निर्णय नं. १४१ - जालासजी

निर्णय नं. १४१                              ने.का.प.२०१८

डिभिजन बेञ्च

का. मु. प्रधान न्यायाधीश श्री भगवतीप्रसाद सिंह

न्यायाधीश रत्नबहादुर विष्ट क्षत्री

अ. डि. नं. ५९०।३

अपीलाट, वादी : कृष्णमायाँ गुरुङसीनी समेत

विरुद्ध

विपक्षी, प्रतिवादी : जगेसाली पन्त पाध्या समेत

मुद्दा : जालासजी

(१)   फलानाकै हकको हो भनि सबुद गुजार्न नसकेमा, र मालको दर्ता उतारबाट एकैमात्रको नभई विभिन्नको नाममा दर्ता देखिएमा – सबै हक नपुग्नेबाट गराई लिएको राजीनामा बदर हुने ।

            चामुको दर्ता हकको जग्गा जति जम्मै धनश्रीको मात्र हक हो भन्ने कुराको प्रतिवादीहरूले सबुद केहि गुजार्न नसकेकोमा पनि मालबाट आएको दर्ता उतारबाट चामुको मात्र नभई अरु मोही दयाराम, दुलु, भानु, नैन सिं, उधे समेतको नाउँमा दर्ता देखिएकोले प्रतिवादी गंगामूर्ति जगेसालीले लिएको समुचा जग्गामा हक रहेछ भन्न मुनासिब नपरेकोले सबै हक नपुग्नेबाट राजिनामा गराई लिएको जालसाजी बदर हुन्छ ।

(प्रकरण नं. ५)

अपीलाट तर्फबाट : प्लिडर मायानाथ उपाध्याय

प्रतिवादी तर्फबाट : एडभोकेट कृष्णप्रसाद भण्डारी

फैसला

            १.     यसमा धनवर भन्ने खेत कलम ९ को कित्ता जोड गरी खेत ।२१।७।४ को दामासाहीले तिरो बुझाउने गरी म दामुले र हर्षे गुरुङ, दया गुरुङ, बागदल गुरुङ, चामु गुरुङ समेत ५ पाँच घरले हकभोग गरी आएको र चामु दयाराम २ भाई र हर्षेको छोरा बागदल गुरुङ समेतको ३ अंशबण्डा गरी २ कलमको कित्ता जोडमा कुन भन्ने कुवले खेत ।९।१५ को कित्ता १ समेत चामुकै नाउँमा दर्ता गराई आफ्ना भाग बमोजिम भोग गरेको । दयारामको छोरी बलके मुलुराले र बागदलको छोरी सेती लुराको भाई इन्द्रजीतले विवाह गरी बागदल दयारामको छोरा नहुँदा सासु ससुराले घर ज्वाई राखेकोले पालताल गरेको । ससुरा दयारामको म लुराले काज कृया गरी साहु समेत बुझाई अपुताली भोगी आएको । बागदलको स्वास्नी धनश्रीको छोरी सेती पोइला गएकोले इन्द्रजीतले म कृष्ण मायालाई विवाह गरी चामु मरी अपुताली बागदलले हक गरेको र आफ्नो समेत गरी २ तर्फको छोरा नहुनाले बुढा बुढीले धान्न नसकी मो. रु. १००। मा पदेरा डाँडा खेत २१।७।४ मध्ये ५ भागको १ भाग ।४।७।४ को कित्ता १ कावु भन्ने कुल्दे ।९।१५ मध्ये ३ भागको एक भाग ।३।५ र केराबारी पाखो १ काफल बोटे १ कुदुले १ कुसुमा थान १ देवी थान स्वारा १ समेत ।९० तिरोको खेत पाखो २०००।९।२१ मा मेरो लोग्ने इन्द्रजीतलाई राजिनामा गरी दिएको भोग तिरो गरेकाछौं । लोग्ने इन्द्रजित बिदेशबाट बिदा लिई ०९ सालमा आएको मौका बागदल मरेकोले निजको स्वास्नी धनश्रीले साहु धानी खान सक्दैन भनी ९००। मा निजको हकका धनबर्ले खेत ४।७।४ का कुलमे खेत ।३।५ र ३ कित्ता पाखो समेत ०९।९।१५ मा लोग्ने इन्द्रजीतलाई दिए पछि लोग्ने नोकरीमा बिदेश तर्फ जानु भएको । लिखत पास नगरी दिएमा म कृष्णमायाको पासमा नालिस परेको दायरै छ । सो राजिनामा भएपछि मैले चलन गरे बाहेक अरु साहिलो दमाई मुक्त सिं गुरुङ सन्तबीर गुरुङलाई भोग दिई मेरो हक भोग भएकोमा निज धनश्रीलाई पाल्छु भनी योगेले लगी आफ्ना नाउंमा बकसपत्र गराई जगेसाली साहु गंगामुर्ती लेखक अरु अन्तरसाक्षी भई र धनश्री असामी गराई ०१०।९।१३ गते मो. रु. १८००। को थैली राखी पदेरा मुनी खेत २१।७।४ को कित्ता १ काबु भन्ने खेत ।९।१५ को कित्ता १ समेत २ कित्ता खेत छोरी सेती समेत सनाखत साक्षी राखी ऐ १४ गते पास समेत गराएछन् । जग्गा बालीमा दावी गरी जगेसालीले मेरो नाउँमा नालिस दिएको नक्कल आएकोले त्यस्तो जालसाजी राजीनामा परी गराएको बदर गरी निजहरूलाई सजाय गरी मेरो राजिनामा सदर गरी पाउँ भन्ने समेत लुरा गुरुङ कृष्णमाया गुरुङसेनी १ जि. मु. दामु गुरुङ १ समेत ३ जनाको फिराद परेको ।

            २.    धनश्रीले म गंगामुर्तिलाई पाखो र जगेसालीलाई खेत कित्ता २ राजिनामा गरी दिएकोमा वादीहरूले खिचोला गरी बाली लुटपीट समेत गरेकाले छुट्टै नालिस गरेकै छ । दाबी बमोजिमका जग्गा अरुले समेत बण्डा लगाए खाएको भन्ने कुरा हैन । सो खेत पाखो जम्मै धनश्रीका ससुरा चामुकै हकको हो । वादीको राजिनामा जालसाज खडा गरेको हो । हामीहरूको राजिनामा सद्दे व्यवहारको हो । अरु हामी प्रतिवादीको हकमा पनि जगेसालीलाई खेत र गंगामुर्तिलाई पाखो समेत राजिनामा गरी धनश्रीले रूपैयाँ समेत लिएको हूँदा हामी साक्षी समेत बसेको हो । जालसाज गरेको छैन भन्ने समेत गंगामुर्ति हास्तवीर सेती दिलबहादुर जगेसालीको प्रतिवादी भएमा ।

            ३.    दयाराम, चामुको अंशियार देखिए पनि चामुसँग एकाघर छंदै निजका नाउँमा दर्ता भएको देखिएको । पछि अंश हुँदा दयारामका अंशमा परी निजको हक भएको भन्ने र दर्तावालाबाट हक छुटाई लिएको भन्ने अंशियार बेगरका दामु लुरा हर्कु समेतले भन्न नसकी एउटैको नामको दर्ता सबैले भोगेको भन्ने र दयारामले पालताल कृया गरी खाएको भन्ने लुरा समेतको जिकीर भएको । हर्कुले पैरवी छाडेको । दर्तावालाको लिखत बेगर हक जान नसक्ने हुँदा ससुराको दर्ता दयारामको अपुताली समेत धनश्रीकै हक हुन आउने । अब पदेरा खेत पाखो २०००।९।२१ मा बागदलबाट र धन मरदन भन्ने खेत ०९।९।१५ मा धनश्रीबाट लिएको भनेको राजिनामा बेदामे जालसाजी हुन् भन्ने प्रतिवादीको जिकीर भएको । सो २०००।९।२१ को बागदलको रु. १००। को राजिनामा हेर्दा सहीछापै नबुझिने हूँदा ऐनले प्रमाणै नलान्ने हुँदा इन्साफ दिन नमिल्ने । ०९।९।१५ को धनश्रीले गरी दिएको राजिनामा जालसाजी गरेको ठहर्ने । गंगामुर्ति जगेसालीको राजिनामाका हकमा हकदार योगेले र धनश्रीकै छोरी सेती समेत अन्तरसाक्षी राखी भएको देखिनाले सद्दे ठहर्छ भन्ने समेत कुन्छा अदालतले फैसला गरेमा चित्त बुझेन भनी वादी लुरा, कृष्णमाया, जि. मु. दामु गुरुङको अपील पर्दा इन्साफ शुरुको मुनासिब भनी अपील पैलाबाट १२।३।५ मा फैसला भए उपर वादी तीनै जनाको धरौटी अपील परेको समेत सिंगल बेञ्चमा मुद्दा पेश हुँदा २०००।९।२१।४ को राजिनामा कागज र तिरोको रसीद समेत सक्कलै लिई आउनु भनी कृष्णमायालाई र तिरोको रसीद बहाली समेत जो छ, सक्कलै लिई आउनु भनी लुरा दामुलाई झिकाई पेश गर्नु भन्ने आदेश भई सक्कल कागज दाखिल पेश गरेको र दर्ता बुझ्ने फेरी आदेश भई मालबाट दर्ता उतार समेत आई पेश हुँदा ।

            ४.    जगेसालीको १०।१।२४ को पास राजीनामामा खेत २१।७।४ को कित्ता १ कामु भन्ने खेत ।९।१५ को कित्ता १ समेत २ कित्ता चामुको दर्ता भन्ने लेखेको आएको दर्ता उतार । चामुको मात्र नभई अरु मोही दयाराम दलु भानु नैन सिं उधे समेतका नाउँमा दर्ता देखिएको उक्त जग्गा मध्येबाट खाने भनेको दयारामको हक खाने लुरा र राजिनमा लिने इन्द्रजीत समेतले भोगको बाहाली तिरोको रसीद समेत पेश भएको देखिएको । जगेसाली गंगामुर्ति भन्दा अगाबै इन्द्रजीतलाई राजिनामा गरी दिएको पासमा उजुर परेको । प्रतिवादी तर्फबाट तिरो भरोको रसीद पेश गर्न नसकेकोले बिना भोग तिरो भरोको आधारमा समुचा जग्गा हक नहुने र हक छ भन्न मुनासिब नपरेकोले गंगा मूर्ति जगेसालीले लिएको बदर हुने र कृष्णमायाले पास गरी पाउँ भनेको लिखत पास हुने ठहराई अपीलको उल्टाई आजै लिखत पास मुद्दा डिभिजन बेञ्चमा पेश गर्ने राय भएकोले जग्गामा सबै हक नपुग्नेबाट राजिनामा गराई लिएको देखिनाले जालसाजी ठहराउनु पर्नेमा वादीको दावा झुट्टा ठहराई गरेको अपीलका इन्साफसँग राय नमिलेकोले छलफलमा प्र. गंगामुर्ति जगेसाली हस्तवीर सेती दिलबहादुरलाई झिकाई डिभिजन बेञ्चमा पेश गर्नु भन्ने १६।३।९।३ को श्री. मा. न्या. तिलक शम्शेर थापाको सिंगल बेञ्चबाट भएको आदेश ।

            ५.    उक्त सिंगल बेञ्चका आदेश बमोजिम झिकाई आएको प्र. जगेसाली र हस्तवीर म्यादमै हाजिर नभएको । प्र. सेती दिलबहादुर गंगामुर्तिको वा. मकरमान र अपीलाट वादी वारेस समेतको लुरा गुरुङ राखी वादी तर्फको विद्वान वकिल प्लिडिर मायानाथ उपाध्याय र प्रतिवादी तर्फको विद्वान वकिल एडभोकेट कृष्णप्रसाद भण्डारीको बहस समेत सुनी प्रस्तुत मुद्दा बुझ्दा चामुको दर्ता हकको जग्गा जति जम्मै धनश्रीको मात्र हक हो भन्ने कुराको प्रतिवादीहरूले सबुद केहि गुजार्न नसकेकोमा पनि मालबाट आएको दर्ता उतारबाट चामुको मात्र नभई अरु मोही दयाराम दलु भानु नैन सिं उधे समेतका नाउँमा दर्ता देखिएकोले प्रतिवादी गंगामुर्ति जगेसालीले लिएको समुचा जग्गामा हक रहेछ भन्न मुनासिब नपरेकाले सबै हक नपुग्नेबाट राजिनामा गराई लिएको जालसाजी बदर हुन्छ र इन्द्रजीतले लिएको वादी कृष्णमायाले पास गरी पाउँ भनी उजुर नालिस गरेको मुद्दाको राजिनामा लिखत पास हुँने ठहराई आजै यस मुद्दा तर्फ फैसला भएको हुनाले वादी कृष्णमायाको लिखत सदर हुनेमा बदर गरेको शुरु कुन्छा अदालतको र अपील पैलाको ईन्साफ गल्ती ठहर्छ । तपसिलका मानिसलाई तपसिल बमोजिम गर्नु ।

 

तपसिल

दोहोरो लिखत गरी दिए धनश्री गुरुङस्यानी मरी सकेकोले दण्ड सजाय २९ नं. ले केही गर्न नपर्ने ...........................१

देहायका मानिसके जालसाजी लिखत गरी लिएमा किर्ते कागजका १३ नं. ले बिगोको सयकडा २५ का दरले दण्ड र त्यस्तो जालसाजी लिखतमा साक्षी बस्नेहरूलाई ऐ २० नं. तजविज रु. ५। का दरले जरिवाना हुन्छ । रुजु नहुंदा असूल गर्न तहसीलमा लगत दिने ...................२

प्र. प. ३ नं. लमजुङ चिती स्याउत बस्ने गंगामुर्ति पन्त पाध्याके बिगो मो. रु. १७२१। को सयकडा २५ ले दण्ड मो. रु.–४३०।२५

ऐ बस्ने जगेसाली पन्तच पाध्येके बिगो मो. रु. १८००। को सकयडा २५ ले दण्ड ने. रु. ४५० साक्षी हुँने देहायका मानिसके ने. रु. ५। का दरले जरिवाना हुन्छ ....................३

प्र. ऐ. लमजुंग वारथर भंसार बस्ने हस्तवीर गुरुङ १

प्र. ऐ. ऐ. बस्ने सेती गुरुङस्यानी १

प्र. ऐ. ऐ. चिती स्याउत बस्ने दिलबहादुर गुरुङ १

लेखक गंगामुर्ति जगेसाली नै हुँदा र निजहरूलाई दण्ड भईसकेकाले साक्षी तर्फ गर्नु नपर्ने हुँदा ०

ऐ. वारथर पालो दैलु गाउँ बस्ने जि. मु. योगे गुरुङ १

ऐ बस्ने नर सुवा गुरुङ १

प्र. चिती स्याउत बस्ने धुन्डीरांज जैशी १

वादी कृष्णमाया के जग्गा जितेमा ज. मि. २० नं. ले सलामी रु. १। लाग्छ वारेज हुँदा ऐ ऐ १

देहायको मानिसके ११।१०।४।२ का कुन्छा अदालतका फैसला र ०१२।२।२।२ का अपील पै का फैसला १२।३।१२।१ का. अ. त. फौ. का लगतले लागेको दण्डजरिवाना नलाग्ने हुँदा असूल भए फिर्ता नभए व्यहोराजनाई लगत काटी दिनु भनी पुर्जी गर्न समेत लगत दिने.................४

अपील पहिलाको

प. ३ नं. वारथर टाप २ घर बस्ने मु. दामु शुरुके दण्ड ३०। को कलम १

ऐ बस्ने लुरा गुरुङ के ऐ ।३० को कलम १

ऐ बस्ने कृष्णमाया गुरुङस्यानी के रु. ।१५ को कलम १

कुन्छा अदालतका

ऐ बस्ने दामु गुरुङ के दड रु. ३। को कलम १

ऐ बस्ने लुरा गुरुङ के ऐ ३। को कलम १

ऐ चिती स्याउत बस्ने जगेसाली पन्तको सलामी रु. १। को कलम १

ऐ बस्ने गंगामुर्तिके ऐ रु. १। को कलम १

गल्ती इन्साफ गर्नेको रिकर्डराख्न रजिष्ट्रार अफिसमा लेखीपठाउने देहायका जवान ....... ५

अ. पै. सु. खड्ग विक्रम थामा – १

ऐ अ. डि. हिरा मान – १ वि. दण्डपानी १

कुन्छा अदालतका डि. कटकबहादुर १

अपीलाट मु. दामो गुरुङले तारिखमा नबस्ने भनी १२।३।३।६ मा रु. ।३८ धरौट राखेको नलाग्ने हुँदा फिर्ता दिन लगत दिनु .............................................................६

 

इति सम्बत् २०१८ साल बैशाख ११ गते रोज १ शुभम् ।