निर्णय नं. ७३६१ - नागरिकता किर्ते ।

निर्णय नं.७३६१            ने.का.प.२०६१               अङ्क ४

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री भैरवप्रसाद लम्साल

माननीय न्यायाधीश श्री मीनवहादुर रायमाझी

संवत २०५८ सालको फौ.पु.नं....२६९७

फैसला मितिः २०६१।४।२१।५

 

मुद्दाः नागरिकता किर्ते ।

 

पुनरावेदकः

वादीः क्षेत्रीय इलाका प्रहरी कार्यालय पोखराको पत्रले श्री ५ को सरकार 

विरुद्ध

प्रत्यर्थी

प्रतिवादीः जिल्ला धनुषा सखुवा महेन्द्रनगर गा.वि.स.वडा नं. २ घर भई पोखरा नगरपालिका वडा नं. ५ वस्ने सुरेसप्रसाद गुप्ता समेत

 

§  प्रतिवादीहरुले लाइसेन्स बनाउने प्रयोजनको लागि व्यहोरा घटी वढी पारी नागरिकताको फोटोकपी पेश गरेको र अर्काको नामको सहिछाप लगाई डाक्टरी सर्टिफिकेट बनाई पेश गरेको सम्म देखियो । अभियोगपत्र मागदावी अनुसार यी प्र.हरुले अड्डाको छाप दस्तखत वा सरकारी कर्मचारीको छाप दस्तखत नै किर्ते गरेको अवस्था भने देखिन नआउने ।

§  प्रतिवादी सुरेश गुप्ताले नागरिकता किर्ते गरी बनाएको अवस्था नदेखिई व्यहोरा सम्म घटीवढी पारी नागरिकताको फोटोकपी पेश गरेको देखिएको हुँदा किर्ते कागजको ९ नं. अनुसार निजलाई रु. ५०। जरिवाना गरेको र अर्का प्र. यी अम्वुरामले लाइसेन्स बनाउने प्रयोजनको लागि किर्ते कागजको १३ नं. अनुसार एउटाको नाममा अर्कोले सहिछाप गरी डाक्टरको सर्टिफिकेट बनाएको हुँदा ऐ को १३ नं. अनुसार रु.२०। जरिवाना गरेको पुनरावेदन अदालतको इन्साफ मिलेकै देखिने ।

§  प्रतिवादीहरुले लाइसेन्स बनाउने प्रयोजनको लागि व्यहोरा फरक पारी पेश गरेको नागरिकताको फोटोकपीलाई सरकारी अड्डा वा कर्मचारीको छाप दस्तखत किर्ते गरेको सँज्ञा दिन नमिल्ने हुँदा निज प्र.हरुलाई किर्ते कागजको १२ नं. अनुसार थप सजाय गर्न नमिल्ने ।

(प्र.नं. २१)

 

पुनरावेदक वादी तर्फवाटः विद्वान सह न्यायाधिवक्ता श्री प्रेमराज कार्की

प्रत्यर्थी प्रतिवादी तर्फवाटः

अवलम्वित नजिरः

 

फैसला

न्या.भैरवप्रसाद लम्सालः न्याय प्रशासन ऐन, २०४८ को दफा ९(१) ले यसै अदालतको क्षेत्राधिकार भित्रपर्ने  प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त तथ्य एवं ठहर यस प्रकार छ :-

            २.    सुरेसप्रसाद गुप्ताले नागरिकताको प्रमाणपत्र किर्ते गरेको वुझिएको हुँदा आवश्यक कारवाहीको लागि पठाइएको छ भन्ने क्षे.प्र.इ.का पोखराको जाहेरी पत्र ।

            ३.    अम्वुराम कार्कीलाई मेरो चारवटा फोटो र रु.४०००। दिएको हुँ । निजले मलाई मोटरसाइकलको लाइसेन्स लिन जाउँ भनेको हुँदा मैले लाइसेन्स लिई आएको हुँ । मैले नागरिकताको प्रमाण पत्र प्राप्त गरेको पनि छैन । जाहेरी साथ सँलग्न कागजात अम्वुराम कार्कीले के कसरी सँकलन गरे मलाई थाहा छैन भन्ने समेत व्यहोराको प्र.सुरेशप्रसाद गुप्ताले अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष गरेको वयान  कागज ।

            ४.    मोटरसाइकल प्रशिक्षण दिए वापत सुरेशप्रसाद गुप्तावाट रु.२०००। लिएको हुँ ४ कपी फोटो लिएको ठीक हो । नागरिकताको फोटोकपी निजले पेश गरेको हुँन मैले नक्कली नागरिकताको फोटोकपी वनाएको होइन । सवारी चालक अनुमतीपत्र लिंदा भर्नु पर्ने फारम मैले नै भरी दिएको हुँ भन्ने समेत व्यहोराको अम्वुराम कार्कीले अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष गरेको वयान कागज ।

            ५.    लक्ष्मी ड्राइभिङ्ग इन्ष्टिच्युटवाट मोटरसाइकल तालिम दिएको हुँ प्रमाणपत्रको दस्तखत मेरो हो । नागरिकता सक्कली वा नक्कली के हो मलाई थाहा छैन भन्ने भुपेन्द्रजँग कार्कीले मौकामा गरिदिएको कागज ।

            ६.    प्रतिवादीहरु मध्ये अम्वुराम कार्कीले मुलुकी ऐन किर्ते कागजको १ नं. ९ नं. र १३ नं. को कसूर अपराध गरेकोले निजलाई ऐ ६,१३ र १२ नं. अनुसार हदैसम्म सजाय हुन र सुरेशप्रसाद गुप्ताले ऐ ऐनको १ नं. र ९ नं. को कसूर अपराध गरेको देखिँदा निजलाई ऐ ९ र १२ नं. अनुसार हदैसम्म सजाय हुन र झुठ्ठा नागरिकताको फोटोकपी पेश गरी सो समेतको आधारमा सुरेशप्रसाद गुप्ताले क्षे.प्र.इ.का. पोखरावाट २०५२।८।२० मा लिएको नं. २५९१४ को सवारी चालक अनुमतीपत्र समेत जफत हुन मागदावी लिँदै अभियुक्तहरुलाई यसैसाथ प्रस्तुत गरिएको छ भन्ने समेत व्यहोराको अभियोगपत्र मागदावी रहेछ ।

            ७.    मोटरसाइकलको लाइसेन्स वनाउनको लागि अम्वुराम कार्कीलाई ४ प्रति फोटो र रु.४०००। दिएको थिए, त्यसको ८।१० दिन पछि मोटरसाइकलको अनुमतीपत्र वनाई दिएका  हुन । नागरिकताको प्रमाणपत्र नहुंदा निजलाई मैले सो को प्रतिलिपि दिएको होइन कसरी अम्वुरामले मेरो नामको नागरिकता वनाई पेश गरे मलाई थाहा भएन भन्ने समेत व्यहोराको प्रतिवादी सुरेशप्रसाद गुप्ताले अदालतमा गरेको वयान ।

            ८.    मेरो ड्राइभिङ्ग इन्ष्टिच्युटमा सुरेशप्रसाद गुप्ता २०५२।७।२२ मा आई भर्ना भएका । २०५२।८।१ गते सम्म मोटरसाइकल सिकी खसी व्यापार गर्न गएका हुन । लाइसेन्स वनाउनको लागि नागरिकताको प्रतिलिपि छ सक्कल घरमा छ भनेर नागरिकताको प्रमाणपत्रको प्रतिलिपि मेडिकलको प्रमाणपत्र समेत ल्याई प्रहरी कार्यालयमा निजैले निवेदन पेश गरेका हुन् । अभियोग दावी वमोजिमको कसूर अपराध गरेको नहुँदा सजाय हुनुपर्ने होइन भन्ने समेत व्यहोराको अर्का प्रतिवादी अम्वुराम कार्कीले अदालतमा गरेको वयान ।

            ९.    आदेशानुसार वुझिएका थप सवूदका व्यक्ति विष्णुहरी वास्तोला, मोहनवहादुर गुरुङ्ग प्रतिवादी सुरेशप्रसाद गुप्ताको साक्षी वसन्तलालप्रसाद गुप्ता, प्रतिवादी अम्वुराम कार्कीको साक्षी भिमवहादुर पौडेल र नन्दप्रसाद शर्माले गरेका वकपत्र मिसिल सामेल रहेछ ।

            १०.    प्रतिवादी मध्येका सुरेशप्रसाद गुप्ताले यो नागरिकता पेश गरी अनुमतीपत्र समेत प्राप्त गरेको हुँदा यी प्रतिवादीले वादी दावी अनुरुप नागरिकता किर्ते गरेको ठहर्छ । निजलाई ऐ ऐ.को दफा ९ अनुसार रु.५०। जरिवाना हुने र झुठृा व्यहोरा वनाई किर्ते गरेको हुंदा ऐ ऐनको दफा १२ अनुसार १ वर्ष थप कैद समेत हुने प्र. अम्वुराम कार्कीलाई डाक्टरको सर्टिफिकेट तर्फ रु.२०। जरिवाना र नागरिकता किर्तेमा वादी दावी नपुग्ने ठहर्छ भन्ने समेत शुरु कास्की जिल्ला अदालतको फैसला ।

            ११.    शुरु कास्की जिल्ला अदालतवाट अभियोगपत्र माग दावी मध्ये किर्ते कागजको ९ र १२ नं. को दावीवाट प्र.अम्वुरामलाई सफाइ दिएको हदसम्म चित्त वुझेन । सह अभियुक्तको पोल वयान र परिस्थितिजन्य प्रमाण समेतवाट यी प्रतिवादी उपरको सवै कसूर प्रमाणित भै रहेको देखिँदा देखिँदै त्यस तर्फको तथ्यलाई हल्का रुपमा लिई नागरिकता किर्ते तर्फको अभियोग माग दावी पुग्न नसक्ने गरेको हदसम्मको फैसला त्रुटिपूर्ण हुँदा वदर गरी अम्वुराम कार्कीलाई अभियोग पत्र माग दावी वमोजिम सजाय गरी पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको वादी श्री ५ को सरकार तर्फवाट पर्न आएको पुनरावेदन पत्र ।

            १२.   शुरु कास्की जिल्ला अदालतको फैसालमा चित्त वुझेन । मैले नागरिकताको फोटोकपी पेश गरेको होइन ४ प्रति फोटो र रु. ४०००। (चार हजार) अम्वुराम कार्कीलाई दिएको हुँ । के कसरी पेश गरे थाहा छैन भन्ने वयान गरेको, मैले नागरिकता नै नलिएको अवस्थामा झुठ्ठा नागरिकता पेश गर्ने अवस्था नभएको, मैले किर्ते कागजको १ नं. को कसूर गरेको भनी ऐ को ९ नं. को मागदावी गरिएको छ , ९ नं. ले आँशिक किर्ते कसूरको सजायको व्यवस्था गरेको छ । अस्पष्ट मागदावी भएकोमा सजाय हुनुपर्ने होइन । पर्याप्त अनुसन्धान वेगर शँका र अनुमानको भरमा नागरिकताको फोटोकपीलाई सरकारी कागज किर्ते गरेको भनि दायर गरेको झुठ्ठा अभियोगपत्र मागदावीवाट फुर्सद पाउँ भन्ने समेत व्यहोराको सुरेशप्रसाद गुप्ताको यस अदालतमा पर्न आएको पुनरावेदन पत्र ।

            १३.   यसमा प्रत्यर्थी अम्वुराम कार्कीलाई मुलुकी ऐन किर्ते कागजको १३ नं. वमोजिम रु. २०। जरिवाना गर्ने गरी गरेको शुरु जिल्ला अदालतको फैसला नमिलेको हुँदा अ.वं. २०२ नं. वमोजिम विपक्षी झिकाई आएपछि वा अवधि नाघेपछि नियमानुसार पेश गर्नु भन्ने पुनरावेदन अदालत सँयुक्त इजलासवाट मिति २०५५।३।९ मा भएको आदेश ।

            १४.   यसमा सह अभियुक्तको पोल पुष्टि नभएको अवस्थामा अभियोग मागदावी वमोजिम प्र.अम्वुराम कार्कीलाई थप कैद समेत सजाय गरी पाउँ भन्ने पुनरावेदक वादी श्री ५ को सरकारको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन ।

            १५.   प्र.सुरेशप्रसाद गुप्ताले मैले नागरिकताको फोटोकपी पेश गरेको होइन । ४ प्रतिफोटो र रु. ४०००। प्र.मध्येका अम्वुराम कार्कीलाई दिएको हुं । आरोपित कसूरमा मेरो सँलग्नता छैन । अभियोग दावीवाट सफाइ पाउनुपर्छ भनी जिकिर लिएपनि सवारीचालक अनुमतीपत्र  लिनलाई उक्त फोटो रुपैया दिएको कुरा स्वीकारेको पाइन्छ । निजले अदालतमा गरेको वयानमा लाइसेन्स वनाउन नागरिकता चाहिन्छ होला म सँग छैन भन्दा जसरी पनि लाइसेन्स निकाली दिन्छु भनेकोले नगद र फोटो दिएको व्यहोरा लेखाईदिएको देखिएवाट निजले नागरिकताको प्रतिलिपि दिएको रहेनछ भन्ने कुरा भरपर्दो र विश्वासनीय मान्न मिल्ने देखिएन । प्र.सुरेशप्रसाद गुप्ताले मोटरसाइकलको सवारी चालक अनुमतीपत्र लिँदा पेश गरेको नागरिकताको फोटोकपी हेर्दा अड्डाको छाप र प्रमाणपत्र दिने अधिकारीको दस्तखत समेत भएको देखिएको र निज प्र.सुरेशप्रसाद गुप्ताले मैले नेपाली नागरिकताको प्रमाणपत्र पाएको छैन भनी अधिकार प्राप्त अधिकारी समक्ष वयान कागज समेत गरेको देखिँदा प्र.सुरेशप्रसाद गुप्ताले आरोपित कसूर नगरेको भन्न सकिने अवस्था नदेखिँदा आरोपित कसूरवाट सफाइ पाउनु पर्दछ भन्ने जिकिरसँग सहमत हुन सकिएन । अतः शुरु कास्की जिल्ला अदालतको मिति २०५४।३।२३ को फैसला मिलेकै देखिँदा सदर हुने ठहर्छ । वादी श्री ५ को सरकारको र प्रतिवादीको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन भन्ने   समेत व्यहोराको माननीय मुख्य न्यायाधीश श्री रामप्रसाद श्रेष्ठको राय ।

            १६.    यसमा प्र.मध्येका अम्वुराम कार्कीलाई किर्ते कागजको ९, १३ र १२ नं. वमोजिम तथा प्र.सुरेशप्रसाद गुप्तालाई सोही ऐनको ९, १२ नं. वमोजिम सजायको माग दावी भएकोमा प्र. सुरेशप्रसाद गुप्तालाई किर्ते कागजको ९ नं. ले रु. ५०। जरिवाना र ऐ को १२ नं. ले थप १ वर्ष कैद गर्ने र प्र. अम्वुरामलाई डाक्टरको सर्टिफिकेट तर्फ रु. २०। जरिवाना र किर्ते तर्फ वादी दावी नपुग्ने समेत गरी भएको शुरु फैसला उपर पुनरावेदन परी पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा प्र.अम्वुराम कार्की र प्र. सुरेशप्रसाद गुप्तालाई किर्ते कागजको ९ नं. वमोजिम सजाय गर्ने गरेको हदसम्म शुरु फैसला सदर गरेको माननीय मुख्य न्यायाधीशको राय सम्ममा सहमत नै भई प्र. सुरेशप्रसाद गुप्तालाई किर्ते कागजको १२ नं. वमोजिम थप १ वर्ष कैद गर्ने गरेको शुरु फैसला नमिलेको हदसम्म मा.मु.न्या.को रायसँग सहमत नभै छुटृै राय व्यक्त गरेको छु ।

            १७.   सो सम्वन्धमा विचार गर्दा प्र.सुरेशप्रसाद गुप्ताले आफ्नो नेपाली नागरिकता लिएको  छैन । प्र.अम्वुरामलाई फोटो र रुपैया सम्म दिएको हो । मेरो नाउँको नागरिकताको प्रतिलिपि मैले दिएको थिइन भनी नागरिकताको फोटोकपी पेश गरेमा इन्कार रहेको पाइन्छ । यसवाट नागरिकताको फाटोकपी आफूले पेश नगरेको भनी कसूरमा इन्कार रहेको देखिन आयो । मिसिल सामेल भएको विवादित ना.प्र.नं. १७४० को नागरिकताको फोटोकपी प्रमाणित भै दाखेल भएको समेत देखिँदैन । निवेदन दर्ता गर्ने कार्यालयले सक्कल वमोजिम नक्कल ठीक छ भनी प्रमाणित गरी लिए दिएको समेत देखिदैन । चालक अनुमतीपत्र प्रदान गर्ने कार्यालयले सो सम्वन्धी सर्तकता नअपनाई फोटोकपीको आधारमा सवारी चालक अनुमतीपत्र प्रदान गरेको देखिन्छ । यस्तो सक्कल नभएको वेप्रमाणको लिखतलाई सरकारी अड्डाको छाप र दस्तखत भएको कागज ठानी किर्ते मानी किर्ते कागजको १२ नं. वमोजिम थप सजाय गर्नु कानूनसम्मत र औचित्यपूर्ण नहुने हुँदा प्र.सुरेशप्रसाद गुप्ताको हकमा किर्ते कागजको १२ नं. अनुसार थप १ वर्ष कैद गर्ने गरेको सजाय मिलेको नदेखिँदा शुरु जिल्ला अदालतको मिति २०५४।३।२३ को फैसला केही उल्टी हुन्छ । सो हदसम्म माननीय मुख्य न्यायाधीशको राय सँग सहमत हुन  सकिएन । तसर्थ न्याय प्रशासन ऐन, २०४८ को दफा ८(४) वमोजिम तेश्रो न्यायाधीश समक्ष पेश गर्नु भन्ने समेत व्यहोराको माननीय न्यायाधीश श्री हरिराम कोइरालाको राय ।

            १८.   यसमा प्रतिवादी सुरेशप्रसाद गुप्तालाई किर्ते कागजको ९ नं. वमोजिम रु.५०। जरिवाना र प्रतिवादी अम्वुराम कार्कीलाई किर्ते कागजको १३ नं. वमोजिम रु.२०। जरिवाना गर्ने हदसम्म माननिय मुख्य न्यायाधीश रामप्रसाद श्रेष्ठको रायलाई सदर गरेको माननीय न्यायाधीश श्री हरिराम कोइरालाको राय सदर हुने ठहर्छ । प्रतिवादी सुरेशप्रसाद गुप्तालाई किर्ते कागजको १२ नं. वमोजिम थप कैद वर्ष १ (एक) हुने गरी शुरु कास्की जिल्ला अदालतको फैसला सदर गरेको मा.मु.न्या. श्री रामप्रसाद श्रेष्ठको रायमा मेरो सहमती नहुंदा मा.न्या. श्री हरिराम कोइरालाको राय कायम भै सो वाहेकको अन्य पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन भन्ने पुनरावेदन अदालतको फैसला।

            १९.    जुन कागजको अस्तित्व किर्ते भन्ने छ त्यो अड्डाको छाप सरकारी कर्मचारीको दस्तखत सरकारी कार्यालयवाट जारी हुने प्रकृतीको भन्ने स्पष्ट भएपछि किर्ते कागजको १२ नं. अन्तर्गत कसूर कायम नहुने भन्न कदापि मिल्दैन । साथै उक्त प्रतिलिपिको सक्कल प्रति वरामद हुन सक्ने अवस्था नै छैन । किनभने सो पत्र विधिवत अड्डावाट जारी भएको कागज नै छैन भन्ने रेकर्डले स्पष्ट गरेको छ । प्र.हरुले सवारी चालक अनुमतीपत्रको प्राप्तिको लागि पेश गर्नुपर्ने फारामहरु डाक्टरको सिफारिशमा नागरिकताको प्रमाणपत्र किर्ते रुपमा तयार गरी प्रारम्भ त किर्ते कागजको १, ९, १३ र सो किर्ते कागजको प्रकृति ऐ महलको १२ नं. अन्तर्गतको रहने स्पष्ट रहे भएपछि तथ्यलाई कानूनअनुरुप सजाय ठहर गर्न पर्नेमा अन्यथा अर्थ र व्याख्या गरी उक्त १२ नं. समेतको स्पष्ट उल्लघंन हुन गएकोले सो फैसला स्वतः वदरभागी छ । प्र.हरुलाई मागदावी अनुसार सजाय गरी पाउँ भन्ने श्री ५ को सरकारको यस अदालतमा परेको पुनरावेदन ।

            २०.   नियम वमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी इजलास समक्ष पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दासँग सम्वन्धित सम्पूर्ण मिसिल कागजात अध्ययन गरी पुनरावेदक तर्फवाट उपस्थित विद्वान सहन्यायाधिवक्ता श्री प्रेमराज कार्कीले यी प्रतिवादीहरुले सरकारी छाप दस्तखत किर्ते गरी नागरिकता पेश गरेको अवस्थामा पुरै मागदावी अनुसार सजाय नगरेको पुनरावेदन अदालतको फैसला  मिलेन । प्रतिवादीहरुलाई माग दावी अनुसार किर्ते कागजको १२ नं. समेतले थप सजाय हुन पर्दछ भनी गर्नु भएको बहस समेत सुनियो । पुनरावेदन अदालतको इन्साफ मिलेको छ, छैन? प्र.हरुलाई अभियोग माग दावी अनुसार सजाय हुनुपर्ने हो, होइन भन्ने कुराको इन्साफ दिनुपर्ने हुन आयो ।

            २१.   इन्साफतर्फ विचार गर्दा यी प्रतिवादी मध्येका सुरेशप्रसाद गुप्ताको नामको झुठ्ठा नागरिकताको फोटोकपी र डाक्टरको सर्टिफिकेट पेश गरी अम्वुराम कार्की समेतको मिलेमतोमा सवारी चालक प्रमाणपत्र वनाउने कार्य भएको हुँदा अम्वुराम कार्कीलाई किर्ते कागजको ९, १२, १३ नं. अनुसार र सुरेशप्रसाद गुप्तालाई ऐ को ९ र १२ नं. अनुसार सजायको मागदावी लिई प्रस्तुत मुद्दा दायर भएकोमा शुरु जिल्ला अदालतले प्र.अम्वुरामको हकमा ऐ को १३ नं. अनुसार रु.२०। र प्र. सुरेश गुप्ताको हकमा ऐ को ९ र १२ नं. अनुसार रु.५०। जरिवाना र १ वर्ष कैद गर्ने गरेकोमा पुनरावेदन अदालतले प्र.अम्वुरामको हकमा शुरुको इन्साफ सदर गरी प्र.सुरेश गुप्ताको हकमा किर्ते कागजको ९ नं. वमोजिम लागेको रु.५०। जरिवानाको हदसम्म शुरुको इन्साफ सदर गरी ऐ को १२ नं. अनुसार कैद वर्ष १ गर्ने गरेको सजाय सम्म केही उल्टी गरी सो १२ नं. वमोजिम थप कैद नलाग्ने गरेकोमा चित्त नवुझाई प्र.हरुलाई अभियोग माग दावी अनुसार सजाय हुनु पर्दछ भनी वादी श्री ५ को सरकारले यस अदालतमा पुनरावेदन गरेको पाइयो । पुनरावेदन अदालतको सो इन्साफ मिलेको छ , छैन ? भन्ने तर्फ विचार गर्दा यी प्रतिवादी मध्येका सुरेशप्रसाद गुप्ताले आफ्नो मोटरसाइकलको लाइसेन्स वनाउने प्रयोजनको लागि ड्राइभिङ्ग इन्ष्टिच्यूटका अम्वुराम कार्की समेतको सहयोग लिई लाइसेन्स प्राप्त गरेकोमा विवाद देखिँदैन । सो लाइसेन्स वनाउने प्रयोजनको लागि पेश भएको सुरेश प्र.गुप्ताको नामको नागरिकताको फोटोकपी र डाक्टरको सर्टिफिकेट आधिकारिक नभई गलत र झुठ्ठा हो भन्ने कुरा प्रतिवादीहरुको अदालत समक्ष भएको वयान समेतवाट खुल्दछ । प्र.सुरेश प्र.गुप्ताले आफूले सो नगरिकता प्राप्त नगरेको र पेश पनि नगरेको साथै प्र.अम्वुरामले पनि सो नगारिकताको फोटोकपी र डाक्टरको सर्टिफिकेट प्र. सुरेश गुप्ताले लाइसेन्स वनाउन आफूलाई दिएको हो भनी किर्ते कसूरमा आफूहरुको सँलग्नतावाट इन्कार रही वयान गरेको देखिन्छ । निज प्र.हरुको वयान कुनै वस्तुनिष्ठ प्रमाणवाट खण्डन हुन नसकेको हुँदा निजहरुले झुठ्ठा व्यहोराको कागजात पेश गरी मोटरसाइकलको लाइसेन्स प्राप्त गरेकोमा कुनै विवाद देखिएन । प्र.हरुले लाइसेन्स वनाउने प्रयोजनको लागि व्यहोरा घटी वढी पारी नागरिकताको फोटोकपी पेश गरेको र अर्काको नामको सहिछाप लगाई डाक्टरी सर्टिफिकेट वनाई पेश गरेको सम्म देखियो । अभियोगपत्र मागदावी अनुसार यी प्र.हरुले अड्डाको छाप दस्तखत वा सरकारी कर्मचारीको छाप दस्तखत नै किर्ते गरेको अवस्था भने देखिन आएन । यी प्र.सुरेश गुप्ताले सो नागरिकता किर्ते गरी वनाएको अवस्था नदेखिई व्यहोरा सम्म घटीवढी पारी नागरिकताको फोटोकपी पेश गरेको देखिएको हुँदा किर्ते कागजको ९ नं. अनुसार निजलाई रु. ५०। जरिवाना गरेको र अर्का प्र. यी अम्वुरामले लाइसेन्स वनाउने प्रयोजनको लागि किर्ते कागजको १३ नं. अनुसार एउटाको नाममा अर्कोले सहिछाप गरी डाक्टरको सर्टिफिकेट वनाएको हुँदा ऐ को १३ न.. अनुसार रु.२०। जरिवाना गरेको पुनरावेदन अदालतको इन्साफ मिलेकै देखियो । जहाँ सम्म नागरिकता किर्तेतर्फ प्र.हरुलाई किर्ते कागजको १२ नं. अनुसार थप १ वर्ष कैदको दावी लिइएको छ सोतर्फ विचार गर्दा मुलुकी ऐन किर्ते कागजको १२ नं. अनुसार सजाय हुन सरकारी अडृाको छाप वा सरकारी काममा सरकारी कर्मचारीको छाप दस्तखत वा सो छाप दस्तखत भएको  सरकारी कागज किर्ते गर्नेलाई सम्म उक्त थप एकवर्ष कैद सजाय हुने देखिन्छ । तर यी प्र.हरुले लाइसेन्स वनाउने प्रयोजनको लागि व्यहोरा फरक पारी पेश गरेको नागरिकताको फाटोकपीलाई सरकारी अड्डा वा कर्मचारीको छाप दस्तखत किर्ते गरेको सँज्ञा दिन नमिल्ने हुँदा निज प्र.हरुलाई किर्ते कागजको १२ नं. अनुसार थप सजाय गर्न सक्ने देखिएन । अतः माथि उल्लेखित आधार कारणहरुवाट शुरु जिल्ला अदालतले प्र.अम्वुराम कार्कीलाई किर्ते कागजको १३ नं. अनुसार रु.२०। जरिवाना र प्र. सुरेश प्र.गुप्तालाई ऐ ऐनको ९ नं. अनुसार रु. ५०। जरिवाना गर्ने गरेको इन्साफ सदर गरेको र प्र. सुरेश प्र.गुप्ताको हकमा शुरु जि.अ. ले ऐ ऐन को १२ नं. अनुसार थप १ वर्ष कैद गर्ने गरेको इन्साफ केही उल्टी गरी प्र.सुरेश प्र. गुप्तालाई  सो किर्ते कागजको १२ नं. अनुसार थप १ वर्ष कैद सजाय नहुने गरेको पुनरावेदन अदालत पोखराको इन्साफ मिलेकै देखिँदा सदर हुने ठहर्छ । पुनरावेदक वादी श्री ५ को सरकारको पुनरावेदन जिकिर पुग्न सक्दैन । दायरीको लगत काटी मिसिल नियमानुसार गरी वुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा सहमत छु ।

 

न्या.मीनबहादुर रायमाझी

 

इति सम्वत् २०६१ साल श्रावण २१ गते रोज ५  शुभम्¬¬¬¬¬–––– ।