निर्णय नं. २० - बन्धकी निखनाई पाउँ

निर्णय नं. २०      ने.का.प. २०१६

फुल बेञ्च

(प्रधान न्यायालय पहिला उपर)

प्रधान न्यायाधीश श्री हरिप्रसाद प्रधान

न्यायाधीश श्री प्रकाश शम्शेर ज.ब.रा.

न्यायाधीश श्री भैरवराज पन्त उपाध्याय

न्यायाधीश श्री भगवतीप्रसाद सिंह

मुद्दा नं. ८५८

निवेदक      : हरिनारायण मारवाडी समेत

विरूद्ध

विपक्षी : गोपालप्रसाद रौनियार समेत

मुद्दा : बन्धकी निखनाई पाउँ

(१)   बहाल बिटौरी रकम बुझाएको निस्सा भर्पाई केही दाखिल पेश गर्न नसकेमा–बुझ्ने भनेको मानिसले बहाल बिटौरी बुझेको छैन भन्ने जिकिर लिएमा–बेगर प्रमाण बुझाएको नठहर्ने ।

     सो पसलको समेत बहाल बिटौरी रकम बुझाउनु पर्ने रूपैयाँ वादीहरू मार्फत बुझाउने गरी आएको भनेकोमा वादीवालाहरूलाई बुझाएको निस्सा भर्पाई केही छ भने दाखिल पेश गर्न नसकेको र छलफल हुँदा वादीवालाहरूले प्रतिवादीसँग बहाल बिटौरी बुझेको छैन–भन्ने जिकिर लिएको हुनाले बेगर प्रमाण बुझाएको नठहर्ने ।

(प्रकरण नं. ६)

(२)  राजिनामा भएकोमा दर्ता बदर गरी आफ्नो नाउँमा गराउनु पर्ने–दर्ता अर्कैको नाउँमा कायम देखिएमा–दर्तावालाले भोगबन्धकी थैली दिई निखनी लिन पाउने ।

     आजसम्म सो घर पसल वादीवालाहरूकै नाउँमा दर्ता कायम नै रहेको देखिएबाट राजिनामा भईसकेको भए दर्ता बदर गरी आफ्नो नाउँमा गराउनु पर्ने । नगराए दर्तावालाले भोगबन्धकी थैली दिई निखनी लिन पाउने ।

(प्रकरण नं. ६)

(३)  हाकिमका नाउँमा कराउनेको ११ नं.–मुद्दा दोहराउन खोजी हारेमा–शुरूमा राखेको कोर्ट फिको सयकडा १० ले दण्ड हुने ।

     मुद्दा दोहराएमा प्रतिवादी का.ई. इन्द्रचोक बस्ने विश्वनाथ मारवाडी १ ऐजन बस्ने हरिनारायण मारवाडी १ ऐजन बस्ने शंकर मारवाडीहरूको शुरूमा कोर्ट फी मोरू ९५१६१ राखी नालिस गरेको हुँदा हाकिमका नाउँमा कराउनेका ११ नं. ले सयकडा १० ले रू. ९।५४ दामासाहीले दण्ड हुनेमा वारिस हुँदा ऐनबमोजिम गरी असुल गर्नु ।

(प्रकरण नं. ६)

फैसला

      १.     यसमा गोपालप्रसादको बाबु तिलकधारी सत्यनारायणको बाबु बेनीप्रसादहरूले ८० सालमा वीरगञ्जको घर पसल भोगबन्धकी दिने भई दिएको बाबुहरू ८४,८५ सालमा परलोक हुनु भएको । बाबुहरूको नाउँको वीरगञ्जको घर पसल जग्गाको तिरो भरो चलाउँदै र यी बन्धकी लिने साहु मखनलाललाई भोगबन्धकी गराई दिनु भन्ने हुकुम प्रमांगी नक्कलसम्म पत्ता लागेकोबाट थैली खुलाई निखनाई पाउँ भनी नालिस गरेको । मखनलालले म्याद गुजारी सकेको । मखनलालकी स्वास्नी द्रौपतीलाई उठाई राजिनामा भएको भन्ने प्रतिवादी परेकोमा थैली मोरू. ४९१५।६२ धरौट लिई बाबुहरूका नाउँका दर्ताबाट २००० सालमा हामीहरूका नाउँका नाउँसारी दर्ता भएको र तिरो चलीरहेका प्रमाणबाट समेत निखन्न पाउने ठहराई २००५।३।११ गतेमा तोक सदर भएको र बन्धकी लिएको नक्कल आगलागीमा परेको भनी श्रेस्ताको उतार नक्कलसम्म ६।९।१४ मा रजिष्ट्रेशन अड्डाबाट पाएको थैली बुझी पसल छाडी देउ भनी शंकर, मंगली, हरिनारायणहरूलाई थैली बुझाउन जाँदा बुझी दिएन । थैली रू. ३७५०।– मालमा धरौट राखी दर्खास्त गर्दा मंगलीका हकमा समेत विश्वनाथले सो पसलहरू ५ बर्षलाई भोगबन्धकी ५ बर्षमा रूपैयाँ नबुझाए राजिनामा भन्ने लेखिएकोले रूपैयाँ बुझी लिन मञ्जुर छैन भनी तिनै जनाले कागज गरी दिए । २००७।५।३१।५ मा पर्सा मालका पर्चाबमोजिम नालिस गर्न आएको छु । अघि मुद्दा पर्दा र दर्ता नामसारी गर्दा समेत कसैको केही उजुर नपरी पछि मात्र त्यस्तो कागज गरी दिएकोले थैली नै कपाली भई लिखतबाट पसलमा निजहरूको हक टुटीसकेको भए पनि बेइमानी गर्न नभई थैली धरौट राखेको छु । हरिनारायणले बुझ्नु पर्ने १२५०। भोलारामको छोरा शंकरले बुझ्नु पर्ने मोरू. १२५०।– महावीरकी स्वास्नी मंगलीका मञ्जुरीबमोजिम विश्वनाथले बुझ्नु पर्ने मोरू. १२५०।– बुझाई बन्धकी निखनाई पाउँ भन्ने २००७।६।२४ को सत्यनारायण गोपालप्रसादको फिराद रहेछ ।

      २.    वादीको बाबुहरूले म शंकरलालसँग मोरू १२५०।– म विश्वनाथसँग रू. १२५०।– म हरिनारायणसँग १२५०।– समेत कर्जा लिई वादीका बाबुहरूका हकको वीरगञ्जको पसलहरू ५ बर्षको अली राखी ५ बर्षबाट सोही मोलमै राजिनामा भयो भन्ने ८०।४।११।५ मा घरायसमा र ८०।४।१४।१ मा रजिष्ट्रेशन पास गरी लिखत भएको भाखा भित्र रूपैंया नबुझाई भाखा नघाएकोले लिखतबाटै राजिनामा भएकोले हाम्रै भोग चलन भईरहेको दाखिल खारेज गरी पाउँ भनी बजार अड्डामा र म्यूनिसिपल्टीमा भन्न जाँदा घर समेत जम्मै राजिनामा गरी लिएको नदेखी पसलसम्म राजिनामा भएकोले पसलको मात्र नम्बर अर्को राखी घरको नम्बर फोर्न हुँदैन । पास भएकै छ । दर्ता गर्न पर्दैन । बहाल बिटौरी दर्तावालालाई दिन बिटौरी चुक्ता भएपछि दुकानको दोहरा पक्राउन हुँदैन भनेकाले दर्तावालालाई बुझाई आएको र यसै मोलले राजिनामा भयो भनी किटानसाथ बोली पारी पास भएको लिखतबाटै देखिएको हुँदा थैली बुझ्न कर नलाग्ने । लिखत भोगबमोजिम २७ बर्ष अविच्छिन्न भोग भएको पसल हामीहरूकै नाममा नाम सारी गरी थैली बुझ्न कर नलागोस । वादीको दावीबाट फुर्सत पाउँ भन्ने समेत २००७।७।२१ को विश्वनाथ हरिनारायण शंकरलाल समेतको पृथक पृथक प्रतिवादी परेको ।

      ३.    वादीहरूको दावीबमोजिम धरौट राखेको भोगबन्धकी थैली प्रतिवादीहरूले बुझी लिई पसल छाडी दिनुपर्ने ठहराई २००७।१२।६ मा देवानी दोश्राबाट फैसला भएको ।

      ४.    शुरू अदालतबाट गरेको इन्साफ मनासिव ठहराई २००८।२।२५ गतेमा अपील दोश्राबाट फैसला गरेकोमा ।

      ५.    अदालत र अपीलका इन्साफ मनासिव ठहराई प्रधान न्यायालय पहिलाबाट २००९।१।१९ मा फैसला गरेको रहेछ ।

      ६.    बन्धकी थैली निखनाई पाउँ भन्ने मुद्दा प्रधान न्यायालय पहिलाबाट हराई दियो । दोहराई पाउँ भन्ने समेत हरिनारायण मारवाडी समेतको निवेदनपत्रमा व्यहोरा साँचो भए यो मुद्दाको मिसिल झिकाई इन्साफ जाँची जाहेर गर्नु भन्ने आदेशबमोजिम झिकाई आएको मिसिल पेश हुँदा पसलमात्र दर्ता गर्न आएमा गरी दिन हुने नहुने बुझी पेश गर्नु भन्ने आदेशबमोजिम बुझी पेश हुँदा फुल बेञ्चमा पेश गर्नु भन्ने आदेश भईरहेकोले दुबै थर झगडीयालाई म्याद पठाई हाजिर हुन आएको । प्रतिवादीको वारिस ख.लोकबहादुर लिलानाथ र वादी सत्यनारायण समेत दुवै थर झगडीया राखी बुझ्दा प्रतिवादीहरूले लिखत गराई लिए भनेको पसल बहाल बिटौरी लागि आएको भए पसलमात्र बिक्री गरी दिए लिएमा रजिष्ट्रेशनले दर्ता सारी दिनु भनी पुर्जी पठाएमा लिनेका नाममा दर्ता गर्न हुने हो भन्ने समेत वीरगञ्ज मिनिसिपल्टी अफिसबाट जवाफ आएको । सो पसलको समेत बहाल बिटौरी रकम बुझाउनु पर्ने रूपैया वादीहरू मार्फत बुझाउने गरी आएको भनेकोमा वादीवालाहरूलाई बुझाएको निस्सा भर्पाई केही छ भने दाखिला पेश गर्न नसकेको र छलफल हुँदा वादीवालाहरूले प्रतिवादीसँग बहाल बिटौरी बुझेको छैन भनी जिकिर लिएको हुनाले बेगर प्रमाणले बुझाएको नभई आजसम्म सो घर पसल वादीवालाहरूकै नाममा दर्ता कायम नै रहेको देखिएबाट राजिनामा भईसकेको भए दर्ता बदर गरी आफ्नो नाममा गराउन पर्ने हुनाले समेत अरू शुरू अपीलको फैसलामा लेखिएको बुँदा प्रमाणबाट इन्साफ मनासिव गरी २००९।१।१९ मा प्र.न्या.पै.को इन्साफ मनासिव । पर्सा मालमा धरौटी रहेको रूपैंया प्रतिवादीहरूलाई बुझाई पाउँ भन्ने म्यादभित्र वादीको दरखास्त परेपछि ऐन सवालबमोजिम गरी प्रतिवादीहरूलाई रूपैंया बुझाउन लगाई रजिष्ट्रशन पासको लगत समेत कट्टा गर्नु भनी पर्सा माललाई जनाउ दिनु । मुद्दा दोहराएमा प्रतिवादी का.ई. इन्द्रचोक बस्ने विश्वनाथ मारवाडी १ ऐजन बस्ने हरिनारायाण मारवाडी १ ऐजन बस्ने शंकर मारवाडीहरूके शुरूमा कोर्ट फी मोरू. ५६।६१ राखी नालिस गरेको हुँदा हाकिमका नाममा कराउनेका ११ नं. ले सयकडा १० ले रू. ९।५४ दामासाहीले दण्ड हुनेमा वारिस हुँदा ऐनबमोजिम गरी असुल गर्नु भनी तहसीलमा लगत दिई मिसिल, मिसिल फाँटमा बुझाई  दिनु ।

 

इति सम्वत् २०१० साल भाद्र १४ गते रोज शुभम् ।