निर्णय नं. ८९ - थैली बुझाई पाउँ

निर्णय नं. ८९       ने.का.प. २०१७

डिभिजन बेञ्च

का. मु. प्रधान न्यायाधीश श्री भगवतीप्रसाद सिंह

न्यायाधीश श्री रत्नबहादुर विष्ट

डि. अ. नं. १६८

अपीलाट : प्र. बुधे कुमाल समेत

विरुद्ध

रेस्पोण्डेण्ट वा.  : दीलबहादुर पांडे

मुद्दा : थैली बुझाई पाउँ

(१)   बन्धकी दिएको दोहरी समेत कुनै सबुद नभएमा र दर्ता अरूको नाममा भएमा म्याद भित्र उजुर पनि नगरेमा बन्धकी थैली तिरेको बखत जग्गा हक हुने गरी पाउँ भन्ने दावी पुग्न नसक्ने।

     बन्धकी दिएको दोहरी समेत कुनै सबुद दाखिल गर्न नसकेको । दर्ता प्रतिवादीहरूका नाउँमा भएमा वादी नै सावित भएको । बदर गराउन ऐनका म्याद भित्र उजुर पनि नपरेको हुनाले समेत बन्धकी थैली तिरेका बखत जग्गा हक हुने गरी पाउँ भन्ने समेत वादीको दावी पुग्न नसक्ने ठहर्छ ।

(प्रकरण नं. ८)

अपीलाट तर्फबाट : प्लीडर पुरेन्द्र्रकुमार मैनाली

विपक्षी तर्फबाट      : प्लीडर मायानाथ

फैसला

      १.     यसमा मेरा बाबु भुवानी जङ पांडेको भाग खेत मुरी २।१७।१।२ को तिरो रु. २७।१३।२ चार दाम रु. २।२ लागेको तिरो जि. हर्षबहादुर खड्गबहादुरले बुझी लिई ७७।१२।१५ मा बाहाली गरी दिएको सोही जग्गा ७८ साल माघमा अ. टोपबहादुरको बाबु जगतबहादुरलाई रु. ५० मा बन्धकीमा दिएको निखनौला भनी बसेकी थिएँ । बन्दीपुर मालबाट आएको डोरमा जग्गा मेरा नाउँमा सारी पाउँ भनी दर्खास्त दिँदा लिलामणी बुधे कुमालका नाउँमा ९८ सालमा दर्ता भएकोले हक वेहक छुट्टयाई ल्याए पछि ठहरे बमोजिम हुने भनी सुनाए । बाबुको हक टुटेको लिखत बेगर बीच बीचमा जालसाज गरी अड्डा डोर समेत मिली मोही लेख्ने लेखाउने गरेको बुझियो । बन्धकी लिनेको छोरा टोपबहादुर कहाँ गई थैली बुझ भन्दा बाबुकै पालामा बिक्री भएको जग्गाको थैली बुझ्दिन भनी जवाफ दियो । जालसाजबाट लेखाएको ३ महले मोठ बदर गराई सजाय गरी बन्धकी थैली टोपबहादुरलाई बुझाएमा जग्गा मेरो हुने टुङ्गो लगाई भक्तु, गुमान सिं, काले, डम्बरेहरूको दावी छुटाई पाउँ भन्ने समेत दिलबहादुर पांडे क्षेत्रीको फिराद ।

      २.    वादीले दावी गरेको जग्गा अघि ७४ सालमा वादीको बाबु र हर्षबहादुरका नाउँमा दर्ता गरिए तापनि सो जग्गा आवाद गरी खान नसकी तिरो समेत चलाउन नसकेकोले हामीलाई कुत पजनी गरी दिएकोले ९८ सालमा नाप जाँच आई ३ महले हुँदा म बुधेका नाउँमा खेत १।८।१०, डम्बरेको ।५४।५, तुला रामको ।५४।५ समेत जग्गा खेत २।१७ दर्ता गरी भोग तिरो गरी खाएका छौं । ०१४ सालमा टिके समेतका नाउँमा नामसारी भएको छ । वादीका दावी बमोजिम बन्धकी दिएको छैन भन्ने समेत बुधे समेतको प्रतिवादी ।

      ३.    बुझिएसम्म बाहाली पुर्जीमा यो यति यो वापतमा बाहाली भएको भन्ने बाहालीबाट नदेखिएको । तिरो बाँकीमा बाहाली दिएको भए सो व्यहोरा बाहालीमा लेख्न र टाँस उखाड समेत गर्नु पर्ने गरेको नदेखिएको । ७७ सालसम्मको रसिद वादीबाट पेश भएको । प्र. हरूले तारिख गुजारेबाट प्रतिवादीले दाखिल गरेको लिखत साँचो भन्न नहुने । भोग बन्धकीमा दिएको नभए टोपबहादुरले म्याद गुजारी बस्न पनि नपर्ने । गुजारेको समेतबाट वादी दावीको खेत मुरी २।१७।१।२ बन्धकी भई वादीको बाबुले प्र. टोपबहादुरको बाबु जगतबहादुरलाई ७८ सालमै बन्धकी दिएको रहेछ भन्नुपर्ने । वादी दावीको जग्गा प्र. बुधे कुमाल, काले कुमाल, डम्बरे कुमालले दावी लिएको र जिं. मानध्वजले वादीको बन्धकी जग्गा ३ महलमा निजहरूका नाउँमा दर्ता गरी दिएको समेत ठहर्छ । भक्तिप्रसाद, गुमानध्वजका उपर वादीले झुट्टा उजुर गरेको ठहर्छ भन्ने समेत ०१५।६।९।५ को स्याङ्गजा अदालतको फैसला ।

      ४.    इन्साफमा चित्त बुझेन भन्ने समेत डम्बरे, बुधे, काले समेतको अपील ।

      ५.    तिरो अडकाउ भई पजनी गरेको भन्ने लेख लेखाई कतैबाट देखिन नआएको । सोझै चार दाम ठेकी बाहाली गरी दिएको देखिएको । दर्तावालाको हक टुटेको लिखत नदेखिएकोले इन्साफ शुरुको मुनासिब ठहर्छ भन्ने समेत ०१५।१०।२२ को पाल्पा अपीलको फैसलामा चित्त बुझेन भन्ने समेत बुधे, काले डम्बरेको अपील ।

      ६.    यसमा दोहरी दाखिल गर्न नसकेको । धरौट पनि दाखिल नगरेको । ९८ साल देखि ३ महलेमा दर्ता गरेमा म्याद भित्र उजुर गर्न नसकेकोले समेत शुरु अपीलको रायसँग सहमत नहुँदा छलफलमा झगडिया झिकाई डिभिजन बेञ्चमा पेश गर्नु भन्ने समेत ०१६।१।१७ को स. अ. प. डो. सिंगल बेञ्चको आदेश ।

      ७.    मोठको नक्कल र राजिनामाको नक्कल झिकाई पेश गर्नु भन्ने समेत डिभिजन बेन्चको आदेश ।

      ८.    पेश हुन आएको यो मुद्दामा अपीलाटको वा. शालिक रामलाई र वादी दिलबहादुरलाई राखी अपीलाट तर्फको बहस गर्ने विद्वान वकिल प्लीडर पुरेन्द्र्रकुमार मैनालीको र वादी तर्फका विद्वान वकिल प्लीडर मायानाथको बहस समेत सुनी बुझ्दा रु. ५० मा बन्धकी दिएको भन्ने समेत वादीको दावी भएको बन्धकी दिएको दोहरी समेत कुनै सबूद दाखिल गर्न नसकेको । दर्ता प्रतिवादीहरूका नाउँमा भएमा वादी नै सावित भएको । बदर गराउन ऐनका म्याद भित्र उजुर पनि नपरेको हुनाले समेत बन्धकी थैली तिरेका बखत जग्गा हक हुने गरी पाउँ भन्ने समेत वादीको दावी पुग्न नसक्ने ठहर्छ । सो ठहर्नाले अरू तपसिलका कुरामा तपसिल बमोजिम गर्नु भनी तहसिलमा लगत दिई, मिसिल बुझाईदिनु ।

 

तपसिल

शुरु अदालतका ०१५।६।१५ का फैसलाले देहायका मानिसलाई देहाय बमोजिम गर्ने गरेको दण्ड हाल नलाग्ने र जितेमा जग्गा मिच्नेका २० नं. ले जनही रु. १। का दरले सलामी लाग्ने भएकाले दण्डको लगत काटी सलामीको लगत कायम गरी वारिस हुँदा ऐन बमोजिम गर्नु भनी शुरुमा लेखी पठाउन तहसिलमा लगत दिनु ....... . . . . . . . . १

प. ४ नं. ढोर जसपुर बस्ने जिं. मानध्वज गुरुङको रु. १ को कलम । १

ऐ. ऐ. बुरधुन बस्ने टोपबहादुर महत क्षेत्री के रु. ६ को कलम । १

ऐ. ऐ. हिलेपानी बस्ने बुधे कुमाल के रु. ४।७५ को कलम १

ऐ. ऐ. बस्ने काले कुमाले के रु. ४।७५ को कलम । १

ऐ. ऐ. बस्ने डम्बरे कुमाल के रु. ४।७५ को कलम १

शुरुको ऐन मितिका फैसलाले प. ४नं. ढोरअर्खडी लिस्ने बस्ने वादी दिलबहादुर पांडे क्षेत्री के अरू अरू प्रतिवादी उपर झुट्टा उजुर गरे तर्फ ज. मि. २७ नं. बमोजिम मोरु १ दण्ड गरेको सो कायमै हुने हुँदा सो दण्ड कायम गर्ने र मोरु १। सलामी लिने गरेकोमा हाल सलामी नलाग्ने भएकोले सो सलामी असूल भएको भए फिर्ता र नभए व्यहोरा जनाई लगत काटी दिनु भनी ए ...............२

प्रतिवादी काले कुमाल बुधे कुमाल डम्बरे कुमाल के पाल्पा अपीलका ०१५।१०।२२ का फैसलाले अपील गरेमा मो. रु. १।४३ दण्ड गर्ने गरेको सो दण्ड ०१५।१२।२६ मा पाल्पा अदालत दाखिल भएको मिसिलबाट देखिएकोले सो नलाग्ने हुँदा ऐन सवालको रीतपुर्‍याई फिर्तादिनु भनी ऐ .............३

प्र. अपीलाट डम्बरे कुमाल काले कुमाल बुधे कुमाललाई निज तर्फको बहस गर्ने प्लीडर पुरेन्द्र्रकुमार मैनालीको स. अ. नियमावली, २०१३ का दफा २४ मुताविक पाउने फि मोरु १२। मा वादी दिलबहादुरको जायजात देखाई ऐनका म्याद ५ वर्ष भित्र प्र. हरूको दर्खास्त पर्न आएमा दस्तुर केही नलिई दिलबहादुरबाट भराई दिनु भनी शुरुमा लेखी पठाउन अ. त. वि. मा लगत दिनु................... ४

 

इति सम्वत् २०१७ साल बैशाख १५ गते रोज ४ शुभम्