निर्णय नं. २७३४ - डाँका
निर्णय नं. २७३४ ने.का.प. २०४३ अङ्क – ५
डिभिजनबेञ्च
माननीय न्यायाधीश श्री गजेन्द्रकेशरी बास्तोला
माननीय न्यायाधीश श्री प्रचण्डराज अनिल
सम्वत् २०४१ सालको फौ.पु.नं. ६१३
फैसला भएको मिति : २०४३।४।२७।२ मा
पुनरावेदक/वादी : केशवराज शर्माको जाहेरीले श्री ५ को सरकार
विरुद्ध
विपक्षी/प्रतिवादी : मुगु जिल्ला गुमदरा श्रीनगर गा.पं.वडा नं.३ बस्ने दिलबहादुर मल्लसमेत
मुद्दा : डाँका
(१) डाँका वारदात कायम हुन चोरीको नं. ६ ले निर्धारण गरेको आवश्यक तत्व विद्यमान भएको प्राप्त मिसिलबाट देखिएन तसर्थ डाँका वारदात कायम गर्न नमिल्ने ।
(प्रकरण नं. २१)
फैसला
न्या.प्रचण्डराज अनिल : मध्य पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतले गरेको इन्साफमा चित्त नबुझी श्री ५ को सरकारको यस अदालतमा पुनरावेदनको अनुमति पाउँ भनी दिएको निवेदनबाट अनुमति प्राप्त भई पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दाको संक्षिप्त विवरण यसप्रकारको छ ।
२. मिति ०३८।९।३ गते मुगुबाट जुम्ला हुँदै काठमाडौं हिंडेको दिनको ११.१५ बजे भरिया समेत लिई मुलबाटोमा पुग्दा जाहेरीमा उल्लिखित डाँकाहरूले कुटपिट गरी मालसामान नगद समेत लिई डकैती गरेको हुँदा अभियुक्तहरूलाई सजायँ गरी कारवाही होस् भन्ने केशवचरण शर्माको जाहेरी दर्खास्त ।
३. मिति ०३८।९।३ गते १२ बजे धद्धनान लागेको बेला डिल्लीबहादुर, सूर्यबहादुरलाई चौतारामा सामान खोसी रहेको अरु नचिनेका मानिसहरूले ओभरसेरलाई कुटिरहेको देखि सामान कृष्णबहादुर समेतका मानिसले लगेको देखेको हुँ पोल गर्ला भनेर मलाई पोल गरेका हुन मैले डकैती गरेको छैन भन्ने गोरखबहादुरको प्रहरीमा भएको कागज ।
४. एल.डि.ओ. केशवराज शर्मा समेत ०३८।९।३ को जुम्ला जान लागेको बाटोमा डकैती गर्ने कुरा ऐ.२ गते जगतबहादुर मल्ल समेतबाट थाहा पाएको हुँ डाँका गर्ने कुरा एल.डि.ओ.ले सचिव पदमा पक्षपात गरेकाले डकैती गर्ने योजना बनाई ३ गते डकैती गरेका हौं भन्ने दिलबहादुर, हस्तबहादुर, सूर्यबहादुर, टोपबहादुर, कृष्णबहादुर समेतको प्रहरीमा एकै मिलानको बयान कागज ।
५. मिति ०३८।९।३ गते केशवराज शर्मा समेत जुम्लातर्फ जान लाग्दा चाचारा भन्ने ठाउँमा मारी खोली सिलाएको भन्ने ०३८।३।५ को सरजमीनको मुचुल्का ।
६. प्रतिवादी दिलीबहादुरले जाहेरवाला केशवराजलाई कुटपिट गरेमा सावित भएका । प्रतिवादी टोपबहादुर रेडियो साथ पक्राउ भई डकैती गरेमा सावित भएका प्र.कृष्णबहादुर डकैतीको सामान आफ्ना घरमा राखेकोमा सावित भएका । पक्राउमा परेका हस्तबहादुर वारदात स्थलमा मालसामान ओसारेमा सावित भएका ।
७. सरजमीनका मानिसहरू कसैले डकैती गरेका कसैले लुटेको, कसैले अवैध बस्तु छ भनी गरी दिएको मुचल्का र पञ्चायतले बरामद गरेको सामान सम्बन्धित निकायमा नबुझाएको, जितबहादुर वारदातमा समेत भएको गा.स.कृष्णबहादुर, जितबहादुर बाहेक ११ जना उपर चोरीको २०।२४ नं. बमोजिम सजायँ हुन र प्र.हस्तबहादुर, सूर्यबहादुर, कृष्णबहादुर, टोपबहादुरलाई र पक्राउ नपरेका काली डोली मल्ल, सिंहबहादुर मल्ल, तुलबहादुरलाई चोरीको १४(४) बमोजिम पोलिएका चित्रबहादुरलाई वारदात स्थलमा रहेकोले चोरीको १४(४) बमोजिम प्र.पृथ्वीबहादुर मल्ललाई चोरीको २० नं. बमोजिम सजायँ हुन र गोरखबहादुर, जयबहादुर, सूरतबहादुर उपर मुद्दा नचल्ने गरी जमानीमा छाडी कस्तुरी भएको हकमा सम्बन्धित हेर्ने अदालतमा पेश गर्ने जाहेरीको बिगो समेत प्र.हरूबाट जाहेरवालालाई भराई दिने भन्ने प्रहरी प्रतिवेदन ।
८. भारीमा अवैध बस्तु छ भनी शंका गरी भारी खोल्न लगाएका हुन डाँका गरेको होइन भन्ने समेत प्र.दिल्लीबहादुर समेतको एकै मिलानको अदालतमा भएको बयान ।
९. जि.का.मुगुमा बुझाउन सामान भारी बुझाउन ल्याउँदा बुझी दिएनन् र गा.पं.मा दाखेल गरेका हौं डकैती गरेको होइन भन्ने हरिबहादुर मल्ल समेतले अदालतमा गरेको इन्कारी बयान ।
१०. जवल धारा मामा धनमानको घरमा ०३८।८।२८ मै गई ०३८।९।३।१५ गते आफ्नो घरमा आएको कसले डाँका गरे थाहा छैन भन्ने प्र.सिंहबहादुरको अदालतमा बयान । काको बाड पञ्चहरूले भारी खोल्न लगाउँदा नखोली त्यहाँ छोडी गएको सामान पञ्चहरूले पञ्चायतमा पेश गर्नको लागि लेखिएको निवेदनमा मलाई सही गर्न लगाएको हुन डाँका लुटपीट समेत गरेको होइन भन्ने प्र.गोरखबहादुर समेतको एकै मिलानको अदालतमा भएको बयान ।
११. ०३८।८।१५ देखि आँखाको औषधी गर्न भारतको बहराइच गई अन्तिम माघमा आएको डाँका भए गरेको थाहा छैन भन्ने प्र.रामलालको ततिम्बा बयान ।
१२. प्रहरीमा भएको बयान मेरो स्वच्छाको होइन डाँकामा सम्मिलित छैन भन्ने पृथ्वीबहादुरले अदालतमा गरेको बयान ।
१३. वारदात भएको समयमा म स्कूलमा छु भन्ने प्र.चित्रबहादुरले अदालतमा गरेको बयान ।
१४. डिल्लीबहादुरले मलाई कुटपिट गरेकोले मैले जाहेर गरेको छु भन्ने जाहेरवाला मध्ये मुनबहादुरको अदालतमा भएको बयान ।
१५. प्र.डिल्लीबहादुर मल्ल समेतका प्रतिवादीहरूले प्रहरी प्रतिवेदन दावी बमोजिम डाँका गरेको भन्ने कुनै सबूद प्रमाण पेश हुन नआएकोबाट समेत आरोपित कसूरबाट प्रतिवादीहरूले सफाई पाउने ठहर्छ भन्ने मुगु जिल्ला अदालतको फैसला ।
१६. शुरु जिल्ला अदालतले गरेको इन्साफमा चित्त नबुझी म.प.क्षे.अ.मा श्री ५ को सरकारको पुनरावेदनपत्र परेको रहेछ ।
१७. झिटी झ्याम्टा श्रीनगर गा.पं.मा बुझाउन ल्याएको भन्ने देखिन आएको सो माल मध्येबाट चरेश ५८ ग्राम निस्किएको भन्ने मिसिल संलग्न ०३०।९।२० को मुचुल्काबाट देखिन आएको यस्तो अवैध चरेशतर्फ छुट्टै मुद्दा चल्ने चलाउन पर्ने यस मुद्दाबाट कारवाही नहुने डाँका वारदात गरेको भन्ने प्रतिवादीहरू उपरको प्रहरी प्रतिवेदन अभियोगबाट प्रतिवादीहरूलाई सफाई दिने ठहराएको शुरु मुगु जिल्ला अदालतको इन्साफ मनासिब ठहर्छ । लुटपीट तर्फमा प्राप्त मालसामानको मुचुल्कामा चरेश कस्तुरी समेतमा अवैध सामान समाविष्ट भएको देखिनाले यसै मुद्दाबाट लुटपीटतर्फ कारवाही चलाई रहन मिलेन भनी मध्य पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतले गरेको फैसला ।
१८. म.प.क्षे.अ.ले गरेको इन्साफमा चित्त नबुझी यस अदालतमा पर्न आएको श्री ५ को सरकारको पुनरावेदनको अनुमतिको लागि पर्न आएको निवेदनपत्र ।
१९. लुटपीटतर्फ कारवाही चलाई रहनु परेन भनी म.प.क्षे.अ.ले गरेको निर्णयमा सरकारी मुद्दा सम्बन्धी ऐन, ०१७ को दफा ७(क) को कानुनी त्रुटि हुँदा पुनरावेदनको अनुमति प्रदान गरिएको छ भन्ने यस अदालतको मिति ०४१।९।१९ को आदेश ।
२०. नियम बमोजिम दैनिक पेशी सूचीमा चढी पेश हुन आएको प्रस्तुत मुद्दामा म.प.क्षे.अ.ले गरेको इन्साफ मनासिब बेमनासिब के रहेछ निर्णय दिनु परेको छ ।
२१. यसमा गुवदरा श्रीनगर गा.पं.ले काठमाडौं आउनु लागेको केशवराज शर्माको झिटी झ्याम्टा मालसामान खानतलासी गरेको भन्ने देखिएको र सो खानतलासी हुँदा मालसामान लुटिएको भन्ने अभियोग लगाइएको पाइयो । डाँका वारदात कायम हुन चोरीको नं. ६ ले निर्धारण गरेको आवश्यक तत्व विद्यमान भएको प्राप्त मिसिलबाट देखिएन । तसर्थ प्रतिवादीहरूले डाँका गरेको भनी डाँका वारदात कायम गर्न मिलेन । डाँका वारदात नठहर्ने भन्ने मध्य पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको इन्साफ मनासिब छ । वारदातको रुपबाट नै लुटपीट वारदात देखिँदा सरकारी मुद्दा सम्बन्धी ऐन, २०१७ को दफा ७(क) अनुसार जाहेरवाला केशवराजले सकार गरे लुटपीटमा कानुन बमोजिम कारवाही किनारा गर्नु भनी प्रस्तुत मुद्दाको मिसिल शुरु मुगु जिल्ला अदालतमा पठाई दिनु । लुटपीटतर्फ कारवाही चलाइरहनु नपर्ने भन्ने मध्य पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अदालतको इन्साफ केही उल्टी हुन्छ ।
उक्त रायमा म सहमत छु ।
न्या.गजेन्द्रकेशरी बास्तोला
इति सम्वत् २०४३ साल श्रावण २७ गते रोज २ शुभम् ।