निर्णय नं. ४१ - डाक रोकी पाउँ
निर्णय नं. ४१ ने.का.प. २०१६
फुल बेञ्च
(सप्तरी अपील उपर)
प्रधान न्यायाधीश श्री हरिप्रसाद प्रधान
न्यायाधीश श्री प्रकाश शम्शेर ज.ब.रा.
न्यायाधीश श्री भैरवराज पन्त उपाध्याय
न्यायाधीश श्री महेन्द्रबहादुर महत क्षेत्री
न्यायाधीश श्री भगवतीप्रसाद सिंह
अ.नं. ४४१
अपीलाट, वादी : जिरोवती भन्ने चन्द्र कलावती
विरूद्ध
रेस्पोण्डेण्ट, प्रतिवादी : गेहेन्द्र शम्शेर थापा
मुद्दा : डाक रोकी पाउँ
(१) नेपाल कानून–बिदेशको व्यवहारलाई लाग्न नसक्ने ।
बिदेशको व्यवहारलाई नेपालको कानून लाग्न नसक्ने । बिदेशमा बक्स पाएको सदर वा बदरको इन्साफ यहाँबाट हुन नसक्ने ।
(प्रकरण नं. ५)
(२) ससुरबाट भरी पाउने बिगो–बुहारीले बिदेशको मौजा बन्धकी राखी नेपालमा लिएको मौजाबाट–भरी भराउन हुन नसक्ने ।
बिदेशको आफ्ना नामको मौजा बन्धक राखी यसतर्फ लिएको चन्द्र कलावतीका नाउँको मौजे नहर्वा कमलदहहरू समेतका मौजाबाट गेहेन्द्र शम्शेरको बिगो भरी भराउ हुन सक्दैन ।
(प्रकरण नं. ६)
फैसला
१. मेरो ससुरा अबधलालबाट क.भोग शम्शेरले भरी पाउने बिगोमा मेरो दाइजो पेवाबाट लिएको जिमिदारी समेत लिलाम गरी भराई पाउँ भन्ने दर्खास्त परी ०६ चैत्र ४ गतेको सो मौजाहरू लिलाम गर्ने तारिख मुकरर भएकोले सो डाक रोकी दाइजो पेवा थामी पाउँ भन्ने जिरोवती भन्ने चन्द्रकलावतीको दर्खास्त रहेछ ।
२. अवधलालको एकाघरसँग बसेको छोरा बुहारी भएकी र निज अवधलालको अपुताली समेत खाएकीले सो जिमिदारीबाट समेत भरी पाउनु पर्ने भन्ने गेहेन्द्र शम्शेरको वारिसको कागज भएको रहेछ ।
३. सिरहा अमिनी तहसीलबाट ०७।८।२७ गते सो जिमिदारी लिलाम नहुने ठहराई पर्चा गरेकोमा ८० सालका खड्गनिशाना फैसलाले मुगलानतर्फको जग्गा अवधलालको ठहरेको । त्यही जग्गा बुहारी यो चन्द्रकलाले बिक्री गरी ससुराको बाँकीमा मोहनलाललाई जिमिदारी सकार गर्न लगाई लिएकीले सो लिलाम हुनुपर्ने भन्ने गेहेन्द्र शम्शेरको अपील परी ०९।१।२३ गते सो जिमिदारी लिलाम हुने ठहराई सप्तरी अपीलबाट फैसला गरेको रहेछ ।
४. दाइजो पेवाको रूपैयाँबाट ससुरालाई लागेको बिगोमा मेरो जिमिदारी लिलाम हुनु पर्ने होइन भन्ने चन्द्र कलावतीको अपील रहेछ ।
५. यसमा दुवैतर्फका वारिसहरू राखी बुझ्दा भरी भराउको दरखास्त ०२।११।२५।६ मा परेको । त्यस अगावै सं. १९३७ अथार्त सम्वत् १९९४ मा बिदेशको जिमिदारी चन्द्रकलावतीले बक्स पाईसकेकी देखिएको बिदेशको व्यवहारलाई नेपालको कानून लाग्न नसक्ने सो बक्स पाएको सदर वा बदरको इन्साफ यहाँबाट हुन नसक्ने ।
६. सोही जिमिदारी बन्धकमा दिई ल्याएको रूपैयाँ समेत तिरी मोहनलालका नामको जिमिदारी चन्द्र कलावतीले आफ्ना नाममा सारेकी र अघि मोहनलालका नाममा लिएको बदर गरी पाउँ भनी पुरूशोत्तमले गरेको उजुरीबाट मुद्दा चल्दा चन्द्रकलावतीले दाइजो पेवाबाट लिन नपाउने ऐन सवाल नभएको भन्ने १ छापे समेत गाँसीएको मिसिलको व्यहोरा जाहेर हुँदा २००१ साल चैत्र २७ गते तोक सदर भएबमोजिम मोहनलालले जिमिदारी पाएको सदर गरी ०५।११।२३ मा खड्गनिशाना पनि भईसकेको र सो खड्गनिशाना फैसलाको इन्साफ दोहर्याई पाउँ भन्ने दिव्य बल्लभको बिन्तिपत्र परेकोमा दोहरिन नसक्ने भई आजै तोक लागेको पुरूशोत्तमको र मोहनलालको समेत जिमिदारी मुद्दाबाट देखिएको हुनाले बिदेशको आफ्ना नामको मौजा बन्धक राखी यसतर्फ लिएको चन्द्रकलावतीका नाउँको मौजे नहर्वा कमलदहहरू समेतका मौजाबाट गेहेन्द्र शम्शेरको बिगो भरी भराउ हुन सक्दैन । सप्तरी अपीलबाट गल्ती इन्साफ गरेको ठर्हछ ।
७. तपसीलमा लेखिएका कुरामा तपसीलबमोजिम गरी मिसिल सिरहा अमिनी तसौलमा पठाउन मिसिल बिभागमा बुझाई दिनु ।
तपसील
गेहेन्द्र शम्शेरलाई र चन्द्रकलावतीलाई केही दण्ड गर्न पर्दैन सप्तरी अपीलका ०९।१।२३ गतेका फैसलाले चन्द्रकलावतीबाट कं.रू. १० दण्ड लिने गरेकोमा असुल भए ऐनबमोजिमको रीत पुर्याई फिर्ता माग्न आए दिनु असुल नभए ऐनबमोजिम गरी लगत काटी दिनु भनी तहसीलमा लगत दिनु ....................१
सप्तरी अपीलका फैसलाले सिरहा अमिनी तहसिलका ख.नारायण कृष्ण १ त.मु.पद्मलाल १ समेत जवान २ बाट दामासाहीले असुल गर्ने गरी जम्मा कं.रू. १ एक जरिवाना गरेको हाल नलाग्ने हुँदा असुल भए फिर्ता र नभए लगत काटी दिनु भनी तहसीलमा लगत दिनु ....................२
सप्तरी अपीलको इन्साफ उल्टि भएकोले हा.क.१५ नं. का ऐनबमोजिम सप्तरी अपीलका देहायका जवान के जम्मा मो.रू. १ एक जरिवाना हुन्छ देहायबमोजिम असुल गर्नु भनी तहसिलमा लगत दिनु ............३
पाल्पा खिन्चीद बस्ने हाकिम सु.तुलसीप्रसाद उपाध्याय के मोरू. ।५० का.ई. दहचोक बस्ने अ.डि.कृष्णबहादुर थापा क्षेत्री के मोरू. ।३० वीरगञ्ज बजार बस्ने बि.दीपमान सिंह राजभण्डारी के मोरू. ।२०
इति सम्वत् २०११ साल पौष २१ गते रोज ४ शुभम् ।