निर्णय नं. ११७ - जग्गा

निर्णय नं. ११७                              ने.का.प. २०१७

डिभिजन बेञ्च

का. मु प्रधान न्यायाधीश श्री भगवतीप्रसाद सिंह

न्यायाधीश श्री नयनबहादुर खत्री क्षेत्री

ठा. नं. ६४

निवेदक      : नावालक, मदनकुमार गिरि समेत

विरुद्ध

विपक्षी : देवेन्द्रदेव गिरि

मुद्दा : जग्गा

(१)   नावालकहरूको रीत पूर्वकको बण्डापत्र पेश दाखिल गर्न नसकेमा र, एकाघरको दाजुनै नाबालकको हकमा समेत वारिस भई मुद्धाको कारवाई भएको मिसिलबाट बुझिएमा सगोलैमा रहेको भन्नु पर्ने ।

     नाबालकहरू अंशबण्डा भई छुट्टी बेगल भएको ऐन बमोजिम रीतपूर्वकको बण्डापत्र पेश दाखिल गर्न नसकेको र निवेदकहरूकै उजुरीबाट झिकाई आएको सुर्खेत चिसापानी बस्ने हिरामणी रोकाहले निवेदकहरू र निवेदकका दाजु देवेन्द्रदेव समेतका नाउँमा उजुर गरेको स. अ. ठा. नं. ७४ को जग्गा मुद्दाको मिसिलमा समेत निज नाबालकहरूको एकाघरको दाजु देवेन्द्रदेव वारिस भई आफ्नो हकमा समेत मुद्दामा कारवाई गरी फैसला भएको देखिएको । त्यसबाट यी निवेदकहरू सगोलैमा भएको परिवारको नाबालक सदस्य देखिन आउने ।

(प्रकरण नं. ३)

(२)  नाबालकको जानकार दाजु वारिस भई मुद्दा हारजित भएकोमा र नावालकको उमेर नपुगेसम्म मुल्तवी राख्ने कानूनमा व्यवस्था नभएकोले नाबालकको उमेर नपुगेसम्म मुल्तबी राखी पाउँ भन्ने उजुर पुग्न नसक्ने ।

     सगोलको नाबालकको हकमा समेत उमेर पुगेका जानिफकार दाजुले वारिस र आफ्नो हकमा समेत मुद्दामा पुर्पक्ष गरी हारजित भई सकेको र मुख्यतया हारजित भएको जग्गा जमिन पनि जमिन्दारको पुख्र्यौली सम्पत्तिबाट अंश हक हुन आएको नभई मर्ता पर्ता समेतबाट रैती उकास भई जिमिदार जिम्मा रहन आएको भनी निवेदक तर्फकै जिकिर भएको र रैती खडा हुन आएमा रैतीलाई नै दिनु पर्ने किसिमको जग्गाहरूमा मुद्दा परी हारजित भएको । त्यस्तो आफ्नो सगोलको जानकार दाजु वारिस भई आफ्नो हकमा समेत मुद्दा गरी किनारा लागि सकेको मिसिलहरू नाबालकको उमेर नपुगुमम मुल्तवी रराख्ने कानूनमा व्यवस्था नभएकोले मुल्तवी राखी पाउँ भन्ने निवेदकहरूको उजुर पुग्न सक्दैन ।

 (प्रकरण नं. ३)

निवेदक तर्फबाट : वकिल कृष्णप्रसाद

आदेश

            १.     हामीहरू समेतको अंश भाग लाग्ने जग्गा हिनामिना बेचविखन पारी मासेको हुँदा दाजु जनकबहादुरले हामीहरूलाई पाली पोसी हुर्काएको र जग्गा हिनामिना पारेकोमा दाजु खगेन्द्रदेव समेतलाई पक्राउ गर्दा ७० साल देखिनै रैती भागी कबूल नगर्दा जमीन्दारले आफ्ना भाई बैनी नोकर चाकर बाहुनका नाउँमा राखी २५।३०।४० बर्ष भोग भई रहेका ७ सालमा क्याप्चर हुँदा लगत लिएकोले जमिन्दारले आफ्नो साथमा भएको श्रेस्ता लेखाई लगत दिनु भन्ने मालले उर्दी दिएपछि हामीहरूको समेत हक लाग्ने मौजाको लगत नदिई उर्दी अटेर गरेकाले खगेन्द्रलाई दामकामबाट झिकी देवेन्द्रले दाम काम गरेको हुँदा सुर्खेत घुम्ती अदालतमा सुर्खेत तातोपानी बस्ने हिरामनी रोकामा भिकु थारु हुमलापती पाध्या समेतबाट घुम्ती अदालतमा उजुर पारी हामीलाई हुर्काउने दाजुलाई समेत थाहा पत्ता नदिई तारिख धान्न समेत नसक्ने गराई मुद्दा पारी दण्ड समेत गरी फैसला भएको र नाबालकलाई दण्ड लाग्न नसक्ने हुनाले सो मुद्दाहरू उमेर नपुगेसम्म मुल्तबी राखी पाउँ भन्ने समेत मदनकुमार गिरि समेतको निवेदनपत्रमा व्यहोरा बुझी ऐन सवाल बमोजिम गर्नु भन्ने श्री ५ महाराजाधिराजबाट बक्सेको हुकुम प्रमांगी र के के भएको हो बुझी कैफियत रिपोर्ट जाहेर गर्नु भन्ने आदेश ।

            २.    उक्त आदेश बमोजिम सल्यान अपीलले जाहेर गरेको रिपोर्टमा नाबालक उपरको उजुरमा तहकिकात गरी दण्ड सजाय इन्साफ गर्न नहुने घुम्ती अदालतबाट अवैधानिक कारवाई भएकोले डिभिजन बेञ्चमा पेश गर्नु भन्ने समेत ०१५।३।४।४ मा भएको सिंगल बेञ्चबाट भएको आदेश ।

            ३.    उपरोक्त आदेश अनुसार पेश हुन आएको यस मुद्दामा निवेदक र निजको तर्फबाट बहस गर्न तोकि आउनु भएको बैतनिक विद्वान वकिल प्लीडर कृष्णप्रसाद समेत राखी उहाँले गर्नु भएको बहस र मिसिल समेत बुझी विचार गर्दा हामी नाबालक समेतको हक मार्नलाई बीच बीचमा मुद्दा पारी हाम्रो जग्गा जमिनहरू जत्रतत्र पर्ने गरी फैसला भएकोले उमेर नपुगेसम्म मुल्तवी राखी पाउँ भन्ने समेत मुख्य नाबालकहरूको उजुरी निबेदन जिकिर भएकोमा निज नाबालकहरू अंशबण्डा छुट्टी बेगल भएको ऐन बमोजिम रीतपूर्वकको वण्डापत्र पेश दाखिल गर्न नसकेको र निवेदकहरूकै उजुरीबाट झिकाई आएको सुर्खेत चिसापानी बस्ने हिरामणी रोकाहाले निवेदकहरू र निवेदकका दाजु देवेन्द्रदेव समेतका नाउँमा उजुर गरेको स. अ. ठा. नं. ७४ को जग्गा मुद्दाको मिसिलमा समेत निज नाबालकहरूको एकाघरको दाज देवेन्द्रदेव वारिस भई आफ्नो हकमा समेत मुद्दामा कारवाई गरी फैसला भएको देखिएको । त्यसबाट यी निवेदकहरू सगोलमै भएको परिवारको नाबालक सदस्यसम्म देखिन आउने । हरेक परिवारमा नाबालक साबालक सबै किसिमका सदस्यहरू हुने र त्यस्तो सगोलको नाबालकको हकमा समेत उमेर पुगेका जानिफकार दाजुले वारिस र आफ्नो हकमा समेत मुद्दामा पुर्पक्ष गरी हारजित भई सकेको र मुख्यतया हारजित भएको जग्गा जमीन पनि जमिन्दारको पुख्र्यौली सम्पत्तिबाट अंश हक हुन आएको नभई मर्ता पर्ता समेतबाट रैती उकास भई जमिन्दार जिम्मा रहन आएको भनी निजवेदक तर्फकै जिकिर भएको र रैती खडा हुन आएमा रैतीलाई नै दिनपर्ने किसिमको जग्गाहरूमा मुद्दा परी हारजित भएको त्यस्तो आफ्नो सगोलको जानकार दाजु वारिस भई आफ्नो हकमा समेत मुद्दा गरी किनारा लगिसकेको मिसिलहरू नाबालकको उमेर नपुगेसम्म मुल्तवी राख्ने कानूनमा व्यवस्था नभएकोले मुल्तवी राखी पाउँ भन्ने निवेदकहरूको उजुर पुग्न सक्दैन यसै निवेदनबाट भएका प्रमांगी आदेशबाट झिकाई आएका अरू मिसिलहरूको हकमा प्रत्येक मिसिल पिच्छे छुट्टाछुट्टै आदेश भएकोले सोही आदेश बमोजिम गर्नु भनी यो मिसिल जिल्ला अदालत सल्यानमा पठाई दिनु ।

 

इति सम्वत् २०१६ साल चैत्र ८ गते रोज २ शुभम् ।