निर्णय नं. २६३० - उत्प्रेषण

निर्णय नं. २६३०     ने.का.प. २०४३ अङ्क - २

डिभिजनबेञ्च

माननीय न्यायाधीश श्री सुरेन्द्रप्रसाद सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री महेशरामभक्त माथेमा

सम्वत् २०४२ सालको रि.नं. २११५

आदेश भएको मिति : २०४३।२।४।१ मा

 

निवेदक : ल.पु.न.पं.वडा नं.७ दुपाट टोल बस्ने पुलाल महर्जनसमेत

विरुद्ध

विपक्षी  : ल.पु.न.पं.वडा नं.७ दुपाट टोल बस्ने गणेशलाल महर्जनसमेत

 

विषय : उत्प्रेषण

 

(१)         तेरो मेरोमा उजूर गर्न अदालतमा जानु भनी नगर पञ्चायत ऐन, २०१९ को दफा ४९(२) बमोजिम सुनाउनु पर्ने ।

(प्रकरण नं. १०)

 

निवेदकतर्फबाट  : विद्वान अधिवक्ता श्री कोमलप्रकाश घिमिरे

विपक्षीतर्फबाट  : विद्वान अधिवक्ता श्री विश्वकान्त मैनाली

 

आदेश

न्या.सुरेन्द्रबहादुर सिंह : नेपालको संविधानको धारा १६।७१ अन्तर्गत दायर हुन आएको प्रस्तुत रिट निवेदनको संक्षिप्त तथ्य यसप्रकार रहेछ :

२. ल.पु. दुपात वडा नं.७ को कि.नं.१५७ को क्षेत्रफल –१–१–१ जग्गामा बनिएको साविक घर जमीनसम्म भत्काई नक्शा बमोजिम घर बनाउन पाउँ भन्ने ०४१।९।१७ मा ल.पु.न.पं.मा राममाया महर्जनको नक्शा दर्खास्त ।

३. नक्शा दर्खास्तमा पूर्व साझा चोक भन्ने लेखिएकोमा सो चोकमा जाने बाटो पनि छैन । पूर्व बाटो भनी झुठ्ठा कुरा लेखिएकोले घर बनाउन दिन मञ्जूर छैन भन्ने समेतको पुलाल समेतको उजूरी निवेदन भएकोमा नक्शा परेको घर जग्गामा दावी नभई चोकतर्फ र बाटोतर्फ उजूरी दावी देखिँदा चोक पनि व्यक्ति विशेष तर्फको चोक फिल्ड बूकबाट नदेखिँदा परेको नक्शा पास गरी दिने ठहर्छ भन्ने ०४१।१२।६ को ललितपुर नगर पञ्चायतको निर्णय रहेछ ।

४. राममायाको नक्शा दर्खास्तमा उक्त हाम्रो मात्र साझा चोकलाई विपक्षी समेतको साझा भनी उल्लेख गरेकोमा नगर पञ्चायतले निर्णय गर्दा चोक राममाया समेतको साझा हो होइन भन्नेतर्फ मात्र सीमित रही निर्णय गर्नुपर्नेमा दावी र उजूरी भन्दा बाहिर गई सार्वजनिक चोकको संज्ञा दिन खोजेको र साझा हो होइन भन्नेतर्फ मौन रही नक्शा पास हुने ठहराएको न.पं.को निर्णय प्रमाण एनेको दफा ५४, अ.बं.१८४(क) र १८५ को प्रत्यक्ष त्रुटि भएको छ । चोक विपक्ष समेतको साझा हो होइन भन्ने विषयमा विवाद उत्पन्न भए पछि त्यस्को निराकरण नै नगरिएको नगर पञ्चायत ऐन, २०१९ को दफा ४९ को दफा ४९(२) को त्रुटि भएको छ । नापीको समयमा सिर्फ चोक मात्र उल्लेख गरेको मतलब सार्वजनिक हुन सक्ने होइन चोकको स्थिति र भोगको बारेमा केही नबुझी गरेको निर्णय अ.बं.१८४(क) को त्रुटि भएको र त्यस्तो त्रुटिपूर्ण फैसलाबाट हामीहरूको सम्पत्ति सम्बन्धी मौलिक हक हनन् भएको हुँदा संविधानको धारा ७१ अन्तर्गत उत्प्रेषण लगायतको आज्ञा, आदेश जारी गरी उक्त न.पं.को ०४१।१२।६।३ को निर्णय पर्चा बदर गरिपाउँ भन्ने समेतको रिट निवेदनपत्र ।

५.    विपक्षीहरूबाट लिखितजवाफ मगाई आए पछि पेश गर्नु भन्ने सिंगलबेञ्चको आदेश ।

६. असाधारण अधिकार गुहार्ने व्यक्तिले आफ्नो निर्विवाद हकको स्थापना गर्नु पर्दछ तर निवेदकले चोकमा आफ्नो हक स्थापनाको कुनै सबूद पेश गर्न सक्नु भएको छैन । सर्भे नक्शा र फिल्डबुक उतारबाट समेत चोक विपक्षको भन्ने देखिँदैन । नगर पञ्चायतले आफ्नो अधिकार क्षेत्रभित्र रही नक्शा पास गर्ने निर्णय गरेको छ । आफ्नो जग्गामा घर बनाउन लागेको कुरामा विवाद छैन । चोकतर्फ खुला झ्याल ढोका राख्‍न नपाउने भन्ने सम्म विपक्षको भनाई हो चोक सम्बन्धमा न.पं.ले मेरो हकको भनी कुनै निर्णय गरेको पनि छैन तसर्थ रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने र राममाया महर्जननीको वा.भई आफ्नो हकमा समेत गणेशलाल महर्जनको लिखितजवाफ रहेछ ।

७. घर बनाउनको लागि नक्शा दर्खास्तको परेको कि.नं.१५७ मा कुनै विवाद छैन । नत विपक्षीको कुनै उजूरी नै छ यस्तो अवस्थामा हक बेहकमा सुनाउने अवस्था पर्ने होइन । चोक सम्बन्धमा साझा वा निजी भनी कुनै निर्णय गरिएको छैन तसर्थ न.पं.ले कानुन बमोजिम गरी नक्शा पास गर्ने गरेको निर्णयमा कुनै त्रुटि नहुँदा रिट निवेदन खारेज होस् भन्ने समेतको नगर पञ्चायत कार्यालय ललितपुरको लिखितजवाफ रहेछ ।

८. नियम बमोजिम पेशी सूचीमा चढी बेञ्च समक्ष पेश हुन आएको प्रस्तुत रिट निवेदनपत्रमा रिट निवेदकतर्फबाट रहनु भएका विद्वान अधिवक्ता श्री कोमलप्रकाश घिमिरे तथा लिखितजवाफ प्रस्तुतकर्ता राममाया समेतको तर्फबाट रहनु भएका विद्वान अधिवक्ता श्री विश्वकान्त मैनालीले प्रस्तुत गर्नुभएको बहस समेत सुनियो ।

९. प्रस्तुत रिट निवेदनपत्रमा निवेदकका माग बमोजिम आदेश जारी हुने होइन सो को निर्णय दिनुपर्ने देखिन्छ ।

१०.    निर्णयतर्फ विचार गर्दा यस राममाया महर्जनको नक्शा पासको लागि ललितपुर न.पं.मा पेश गरेको निवेदमा पूर्व तर्फको साझा चोक भनी उल्लेख भएकोमा सो चोकमा राममायाको हक नभएकोले निजले साझा चोक भनी त्यसतर्फ ढोका राख्‍न दिन हाम्रो मन्जूर छैन भनी यूलाल समेतको उजूरी परेको देखिन्छ । यसप्रकार कि.नं.१५९को चोक मेरो समेत साझा हो भन्ने राममाया महर्जन र राममाया महर्जनको हक छैन हाम्रो मात्र हक भोगको हो भन्ने पुलाल समेतका व्यक्तिहरू भई तेरो मेरोको प्रश्‍न उपस्थित भएको अवस्थामा तेरो मेरोमा उजूर गर्न अदालतमा जानु भनी नगर पञ्चायत ऐन, २०१९ को दफा ४९(२) बमोजिम सुनाउनु पर्नेमा सो बमोजिम नगरी नक्शा पास गर्ने गरेको ललितपुर नगर पञ्चायतको मिति ०४१।१२।६ को निर्णय त्रुटिपूर्ण देखिएकोले उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर हुने ठहर्छ नियमानुसार गरी फायल बुझाइदिनू ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

न्या. महेशरामभक्त माथेमा

 

इति सम्वत् २०४३ साल ज्येष्ठ ४ गते रोज १ शुभम् ।

