निर्णय नं. ९४ - करकाप
निर्णय नं. ९४ ने.का.प. २०१७
डिभिजन बेञ्च
का. मु. प्रधान नयायाधीश श्री भगवतीप्रसाद सिंह
न्यायाधीश श्री नयनबहादुर खत्री क्षेत्री
डि. अ. नं. ३०
वादी : हरिदत्त पाध्या
विरुद्ध
विपक्षी : चन्द्रकान्त पाध्या
मुद्दा : करकाप
(१) तमसुकका साक्षी श्रोताका रोहवरमा रूपैंयाँ दिनुपर्ने र कारणीको र लिखत साक्षी, फड्के साक्षी समेतको रोहवरमा सहीछाप हुनुपर्ने । त्यसो भए गरेको नभएमा झुक्याई कागजमा कारणीको सहीछाप गरेको ठहर्ने ।
तमसुकमा साक्षी लेखिएका व्यक्तिहरूले लिनु दिनु गरेको देखि सहीछाप गरेको भन्न नसकी लेखक साक्षीले रूपैंया लिए दिएको देखिंन भन्ने र अरू अन्तरसाक्षीले पनि विश्बासमा सहीछाप गरी दिएको हुँ भनी बयान गरेकोले समेत इन्साफ शुरु बाग्लुङ अदालतको मनासिब ठहराएको सर्वोच्च अदालत पश्चिम दौडाहा सिंगल बेञ्चको राय मनासिब ।
(प्रकरण ७)
(र, बाग्लुङ अदालतको इन्साफ हेर्नोस प्रकरण ४ मा र सर्वोच्च अदालत पश्चिमाञ्चल दौडाहाको राय हेर्नोस प्रकरण नं. ६ मा)
फैसला
१. २०१२।११।२० का दिन निज चन्द्रकान्तको छोरा नाउँ नजानेको घरमा आई बोलाएकोले साथ लागि निजका घरमा जाँदा अन्दाजी ८ बजेका टायममा चन्द्रकान्तले २ थान कागज झिकी गौरिश्वर चन्द्रकान्तको जेठा छोरा र त्रिलोचन समेत भई जबरजस्ती करकापसँग सहीछाप गराएकोले ऐन बमोजिम सजाय गरी सो कागज बदर गरी पाउँ भन्ने समेत ०१२।११।२२।३ मा र सो कागजको लेखक र अन्तरसाक्षी हुने रवीदत्त उपाध्या, रवीलाल उपाध्या, नरेन्द्रबहादुर श्रेष्ठ समेतलाई सजाय गरी पाउँ भन्ने समेत ०१३।४।२८ मा समेत ३ पटक परेको फिराद ।
२. मलाई रूपैंयाँ चाहिएकोले मोरु १०० दिनु हवस सो वापतमा मेरा हकको ठूला गारामुनीको २ गरा भोग दिन्छु भनी वादीले भनेकाले म पनि मञ्जुर भई १२ साल पौष १६ गतेका दिन नरेन्द्रबहादुरका हस्ताले भोग बन्धकी लेखी निज कारणी समेतले सहीछाप गरी दिएको र निज वादीले फेरी रु. १२० दिनुहवस भनेकोले लेखक साक्षीकै रोहवरमा रूपैंयाँ गनी दिए पछि निज नरेन्द्रबहादुरकै हातबाट तमसुक लेखी दिई निज वादीले र साक्षी लेखक समेतले सहीछाप गरी दिएको हो । करकाप गर्यो भन्ने समेत वादीको दावी झुट्टा हो भन्ने समेत वाग्लुङ इलाका गलकट् मौजे चल्लु भनेको चंचापरा खानी लामगरा बस्ने पं. हरिदत्त पाध्या, ऐ. ऐ. बस्ने गौरिश्वर पाध्या, ऐ. बस्ने निलंच पाध्या, ऐ. बस्ने निज चन्द्रकान्त पाध्य समेतको प्रतिउत्तर ।
३. यो कागजमा हिजो तपाई समेतलाई साक्षी राखेको थिएँ । सहीछाप गरिदिनु पर्यो भनी चन्द्रकान्तले भनेकाले साक्षीमा सहीछाप गरी दिएको हुँ । वादी लेख बमोजिम करकापसँग गराएको वेदामे कागज भन्ने जानी जानी सहीछाप गरेको होइन भन्ने समेत बाग्लुङ इलाका जिल्लै गलकोट मौजे धल्लु ठाउँका बस्ने रवीदत्त उपाध्या, ऐ. ऐ. लौसीबोट बस्ने रवीलाल पाध्या र साहु असामी दुवै आई लेखिदिनु पर्यो भनेकोले लेखी सहीछाप भए गरेको हो लेनदेनको हकमा मैले देखिन भन्ने समेत वाग्लुङ इलाका पर्वत वाग्लुङ वजार बस्ने नरेन्द्रबहादुर श्रेष्ठ समेतको प्रतिउत्तर ।
४. तमसुक लेखी ठिक भएपछि साक्षी श्रोता समेतका रोहवरमा रूपैंयाँ बुझी तमसुकमा कारणीको र लिखत साक्षी फड्के साक्षी समेतको रोहवरमै सहीछाप हुनुपर्ने । यसमा त्यसो भए गरेको भन्ने लिखत नभएबाट कागज झुक्याई कारणीको सहीछाप गराई जालसाजबाट खडा भएको ठहराई शुरु वाल्लुङ्ग अदालतबाट गरेको १४।३।२० को फैसला ।
५. चन्द्रकान्त उपाध्याको अपील पर्दा फलगुण १० गते करकाप गरेको नठहर्ने । पौष १५।१८ गते नरेन्द्रबहादुरकै घरमा भएको ठहराई वादीलाई रु. ५ दण्ड गर्ने गरी फैसला गरेमा वादीको अपील नपरेको र उजुर दावी नै नभएको । झुक्याई जालसाज गरेको ठहराएको शुरुको इन्साफ गल्ती ठहर्छ भन्ने समेत ०१४।१०।२५ मा पाल्पा अपीलबाट भएको फैसला ।
६. वादी हरिदत्तको पर्न आएको धरौटी अपीलबाट पेश हुँदा इन्साफ शुरुको मनासिब । विपक्षीलाई म्याद दिई आएपछि सर्वोच्च अदालत नियमावली दफा ३३ अनुसार पेश गर्नु भन्ने समेत सर्वोच्च अदालत पश्चिमाञ्चल दौडाहाबाट ०१५।११।२९ मा भएको आदेश ।
७. पेश हुन आएको यस मुद्दामा सिंगल बेञ्चबाट भएको आदेश बमोजिम जारी भएको छलफलको म्याद अरू प्रतिवादीहरूले गुजारी हाजिर हुन आएको । प्र. चन्द्रकान्तलाई समेत राखी बुझ्दा तमसुकमा साक्षी लेखिएका व्यक्तिहरूले लिनुदिनु गरेको देखि सहीछाप गरेको भन्न नसकी लेखक साक्षीले रूपैंया लिएदिएको देखिन भन्ने र अरू अन्तरसाक्षीले पनि विश्बासमा सहीछाप दिएको हुँ भनी बयान गरेकोले समेत इन्साफ शुरु बाग्लुङ अदालतको मनासिब ठहराएको सर्वोच्च अदालत पश्चिम दौडाहा सिंगल बेञ्चको राय मनासिब छ अरू तपसिल बमोजिम गर्नु ।
तपसिल
शुरु उपर पहिला अपील गरेमा प्रतिवादी चन्द्रकान्त उपाध्याके हाकिमका नाउँमा कराउनेको १० नं. बमोजिम शुरु दण्ड मोरु ५५। को दसौंद रु. ५।५० दण्ड हुन्छ । रुजु हुँदा ऐन सवाल बमोजिम गर्नु भनी अ. व. देवानी फाँटमा लगत दिनु ........................ १
देहायका मानिस के शुरु वाग्लुङ अदालतका १४।३।२० का फैसलाले गर्ने गरेको देहाय बमोजिमको दण्ड नलाग्ने हूँदा असूल भए फिर्ता र नभए लगत काटी दिनु भन्ने पाल्पा अपीलका १४।१०।२५।१ का फैसलामा लेखिएकोमा हाल शुरुकै इन्साफ मनासिब ठहरेकोले अपीलको फैसलामा लेखिए बमोजिम गर्नु पर्र्दैन । शुरु फैसलामा लेखिए बमोजिको लगत कायम गर्नु भनी लेखी पठाउन अ. त. देवानी फाँटमा लगत दिनु .........................२
प्र. चन्द्रकान्त उपाध्याके मोरु ५५ प्र. नरेन्द्रबहादुर श्रेष्ठके नेरु ५। देहायका साक्षीके तजवीजी रु. १। का दरले शुरुले गर्ने गरेको नलाग्ने हुँदा असूल भए फिर्ता नभए लगत काटी दिनु भनी पाल्पा अपीलको फैसलामा लेखिएकोमा हाल शुरुकै इन्साफ मनासिब ठहरेकोले अपीलको फैसलामा लेखिए बमोजिम गर्नु पर्दैन शुरु फैसलामा लेखिए बमोजिमको लगत कायम गर्नु भनी लेखी पठाउन अ. त. देवानी फाँटमा लगत दिने ....................३
बालानन्द पाध्या बाग्लुङ खानी लंगरा विरौट १
चन्द्रदत्त पाध्या ऐ. ऐ. नौल १
मु. दिल्ली राज पाध्या धुल्लु कोकटी दीप १
हरिदत्त पाध्याय ऐ. कोकटी १
वादीका साक्षी देहायका मानिसके रु. १ का दरले जरिमाना गर्ने पाल्पा अपीलका फैसलामा लेखिएको सो जरिवाना नलाग्ने हुँदा असूल भए फिर्ता र नभए लगत काटी दिने ऐ. . . ........ ४
वाग्लुङ धुल्लु खर्क लापसु बस्ने नरिसोर पाध्या १
ऐ. बलेबा बस्ने भ्रमी राज आचार्य जैसी १
ऐ. सिमले बस्ने रत्नाखर पाध्या १
पाल्पा अपीलको फैसलाले उल्टीमा भनी गरेका देहाय बमोजिमको जरिवाना नलाग्ने हुँदा असूल भए फिर्ता र नभए लगत काटी दिनु ए .............. ५
वाग्लुङ अदालतका डि. मानिकलाल ६०
ऐ. का. वि. कृष्णबहादुर के ४०
इन्साफ उल्टी भएकोमा देहायका मानिसको रेकर्ड रहने हुनाले जरिवाना गर्नुपर्दैन ........६
पाल्पा अपीलको हाकिम सु. शारदाप्रसाद १
अ. का. मु. ना. डि. सुरेन्द्रबहादुर १
वि. का. मु. छत्रबहादुर १
धरौटी अपील गर्ने अपीलाटलाई जनाउ दिई नियम बमोजिम रेकर्ड सर्वोच्च अदालत मिसिल बिभागमा राखी जिल्लाबाट आएको मिसिल जिल्ला अदालत पाल्पामा पठाइदिनु .......... ७
इति सम्वत् २०१६ साल फाल्गुण २३ गते रोज ३ शुभम् ।