निर्णय नं. ११९ - गैरकानूनी तरिकाबाट थुनी राखे

निर्णय नं. ११९            ने.का.प.२०१८

सिंगल बेञ्च

न्यायाधीश श्री रत्नबहादुर विष्ट

ठा. नं. २०

निबेदक      : टिकाप्रसाद थकाली

विरुद्ध

विपक्षी : वन मन्त्रालयका सेक्रेटरी भवनाथ शर्मा समेत

मुद्दा : गैरकानूनी तरिकाबाट थुनी राखे

(१)   अदालतबाट सोधनी भएको कुराको प्रष्ट विवरण खुलाई जवाफ दिनु पर्ने – नागरिक ऐन, २०१२ को दफा १५ को उप दफा २ र १५ को १ (क) – थुन्नेले बाटाका म्याद बाहेक २४ घण्टा भित्र नजिकको अदालतमा सौंपी दिनु पर्ने र, यथासमय भित्रै थुनुवा पूर्जी दिनु पर्ने । उपरोक्त परिबन्दको बिपरित गरेमा गैरकानूनी तरिकाले थुनेको भन्न पर्ने ।

            यस सर्वोच्च अदालतबाट बारम्बार कुन अभियोगमा के कारणबाट निज टिकाप्रसादलाई त्यस खोरमा थुनेको हो ? सबै विवरण खुलाई यथार्थ जवाफ दिनु होला भनि उक्त सेक्रेटरीज्यूलाई सोधनी गर्दा पनि उक्त मन्त्रालयबाट अरू विवरण खुलाई लेख्न त परै जावस यो यस्तो अभियोगमा वा यस कारणबस थुनिएको भन्ने सम्म पनि आज तक खुल्न नआएको र उक्त थुनुवालाई नागरिक अधिकार ऐन, २०१२ को दफा १५ उपदफा २ अनुसार थुन्नेले बाटाका बाहेक २४ घण्टा भित्र नजिकको अदालतमा दाखिल नगरी करिब ११ महिना थुनुवामा राखेको देखिएकोले र सो ऐनको १५ को (१) (क) दफाले यथासमय भित्रै दिनु पर्ने थुनुवा पुर्जी दिए बुझाएको पनि नदेखिएकोले वन मन्त्रालयलाई उपरोक्त तरिकाबाट असिमित कालसम्म कुनै व्यक्तिलाई थुनी राख्ने अधिकार कानूनले दिएको भए देखाउन सक्नु पर्ने । सो पनि उक्त मन्त्रालयका पटक पटकका जवाफबाट नदेखिएकोले निज थुनुवा टिकाप्रसादका हकमा प्रत्येक नागरिकलाई नागरिक अधिकार ऐन, २०१२ को दफा १५ को उपदफा १।२ ले प्रदत्त अधिकार हनन् भएको उपरोक्त प्रमाण परिबन्धले सिद्ध हुन आएकोले गैरकानूनी तरिकाबाट थुनेको भन्नु परि सर्वोच्च अदालत ऐन, २०१३ को दफा ११ ले दिएको अधिकार प्रयोग गरी यो आदेश दिईएको छ । त्यस खोरका हाकिमले निजलाई तुरुन्त छाडी दिई सोही बिषयको सूचना उक्त मन्त्रालयको सेक्रेटरीज्यूलाई प्रेसित गरी दिनु भनी डिल्लीबजार खोर अफिसमा लेखि पठाई दिनु ।

(प्रकरण नं. १)

आदेश

      १.     यसमा निवेदक टिकाप्रसाद दिल्ली बजार खोर अफिसका १६।८।२३ को जवाफबाट श्री सेक्रेटरीज्यू वन मन्त्रालयका १६।२।१७ का पुर्जिले उक्त खोरमा १६ साल जेष्ट महिनादेखि अद्यापी तक थुनामा रहे भएको देखिएको र यस सर्वोच्च अदालतबाट बारम्बार कुन अभियोगमा के कारणबाट निज टिकाप्रसादलाई त्यस खोरमा थुनेको हो ? सबै विवरण खुलाई यथार्थ जवाफ दिनु होला भनी उक्त सेक्रेटरीज्यूलाई सोधनी गर्दा पनि उक्त मन्त्रालयबाट अरू विवरण खुलाई लेख्न त परै जाओस यो यस्तो अभियोगमा वा यस कारणबस थुनिएको भन्नेसम्म पनि आज तक खुल्न नआएको र उक्त थुनुवालाई नागरिक अधिकार ऐन, २०१२ को दफा १५ को उपदफा २ अनुसार थुन्नेले बाटा म्याद बाहेक २४ घण्टा भित्र नजिकको अदालतमा दाखिल नगरी करिब ११ महिना थुनुवामा राखेको देखिएकोले र सोही ऐनको १५ को (१) (क) दफाले यथासमय भित्रै दिनु पर्ने थुनुवा पुर्जि दिए बुझाएको पनि नदेखिएकोले वन मन्त्रालयलाई उपरोक्त तरिकाबाट असिमित कालसम्म कुनै व्यक्तिलाई थुनी राख्ने अधिकार कानूनले दिएको भए देखाउन सक्नु पर्ने सो पनि उक्त मन्त्रालयका पटक पटकका जवाफबाट नदेखिएकोले निज थुनुवा टिकाप्रसादका हकमा प्रत्येक नागरिकलाई नागरिक अधिकार ऐन, २०१२ को दफा १५ को उपदफा १।२ ले प्रदत्त अधिकार हनन् भएको उपरोक्त प्रमाण परीबन्धले सिद्ध हुन आएकोले गैरकानूनी तरिकाबाट थुनेको भन्नु परी सर्वोच्च अदालत ऐन, २०१३ को दफा ११ ले दिएको अधिकार प्रयोग गरी यो आदेश दिएको छ । त्यस खोरका हाकिमले निजलाई तुरुन्त छाडी दिई सोही बिषयको सूचना उक्त मन्त्रालयका सेक्रेटरीज्यूलाई प्रेसित गरी दिनु भनी डिल्लीबजार खोर अफिसमा लेखी पठाई दिनु ।

 

इति सम्वत् २०१७ साल बैशाख १० गते रोज ६ शुभम् ।