निर्णय नं. ९६ - बकसपत्र बदर
निर्णय नं. ९६ ने.का.प. २०१७
डिभिजन बेञ्च
का. मु. प्रधान न्यायाधीश श्री भगवतीप्रसाद सिंह
न्यायाधीश श्री रत्नबहादुर विष्ट
ठा. नं. ३०
वादी, निवेदक : नारान महर्जन
विरुद्ध
विपक्षी, प्र. : लतमाया महर्जन्नी
मुद्दा : बकसपत्र बदर
(१) बाजेको पालाको आर्जन हो भन्ने सबूद वादीले नै पेश गर्नु पर्ने । पेश गर्न नसकेमा दसौंद बाँकी राखी बकसपत्र गरी दिएकोमा सो सदर हुने । चलमा दसौंद बाँकी नराखी गरिदिएको बकसपत्रमा अचलमा दसौंद बदर भई वादीले पाउने र अरू बकसपत्र सदरै हुने ।
सो जग्गाहरू बाजे बराजुको आर्जनको हो भन्ने सबूद भए लिई आउनु भनी वादीलाई झिकाउनु भन्ने आदेश भई निज पुर्णनारायण झिकी बुझ्दा दर्ता नाउँ सारी हुँदा जितवीरका नाउँमा दर्ता भएको भनी निजको वा. इन्द्र नाराणले कागज गरी दिएको । बराजु भिमनरको बाबुको नाउँमा दर्ता भएको र सबूद दिन नसकेको जितविर भन्ने वादीकै साहिँलो बाबु भएको निज पुनाराणले लेखेकै पुस्तावारबाट देखिएकोले समेत इन्साफ प्र. न्यायालय डिभिजन बेञ्चबाट भएको १२।३।२७।२ को फैसला मुनासिब छ ।
(प्रकरण ४)
बाजेका पालाको आर्जन भन्ने वादीले सबूद पेश गर्न नसकेकोले विधवा अंश धनको १ नं. २ दफाले अचलमा दसौंद बाँकी राखी अरू खुस गर्न पाउने हुँदा वा. लक्ष्मीले गरी दिएको २०००।१०।७ को बकसपत्रका अचलमा दसौंद बदर भई वादीले पाउने हुँदा अरू बकसपत्र सदरै हुन्छ भन्ने प्र. न्या. डिभिजन बेञ्चबाट १२।३।२७।२ मा फैसला भएको ।
(प्रकरण नं. ३)
फैसला
१. यसमा बाजे भिमनरको ५ छोरामा जेठा कुलमान, माहिला कुलबीर, साहिँला जितवीर, काहिँला कान्छा भन्ने कान्छा पाँडे भएका, माहिलाको छोरा म, कान्छाको स्वास्नी प्र. लतमायाँको आमा भएको जितवीर अपुताली परेबाट १ भाग प्र. को छुट्टयाई अरू ३ अंशियार म पट्टी बसेको । प्रतिवादीको आमालाई हामीले हेरविचार गरेको । यही जेष्ठ २ गते मरेबाट दागबत्ती कृया समेत हामीले गरेको । आषाढ २५ गते प्रतिवादी आई आमाको हक जति मलाई शेषपछिको बकसपत्र गरिदिएको छ । जग्गाहरू मेरा नाउँमा नामसारी गरिदिनुपर्यो भनी बकसपत्र नदेखाएकोले हकवाला भए नभएको केही नखुलाई आएकोले खान लाउन नपुग्ने भनी छोरीलाई २०००।९।१५ मा बकसपत्र लेखिदिएको हुनाले नालिस गर्न आएको छु । सो बकसपत्र बदर गरी पाउँ भन्ने समेत पुर्ण नाराण महर्जनको वादी ।
२. आयस्ताले खान नपुग्ने आमा बृद्ध रोगी हुँदा मैले स्याहार संहार गरेकी वादीले स्याहार संहार गर्न ता अंश मार्न झुक्याई सही गराउँदा आमाको उजुर परेको वादी सावित भएकोले दुःख दिन झुट्टा उजुर गरेमा वादीलाई सजाय गरी फुर्सद पाउँ भन्ने समेत प्र. लतमायाको प्रतिवादी ।
३. अघि मुद्दा परेकोले वादीले हेरविचार गरेको भन्ने नभएको । १८ रोपनी जग्गा हुँदा खान पुग्ने । आफ्नो बाबाको आर्जन भन्न प्र. ले सबूद दिन नसकेको । अचलमा दसौंद बाँकी राखी अरू खुस गर्न पाउने विधवा अंश धन २ दफा र बाजेको आर्जनमा आधी उठाउँन पाउँछ भन्ने दफा ३ मा लेखिएको । ऐनले उठाउँन पाउने बाहेक अरू सदर नहुने भन्ने रा. का. दे. दो. र त्यस उपर दुबै पक्षको अपील पर्दा इन्साफ शुरुको मुनासिब भनी अपील दोश्रा प्रधान न्यायायलयबाट फैसला भएमा लतमायाँको निवेदन पर्दा मिसिल झिकी जाँची ऐन सवाल बमोजिम गर्नु भन्ने प्र. न्यायाधीशको तोक भई दर्ता बुझ्नु भन्ने समेतका आदेश भई बुझी आई पेश हुँदा बाजेका पालाको आर्जन भन्ने वादीले सबूद पेश गर्न नसकेकोले विधवा अंश धनको १ नं. २ दफाले अचलमा दसौंद बाँकी राखी अरू खुस गर्न पाउने हुँदा वा. लक्ष्मीले गरी दिएको २०००।१०।७ को बकसपत्रको अचलमा दसौंद बदर भई वादीले पाउने हुँदा अरू बकसपत्र सदरै हुन्छ भन्ने प्र. न्या. डिभिजन बेञ्चबाट १२।३।२७।२ मा फैसला भएकोमा दोहोर्याई पाउँ भन्ने वादी पुर्णनारायणको निवेदन पर्दा यसमा व्यहोरा साँचो भए बुझी ऐन सवाल बमोजिम गर्नु भन्ने हुकुम प्रमांगी र फेरि निज पुर्णनारायणको प्रकाश गजेट बमोजिम मुद्दा दोहोर्याई पाउँ भन्ने निवेदन परेमा शाही आदेश बमोजिम दोहर्याई हेर्न पेश गर्नु भन्ने डिभिजन बेञ्चबाट आदेश भएको ।
४. निवेदक पुर्णनारायणको वा. रामप्रसाद राखी यो मामिला हेर्दा लतमायाँले बकसपत्र पाएको जग्गाहरू बाबु भिमनरको बाबुको आर्जन भन्ने निवेदकले जिकिर लिएकाले सो जग्गाहरू बाजे बराजुको आर्जनको हो भन्ने सबूद भए लिई आउनु भनी वादीलाई झिकाउनु भन्ने आदेश भई निज पुर्णनारायण झिकी बुझ्दा दर्ता नाउँसारी हुँदा जितवीरका नाउँमा दर्ता भएको भनी निजको वा. इन्द्र नारानले कागज गरिदिएको । बराजु भिमनरको बाबुको नाउँमा दर्ता भएको सबूद दिन नसकेको जितवीर भन्ने वादीकै साहिँलो बाबु भएको । निज पुर्णनारायणले लेखेकै पुस्तावारबाट देखिएकोले समेत इन्साफ प्र. न्यायालय डिभिजन बेञ्चबाट भएको १२।३।२७।२ को फैसला मुनासिब छ । इन्साफ दोहर्याएमा हा. का. ११ नं. ले शुरु कोर्ट फि रु. ५।।को दशौद रु. ।५० पचास थप दण्ड निवेदकलाई हुन्छ । वारेस हुँदा असुल गर्न लगत दिई, नियम बमोजिम मिसिल बुझाई दिनु ।
इति सम्वत् २०१७ साल श्रावण ९ गते रोज १ शुभम् ।