले मेरो पक्षले जग्गा लिँदा र नामसारी गराउँदा जग्गा घुसेको भए उजूर गर्नुपर्ने चुप लागी बसेको सो जग्गामा अहिले जग्गा घुसेको भन्ने निवेदकको कथन निराधार छ नगरपञ्चायतको निर्णयमा त्रुटि छैन रिट खारेज हुनुपर्ने भन्नेसमेत बहस प्रस्तुत गर्नुभयो ।
८. प्रस्तुत विषयमा निवेदकको माग बमोजिमको आदेश जारी हुनुपर्ने हो होइन सो कुराको निर्णय दिनुपरेको छ ।
९. यसमा निर्णयतर्फ हेर्दा कि.नं.१९४ को जग्गामा नक्सा बमोजिमको ढोका पर्खाल बनाउन पाउँ भन्ने समेत प्रत्यर्थी हरिकासी गुरुङको नक्सा दरखास्त परेकोमा मेरो पर्खाल र जग्गा समेत गरी पूर्वपट्टि १० फुट र पश्चिम पट्टी १३ फिट मेरो कि.नं.४९ को जग्गा समेत घुसाई पर्खाल बनाउन खोज्नुभएकोले जग्गा कटाई पाउँ भन्ने रिट निवेदकको उजूर परेकोमा वादीले नक्सा बमोजिम ढोका पर्खाल बनाउन पाउने ठहर्छ भन्ने समेत काठमाडौं नगरपञ्चायतबाट फैसला गरिएको देखिन्छ ।
१०. नगरपञ्चायत ऐन, २०१९ को दफा ४० को उपदफा (२) मा “उपदफा (१) बमोजिम परेको उजूरबाट घर बनाउने जग्गामा तेरो मेरो परी हक बेहक छुट्याउनु पर्ने देखिन आएमा अदालतबाट हक बेहक छुट्याई आएपछि मात्र नक्सा पासको कारवाई गर्ने पर्चा गरी सम्बन्धित व्यक्तिहरूलाई सो कुराको सूचना दिनुपर्छ” भन्ने समेत उल्लेख भएको पाइन्छ ।
११. प्रस्तुत विषयमा मेरो कि.नं.१९४ को जग्गामा नक्सा बमोजिमको पर्खाल ढोका बनाउन पाउँ भन्ने प्रत्यर्थीको नक्सा दरखास्त दावी र मेरो पर्खाल जग्गा समेत गरी पूर्वपट्टि १० फुट र पश्चिमपट्टि १३ फुट मेरो कि.नं.४९ को जग्गा समेत घुसाई पर्खाल बनाउन खोज्नुभएकोले जग्गा कटाई पाउँ भन्ने रिट निवेदकतर्फको उजूरी दरखास्त परेकोबाट तेरो मेरो परी हक बेहक गराउनु पर्ने प्रश्न उपस्थित भएको देखिन्छ, त्यस्तो परेको उजूरीबाट जग्गामा तेरो मेरो परी हक बेहकको प्रश्न उपस्थित भएकोमा अदालतबाट हक बेहक छुट्याई आउनु भनी सुनाउनु पर्ने हुन्छ । तर त्यसरी (साविक पेज नं. १६) जग्गामा तेरो मेरो परी हक बेहकको प्रश्न उपस्थित भए पछि अदालतबाट हक बेहक छुट्याई आउनु भनी प्रत्यर्थी नगर पञ्चायतले सुनाएको देखिँदैन, यस स्थितिमा अदालतबाट हक बेहक छुट्याई आउनु भनी नसुनाई प्रत्यर्थी काठमाडौं नगरपञ्चायतका प्रधानपञ्चले नक्सा बमोजिम ढोका पर्खाल बनाउन पाउने ठहर्छ भनी गरेको मिति ०३९।४।५ को निर्णय फैसला कानुनी त्रुटिपूर्ण देखिन आयो ।
१२. अतः उपरोक्त उल्लेख भएअनुसार प्रत्यर्थी काठमाडौं नगरपञ्चायतका प्रधानपञ्चले मिति २०३९।४।४ मा गरेको कानुनी त्रुटिपूर्ण निर्णय फैसला उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर हुने ठहर्छ । नियमबमोजिम गरी फाइल बुझाई दिनु ।
उक्त रायमा म सहमत छु ।
न्या.जोगेन्द्रप्रसाद श्रीवास्तव
इतिसम्वत् २०३९ साल चैत्र ३ गते रोज ५ शुभम् ।