निर्णय नं. ४०९० - घर भत्काई पाउँ

निर्णय नं. ४०९०     ने.का.प. २०४७      अङ्क २

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री बब्बरप्रसाद सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री हिरण्येश्वरमान प्रधान

सम्वत् २०४५ सालको दे.पु.नं. ९७५

फैसला भएको मिति: २०४७।१।२३।१ मा

पुनरावेदक/प्रतिवादी: का.न.पं. वा.नं. ४ बस्ने प्रेमकुमारी पहाडी

विरुद्ध

विपक्षी/वादी:  का.न.पं. वा.नं. १ बस्ने साम्राज्य शमशेर ज.ब.रा.समेत

मुद्दा : घर भत्काई पाउँ

(१)    वादी र प्रतिवादीहरुको विवादको कुरामा सो प्राप्त सबूद प्रमाणको मूल्यांकन गरी वादीको फिराद घर बनाउनेको ११ नं. को हदम्याद भित्रको नदेखिएको भनी खारेज हुने ठहर्‍याई फैसला भए उपर आफू कहाँ पुनरावेदन परी आएपछि शुरु र अञ्चल अदालतबाट भएको सबूदको मूल्यांकन ठीक छ छैन आवश्यक भए थप सबूद समेत आफैंले बुझी सो कुरामा ठहर गर्नु पर्नेमा सो घर कहिले बनेको हो वादी प्रतिवादीबाट खुलाई कानुन बमोजिम ठहर गर्नु भनी शुरु जि.अ. मा पठाउने गरेको मिलेको नदेखिएकोले म.क्षे.अ. को सो फैसला बदर हुने ।

(प्रकरण नं. १२)

पुनरावेदक/प्रतिवादी तर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री शम्भु थापा

विपक्षी/वादी तर्फबाट: विद्वान अधिवक्ता श्री गणेशराज शर्मा

फैसला

न्या.हिरण्येश्वरमान प्रधान

१.     मध्यमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको मिति २०४५।१।९ को फैसला उपर पुनरावेदनको अनुमतिको लागि पर्न आएको निवेदनमा अनुमति प्राप्त भई इजलास समक्ष पर्न आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त विवरण निम्न प्रकार छ ।

२.    का.न.पं. वार्ड नं. २३ कि.नं. ८६ रोपनी १ जग्गा हामीहरुको दर्ता ज्ञानबहादुरले कमाउन नसक्ने भनी छोडपत्र गरेबाट प्रतिवादी प्रेमकुमारीले कमाई आएको २०३८ साल फाल्गुण ५ गते सो जग्गामा घर बनाई रहेको बुझिएकोले सो घर भत्काई पाउँ भन्ने वादीको फिराद दावी ।

३.    वादीले दावी गरेको जग्गा वादीको होइन केशर शमशेरको जग्गा हो । वादीको कथन अनुसार कि.नं. ८६ को जग्गा २०३८ साल चैत्र ५ गते जग खनी घर बनाएको भन्ने कुरा असत्य हो सो जग्गामा जोडिएको कि.नं., ८७, ८८ मा घर हुने मेरो बहिनी श्रीमती मिनाकुमारी शाहलाई निजको घर मर्मत गर्दा मेरो समेत निजले खर्च लगाई मर्मत गरी निजैलाई बस्नु भनी २०३५ सालमा लिखित मन्जूरनामा दिई वडा अध्यक्षसंग २०४५।९।१५ गते स्वीकृत समेत लिई मर्मत गरी बसी आएको हो वादीको दावी झुठ्ठा हुँदा दावी खारेज गरी पाउँ भन्ने समेतको प्रतिउत्तर जिकिर ।

४.    प्रतिवादीले पेश गरेको वडा अध्यक्षले गरी दिएको कागज तथा साक्षी बकपत्र अनुसार घर २०३५ साल अघि नै बनिसकेको भन्ने कुरालाई खण्डन गर्ने आधार नहुँदा प्रस्तुत फिराद घर बनाउनेको ११ नं. बमोजिमको म्याद १ वर्ष भित्र परेको देखिन नआएकोले इन्साफ तैकात गर्न नमिल्ने भएकोले अ.बं. १८० नं. बमोजिम खारेज हुने ठहर्छ भन्ने समेत काठमाडौं जिल्ला अदालतको २०४०।३।१९।१ को फैसला ।

५.    का.जि.अ. बाट हदम्यादको प्रश्न उठाई फिराद खारेज गर्ने गरेको फैसला उपर चित्त नबुझेकोले पुनरावेदन गर्न आएका छौं । फिराद दावी अनुसार गरी पाउँ भन्ने समेतको वादीको अञ्चलमा परेको पुनरावेदन ।

६.    प्रतिवादीको घर २०३५ साल अगाडि नै बनी सकेको भन्ने देखिन आएबाट शुरुले मुलुकी ऐन घर बनाउनेको ११ नं. बमोजिम म्याद भित्र वादीको फिराद नपरेको भनी प्रस्तुत मुद्दा खारेज गर्ने गरेको खारेजी फैसला मिलेकै हुँदा प्रस्तुत खारेजी फैसला मनासिब छ पुनरावेदन जिकिर पुग्न नसक्ने ठहर्छ भन्ने समेत व्यहोराको बा.अं.अ. ले २०४०।१२।२३ को फैसला ।

७.    बा.अं.अ. को फैसलामा गम्भीर कानुनी त्रुटि विद्यमान हुँदा न्याय प्रशासन सुधार ऐन, ०३१ को दफा (३) बमोजिम पुनरावेदन गर्ने अनुमति पाउँ भनी म.क्षे.अ. मा वादीको परेको निवेदनमा अनुमति प्रदान गरिएको छ भन्ने समेत म.क्षे.अ. को २०४३।२।२८ को ओदश ।

८.    तथ्ययुक्त आधार प्रमाणको अभावमा घर बनाउनेको ११ नं. बमोजिम एक वर्ष भित्र फिराद परेको नभएबाट वादी दावी खारेज गरेको शुरुको सदर गरेको बा.अं.अ. को फैसला त्रुटिपूर्ण भई मिलेको नदेखिएबाट दुवै फैसलाहरु बदर हुन्छ घर कहिले बनेको बनाएको हो भन्ने तथ्ययुक्त आधार प्रमाण दुवै पक्षबाट खुलाई खुल्न आए बमोजिम र खुली नआएकोमा अवस्थामा समेत अरु प्रमाण जे जो हेर्नु पर्छ हेरी बुझी कानुन बमोजिम ठहर निर्णय गर्नु भनी रुजु रहेका पक्ष विपक्षलाई तारेख तोकी मिसिल काठमाडौं जिल्ला अदालतमा पठाई दिनु भन्ने समेत म.क्षे.अ. को २०४५।१।९।५ को फैसला ।

९.    म.क्षे.अ. को शुरुमा पठाउने गरी गरेको फैसलामा चित्त बुझेन म.क्षे.अ. को त्रुटिपूर्ण फैसला उपर पुनरावेदन गर्ने अनुमति पाउँ भनी प्रतिवादीको यस अदालत समक्ष पर्न आएको निवेदनमा संशोधित न्या.प्र.सु. ऐन, २०३१ को दफा १३(५)(ख) बमोजिम पुनरावेदन गर्ने अनुमति प्रदान गरिएको भन्ने समेत यस अदालत संयुक्त इजलासको २०४५।३।३ को आदेश ।

१०.    नियम बमोजिम दैनिक मुद्दा पेशी सूचीमा चढी इजलास समक्ष पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा तारेखमा रहेका पक्ष विपक्ष समेतलाई रोहवरमा राखी पुनरावेदक प्रतिवादीको तर्फबाट बहसको लागि उपस्थित विद्वान अधिवक्ता श्री शम्भु थापा तथा विपक्षी वादीको तर्फबाट बहसको लागि उपस्थित विद्वान अधिवक्ता श्री गणेशराज शर्माले गर्नु भएको बहस जिकिर समेत सुनियो ।

११.    प्रस्तुत मुद्दामा म.क्षे.अ. ले शुरु जि.अ.मा निर्णय गर्न पठाउने गरी गरेको इन्साफ मिले नमिलेको के रहेछ सो सम्बन्धमा निर्णय दिनु पर्ने हुन आयो ।

१२.   यसमा वादीले फिराद दिंदा दावीको कित्तामा बनेको घर २०३८।११।५ मा बनाएको भनी देखाई फिराद दिई आफ्नो सबूदको रुपमा साक्षीहरु दिएकोमा प्रतिवादीले प्रतिउत्तर फिराउँदा सो वादीका घर दावी बमोजिम २०३८।११।५ देखि बनाएको नभई २०३० सालमा बनेको भन्ने जिकिर लिई आफ्नो सो जिकिरको समर्थनमा सबूदको रुपमा सो घर मर्मत गरी आफै बस्नु भनी मन्जूरी दिई वडा समितिबाट २०३५।९।१५ मा सिफारिश लिई मर्मत गरी आफू बसेको छन भनी देखाई साक्षी समेत दिएकोबाट वादी र प्रतिवादीहरुको विवादको कुरामा सो प्राप्त सबूद प्रमाणको मूल्यांकन गरी वादीको फिराद घर बनाउनेको ११ नं. को हदम्याद भित्रको नदेखिएको भनी खारेज हुने ठहर्‍याई फैसला भए उपर आफू कहाँ पुनरावेदन परी आएपछि शुरु र अञ्चल अदालतबाट भएको सबूदको मूल्यांकन ठीक छ छैन आवश्यक भए थप सबूद समेत आफैंले बुझी सो कुरामा ठहर गर्नु पर्नेमा सो घर कहिले बनेको हो वादी प्रतिवादीबाट खुलाई कानुन बमोजिम ठहर गर्नु भनी शुरु जि.अ. मा पठाउने गरेको मिलेको नदेखिएकोले म.क्षे.अ. को फैसला बदर हुन्छ । आवश्यक भए जो बुझ्नु पर्छ बुझी कानुन बमोजिम गर्नु भनी तारेखमा रहेका पक्ष विपक्षीलाई तारेख तोकी मिसिल म.क्षे.अ. मा पठाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या.बब्बरप्रसाद सिंह

 

इति सम्वत् २०४७ साल बैशाख २३ गते रोज १ शुभम् ।