निर्णय नं. ३१७६ - उत्प्रेषण

निर्णय नं. ३१७६   ने.का.प. २०४४ अङ्क ८

 

संयुक्त इजलास

माननीय न्यायाधीश श्री पृथ्वी बहादुर सिंह

माननीय न्यायाधीश श्री महेशरामभक्त माथेमा

सम्वत् २०४३ सालको रि.नं. १५८९

विषय : उत्प्रेषण ।

 

निवेदक  : जि.बारा परशुरामपुर गा.पं. वार्ड नं.९ बस्ने गोपालकुमार सिंह राजपूत ।

विरुद्ध

विपक्षी   : श्री मध्य क्षेत्रीय प्रहरी कार्यालय,काठमाडौं ।

    श्री बागमती अंचल प्रहरी कार्यालय ।

आदेश भएको मिति:२०४४।५।१४ मा

    स्पष्टीकरण माग गर्दा लगाइएको अभियोग र सेवाबाट बर्खास्त गर्दा लिइएको आधार एउटै नदेखिई बेग्लाबेग्लै देखिएको छ, स्पष्टीकरणमा अभियोग नै नलगाइएको सम्बन्धमा सिधै बर्खास्त गर्न प्रहरी नियमावलीले मिल्दैन, तसर्थ पहिले अभियोग नै नलगाइएको आधारमा निवेदकलाई भविष्यमा सरकारी नोकरीबाट सामान्यतः अयोग्य ठहरिने गरी बर्खास्त गर्ने गरेको वागमती अञ्चल प्रहरी कार्यालयको निर्णय र उक्त निर्णय उपर पुनरावेदन सदर गरी गरेको क्षेत्रीय प्रहरी कार्यालय काठमाडौंको पुनरावेदन निर्णय समेत त्रुटिपूर्ण देखिँदा उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर हुने, निवेदकलाई निजको आफ्नो पदमा बहाल गराउनु भनी विपक्षीहरूका  नाउँमा परमादेशको आदेश समेत जारी हुने ।

 (प्रकरण नं. १०)

निवेदकतर्फबाट : विद्वान अधिवक्ता श्री अनुपराज शर्मा

विपक्षीतर्फबाट  : विद्वान सह-न्यायाधिवक्ता श्री खगेन्द्र बस्नेत

उल्लेखित मुद्दाःX

आदेश

न्या.पृथ्वी बहादुर सिंहः नेपालको संविधानको धारा १६।७१ अन्तर्गत पर्न आएको प्रस्तुत रिट निवेदनको संक्षिप्त तथ्य तथा निवेदन जिकिर यसप्रकार रहेछ ।

२.  म निवेदक जि.प्र.का.रसुवा अन्तर्गत प्रहरी चौकी पाच्याङ सरमथलीमा उक्त चौकीको इन्चार्ज पदमा काजमा रहँदा अचानक बारा जिल्लाको पूर्वी गण्डक नहर भन्ने नहरको शाखा हरदिया पर्शुरामपुर भन्ने गा.पं. वार्ड नं. ८ कल्याणपुर गाउँको नजिक बनेको सिमेन्ट जडान भएको पानी बाँड्ने क्रस पाइपमा डिटोनेटर राखी पडकाई दिएको भन्ने अभियोग लगाई आफ्नो जिम्मा रहेको चौकी एरिया बिना सूचना छाडी गई त्यस्तो अवैध कार्य गरेको आफ्नो जिम्मेवारी बहन नगरेकोमा प्रहरी नियमावली, ०३३ बमोजिम कारवाही किन नगर्ने भनी मिति ०४१।४।८ मा स्पष्टीकरण माग गरियो चौकी छाडी कतै नगएको तथा बारा जिल्लाको नहरमा बिस्फोटन समेत नगरेको र चौकी छाडी कतै नगएको कुरा चौकीमा बुझी पाउन स्पष्टीकरण समेत पेश गरेपछि म निवेदकलाई जि.प्र.का. बाराले मिति ०४१।४।१६ मा सही सत्य व्यहोराको स्पष्टीकरण पेश गर्न भनी यो ०४१।४।१७ मा स्पष्टीकरण पेश गरें । पछि वागमती अञ्चल प्रहरी कार्यालयबाट मिति ०४१।५।२५ मा निवेदकसंग फेरि स्पष्टीकरण माग गरियो उक्त स्पष्टीकरण माग्दा विभागमा नै आँच आउने कार्य गरेको हुँदा प्रहरी नियमावली, २०३३ को परिच्छेद ९ को नियम ९.५ अनुसार सेवाबाट हटाइने तर्फ किन कारवाही नगर्ने ? यदि कारवाही गर्नु नपर्ने कुनै सबुद प्रमाण छ भने २ घण्टा भित्र सन्तोषजनक स्पष्टीकरण पेश गर्न भनी निवेदकसंग स्पष्टीकरण मागियो । निवेदकले तोडफोड कार्य नगरेको चौकी छाडी नगएको कुराको सप्रमाण स्पष्टीकरण पेश गरेपछि वागमती अञ्चल प्रहरी कार्यालयबाट निवेदकलाई मिति ०४१।५।२५ मा एकपत्र बुझाइयो जसमा दिएको आदेश नमानी लापरवाही गरी प्रहरी नियमावली, ०३३ को नियम ९.५ को देहाय (घ) अनुसारको अपराध गरेको देखिन आएकोले प्रहरी नियमावलीको नियम ९.१ को देहाय (छ) अनुसार भविष्यमा सरकारी नोकरीको निमित्त सामान्यतः अयोग्य ठहरिने गरी सेवाबाट बर्खास्त गर्ने गरी निर्णय खडा गरिएको भन्ने उल्लेख थियो । उक्त निर्णय उपर प्रहरी नायब महानिरीक्षक कहाँ पुनरावेदन गरेकोमा तारेखमा नराखी बारम्बार के निर्णय भयो भनी बुझ्न जाँदा जानकारी गराइएन । यसै बीच आवश्यक बस्तु संरक्षण ऐन अन्तर्गत अपराध गरेको भनी बिगो रु. २१५।३२ दावी गरी सोही ऐनको दफा ३ अनुसार सजायँ माग गरी प्रहरी प्रतिवेदन दायर गरियो । सो मुद्दा ०४३।३।१९ गते खारेज गर्ने फैसला गरियो पछि बा.अं. प्रहरी कार्यालयको ०४३।३।२६ को पत्रद्वारा मेरो पुनरावेदन खारेज भएको व्यहोरा सूचना गरिएको छ ।

३.  निवेदक माथि ०४१।५।२५ मा लिएको स्पष्टीकरणमा पानी बाड्ने क्रस पाइप तोडफोड गर्ने कार्यमा संलग्न भएको र विभागमा नै आँच आउने कार्य गरेको र आफू खुसी चौकी छाडेको अभियोग लगाइएको र प्रहरी नियमावलीको नियम ९.४(छ) को कसूर गरेको देखिन आएको भनी सोही नियमावलीको नियम ९.१ को देहाय (छ) अनुसार बर्खास्त गरियो । स्पष्टीकरण लिँदा दिएको आदेश नमानेको भन्ने आरोप छैन । बर्खास्त गर्दा दिएको आदेश नमानेको लापरवाही गरेको भन्ने  पृथक आरोपमा बर्खास्त गरिएको छ । स्पष्टीकरण माग्दा र बर्खास्त गर्दा अभियोग भिन्न छ । निवेदकको पुनरावेदन किन खारेज गरियो । मलाई दिएको पत्रमा उल्लेख छैन । पुनरावेदन तहबाट विचारै गरिएन । तसर्थ वागमती अञ्चल प्रहरी कार्यालयको मिति ०४१।५।२५ को सेवाबाट बर्खास्त गरेको पत्र र त्यसैलाई सदर गरी निवेदकको पुनरावेदन खारेज भएको भनी दिइएको ०४१।७।१ को पत्र समेतका विपक्षीहरूको निर्णय बदर गरी निवेदकलाई पुनः नोकरीमा स्थापित गर्नु भन्ने परमादेश समेत जारी गरिपाउँ भन्ने समेतको रिट निवेदन जिकिर ।

४.  विपक्षीहरूबाट लिखितजवाफ मगाउने भन्ने समेतको यस अदालत सिंगल बेञ्जको आदेश ।

५.  गोपालकुमार सिंह आफू काजमा रहेको ठाउँमा अनुपस्थित रही आफूखुस कार्यालय चौकी छाडी आफ्नो गाउँ घरमा गई झिरकैया बारा अन्तर्गत रहेको नहरको पानी बाँड्ने क्रस पाइप, समेत डिटोनेटर लगाई भ्रष्ट पारेको भन्ने अभियोग लागेकोबाट निर्णय पर्चा खडा गरी बर्खास्त गरेको भन्ने समेतको वागमती अञ्चल प्रहरी कार्यालयको लिखितजवाफ ।

६.  वा.अ. प्रहरी कार्यालयले गोपालकुमार सिंह राजपुतलाई प्रहरी नियमावली, ०३३ को नियम ९.५ अनुसारको कसूर अपराध ठहर्‍याई सोही नियमावलीको नियम ९.१ को देहाय (छ) अनुसार सरकारी सेवाबाट बर्खास्त गर्ने गरी मिति ०४१।५।२५ मा गरेको निर्णय कानूनसंगत देखिएकोले सो सदर गरी पुनरावेदन खारेज गर्ने गरी ०४१।७।१ मा यस कार्यालयबाट निर्णय भएकोले रिट निवेदन खारेज गरिपाउँ भन्ने समेतको मध्यक्षेत्र प्रहरी कार्यालयको लिखितजवाफ ।

७.  नियम बमोजिम पेशी सूचीमा चढी आज पेश हुन आएको प्रस्तुत रिट निवेदनमा निवेदकका तर्फबाट रहनु भएका विद्वान अधिवक्ता श्री अनुपराज शर्माले स्पष्टीकरण माग्दा एउटा अभियोग लागेको भनी मागिएको छ भने बर्खास्त अर्कै आधारमा गरिएबाट त्रुटिपूर्ण छ भन्ने समेत र विपक्षी कार्यालयतर्फबाट खटिई आउनु भएका विद्वान सह-न्यायाधिवक्ता श्री खगेन्द्र बस्नेतले बिना जानकारी आफू बहाल रहेको जिल्ला छाडी घरमा गई सार्वजनिक क्रस पाइपमा जेनोरेटर राखी पड्काई बिगारेको हुँदा प्रहरी सेवाबाट बर्खास्त गरेको निर्णयमा कुनै त्रुटि छैन भन्ने समेतको बहस प्रस्तुत गर्नु भयो ।

८.  अब प्रस्तुत रिट निवेदनमा निवेदकको माग बमोजिमको आदेश जारी गर्न मिल्ने नमिल्ने के रहेछ भन्ने कुराको निर्णय दिनु परेको छ ।

९.  निर्णयतर्फ विचार गर्दा यस्मा रिट निवेदक गोपालकुमार राजपूतलाई सेवाबाट बर्खास्त खाली गरिदिएको भन्ने कुरा मिति ०४१।५।२५ को वागमती अञ्चल प्रहरी कार्यालयको पत्रबाट देखिन आएको छ । त्यसरी सेवाबाट भविष्यमा सरकारी नोकरीको निमित्त सामान्यतः अयोग्य ठहरिने गरी बर्खास्त गर्दा दिएको आदेश नमानी लापरवाही गरी प्रहरी नियमावली, २०३३ को परिच्छेद ९ को नियम ९.५ को देहाय (घ) अनुसारको कसूर अपराध गरेको देखिन आएको भन्ने आधार लिइएको देखिछ । जबकी निवेदकबाट पहिलोपटक स्पष्टीकरण माग गर्दा आफ्नो जिम्मा रहेको चौकी एरिया बिना सूचना छाडी अवैध कार्य गरेको, आफ्नो जिम्मेवारी बहन नगरेको हुँदा प्रहरी नियमावली बमोजिम कारवाही किन नगर्ने ? भन्ने बोली पारिएको पाइन्छ । वागमती अञ्चल प्रहरी कार्यालयबाट ०४१।५।२५ मा पुनः स्पष्टीकरण माग गरेको र त्यसमा विभागमा नै आँच आउने कार्य गरेको हुँदा तपाई उपर प्रहरी नियमावलीको नियम ९.५ अनुसार सेवाबाट हटाइने तर्फ किन कारवाही नगर्ने भनी उल्लेख भएको देखिन्छ ।

१०.  यसरी निवेदकसंग स्पष्टीकरण माग्दा बिना अनुमति चौकी छाडी हिंडेको विभागमा नै आँच आउने कार्य गरेको भन्ने अभियोग लगाइएको र सो सम्बन्धमा स्पष्टीकरण माग गरेको देखिन आयो भने सेवाबाट बर्खास्त गर्दा दिएको आदेश नमानी लापरवाही गरेको र  प्रहरी नियमावलीको नियम ९.५ को देहाय (घ) अनुसारको कसूर अपराध गरेको भन्ने आधार लिएको देखिन्छ । स्पष्टीकरण माग गर्दा लगाइएको अभियोग र सेवाबाट बर्खास्त गर्दा लिइएको आधार एउटै नदेखिई बेग्लाबेग्लै देखिएको छ । स्पष्टीकरणमा अभियोग नै नलगाइएको सम्बन्धमा सिधै बर्खास्त गर्न प्रहरी नियमावलीले मिल्दैन । तसर्थ पहिले अभियोग नै नलगाइएको आधारमा निवेदकलाई भविष्यमा सरकारी नोकरीबाट सामान्यतः अयोग्य ठहरिने गरी मिति ०४१।५।२५।२ देखि बर्खास्त गर्ने गरेको वागमती अञ्चल प्रहरी कार्यालयको निर्णय र उक्त निर्णय उपर पुनरावेदन सदर गरी गरेको क्षेत्रीय प्रहरी कार्यालय काठमाडौंको पुनरावेदन निर्णय समेत त्रुटिपूर्ण देखिँदा उत्प्रेषणको आदेशद्वारा बदर हुने ठहर्छ । निवेदकलाई निजको आफ्नो पदमा बहाल गराउनु भनी विपक्षीहरूका नाउँमा परमादेशको आदेश समेत जारी हुने ठहर्छ । जानकारीको लागि आदेशको प्रतिलिपि विपक्षी कार्यालयमा पठाउन महान्यायाधिवक्ताको कार्यालयमा पठाई फाइल नियम बमोजिम गरी बुझाई दिनु ।

 

उक्त रायमा मेरो सहमत छ ।

 

न्या.महेशरामभक्त माथेमा

 

इतिसम्वत् २०४४ साल भाद्र १४ गते रोज शुभम् ।

