निर्णय नं. ४६ - राजिनामा बदर

निर्णय नं. ४६             ने.का.प. २०१६

फुल बेञ्च

(पाल्पा अपील उपर)

प्रधान न्यायाधीश श्री हरिप्रसाद प्रधान

न्यायाधीश श्री महेन्द्रबहादुर महत क्षेत्री

न्यायाधीश श्री भैरवराज पन्त उपाध्याय

न्यायाधीश श्री प्रकाश शम्शेर ज.ब.रा.

न्यायाधीश श्री भगवतीप्रसाद सिंह

अ.नं. ६१५

अपीलाट, वादी : श्रीमती उपाध्यायनी

विरूद्ध

रेस्पोण्डेन्ट, प्रतिवादी : श्रीप्रसाद खत्री क्षेत्री

मुद्दा : राजिनामा बदर

(१)   ठगीको १ नं.–ठगीमा म्याद पछिको उजुर भन्ने प्रतिवादीको प्वाइन्ट नलाग्ने ।

     ठगीको १ नम्बर ऐनले ठगी ठहर्ने हुनाले ३।। बर्ष पछि उजुर गरेको भन्ने यस मुद्दामा यो प्वाइन्ट नलाग्ने ।

(प्रकरण नं. ५)

फैसला

            १.     यसमा प्रतिवादी श्रीप्रसादले तिम्रो श्री सम्पत्ति मलाई बकसपत्र गरी तिमिलाई म पालौंला भनी चित्त बुझाएको र ३ पुस्ता भित्रको छोरो नाताको हुँदा मञ्जुर भई ०४ सालमा बकसपत्र पास गर्न जाँदा बकसपत्र गर्न ऐनले मिल्दैन । बरू सवै जग्गा घर कटेरा मलाई राजिनामा गरी देउ । सो जग्गाको आयस्ता तिरो गरी खानु भनी भर्पाई गरी दिन्छु भनी ०४।१२।२३ मा भर्पाई गरी दिई मेरो जिउनी जग्गा त्यसै बेदामे मोरू १८००। मा राजिनामा पास गरी दिई जग्गाको आयस्ता खाई बसेकोमा ०८।६।१ गतेका दिन मलाई राजिनामा गरी दिएको । घरमा बस्न र जग्गाको आयस्ता खान पाउँन्नस भनी निकाला गरेकाले नालिस गरेकी छु । चार पैसा पनि नदिई गराएको राजिनामा बदर गरी घर जग्गा मेरै सदर थामी पाउँ भन्ने समेत वादी रहेछ ।

            २.    वादीले लिखत बेगर सप्ताह गर्न फलार खान समेत मोरू. १४००। लिएपछि ०४ साल कार्तिक १ गते घर खर्च गर्न रू. ४००। देउ । जग्गा राजिनामा गरी दिन्छु भनी रूपैयाँ लिई वाग्लुङ्ग बजार नारायणथानमा आई राजिनामाबमोजिमको घर बारी खेत समेतको किल्ला कित्ता तिरो तालुकदार खुलाई १२ किल्ला जग्गा राजिनामा गरी दिए पछि मलाई पाल्नु पर्छ भनी रून कराउन लागेकाले तिम्रो शास भएसम्म यही राजिनामाको जग्गाको आयस्ता खानु भनी भर्पाई दिई पालन तालन गरी सो घरसारको राजिनामा ०४।१२।२३ मा पास समेत भए पछि वादीको देववरहरूले हकसफा गर्न खोज्दा मञ्जुर नभई २ कित्ता जग्गा हकदार भाग दिई मञ्जुरी कागज गरी दिएकाले समेत मेरो हक भएकोमा ऐनको हदम्याद नाघी सकेपछि झुठ्ठा उजुर गरेकी मात्र हो । मेरो राजिनामा सदर गरी पाउँ भन्ने समेत प्रतिवादी रहेछ ।

            ३.    वादीले बदर गरी पाउँ भनी दावी गरेको राजिनाम हालै प्रतिवादीले लिएको नभई पास गरी लिएको ४।५ बर्ष पछि मात्र वादीले उजुर गरेकी । वेदामे भए मौकैमा उजुर गर्नुपर्ने नसकेकी । झुक्याई गरायो कि भन्नलाई पनि वादी १ जनाले मात्र गराएको नभई साक्षी समेत राखी अड्डाबाट पास भएको । हकदार समेतले मञ्जुरी कागज लेखि दिई तालुकदारहरूले पनि बहाली पुर्जि गरी दिएका र भर्पाई पेश भएको छ तापनि सोही भर्पाईबाटै जग्गा राजिनामा गरी दिएको देखिएको । सो भर्पाईबमोजिम खान दिएन भन्ने वादीको दावी नभएकोले राजिनामा बदर गरी पाउँ भनी वादीले झुठ्ठै उजुरी गरेकी ठहर्छ भनी ०८।११।१७ मा बाग्लुङ्ग अदालतले गरेको इन्साफ सदर गरी ०९।३।२६ मा पाल्पा अपीलले छिनेको रहेछ ।

            ४.    प्रतिवादी श्रीप्रसादले मोरू १८००। मा राजिनामा गरी लिएको भनेको जग्गा मलाई जीवता भर खानु भनी भर्पाई गरी दिएको हुँ भनी सावित भएकाले वेदामी राजिनामा देखिँदा देखिंदै हराएमा चित्त बुझेन भन्ने समेत श्रीमतीको अपील जिकिर रहेछ ।

            ५.    अपीलाट, वादी श्रीमती उपाध्यायनी र झिकाई आएको प्रतिवादी श्रीप्रसाद समेत राखी इन्साफतर्फ विचार गर्दा, श्रीमती उपाध्यायनीले २००४ साल कार्तिक १ गतेमा ६ महिना भित्र पास गरी दिने करार राखी जम्मा मोरू २८००। मा आफ्नो घर जग्गा राजिनामा गरी श्रीप्रसादलाई दिई २००४।१२।२३ मा अड्डाबाट पास भएको र ०८।६।२९ गते मात्र श्रीमतीको सो राजिनामा उपर उजुर पर्न आएको हुुनाले यो वादीको उजुर फजुल भन्नालाई तिम्रो श्री सम्पत्ति मलाई पालि शेषपछिको बकसपत्र गरी देउ । म पालौंला भनी मेरो चित्त बुझाई शेषपछिको बकसपत्र पास गर्न जाँदा शेषपछिको बकसपत्र गर्न ऐनले मिल्दैन भने । तिम्रो सवै जग्गा घर कटेरो मलाई माया मारी राजिनामा गरी देउ । बरू शेषपछिको बकसपत्र जस्तो तिम्रो जीउ छन्च्याल तिम्रो जग्गाको आयस्ता तिमीले खानु भनी कागज लेखि दिन्छु भनी वेदामे राजिनामा पास गराई लिएको बदर गरी पाउँ भन्ने वादीको उजुरी भएको । राजिनामा हेर्दा पनि धर्मकर्म गर्नलाई लिएको मोहरू १४००। भन्ने लेखिएको । त्यस्को टिप्पन भर्पाई कुनै प्रमाण नभएको । घर खर्च गर्नालाई लिएको रू. ४००। भनेकोमा पनि यस मौकामा लिएको भन्ने र त्यसको पनि लिखत प्रमाण केही नभएको । फेरी आफ्नो सर्वस्व जाने गरी बेची अदना स्वास्नी मानिसले धर्मकर्म गरी होली भन्न पत्यार लायकको कुरा पनि नदेखिएको । फेरी घरसारको लिखत माल अड्डा नजिक वाग्लुङ्ग नारायण थानमा लेखिएको । मौकैमा पास गर्न नसकी अड्डासम्म पुगी फर्केपछि ०४।१२।२३ गते मात्र अड्डामा गई पास गराएको देखिनाले पछि वादीको उजुरीबमोजिम अड्डामा गएको मौकैमा मात्र कागजपत्र खडा गरी मिलाई सो चैत्र २३ गते पास गरेको देखिने । रूपैयाँ लिनु दिनु गरी सच्चा व्यवहार गरेको नदेखिने र हकवालाले पक्राउ गर्दा पनि अड्डामा उजुर पर्ला भनी डरले वेदाममा हकवालालाई २ कित्ता जग्गा पनि दिएको देखिएको । आफ्नो खास थैली परेको भए वेदाममा लिनु नपर्ने । निज श्रीमतिलाई पनि सो जग्गा राजिनामा गरी लिएकोमा सो मैले राजिनामा गरी लिएको जग्गाको आयस्ता तिमी जीबित छन्ज्याल तिरो भरो गरी खानु । तिमीलाई तीर्थ ब्रत दान पुण्य गराई दिउँला । तीर्थ ब्रत गराएन भने मेरो धर्म खिलाफ लाउन खान दिन र जग्गै खोसें भने यसै कागजले जग्गाको आयस्ता खानु भनी सोही ०४ साल चैत्र २३ गते श्रीप्रसादले कागज लेखी दिएबाट पनि श्रीप्रसादले ललाई फकाई गफलत पारी लिएको देखिन आएकोले र आयस्ता खानु भन्ने र तिरो भरो गर्नु भन्ने बोली समेत सो कागजमा लेखिएको हुनाले र वादीले भोग पनि गरीरहेकी र भोगमा खिचोला परेपछि मात्र वादीले उजुर गरेकी हुनाले पहिले ललाई फकाई गफलत पारी लिएको देखिएकोबाट ठगीको १ नम्बरका ऐनले ठग ठहर्ने हुनाले ३।। बर्ष पछि उजुर गरेको भन्ने यस मुद्दामा यो प्वाइन्ट नलाग्ने हुँदा वादी दावीबमोजिम मोरू १८००। अठार सयको राजिनामा बदर गरी वादीको जग्गा वादीले नै थामी पाउने ठहर्छ । गल्ती इन्साफ गर्ने पाल्पा अपीलका मानिस समेत तपसीलका मानिसलाई तपसीलबमोजिम गर्नु ।

 

तपसील

प्रतिवादी श्रीप्रसाद खत्री क्षेत्री के माथी लेखिएबमोजिम ठग ठहरेमा ठगीका ४ नं. का ऐनले बिगोबमोजिम दण्ड हुनेमा सो जग्गाको आयस्ता वादीलाई खान दिने भनी घरसारमा कागज गरी केही बर्ष भोग पपिन गर्न दिएकोले सो बिगोबमोजिम मोरू. १८००। अठार सय दण्ड गर्न नमिल्ने हुनाले मोरू ५०। पचास रूपैयाँ मात्र लिनु रूजुहुँदा असुल गर्नु भनी लगत दिनु ....................१

निज श्रीप्रसाद खत्रीलाई वाग्लुङ्ग अदालतका ०८।११।१७ का फैसलाले लिने गरेकको सलामी मोरू १। एक नलाग्ने भएकोले असुल भए फिर्ता नभए व्यहोरा जनाई लगत काटी दिनु भनी वाग्लुङ अदालतमा पूर्जी गर्ने ऐजन ....................................२

वादी अपीलाट श्रीमती उपाध्यायनीके माथ लेखिएबमोजिम राजिनामा बदर भई जग्गा जितेमा जग्गा मिच्नेको २० नं. का ऐजले मोरू १ एक सलामी लाग्छ । निजलाई वाग्लुङ अदालतका ऐजन मितिका फैसलाले लिने गरेको दण्ड मोरू । १३ पैसा र यस अडडामा अपील नदिई तारिखमा नबस्ने गरी ०९।४।१६ गते पाल्पा अपीलमा धरौट राखेको मोरू ।७ पैसा समेत जम्मा मोरू १।४५ एक रूपैया पैतालिस पैसामा नीज श्रीमतीलाई लाग्ने मोरू १। एक कट्टी गर्दा बाँकी रहन आएको मोरू ।४५ पैतालिस पैसा निजै श्रीमतिलाई फिर्ता दिनु भनी पाल्पा अपीललाई पूर्जी गर्न ऐजनमा ऐजन ..............३

इन्साफ उल्टिमा बाग्लुङ्ग अदालतका कायम मुकायम वि.वहुतप्रसाद श्रेष्ठ पाल्पा अपीलका सु.शेरमान गुभाजु ना.सु.हरिबहादुर श्रेष्ठ वि.रामेश्वरप्रसाद उपाध्यायलाई जरिवाना गर्नु पर्दैन ........................४

धनी प्रतिवादी श्रीप्रसाद खत्री ऋणि वादी श्रीमती उपाध्यायनी भएको ०४।१२।२३ गतेमा गुल्मी माल रजिष्ट्रेशन फाँटबाट पास भएको मोरू १८००। अठार सयको राजिनामा बदर भएकाले सो बदर भएको जनाउ गुल्मी माललाई लेखी पठाई दिनु ........................५

 

इति सम्वत् २०१० साल जेष्ठ २५ गते रोज १ शुभम् ।