निर्णय नं. ३१३१ - परमादेश वा जुन उपयुक्त हुन्छ आज्ञा आदेश वा पुर्जी जारी गरि पाउँ ।

निर्णय नं. ३१३१ ने.का.प. २०४४  अङ्क ६

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री प्रचण्डराज अनिल

माननीय न्यायाधीश श्री रुद्र बहादुर सिंह

सम्वत् २०४४ सालको रिट नं. २३४८

विषय : परमादेश ।

 

निवेदक    :का.जि.का.न.पं. वडा नं. ३२ डिल्लीबजार डेरा गरी बस्ने ठाकुर प्रसाद पन्त ।

विरुद्ध

विपक्षी     : श्री ५ को सरकार गृह मन्त्रालय, सिंहदरवार ।

     जिल्ल प्रहरी कार्यालय,कपिलवस्तू ।

     श्री लुम्बिनी अन्चलाधिश कार्यालय,बुटवल ।

     कृष्णनगर भन्सार कार्यालय,कपिलवस्तू ।

आदेश भएको मिति: २०४४।५।१४।१ मा

    आवश्यक अनुसन्धानको कार्य पुरा गरी मिसिल तामेलीमा राखिपाउँ भन्ने माग राखी प्रहरी प्रतिवेदन सहितको मिसिल अदालतमा बुझाई सकेको भन्ने देखिन आएको अवस्थामा माग बमोजिम आदेश जारी गर्न नमिल्ने ।

(प्रकरण नं. ११)

निवेदकतर्फबाट   : विद्वान अधिवक्ता श्री राजाराम कर्माचार्य

प्रत्यर्थीतर्फबाट   : विद्वान सह-न्यायाधिवक्ता श्री प्रेमबहादुर विष्ट

उल्लेखित मुद्दाःX

आदेश

न्या.प्रचण्डराज अनिलः संविधानको धारा १६।७१ अन्तर्गत पर्न आएको प्रस्तुत रिट निवेदनको विवरण संक्षिप्त यस प्रकार छ :

२.   मिति २०४२।४।१ गते रातको समयमा भ्रष्टाचारको पैसाको निहुँबाट कृष्णनगर भन्सार कार्यालयमा कर्मचारीहरूले आपसमा झगडा गरी मेरो छोरा रामचन्द्र पन्तलाई सुतेको कोठाको ढोका थुनी कुटीपिटी मारेछन्, लाश कहाँ दवाएछन ज्ञात छैन । यस सम्बन्धमा मिति २०४२।४।१८ मा जाहेरी दर्खास्त दिएको थिएँ । साथै यसै विषयमा श्री ५ महाराजाधिराज सरकार र गृहमन्त्रालय समक्ष पनि निवेदन दिएँ । तर आजसम्म ठोस रुपमा अपराधी उपर कारवाही र सजायँ गर्ने तर्फ वादी पक्षबाट तहकिकात र अनुसन्धान गरिएको छैन ।

३.   मैले पटक पटक चढाएको विन्तिपत्र र निवेदपत्रमा कृष्णनगर भन्सारका अधिकृत इश्वरीप्रसादको सहयोगबाट सोही भन्सारका व.रामगोपाल के.सी., परिचर खगेन्द्रराज शर्मा तथा निजकी श्रीमती समेतले अपराध गरेको हो भन्ने जिकिर गरिरहेको छु । निजहरूलाई प्रहरी कार्यालयले गिरÇतार गरी कारवाही चलाएकोमा कारवाहीको कुनै अंग नै नपुर्‍याई त्यसै छाडी दिएँ। यसतर्फ गंभिरतापूर्वक छानबीन गरिएको छैन । ऐन र नियमद्वारा निर्देशित कानूनी कर्तव्यको निर्वाह नगरी अपराध छिपाउने दुष्प्रयास भएको स्पष्ट छ । ज्यान जस्तो गंभीर अपराधमा अनुसन्धान तहकिकात एवं अपराधी उपर मुद्दा दायर गर्न विपक्षहरूद्वारा गरिएको अत्याधिक विलम्बले गहन पीडा र मार्का भएको छ ।

४.   विपक्षीहरूले मेरो छोरालाई मारेको होइन । निज हाल नयाँ दिल्ली भारतमा काम गरी बसेको छ भन्ने कुरा देखाउँदै निजको फोटो समेत जाली बनाई केशलाई शून्य बनाउने कार्य गर्दैछन भन्ने कुरा पनि सुनिएको छ । यथार्थमा मेरो छोराको वास्तविक फोटो यसैसाथ छ कपोलकल्पित अनुमानको भरमा केशलाई दवाउन निश्चय नै मिल्दैन । यस्तो संवेदनशील मुद्दामा वादी पक्षबाट अविलम्ब अनुसन्धान गरिनु पर्नेमा अहिलेसम्म सकारात्मक  कारवाही नगरिएको हुँदा नजीर समेतको पूर्णतः अवज्ञा भएको छ ।

५.   अतः उपरोक्त उल्लेखित कृयाकलापबाट म निवेदकको संविधानको धारा १०(१) द्वारा प्रदत्त मौलिक धारा ११(१) द्वारा प्रदत्त वैयक्तिक स्वतन्त्रताको मौलिक हक समेत कुण्ठीत भएकोले यो निवेदन गर्न आएको छु । कानून बमोजिम अनुसन्धान र तहकिकात गरी अदालतमा प्रहरी प्रतिवेदन दायर गर्नु भन्ने परमादेशको आदेश वा अन्य उपयुक्त आज्ञा, आदेश वा पुर्जी जारी गरिपाउँ भन्ने समेत व्यहोराको निवेदन जिकिर ।

६.   विपक्षीहरूबाट लिखितजवाफ मगाई आएपछि वा अवधि नाघेपछि पेश गर्नु भन्ने यस अदालत एक न्यायाधीशको इजलासबाट भएको आदेश ।

७.   निवेदकले यस मन्त्रालयको यो काम कुराबाट निजको हक र अधिकारमा आघात पर्‍यो भन्ने कुरा निवेदनको कुनै पनि प्रकरणमा उल्लेख गर्न नसकेको हुँदा प्रस्तुत रिट निवेदन खारेज हुन सादर अनुरोध छ भन्ने गृह मन्त्रालयको लिखितजवाफ ।

८.   व.रामचन्द्र पन्तलाई भारतको नयाँ दिल्लीको स्टेशन सामुन्ने पहलमान होटलमा देखेको भन्ने मिति २०४२।१०।१० मा यस कार्यालयमा जानकारी प्राप्त भए अनुसार बुझ्न पठाउँदा दुकान नं. १३२ मा सुभाष चन्द्र नाम गरेको मालिकको पुरी परोठा छोले आदी नाम लेखेको साउथ इन्डीया होटल रहेको त्यस्को सामुन्नेमा विश्वकर्मा मन्दिर बाटाको पेटीमा माटाका भाँडा गमला आदि बिक्रीको लागि राखिएको स्थानमा काम गरी राखेको निलो सर्ट र लुंगी लगाएको रामचन्द्र पन्तको विभिन्न तस्वीर लिई निजलाई कृष्णनगर हिंड्न भन्दा नआएको भन्ने समेतको प्रतिवेदन प्राप्त हुन आएकोले ठाकुरप्रसाद पन्तको उजूरी निराधार र तथ्यहिन भएकोले यस कार्यालय उपर दिएको रिट निवेदन खारेज हुन सादर अनुरोध भन्ने समेत व्यहोराको कृष्णनगर भन्सार कार्यालय कपिलवस्तुको लिखितजवाफ रहेछ ।

९.   व.रामचन्द्र पन्त कुशाहा छोटी भन्सार इन्चार्ज भई बसेको वेला सरकारी स्याहा श्रेस्ता नबुझाई रकम हिनामिना गरी कार्यालयमा अनुपस्थित भएको र हाल भारतको दिल्लीको होटलमा प्लेट सफा गरिराखेको अवस्था खोजीको कार्यमा गएका व. सफि मुसलमानले निजको फोटो सहित खिची दाखेल गरेकोमा सो फोटो सनाखतको लागि पटक पटक बोलाउँदा जाहेरवाला नआएकोले फोटो मिसिल सामेल रहेको छ । हिरासतमा रहेको अभियुक्तहरूको कागज गराउँदा पनि इन्चार्ज भई बसेको बेला सरकारी रकम भ्रष्टाचार गरी हिनामिना गरेकोले स्याहा श्रेस्ता बुझाउन नसकी भारततर्फ भागी गएको भन्ने बयान गरेको र सरजमीनका व्यक्तिहरूले पनि रामचन्द्रको ज्यान मारी बेपत्ता पारेको होइनन्, निज भारतमा जीवित अवस्थामा नै छन भनी लेखाएको हुँदा केवल जाहेरीको भरमा मात्र ज्यानसम्बन्धी जस्तो जघन्य अपराधमा दोषी बनाई मुद्दा चलाउन सबुद प्रमाणको अभाव भएकोले पक्राउ भएका अभियुक्तहरूलाई हाजिर जमानीमा छाडी सम्बन्धित कागजात सहितको मिसिल तामेलीमा राख्ने माग दावी लिई मिसिल कपिलवस्तु जि.अ.मा प्रस्तुत गरिएको हुँदा रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भनी जि.प्र.का. कपिलवस्तुको पर्न आएको लिखितजवाफ ।

     १०.  रिट निवेदकले आफ्नो छोराको वास्तविक रुपले खोज खबर नगरी केवल कागजी घोडा दौडाई बराबर उजूर मात्र दिने गरेका छन् । आफ्नो छोराको खोजी खबर गरी तथ्य पत्ता लगाउने कुरामा कुनै चासो नै नलिई कार्यालयहरू प्रति नचाहिँदो लांछना लगाउने काम मात्र गर्नु भएको भन्ने स्पष्ट छ । जाहेरवालाको दावी बमोजिम अभियुक्तहरू उपर ज्यानसम्बन्धी मुद्दामा कारवाही चलाउन सबुद नपुगेको भनी २०४३।९।२० मा प्रहरी तथा जि.न्यायाधिवक्ताले मिसिल कपिलवस्तु जि.अ. मा पेश गरेको कुरा जिल्लाबाट प्राप्त प्रतिवेदनबाट देखिएको हुनाले झुठ्ठा रिट उजूरी खारेज गरिपाउँ भन्ने  समेत व्यहोराको लुम्बिनी अञ्चलाधीश कार्यालयबाट पर्न आएको लिखितजवाफ ।

११.   नियम बमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी पेश हुन आएको प्रस्तुत मिसिल अध्ययन गरी निवेदक तर्फबाट रहनु भएका विद्वान अधिवक्ता श्री राजाराम कर्माचार्य र प्रत्यर्थी तर्फबाट उपस्थित विद्वान सह-न्यायाधिवक्ता श्री प्रेमबहादुर विष्टले गर्नु भएको बहस समेत सुनी निर्णयतर्फ विचार गर्दा निवेदन माग बमोजिमको आदेश जारी हुनु पर्ने नपर्ने के हो ? सो कुराको नै निर्णय दिनु पर्ने हुन आयो । मेरो छोरा रामचन्द्रलाई कुटपिट गरी मारेको कुरामा विपक्षीहरुबाट ठोस रुपमा अपराधी उपर कारवाही र सजायँ गर्ने तर्फ तहकिकात अनुसन्धान भएन, ऐन र कानूनद्वारा तोकिएको कर्तव्यको निर्वाह नगरी अपराध छिपाउने प्रयास भएको स्पट छ, तसर्थ कानून बमोजिम अनुसन्धान र तहकिकात गरी अदालतमा प्रहरी प्रतिवेदन दायर गर्नु भन्ने परमादेश लगायतको उपयुक्त आदेश जारी गरिपाउँ भन्ने निवेदकको मुख्य जिकिर रहेको देखिन आउँछ । विपक्षी मध्येको जिल्ला प्रहरी कार्यालय कपिलवस्तुले दिएको लिखितजवाफमा रामचन्द्र भन्ने व्यक्ति जीवितै छन् भनी पक्राउ परेका अभियुक्तहरू समेतले भनेको हुँदा केवल जाहेरीको भरमा मात्र मुद्दा चलाउनु न्यायोचित नहुने देखिँदा सबुद प्रमाणको अभावमा पक्राउ भएका अभियुक्तहरूलाई हाजिर जमानीमा छाडी सम्बन्धित कागजात सहितको मिसिल तामेलीमा राख्ने मात्र दावी लिई मिति २०४३।९।२० मा प्रहरी प्रतिवेदन साथ मिसिल कपिलवस्तु जि.अ. मा प्रस्तुत गरिसकिएको छ भनी उल्लेख भएको देखिन्छ र लुम्बिनी अञ्चलाधीशको कार्यालयको लिखितजवाफबाट पनि मिसिल प्रहरी प्रतिवेदन साथ कपिलवस्तु जि.अ. मा गई सकेको कुरा फाइलबाट देखिन आउँछ भनी उल्लेख भएको देखिएको छ । यसरी आवश्यक अनुसन्धानको कार्य पूरा गरी मिसिल तामेलीमा राखिपाउँ भन्ने माग राखी प्रहरी प्रतिवेदन सहितको मिसिल अदालतमा बुझाई सकेको भन्ने देखिन आएको अवस्थामा माग बमोजिमको आदेश जारी गर्न मिलेन । रिट निवेदन खारेज हुने ठहर्छ । मिसिल नियमानुसार गरी बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा म सहमत छु ।

 

न्या.रुद्र बहादुर सिंह

 

इतिसम्वत् २०४४ साल भाद्र १४ गते रोज १ शुभम् ।