निर्णय नं. १७५३ - लिखत पारित

निर्णय नं. १७५३    ने.का.प. २०४० अङ्क ९

 

डिभिजनबेञ्च

माननीय न्यायाधीश श्री बब्बरप्रसाद सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री हरगोविन्द सिंह प्रधान

सम्वत् २०३९ सालको दे.वि.नं. ९५

फैसला भएको मिति : २०४०।९।३।१ मा

निवेदक वादी : जिल्ला पर्सा वीरगञ्ज न.पं.वार्ड नं.१९ बस्ने यासिनमियाँ ठकुराई

विरूद्ध

विपक्षी प्रतिवादी : जिल्ला वारा प्रगन्ना टोकना साविक इनलो माठा गा.पं.को हाल विश्रामपुर   गा.पं.वार्ड नं.१ बस्ने श्री नारायण सिंह राजपूत

मुद्दा : लिखत पारित

(१)                साक्षीमा दुई छोरालाई मात्र सहीसम्म गराएकोबाट कानुनको रीत पुगेको भन्न मिलेन, पत्नी र छोरा पनि हकवाला हुँदा निजहरूको पनि सही गराउनुपर्ने ।

(प्रकरण नं. १२)

निवेदक वादीतर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री यादवप्रसाद खरेल

फैसला

न्या.बब्बरप्रसाद सिंह

१.     मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको ०३७।१२।४ को निर्णय उपर इन्साफ जाँचको लागि वादीको निवेदन परी बक्स भईआएका हु.प्र.बमोजिम यस अदालतको विविधको लगतमा दर्ता भई पेश हुनआएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त विवरण यसप्रकार छ :

२.    विपक्षीहरूको बाबु र पति निहाल सिंहले रु.७,६४५। लिई सो बापत आफ्ना नाउँमा दर्ता भएको इनर्वा माठा गा.पं.वार्ड नं.२ को कि.नं.७९ को ज.वि. ०–१०–१० जग्गा निहाल सिंह दुबै आँखाको अन्धा भएकोले छोरा श्री नारायण र प्रधानपञ्चको सामुन्ने सहिछाप गरी २०३३ सालको बाली देखि खाने गरी ०३३।४।२७।४ मा सुक्री बिक्री राजीनामाको कागज लेखी छोराहरूलाई साक्षी राखी दिएकोमा म्याद भित्र पारित गरी नदिएकोले र निहाल सिंह ०३३ भाद्रमा परलोक भएकोले निजका स्वास्नी छोराले पारित गरी नदिएकोले लिखत पारित गरिपाउँ भन्ने समेत फिरादपत्र ।

३.    वादी दावी बमोजिमको जग्गा पास गर्नुपर्ने होइन । म किशोरिया र बैजनाथको व्यहोरा यो छ कि पति तथा पिताले जग्गा फार्छेपत्र गरेको हामीलाई थाहा छैन । हाम्रो मञ्जूरीबाट गरिएको होइन । हामीलाई साक्षी नराखेको लिखत पास  हुनसक्तैन । वादीसँग सो जग्गा धरौट राखी पैसा लिनुदिनु गरेको हो वादीले झुक्याई कागज गराएको हुनसक्छ । म श्री नारायण विश्वनाथको व्यहोरा के हो भने हामी साक्षी बसेकै कारणबाट हाम्रो हक जाने होइन । वादीको भनाईमा पनि अघि देखि व्यवहार भइराखेकोलाई विश्वासको आधारमा साक्षी बसी दिएको हुँदा लिखत पास हुने होइन भन्ने समेत प्रतिउत्तर ।

४.    वादी दावीको लिखतको किनारामा साक्षी भनी सही गराइएको देखिनाले अ.बं.२५ नं.को रीत नपुगेको हुँदा वादी दावीको लिखत पासहुन नसक्ने ठहर्छ भन्ने समेत बारा जिल्ला अदालतको फैसला ।

५.    उक्त इन्साफमा चिक्त बुझेन भन्ने समेत वादीको पुनरावेदन ।

६.    छोरा श्री नारायण र विश्वनाथलाई रोहवरमा सही गराएको छ । झुक्याई सही गराएको भनी बयानमा दावी लिन सकेको छैन । झुक्याई कागज गरायो भन्ने तर्फ प्रतिवादीको सबूत पुगेको देखिएन । ऋणीका सगोलका छोरा साक्षी बसेकोले अ.बं.२५ नं.को रीत पुगेको देखिँदा लिखतपास हुने ठहर्छ भन्ने समेत नारायणी अञ्चल अदालतको फैसला ।

७.    उक्त इन्साफमा चित्त बुझेन पुनरावेदन गर्ने अनुमति पाउँ भन्ने समेत प्रतिवादीहरूको निवेदन परेकोमा पुनरावेदन गर्ने अनुमति दिइएको छ भन्ने समेत मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालत सिंगलबेञ्चको ०३६।७।२ को आदेश ।

८.    निहाल सिंहले दिएको ०३३।४।२७।४ को लिखतमा अन्धो भनी जनिई छोरा श्री नारायण विश्वनाथलाई साक्षी राखेको देखिन्छ । अ.बं.२५ नं.बमोजिम संरक्षक वा हकवाला भनी स्पष्ट जनिएको छैन । साक्षी नबसेका किशोरिया र बैजनाथ समेतलाई प्रतिवादी उल्लेख गरेको वादी भएबाट लिखत पारित नहुने ठहर्छ भन्ने समेत मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालत डिभिजनबेञ्चको ०३७।१२।४ को फैसला ।

९.    उक्त फैसला त्रुटिपूर्ण भएबाट मलाई सारै अन्याय परेकोले इन्साफ जाँच गरीदिनु भन्ने सम्मानित सर्वोच्च अदालतका नाउँमा हु.प्र.बक्स पाउँ भन्ने समेत वादीको विषेश जाहेरी विभाग मार्फत श्री ५ महाराजाधिराजका हजूरमा बिन्तिपत्र परेकोमा इन्साफ जाँच गरिदिनु भन्ने समेत हु.प्र.बक्स भई आएबमोजिम यस सर्वोच्च अदालतको ०३९।१।२२ का आदेशले विविधको लगतमा दर्ता हुनआएको रहेछ ।

१०.    निवेदक वादीतर्फका विद्वान अधिवक्ता श्री यादवप्रसाद खरेलले वादी दावीको लिखतमा हकवाला छोराहरू र प्रधानपञ्च समेत साक्षी बसेको हुँदा अ.बं.२५ नं.को रीत नपुगेको भन्न मिल्दैन तसर्थ दावीको लिखत पारित हुनुपर्दछ भन्ने समेत बहस प्रस्तुत गर्नुभयो ।

११.    प्रस्तुत मुद्दामा बक्स भईआएका हु.प्र.बमोजिम मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको फैसला मनासिव छ वा बेमनासिव के हो सो कुराको निर्णय दिनुपरेको छ ।

१२.   यसमा निर्णयतर्फ विचार गर्दा निहाल सिंहले मलाई ०३३।४।२७ मा गरिदिएको राजीनामाको लिखत पारित गराई पाउँ भन्ने वादी दावी भएकोमा उक्त लिखतमा अ.बं.२५ नं.को रीत नपुगेको भनी मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतबाट वादी दावी खारेज गर्ने गरी फैसला भएको पाइन्छ । उक्त अ.बं.२५ नं. हेर्दा “अन्धा अन्धीको कागज गराउनु पर्दा उनीहरूको संरक्षक वा हकवाला भए निजलाई राखी अन्धा अन्धीले भने बमोजिम कागज गराई लेखिएबमोजिम कागज भएको हो भन्ने संरक्षक वा हकवालाको पनि सोही कागजमा सहिछाप गराई राख्नु पर्दछ” भन्ने कानुनी व्यवस्था रहेको पाइन्छ । वादी दावीको लिखतमा सो बमोजिम गरी सहिछाप गराएको भन्ने लिखतबाट देखिन आउँदैन । केवल साक्षीमा दुई छोरा श्री नारायण र विश्वनाथलाई मात्र सही सम्म गराएकोबाट उक्त कानुनको रीत पुगेको भन्न मिल्दैन । निहाल सिंहका पत्नी र छोरा बैजनाथ पनि हकवाला हुन निजहरूको पनि सही गराउनुपर्नेमा सो देखिएन । सही गराएका छोराहरूको पनि कानुनको रीत पुर्‍याई लिखत गरिनुपर्नेमा सो नगरेको लिखत पारित गरिपाउँ भन्ने वादी दावी खारेज गर्ने गरेको मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको इन्साफ मनासिव ठहर्छ । निवेदकको निवेदन जिकिर पुग्न सक्तैन । इन्साफ जाँचको लागि आएको हुँदा केही गर्नुपरेन । मिसिल नियमबमोजिम गरी बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या.हरगोविन्द सिंह प्रधान

 

इतिसम्वत् २०४० साल पौष ३ गते रोज १ शुभम् ।

 

