निर्णय नं. ३९ - लिखत जालसाजी
निर्णय नं. ३९ ने.का.प. २०१६
डिभिजन बेञ्च
(कटरबहन अपील ऊपर)
प्रधान न्यायाधीश श्री अनिरूद्रप्रसाद सिंह
न्यायाधीश श्री सन्तबहादुर प्रधान
डि.नं. ५९८, ५९९ र ६००
अपीलाट, वादी : देवराज साहु तेली
विरूद्ध
विपक्षी, प्रतिवादी : भोला वीरकेशर पाण्डे समेत
मुद्दा : लिखत जालसाजी
(१) नालिस दिन जाने मानिस– सक्कल तमसुक बाहिर छाडी अड्डा भित्र गएको भन्न नहुने ।
सक्कल तमसुक आफ्नु साथमै लिई नालिस दर्ता गर्न जानु पर्ने सो नालिस दर्ता भएको भए सो नालिस दर्ता हुँदाका साथ सो तमसुकको नक्कल पेश गर्नुपर्ने । सो पेश गर्नालाई सक्कलसँग रूजु बाजू भई सक्कलको पीठमा अड्डाको छाप लगाई फिर्ता गरी नक्कल पेश हुने हुँदा त्यस्तो कागज आफ्नु साथमा नलगी बाहिर छाडी नालिस मात्र लिई वादी अड्डा भित्र गएको रहेछन भन्न सो वादीकै लेखबाट नहुने ।
(प्रकरण नं. ४)
(२) पक्का सबुद प्रमाण नगुजारेसम्म–कसैलाई तमसुक दिएकै हो भन्न नहुने । जय बल्लभलाई तमसुक दिएकै हो भन्ने पक्का सबुद प्रमाण वादीले केही गुजार्ने नसकेको समेतबाट अर्को लिखत गराई पाउँ भन्ने वादीको उजुर पुग्न सक्दैन ।
(प्रकरण नं. ४)
(३) रजिष्ट्रेशन ऐन– लिखतको ६ महिना भित्र रजिष्ट्रेशन पास गराउने सुविधा ।
वीरकेशरको लिखत रजष्ट्रेशन पास भएको, सीतारामको घरायसीमा राजिनामा भई लिखत पासको नालिस परेकोमा घरसारमा लिखत भएको भए पनि ६ महिना भित्र रजिष्ट्रेशन पास गराउने र त्यसका म्यादमा रजष्ट्रेशन पास नगरी दिएमा ३५ दिन भित्र नालिस दिएर पनि पास गराउन पाउने । रजिष्ट्रेशनको ऐन भएको उक्त ऐनले पाइरहेको सुविधालाई पाउन सक्दैन भन्ने ऐन विरूद्धको कुरा हुन आउने हुँदा निज सीतारामको लिखत र वीरकेशरको लिखत जालसाजी भन्ने पनि वादीको दावी पुग्न सक्दैन ।
(प्रकरण नं. ४)
फैसला
१. लक्ष्मी ऋणी लक्ष्मीको बाबु बैजनाथ साक्षी बसी कं.रू. ३५०१ मा २०११।५।१ गते ५५ नं. को जग्गा विगाहा २ घरसारमा राजिनामा दिएको जग्गामा वीरकेशर समेतले ११ साल माघ २० गते खिचोला गरेकोले, जग्गामा खिचोला मेटाई उक्त लिखत पास नभएकोले पास गराई पाउँ भनी नालिस दिन अमिनीमा गएकोमा लेखन्दास जयबल्लभले उक्त सक्कल तमसुक, म अमिनीमा नालिस जँचाउन गएका बखत लिई बेपत्ता भएको र खोज्दा फेला नपरेकोले बुझ्दा मेरो भन्दा अगाडिको मिति पारी सीतारामले र मेरो भन्दा पछाडीको मिति पारी वीरकेशरले उक्त जग्गाको लिखत निजै आसामी लक्ष्मीबाट गराई मेरो तमसुक बेपत्ता गराएकोले अर्को लिखत गराई पास गराई जालसाज गर्नेलाई सजाय गरी पाउँ भन्ने वादी देवराज ।
२. वादीको तमसुक लिई बेपत्ता भएको छैन भन्ने जय बल्लभ, तमसुकको नक्कलसम्म लेखी दिएको छु भन्ने नथुनी, वादी झुठा हो उक्त जग्गा कं.रू. ३५०१ मा २०११।४।११ गते लक्ष्मीबाट घरसारमा राजिनामा लेखाई लिएकोले पास गराई पाउँ भनी नालिस गरेको छु भन्ने सीताराम उक्त जग्गा कं.रू. ४००१ मा १० सालको पोत बुझाएको रसिद प्रमाण देखाई २०११।१०।११ गते रजिष्ट्रेशन पास गरी निजै लक्ष्मीबाट लिएको छु भन्ने वीरकेशर र भोलापाण्डे समेत अरुको जालसाज गरेको छैन भन्ने प्रतिवादी ।
३. वीरगञ्ज अमिनीबाट २०१२ सालपौष १५ गते सीतारामको लिखत जालसाजी, वादीको, लिखत व्यवहार साँचो हुँदा अर्को तमसुक गरी दिनुपर्ने र वीरकेशरको लिखत दोहरा ठहराई फैसला गरेकोमा उक्त फैसला इन्साफ उल्टाई १३ साल भाद्र ३० गते कटरवन अपीलबाट वादी दावी झुठा र जग्गामा वीरकेशरको हक ठहर्छ । अरू इन्साफ शुरूको सदर भनी फैसला गरेकोमा चित्त बुझेन भन्ने उक्त फैसला उपर वादी देवराज सीताराम र वीरकेशर समेतको अपील।
४. उक्त मुद्दामा अपीलाट, वादी देवराज र अरू प्रतिवादी अपीलाटहरूको वा. मनोहर दुबैलाई समेत राखी बुझ्दा ऐनबमोजिम दैवी परेको भन्ने वादीको दावी नभएकोले खारेज गरीदिने भन्ने समेत “सर्वोच्च अदालत” सिंगलबेञ्चको राय भई पेश हुन आएको बुझ्दा लिखतको नक्कल सार्न दिई वादी दर्ता गर्न अड्डा भित्र गई बाहिर आउँदा सो नक्कल सार्न लिने जयबल्लभ बेपत्ता भएकोले आसामीबाट अर्को तमसुक गराई जग्गा सदर थामी पाउँ भन्ने समते वादीको दावी भएको देखिएको, नक्कल सार्न दिंदा लिंदा कागज गराई लिनुदिनु पर्छ भन्ने ऐन नभएको, दुनियाँको चलन व्यवहारलाई लिए र दिएको नालिस लाग्न सक्दैन भनी खारेज गर्न मनासिव नपेर्ने हुँदा इन्साफ गरीदिनुपर्ने भई इन्साफतर्फ विचार गरिएमा वादी देवराजले अघि नालिस दिन लगेको भनेको वादी हेरेमा सक्कल तमसुक मसँग छ नक्कल पेश गरेको छु भन्ने लेखिएको देखिएबाट के देखिन आउँछ भने सो तमसुक वादी देवराजले सो नक्कल तमसुक आफ्नु साथमै लिई नालिस दर्ता गर्न जानु पर्ने सो नालिस दर्ता भएको भए सो नालिस दर्ता हुँदाका साथ सो तमसुकको नक्कल पेश गर्नुपर्ने सो पेश गर्नलाई सक्कलसँग रूजुवाजु भई सक्कलको पीठमा अड्डाको छाप लगाई फिर्ता गरी नक्कल पेश हुने हुँदा त्यस्तो कागज आफ्नु साथमा नलगी बाहिर छाडी नालिस मात्र लिई वादी अड्डा भित्र गएको रहेछन भन्न सो वादीकै लेखबाट नहुनेमा पनि जयबल्लभलाई दिएकै हो भन्ने पक्का सबुद प्रमाण वपादीले केही गुजार्न नसकेको समेतबाट जयबल्लभले तमसुक लिई बेपत्ता भएकोबाट आसामीबाट अर्को लिखत गराई पाउँ भन्ने वादीको उजुर पुग्न सक्दैन । अब सीताराम वीरकेशर दुवैको लिखत जालसाजी भन्ने पनि वादीको दावी भएकोले त्यसतर्फ हेरिएमा वीरकेशरको लिखत रजिष्ट्रेशन पास भएको निजको भन्दा अघिका मितिको राजिनामा सीतारामको देखिएको, पास गरीपाउँ भन्ने नालिस परेको समेत मिसिल प्रमाणबाट देखिएको घरायसीमा भएको कागज अघिल्लो मितिको भएपनि राजिष्ट्रेशन पास भएको पछिल्लो मितिको नै पक्का हुन्छ भन्ने कुनै ऐन नभएको घरसारमा लिखत भएको भए पनि ६ महिना भित्र रजिष्ट्रेशन पास गराउने र त्यसको म्यादमा रजिष्ट्रेशन पास नगरी दिएमा ३५ दिन भित्र नालिस दिएर पनि पास गराउन पाउने रजिष्ट्रेशनको ऐन भएको उक्त ऐनले पाइरहेको सुविधालाई पाउन सक्दैन भन्ने ऐन विरूद्धको कुरा हुन आउने हुँदा निज सीतारामको लिखत र वीरकेशरको लिखत जालसाजी भन्ने पनि वादीको दावी पुग्न सक्दैन । तपसीलमा लेखिएका कुरामा तपसीलबमोजिम गरी मिसिल, मिसिल बिभागमा बुझाई दिनु ।
तपसील
वादी अपीलाट देवराज साहु तेली के सीतारामको कं.रू. ३५०१ को र वीरकेशरको कं.रू. ४००१ समेत दुवै कलमको गरीजम्मा कं.रू. ७५०२ को लिखतलाई जालसाजी भनी झुठ्ठा उजुर गरेकोले ठहरे प्रतिवपादीहरूलाई जम्मा कं.रू. १८७५।।। दण्ड हुनेमा पोली सावित गर्न नसकेकोले किर्ते कागजका २२ नं. बमोजिमजम्मा कं.रू. ९३७।।।= दण्ड हुन्छ । अपीलका फैसलाले लिने गरेको कं.रू. ५००= सम्वत् २०१३ साल कार्तिक ५ गते बुझाई सकेको देखिएकोले दण्ड घटाई निकासा दिने २००६।३।१४ का अख्तियारी सनद अनुसार अब कं.रू. ५ पाँच मात्र असुल गरी तहसिलमा लगत दिनु । बाँकी कं.रू. ४३२।।।– निज देवराजलाई उक्त सनदले दण्ड घटाएको हुँदा असुल गर्नु पर्दैन । व्यहोरा जनाई लगत दिनु ..........................१
हिन्दुस्थान जिल्ला चम्पारन थाना अदापुर मौजे नकरदेही बस्ने लक्ष्मी साहु तेली के सीतारामलाई दिईसकेको जग्गा दोहरा पारी वीरकेशरलाई कं.रू. ४००१ मा लिखत गरी दिएमा साहु आसामीका २९ नं. ले बिगोबमोजिम दण्ड हुनेमा नावालक हुँदा उक्त बिगो कं.रू. ४००१ को आधा कं.रू. २०००।।– दण्ड हुन्छ । असुल गर्नु भनी तहसिलमा लगत दिनु .......................२
देहायका मानिस के शुरू वीरगञ्ज अमिनीबाट गरेको देहायबमोजिमको दण्ड र अपीलबाट गर्ने गरेको देहायबमोजिम दण्ड नलाग्ने हुँदा असुल भए फिर्ता र असुल नभए लगत काटी दिनु असुल भए फिर्ता र असुल नभए लगत काटी दिनु भनी तहसीलमा लगत दिनु ........................३
वीरगञ्ज अमिनीबाट गर्ने गरेको – सीताराम पाण्डेके कं.रू. १२५क।।।. भोलापाण्डेके कं.रू. १२५क।।. लक्ष्मी तेली के कं.रू. ६२।।.।। वैजनाथ पाण्डे के कं.रू. १२५क।।. अनबन तेलीके कं.रू. १२५क।।. महन्त पाण्डेके कं.रू. १२५क।।. वीरकेशर पाण्डेके कं.रू. १२५क।।.
कटरवन अपीलका फैसलाले देहायका मानिसलाई जनही कं.रू. १२।।.। का दरले गर्ने गरेको दण्ड सीताराम पाण्डे १ भोलापाण्डे १ महन्त पाण्डे १ वीरकेशर पाण्डे १ अपीलाट वीरकेशर पाण्डे के अपीलबाट जग्गा जितेमा जिताउरी भनी लिने गरेको कं.रू. १ हाल नलाग्ने हुँदा फिर्ता दिन तहसीलमा लगत दिनु ...........................४
गल्ती इन्साफ गर्ने देहायका अड्डाके हा.क.१५ नं. का ऐनबमोजिम उल्टिमा जरिवाना गर्नुपर्ने हुँदा देहायबमोजिम गर्नु ......................५
शुरूको अपीलबाट केही उल्टि र अहिले पनि केही उल्टि हुँदा केही उल्टिमा अपीलबाट जरिवाना भईसकेकोले शुरू वीरगञ्ज अमिनी के केही गर्नु पर्दैन ...........................६
केही उल्टिमा कटबन अपीलका देहायका मानिसलाई देहायबमोजिम जरिवाना हुन्छ । असुल गर्न तहसिलमा लगत दिनु ........................७
का.ई. जुद्ध सडक बस्ने ख.ज्वालाप्रसाद गौतम के कं.रू. ।।। गौर बजार बस्ने गोविन्दप्रसाद उपाध्याय विचारी के कं.रू. ।./१।–
सम्वत् २०१४ साल आषाढ २८ गते रोज ५ शुभम् ।